Inteligencja emocjonalna a sukces ucznia

Transkrypt

1 Inteligencja emocjonalna a sukces ucznia Wszechnica Edukacyjna Targówek, Warszawa, r. Katarzyna Martowska

2 Czy inteligencja racjonalna wystarczy, aby odnieść sukces w szkole? Sukces w szkole: Postępy w nauce czyli osiąganie rezultatów na miarę własnych możliwości Dobre relacje z rówieśnikami i pracownikami szkoły

3 Inteligencja racjonalna a sukces w nauce 1. Nie istnieje prosta zależność między ilorazem inteligencji a sprawnością uczenia się, sukcesem szkolnym, sukcesem życiowym, interpersonalnym 2. Rozwiązywanie testów inteligencji zwykle skłania osobę badaną do krótkotrwałego działania na poziomie maksymalnym, powodzenie w nauce zależy od poziomu typowego 3. Zdolność do mobilizacji bardziej zależy od innych czynników niż inteligencja 4. Choć iloraz inteligencji jest najsilniejszym, pojedynczym predyktorem powodzenia w szkole i pracy zawodowej, to górna granica jego predykcji wynosi 25%

4 ) Przypadki osób z uszkodzeniami płatów czołowych pokazują, że błędne jest założenie, że emocje to przeciwieństwo rozumu. Emocje są jednym z kluczowych elementów w podejmowaniu właściwych decyzji.

5 Adaptacyjne funkcje emocji Informacyjna emocje informują o ważności i znaczeniu bodźców i zdarzeń Mobilizująca emocje pobudzają do myślenia i działania Komunikacyjna emocje informują otoczenie o tym, co przeżywa jednostka 1. Inteligencja emocjonalna wyznacza efektywność pełnienia tych funkcji (Matczak, 2008)

6 Komponenty inteligencji emocjonalnej (Mayer i Salovey, 1999) Rozpoznawanie i wyrażanie emocji (zapewnia efektywne radzenie sobie w sytuacjach interpersonalnych) Emocjonalne wspomaganie myślenia (pozwala m.in. wykorzystywanie emocji poprzez kierowanie uwagi na istotne informacje emocje jako system alarmowy) Wykorzystywanie wiedzy emocjonalnej (w nazywaniu emocji, w łączeniu emocji z różnymi sytuacjami w życiu, w rozumieniu uczuć złożonych, w przewidywaniu konsekwencji emocji Regulacja emocji (pozwala m.in. na monitorowanie własnych emocji i emocji innych, na panowanie nad emocjami)

7 Znaczenie inteligencji emocjonalnej postępy w nauce Dzieci, które uzyskały wyższe wyniki w zakresie inteligencji emocjonalnej miały wyższą średnią ocen i odczuwały wyższe poczucie sukcesu niż dzieci z niższym poziomem inteligencji emocjonalnej; mimo braku różnic w zakresie inteligencji racjonalnej mierzonej testem inteligencji (Przybylska, 2007; Boryszewska, 2008) Związek średniej ocen szkolnych z wynikami w zakresie inteligencji emocjonalnej u uczniów klas maturalnych wraz z sumiennością (cechą osobowości), inteligencja emocjonalna wyjaśnia w 31% średnią ocen; wszystkie osoby miały podobne wyniki w teście inteligencji (Szczygieł i Kielkiewicz-Okrzesik, 2005) Związek średniej ocen szkolnych (ale również z ocenami z języka polskiego, matematyki i historii) z wynikami w zakresie inteligencji emocjonalnej w grupie chłopców uczących się w I klasie szkoły średniej (Jaworowska i Matczak, 2001)

8 Znaczenie inteligencji emocjonalnej dobre relacje Związek między zdolnością do uświadamiania sobie własnych emocji i werbalizacji emocji z pozycją socjometryczną ucznia w klasie; osoby z wysoką inteligencją emocjonalną były uważne przez swoich rówieśników jako najlepiej rozumiejące innych, najbardziej pomocne i popularne (Jaworowska, Matczak, 2001; Szczygieł i Kielkiewicz-Okrzesik, 2005)

9 Znaczenie inteligencji emocjonalnej Dzieci z wysoką inteligencją emocjonalną: są bardziej cenione przez nauczycieli i rodziców cechuje je wyższy stopień uspołecznienia unikają zachowań ryzykownych, rzadziej sięgają po używki rzadziej doświadczają depresji

10 Znaczenie inteligencji emocjonalnej Dzieci z niską inteligencją emocjonalną: mają tendencję do przypisywania innym wrogich skłonności w sytuacji, kiedy dana dyspozycja jest niejasna częściej stosują niekonstruktywne sposoby radzenia sobie z emocjami negatywnymi mają częściej problemy z prawem

11 Dlaczego inteligencja emocjonalna może wspomagać sukces ucznia? Rozpoznawanie emocji nauczyciela może wspomóc podjęcie określonych decyzji przez ucznia Rozpoznawanie emocji rówieśników sprzyja nawiązywaniu więzi, rozwiązywaniu konfliktów Emocje mogą motywować do myślenia i działania Emocje ukierunkowują uwagę na istotne sprawy Regulacja emocjonalna sprzyja zdobywaniu dobrych ocen i przyjaciół (radzenie sobie z negatywnymi stanami emocjonalnymi ułatwia podnoszenie się po porażkach; kontrola emocjonalna zapewnia nam dobre relacje z innymi)

12 Uwarunkowania inteligencji emocjonalnej Inteligencja emocjonalna Doświadczenia + Autorefleksja Aktywność działaniowa i poznawcza Oddziaływania środowiskowo-wychowawcze i cechy indywidualne dziecka

13 Główne kierunki oddziaływań w rozwijaniu inteligencji emocjonalnej (Matczak, 2003) 1. Rozwijanie samoświadomości emocjonalnej dziecka 2. Uczenie akceptowanych form wyrażania emocji 3. Kształtowanie wrażliwości na emocje innych 4. Kształtowanie postaw

14 Rozum i serce Inteligencja racjonalna i emocjonalna = sukces ucznia

15 Co warto przeczytać? Peter Salovey i David J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne. Poznań, 1999 (Dom Wydawniczy Rebis)