Przedmiotowy system oceniania Odkrywamy świat. Część 2

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania Odkrywamy świat. Część 2 Temat ocena Polskie naj... Zamiast wstępu odczytać na mapie połoŝenie wybranych punków i obiektów. wskazać źródła wiedzy, w których moŝna wyszukać informacje o wybranych obiektach geograficznych. wyszukać informacje w róŝnych źródłach wiedzy na temat wybranych obiektów geograficznych w Polsce; zaznaczyć na mapie konturowej połoŝenie wybranych obiektów geograficznych. opisać cechy środowiska wybranych obiektów geograficznych i krain geograficznych. przedstawić, na podstawie róŝnych źródeł, genezę np. najwyŝej i najniŝej leŝącego punktu Dział I. Polska nasz dom 1. PołoŜenie geograficzne. PołoŜenie Polski i podziały geograficzne skrajne punkty połoŝenia Polski. obliczyć odległości na mapach; odczytywać połoŝenie geograficzne punktów i obliczać róŝnice połoŝenia w stopniach kątowych. wskazać cechy połoŝenia Polski w Europie Środkowej; opisać przebieg granic Polski na mapie. opisać połoŝenie krain geograficznych Polski na tle duŝych krain geograficznych Europy. konsekwencje połoŝenia Polski w Europie Środkowej. 2. Jak kształtowało się podłoŝe geologiczne Polski? Budowa geologiczna Polski wskazać na mapach tematycznych obszary ukształtowane w poszczególnych orogenezach. wymienić waŝniejsze wydarzenia w dziejach geologicznych Polski (ruchy górotwórcze, zalewy morskie, zlodowacenia). wskazać miejsca występowania głównych surowców mineralnych opisać procesy prowadzące do powstania złóŝ węgla kamiennego, węgla brunatnego, soli kamiennej, siarki. porównać cechy krajobrazu gór wysokich, średnich i niskich.

2 ocena 3. W głębi Ziemi. Skały budujące Polskę opisać cechy skał magmowych, osadowych i przeobraŝonych. rozpoznać rodzaje skał. opisać procesy prowadzące do powstania skał, takich jak: granit, bazalt, piaskowiec, wapień, marmur, gnejs; podać nazwy skał uŝytecznych w gospodarce i wskazać miejsca ich występowania. określić miejsca wydobycia surowców mineralnych; ocenić, na podstawie miejsce Polski w świecie pod względem wydobycia wybranych surowców. określić, jakie rodzaje skał uŝytecznych występują w najbliŝszej okolicy. 4. Co zawdzięczamy lądolodowi? Polodowcowa rzeźba terenu odczytać, na podstawie tabeli stratygraficznej, nazwy er i okresów w dziejach Ziemi. odczytać, na podstawie tabeli stratygraficznej, najwaŝniejsze wydarzenia geologiczne opisać wpływ zlodowaceń plejstoceńskich na współczesną rzeźbę Polski. rysunków schematycznych i fotografii, przykładowe formy erozyjne i akumulacyjne powstałe w wyniku działalności lodowca. określić, na podstawie schematycznych rysunków, etapy powstania Morza Bałtyckiego. 5. Polska z lotu ptaka. Ukształtowanie powierzchni odczytać na mapie wysokości najwyŝej i najniŝej połoŝonych punktów na obszarze Polski. równoleŝnikowe pasy ukształtowania powierzchni. obliczyć róŝnice wysokości między miejscami o róŝnych wysokościach. wskazać charakterystyczne cechy rzeźby wybranych krain geograficznych. opisać cechy ukształtowania najbliŝszej krainy geograficznej. 6. Zmienna pogoda. Pogoda i klimat określić charakterystyczne cechy przebiegu pogody w ciągu roku obliczyć średnią temperaturę powietrza, amplitudę temperatury powietrza oraz sumę opisać cechy przejściowego klimatu Polski. wykazać związek cech klimatu Polski z takimi czynnikami kształtującymi klimat zjawisk pogody, których przebieg ma katastrofalne skutki dla człowieka.

3 ocena dla obszaru Polski. opadów atmosferycznych w róŝnych przekrojach czasowych. jak: połoŝenie w centrum Europy, sąsiedztwo z rozległym kontynentem euroazjatyckim, wpływ Oceanu Atlantyckiego, zróŝnicowanie ukształtowania powierzchni; wyjaśnić mechanizm powstawania wiatru halnego oraz bryzy morskiej. 7. Sieć rzeczna. Rzeki wybrane rzeki, sztuczne zbiorniki wodne na rzekach i kanały wodne. przebieg działu wodnego między dorzeczami Wisły i Odry. wskazać przykłady rzek naleŝących do zlewisk Morza Czarnego i Morza Północnego; wykonać wykres porównawczy długości największych rzek omówić procesy rzeźbotwórcze rzeki na róŝnych odcinkach; opisać cechy doliny rzecznej przykładowej rzeki w regionie. podać przyczyny występowania powodzi 8. Magazyny wodne. Jeziora, bagna i podziemne wody Polski największe jeziora wskazać obszary nadwyŝek i niedoborów wody. wyjaśnić, na podstawie opisów, genezę wybranych jezior w Polsce; wskazać zastosowania sztucznych zbiorników wodnych budowanych omówić znaczenie retencji wód na obszarach bagien i torfowisk; miejsc występowania wód mineralnych opisać znaczenie wód mineralnych dla zdrowia człowieka.

4 ocena na rzekach. 9. Delikatna powłoka Ziemi. Gleby w Polsce wymienić rodzaje gleb strefowych i astrefowych na terenie Polski. określić znaczenie wybranych typów gleb dla gospodarki rolnej. opisać proces tworzenia się podstawowych typów gleb. wskazać zagroŝenia procesami erozji na obszarach intensywnej gospodarki oraz na obszarach o zróŝnicowanej rzeźbie. rodzaje gleb występujących we własnym regionie i podać przykłady ich uŝytkowania. 10. Zielone bogactwo. Szata roślinna Polski największe zbiorowiska leśne wykonać wykres udziału gatunków drzew w ogólnej powierzchni lasów. ocenić strukturę gatunkową polskich lasów z punktu widzenia działalności gospodarczej człowieka; opisać znaczenie lasów. wyjaśnić przebieg granic zasięgu niektórych gatunków drzew. zbiorowisk roślinnych naturalnych, półnaturalnych i sztucznych. 11. Potęga przyrody. Groźne zjawiska przyrodnicze wskazać, na podstawie opisu, skutki występowania huraganowych wiatrów i trąb powietrznych. analizować teksty dotyczące opisu niecodziennych zjawisk przyrodniczych. opisać zagroŝenia i skutki powodzi w dolinach rzecznych. podać przyczyny występowania powodzi w Polsce w okresie zimy, wczesną wiosną i latem. opisać sposoby zabezpieczania się przed skutkami wylewów rzek na obszarach leŝących w sąsiedztwie koryt rzecznych. 12. Zachować dla przyszłych pokoleń. O ochronie Polski obszary objęte ochroną parki narodowe. opisać walory środowiska podlegające ochronie: parki narodowe i rezerwaty przyrody., na podstawie róŝnych źródeł, wybrane obszary chronione. podać informacje o obszarach i obiektach chronionych w swoim międzynarodowych działań na rzecz ochrony przyrody np. tworzenie

5 ocena przyrody w Polsce regionie. rezerwatów biosfery. Dział II. O nas, czyli o ludności Polski milionów mieszkańców. Liczba i rozmieszczenie ludności Polski wykonać wykres zmian liczby ludności Polski. określić, na podstawie miejsce Polski w świecie i w Europie pod względem liczby ludności. map, zróŝnicowanie rozmieszczenia ludności Polski. wskazać czynniki mające wpływ na koncentrację ludności w wybranych regionach Polski. podać tendencje zmian liczby ludności Polski i określić czynniki mające wpływ na te zmiany. 14. Jak zmienia się liczba ludności? Przyrost naturalny i rzeczywisty zdefiniować przyrost naturalny. zdefiniować przyrost rzeczywisty. obliczać wielkość przyrostu naturalnego w wybranych okresach. danych statystycznych oraz wykresów, zmiany wartości przyrostu naturalnego określić zróŝnicowanie regionalne przyrostu naturalnego i rzeczywistego i wyjaśnić przyczyny tych róŝnic. 15. Starzejące się społeczeństwo. Struktura ludności odczytywać z wykresów wielkości dotyczące urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego. odczytywać wielkości na podstawie wykresu piramidy wiekowej. porównywać wykresy piramidy wiekowej wybranych krajów i Polski. porównywać średnią długość Ŝycia mieszkańców Polski i innych krajów. wskazać i analizować współczesne problemy demograficzne Polski. 16. Nie tylko za chlebem. Migracje wewnętrzne analizować wielkości ruchów migracyjnych mieszkańców Polski w róŝnych wskazać okresy zmian ruchów migracyjnych mieszkańców Polski. wskazać przyczyny przewagi emigracji nad imigracją. podać cechy współczesnych ruchów migracyjnych Polaków. określić pozytywne i negatywne skutki ruchów migracyjnych.

6 ocena i zewnętrzne przedziałach czasowych. 17. Nie wszyscy mają pracę. Struktura zatrudnienia, bezrobocie, edukacja wykonać wykres struktury zawodowej ludności Polski. analizować zmiany w strukturze zatrudnienia ludności Polski. wskazać na mapach tematycznych obszary o największym i najmniejszym bezrobociu. wskazać główne przyczyny bezrobocia i sposoby przeciwdziałania zjawisku. określić stopień zaspokojenia potrzeb edukacyjnych społeczeństwa, na podstawie wskaźników liczby uczniów, studentów oraz wskaźnika analfabetyzmu. 18. Pod jednym dachem. ZróŜnicowanie narodowościowe i etniczne wskazać na mapach tematycznych regiony zamieszkane przez mniejszości narodowe i etniczne. porównać strukturę narodowościową ludności Polski w okresie sprzed drugiej wojny światowej i obecnie. zjawiska tzw. nowej imigracji. wyszukać informacje w róŝnych źródłach na temat kultury i obrzędowości innych narodów mieszkających w Polsce; wyjaśnić znaczenie postawy tolerancji w Ŝyciu człowieka. wkładu w dorobek kulturowy naszego kraju wniesionego przez przedstawicieli innych narodów. 19. Wolimy mieszkać w mieście? Miasta w Polsce podać wady i zalety mieszkania w mieście. określić i wskazać połoŝenie największych miast określić, na podstawie zróŝnicowanie stopnia urbanizacji róŝnych regionów Polski. wskazać przykłady róŝnych zespołów miejskich (aglomeracja monocentryczna, konurbacja). rozwój procesów urbanizacyjnych w Polsce w XX i XXI wieku. 20. Fizjonomia opisać główne miast określić funkcje, które określić czynniki, które wskazać przykłady zmian

7 ocena miasta. Funkcje miast w Polsce funkcje, które pełnią miasta. pełniących róŝne funkcje. pełnią: stolica kraju, stolica własnego województwa, siedziba powiatu. zadecydowały o rozwoju funkcji wybranych miast funkcji wybranych miast będące wynikiem zmian gospodarczych 21. Polska wieś. Osadnictwo wiejskie określić, na podstawie danych statystycznych, zróŝnicowanie odsetka ludności wiejskiej w róŝnych regionach Polski. porównać, na podstawie opisu, warunki Ŝycia na wsi dawniej i dziś. określić róŝne typy i wielkości zbiorowisk wiejskich. opisać zmiany w funkcjonowaniu obszarów wiejskich na przełomie XX i XXI wieku. znanych (np. związanych z waŝnymi wydarzeniami w historii naszego kraju) miejscowości wiejskich Dział III. Gospodarowanie 22. Siła polskiej gospodarki. Gospodarka Polski na tle świata wskaźników poziomu rozwoju gospodarczego krajów, takich jak: wielkość i struktura PKB, struktura zatrudnienia. określić miejsce gospodarki Polski w świecie. porównywać cechy gospodarki krajów dobrze i słabo rozwiniętych. ocenić, na podstawie stopień rozwoju gospodarczego Polski. określić tendencje zmian rozwoju gospodarczego Polski na podstawie zmian wielkości PKB na jednego mieszkańca w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. 23. Jak gospodarujemy ziemią? Zmiany uŝytkowania ziemi wykonać diagram struktury uŝytkowania ziemi porównać strukturę uŝytkowania ziemi w Polsce i innych krajach Europy i świata. określić czynniki wpływające na zmiany struktury uŝytkowania ziemi. informacji z róŝnych źródeł, zmiany w uŝytkowaniu ziemi w XX i XXI wieku. określić, jaki wpływ na zmiany uŝytkowania ziemi ma rozwój osadnictwa i działalność przemysłowa. 24. Warunki wymienić czynniki analizować, na wskazać regiony określić, na podstawie określić zmiany, które

8 ocena rozwoju rolnictwa. Problemy rozwoju rolnictwa w Polsce wpływające na rozwój rolnictwa podstawie danych statystycznych, strukturę własnościową i wielkościową polskich gospodarstw rolnych. w Polsce o najlepszych warunkach naturalnych rozwoju rolnictwa. danych statystycznych i informacji z róŝnych źródeł, znaczenie pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa następują w polskim rolnictwie po przystąpieniu Polski do UE. 25. Uprawy i chów zwierząt. Produkcja polskiego rolnictwa map tematycznych, rozmieszczenie upraw podstawowych roślin zboŝowych i przemysłowych podać cechy intensywności rolnictwa. określić wymagania uprawowe wybranych roślin i wskazać rejony koncentracji wybranych upraw. map tematycznych i danych statystycznych, cechy chowu bydła, trzody chlewnej, owiec, drobiu i koni wskazać, na podstawie stopień rozwoju polskiego rybołówstwa i kierunki zmian w tej dziedzinie gospodarowania. 26. Przemysł się zmienia. Uwarunkowania rozwoju przemysłu wskazać uwarunkowania naturalne rozwoju przemysłu określić, na podstawie map tematycznych, rozmieszczenie najwaŝniejszych okręgów przemysłowych opisać zmiany, które dokonywały się w polskim przemyśle po zakończeniu drugiej wojny światowej. podać, na podstawie danych statystycznych, które gałęzie polskiego przemysłu zanotowały spadek, a które wzrost produkcji. wskazać cechy restrukturyzacji przemysłu w Polsce począwszy od lat 90. XX wieku. 27. Surowce podstawą rozwoju gospodarki. Eksploatacja surowców mineralnych surowców mineralnych stosowanych w polskim przemyśle. wskazać na mapach obszary wydobycia najwaŝniejszych surowców mineralnych porównać wielkości pozyskiwania najwaŝniejszych surowców energetycznych, metalicznych i chemicznych w Polsce i innych krajach świat. wskazać te rodzaje surowców, w których pozyskiwaniu Polska zajmuje czołowe miejsce w świecie. wskazać przykłady zmian w środowisku naturalnym wywołane eksploatacją surowców naturalnych.

9 ocena 28. Skąd czerpać energię? Energetyka wykonać wykres struktury produkcji energii elektrycznej w Polsce według stosowanych surowców. wskazać, na podstawie informacji z róŝnych źródeł, zalety i wady róŝnych rodzajów elektrowni. wykorzystania źródeł energii odnawialnej do produkcji energii elektrycznej określić przyczyny wzrostu zapotrzebowania na energię. energetyki alternatywnej oraz wskazać jej rosnące znaczenie w produkcji energii. 29. Produkcja przemysłowa. Przemysł tradycyjny i nowoczesny dokonać podziału przemysłu przetwórczego na gałęzie wytwórczości. tradycyjnych i nowoczesnych zakładów produkcji przemysłowej. analizować, na podstawie danych statystycznych, zmiany profilu produkcji przemysłowej. wykazać związek między rozwojem przemysłu i budownictwa. wskazać na rosnące znaczenie nowoczesnych gałęzi przemysłu hi-tech. 30. Dynamiczny rozwój usług. Handel wewnętrzny rodzaje usług, niezbędnych w codziennym Ŝyciu. wykazać wzrost znaczenia usług we współczesnym świecie. określić, na podstawie struktury zatrudnienia ludności Polski, znaczenie usług w gospodarce kraju. określić, na podstawie rozwój placówek handlowych w Polsce w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. ocenić poziom rozwoju usług handlowych we własnym regionie. 31. Handel szansą na rozwój. Handel zagraniczny i inwestycje zagraniczne wskazać konieczność prowadzenia wymiany handlowej między krajami. krajów będących głównymi partnerami handlowymi Polski. porównać wartość obrotów handlowych na jednego mieszkańca w Polsce i innych krajach. wskazać na przykładach znaczenie inwestycji zagranicznych w rozwoju gospodarczym; ocenić moŝliwości rozwoju wymiany handlowej Polski. wskazać przykłady atrakcyjności inwestycyjnej Polski; dokonać analizy bilansu handlu zagranicznego Polski. 32. Bez wskazać konieczność porównać wskaźnik opisać tempo rozwoju ocenić poziom rozwoju

10 ocena transportu ani rusz. Komunikacja i jej znaczenie. Transport i łączność róŝnych środków transportu funkcjonujących inwestycji komunikacyjnych motoryzacji mieszkańców róŝnych regionów Polski; map tematycznych, przebieg najwaŝniejszych szlaków transportowych: drogowych i kolejowych usług łączności róŝnych rodzajów transportu we własnym regionie. 33. PodróŜ sprawna i wygodna. Sieć transportu podać zastosowanie róŝnych rodzajów transportu do przewozu towarów i osób. najwaŝniejszych węzłów kolejowych i głównych linii kolejowych. analizować, na podstawie danych statystycznych, zmiany wykorzystania transportu kolejowego w Polsce; transportu rurociągowego wykazać przyczyny wzrostu znaczenia transportu kołowego (drogowego) w Polsce i na świecie; wskazać znaczenie Ŝeglugi morskiej i śródlądowej w przewozie towarów i osób. ocenić, na podstawie tempo rozwoju transportu lotniczego. 34. Rozwój turystyki. Rola i znaczenie turystyki walorów środowiska naturalnego i kulturowego Polski. wskazać czynniki sprzyjające rozwojowi ruchu turystycznego. porównać, na podstawie wielkości ruchu turystycznego w Polsce i na świecie; wpływu turystyki na środowisko naturalne. ocenić wzrost znaczenia turystyki na świecie i przygotować propozycję trasy wycieczki krajoznawczej do wybranego regionu Polski.

11 ocena 35. Turystyczne bogactwo. Atrakcje turystyczne wykazać, Ŝe cechy środowiska naturalnego mogą być atrakcją turystyczną. walorów środowiska naturalnego, na podstawie wybranych parków narodowych wskazać przykłady walorów kulturowych Polski. tematycznej rozmieszczenie obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO przygotować, na podstawie informacji z róŝnych źródeł, propozycję turystyki kwalifikowanej w wybranym regionie Polski. 36. Gospodarka zmienia środowisko przyrodnicze. Zanieczyszczeni e powietrza i wód wskazać wpływ rozwoju działalności gospodarczej na zanieczyszczenie środowiska naturalnego. działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Polsce i krajach sąsiednich. opisać wpływ wzrostu zawartości dwutlenku węgla w powietrzu na pogłębienie zjawiska efektu cieplarnianego. ocenić wpływ emisji związków siarki i azotu, na powstawanie zjawiska kwaśnych opadów; określić skutki nadmiernej eksploatacji zasobów wód oraz ich zanieczyszczenia. ocenić, na podstawie wskaźników statystycznych, stan czystości wód Morza Bałtyckiego. Dział IV. Dookoła Polski 37. W moim regionie wskazać połoŝenie własnego regionu na mapie Polski. określić połoŝenie najwaŝniejszych obiektów geograficznych w regionie. cechy środowiska naturalnego regionu; wskazać cechy środowiska i obszary objęte ochroną lub wymagające ochrony. opisać formy działalności rolniczej i przemysłowej; sieć transportu i moŝliwości komunikacyjne; omówić cechy rozmieszczenia i strukturę ludności. wskazać mocne i słabe strony własnego miejsca zamieszkania; przygotować multimedialną prezentację, która będzie ukazywała walory turystyczne regionu.

12 ocena 38. Chłodny, błękitny akwen. Morze Bał- tyckie korzystając z mapy świata i Europy, opisać połoŝenie Bałtyku. opisać cechy Bałtyku jako morza śródlądowego. typy wybrzeŝa Bałtyku; wskazać na mapach przykłady róŝnych typów wybrzeŝa. omówić procesy morfologiczne i rozwój wybrzeŝa wysokiego i wybrzeŝa płaskiego. omówić etapy rozwoju Morza Bałtyckiego; wskazać przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku i sposoby przeciwdziałania negatywnym zmianom. 39. Nad Bałtykiem. Niziny nadmorskie krainy geograficzne wchodzące w skład pasa nizin nadmorskich. obliczyć odległości między miejscowościami nadmorskimi. zaznaczyć na mapie konturowej wybrane obiekty geograficzne; opisywać główne zajęcia ludności regionu nadmorskiego. rozpoznawać na ilustracjach charakterystyczne miejsca na wybrzeŝu. wskazać moŝliwości zagospodarowania turystycznego regionu. 40. Bezcenne jeziora. Polskie pojezierza krainy i obiekty geograficzne pasa pojezierzy. określić walory turystyczne regionu. zaznaczyć na mapie konturowej wybrane obiekty geograficzne; cechy klimatu pojezierzy. zaplanować trasę wycieczki po wybranym regionie pojezierzy; analizować formy działalności gospodarczej człowieka na pojezierzach. zaproponować róŝne formy zagospodarowania turystycznego pojezierzy. 41. ZróŜnicowane niziny. Niziny Środkowopolskie pas nizin. opisać cechy krajobrazu nizinnego. opisać procesy rzeźbotwórcze i charakterystyczne formy terenu na nizinach. warunki naturalne i rodzaje gospodarczej działalności na nizinach; zaplanować trasę wycieczki do wskazać najcenniejsze obiekty przyrodnicze będące pod ochroną.

13 ocena wybranego miasta w pasie nizin. 42. Malownicze wyŝyny. WyŜyny Polskie krainy geograficzne i wybrane obiekty pasa wyŝyn. wskazać na mapach tematycznych miejsca występowania i wydobycia surowców mineralnych. określić cechy gospodarczej działalności człowieka w róŝnych częściach wyŝyn. zaplanować trasę wycieczki turystycznej po wybranej wyŝynie. opisać wybrane obiekty i regiony geograficzne pod kątem turystycznego zagospodarowania wyŝyn. 43. Na przedpolu Karpat. Kotliny Podkarpackie krainy wchodzące w skład pasa kotlin. wskazać na mapach tematycznych miejsca występowania i wydobycia surowców mineralnych. określić cechy klimatu regionu sprzyjające działalności rolniczej. rozmieszczenie ludności i opisać jej zajęcia. przygotować prezentację multimedialną pokazującą walory środowiska naturalnego i gospodarki regionu. 44. Najmłodsze i najwyŝsze góry. Karpaty określić współrzędne geograficzne obiektów. główne pasma Karpat; wskazać cechy rzeźby młodych gór. rodzaje działalności gospodarczej człowieka w Karpatach; analizować rozmieszczenie ludności oraz wskaźniki przyrostu naturalnego i rzeczywistego. podać cechy wyróŝniające ten region na tle innych przygotować trasę wycieczki krajoznawczej w wybraną część Karpat. 45. Skarby gór. Sudety połoŝenie pasm górskich Sudetów. obliczyć odległości między miejscowościami turystycznymi Sudetów. analizować proces rozwoju rzeźby Sudetów; wskazać miejsca występowania analizować proces rozwoju rzeźby Sudetów; występowania wód zaplanować trasę wycieczki w wybraną część Sudetów.

14 ocena i wydobycia surowców mineralnych oraz określić ich przeznaczenie. mineralnych w Sudetach i omówić rozmieszczenie uzdrowisk. Dział V. Nasi sąsiedzi 46. Granice Polski. Zmiany połoŝenia i granic Polski opisać na mapie politycznej przebieg granic Polski. wskazać odcinki naturalnych granic Polski. odcinki granic Polski będące granicami zewnętrznymi i wewnętrznymi UE. opisać na mapach tematycznych zmiany granic Polski w XX wieku. określić przyczyny zmian przebiegu granic Polski w XX wieku. 47. Po co współpracujemy z sąsiadami? Współpraca transgraniczna wymienić przykłady współpracy między państwami. wskazać na mapach tematycznych euroregiony na granicach Polski. rodzaje współpracy transgranicznej. wymienić korzyści wynikające ze współpracy przygranicznej. wskazać moŝliwości własnego udziału we współpracy transgranicznej. 48. Polska w Unii Euro-pejskiej. Polska jako członek wspólnoty współpracy krajów w ramach UE. wskazać korzyści wynikające z przystąpienia Polski do UE. nazwać instytucje UE. zmian, które dokonują się w funkcjonowaniu polskiej gospodarki po przystąpieniu do UE. wskazać perspektywy rozwoju procesów integracyjnych w Europie. 49. Największa potęga gospodarcza Europy. Niemcy określić połoŝenie kraju i cechy wybranych krain geograficznych. cechy środowiska naturalnego Niemiec na podstawie map tematycznych. określić, na podstawie wskaźników, zmiany demograficzne w społeczeństwie ocenić poziom rozwoju gospodarczego kraju na podstawie wskaźników opracować charakterystyczne cechy gospodarki Niemiec świadczące o czołowej roli

15 ocena niemieckim; określić rodzaje i wielkości produkcji rolniczej; analizować wielkości i rozmieszczenie produkcji przemysłowej. ekonomicznych. w Europie. 50. Największe państwo świata. Rosja określić połoŝenie kraju na mapie świata. obliczyć odległości między miejscowościami; obliczyć rozciągłość południkową i równoleŝnikową. róŝnorodność cech środowiska naturalnego Rosji na podstawie map tematycznych; analizować wielkości i rodzaje produkcji przemysłowej. ocenić, na podstawie wskaźników, potencjał ekonomiczny Rosji. róŝnych źródeł, przemiany gospodarcze i społeczne zachodzące od początku lat 90. XX wieku. 51. Trudny czas reform. Ukraina cechy połoŝenia i środowiska naturalnego Ukrainy. porównać wielkość kraju i liczbę ludności z innymi państwami. określić moŝliwości rozwoju rolnictwa Ukrainy; określić przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego. wskazać przykłady przemian gospodarczych na Ukrainie w XXI wieku. przedstawić zmiany w gospodarce Ukrainy, które pozwolą na wejście do struktur UE. 52. Izolacja utrudniająca rozwój. Białoruś określić połoŝenie kraju na mapie Europy. wskazać cechy środowiska naturalnego kraju. podać, na podstawie główne wskaźniki demograficzne Białorusi. podać cechy gospodarki kraju wskazujące na brak widocznych przemian gospodarczych. przygotować propozycje koniecznych działań umoŝliwiających rozwój gospodarczy kraju.

16 ocena 53. Kraj nadbałtycki nad Niemnem. Litwa wskazać połoŝenie kraju i jego sąsiadów na mapie Europy. opisać cechy środowiska naturalnego kraju. omówić, na podstawie cechy produkcji rolniczej i przemysłowej Litwy. wskazać przykłady przemian gospodarczych w przemyśle i rolnictwie Litwy. wskazać walory przyrodnicze i kulturowe kraju waŝne z punktu widzenia rozwoju turystyki. 54. Kraj nad Wełtawą. Czechy cechy połoŝenia kraju w Europie. omówić cechy środowiska naturalnego Czech. wskazać przykłady działalności przemysłowej i główne ośrodki produkcji przemysłowej; produktów rolnych pochodzących z Czech. wskazać przykłady walorów kulturowych i przyrodniczych kraju interesujących dla turystów. podać argumenty za i przeciw rozdzieleniu Czech i Słowacji w latach 90. XX wieku. 55. Po drugiej stronie Tatr. Słowacja opisać połoŝenie Słowacji w obrębie Karpat. cechy środowiska naturalnego Słowacji. wskazać produkty rolnicze pochodzące ze Słowacji. wykazać, jak inwestycje zagraniczne przyczyniły się do rozwoju gospodarczego kraju; zaplanować trasę wycieczki krajoznawczej na Słowację. omówić znaczenie połoŝenia stolicy kraju nad Dunajem i w sąsiedztwie wielkich miast europejskich Wiednia i Budapesztu.