Interdyscyplinarny Konkurs Ekologiczno Regionalny dla uczniów gimnazjów województwa łódzkiego w roku szkolnym 2015/2016. Stopień II etap rejonowy

Transkrypt

1 Interdyscyplinarny Konkurs Ekologiczno Regionalny dla uczniów gimnazjów województwa łódzkiego w roku szkolnym 2015/2016 Stopień II etap rejonowy 18 marca 2016 r. godz Instrukcja dla uczestnika konkursu Test składa się z 20 zadań (37 pkt.). Aby właściwie rozwiązać zadania wyboru należy spośród podanych odpowiedzi wybrać jedną i zaznaczyć X. Jeżeli pomylisz się, zakreśl pomyłkę kółkiem i wybierz następną odpowiedź, którą uznasz za poprawną. Niektóre zadania wymagają innej formy odpowiedzi czytaj uważnie polecenia. Czas trwania testu 60 minut. Aby zakwalifikować się do etapu wojewódzkiego wymagane jest uzyskanie minimum 75% ogólnej liczby możliwych do uzyskania punktów 28 pkt. Życzymy powodzenia WOJEWÓDZKA KOMISJA KONKURSOWA Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Piotrkowie Trybunalskim

2 Zadanie 1 (4 pkt.) Zasoby przyrody można podzielić na odnawialne i nieodnawialne. a) Zaznacz (podkreśl) odnawialne zasoby przyrody. surowce mineralne, tlen, żywe organizmy b) Energię fal morskich i oceanicznych wykorzystuje się do produkcji energii elektrycznej. Podaj nazwę rodzaju zasobów, do których zalicza się energię fal morskich i oceanicznych. c) Podaj jedną cechę charakteryzującą nieodnawialne zasoby przyrody. d) Oceń prawdziwość stwierdzenia, podaj argument uzasadniający odpowiedź: Gleba należy do nieodnawialnych zasobów przyrody.... Zadanie 2 (2 pkt.) Rośliny motylkowe np. soja, koniczyna mogą występować na glebach ubogich w azot. Podaj nazwę zależności między roślinami motylkowymi i bakteriami brodawkowymi, żyjącymi w brodawkach na ich korzeniach, wyjaśnij na czym ta zależność polega. Zadanie 3 (2 pkt.) Na wykresach przedstawiono strukturę wiekową trzech populacji ssaków żyjących w parku narodowym. Każdy z prostokątów tworzących piramidę przedstawia jedną grupę wiekową. Na podstawie: [dostęp: ]. a) Na podstawie analizy danych postanowiono objąć ochroną populację B. Uzasadnij słuszność tej decyzji... b) Pracownicy parku przewidują w najbliższej przyszłości znaczny przyrost osobników populacji C. Wyjaśnij, czy przewidywania te są uzasadnione.

3 Zadanie 4 (6 pkt.) W ekosystemie autotroficznym pierwotnym źródłem energii jest słońce jego energię wykorzystują producenci, a następnie wraz z pokarmem konsumenci. Podczas przepływu energii przez kolejne poziomy troficzne występują jej straty. Na schemacie przedstawiono przepływ energii przez ekosystem. Na podstawie: C.J. Clegg, D.G. Mackean, Advanced Biology, London 2012, s. 70. a) Podaj nazwy kolejnych poziomów troficznych oznaczonych: (1 pkt) I. II. III D.. b) Korzystając z własnej wiedzy i przedstawionych na schemacie informacji, opisz dwie widoczne drogi utraty energii podczas jej przepływu przez ekosystem, oznaczone jako R i W (uwzględnij organizmy cudzożywne i rośliny). (2 pkt.) R... W.... c) Wyjaśnij co to jest detrytus: (1 pkt.) d) Podaj nazwę grupy organizmów (ze względu na sposób odżywiania się) oznaczonych na schemacie literą D, dwa przykłady takich organizmów oraz określ ich rolę w funkcjonowaniu ekosystemu. (2 pkt) Nazwa, przykłady: Rola: Zadanie 5 (1 pkt.) Sukcesja pierwotna polega na zasiedlaniu przez organizmy terenów: a) uprzednio niezasiedlonych przez żadną biocenozę b) zniszczonych przez pożar c) po wykarczowaniu lasów d) zdewastowanych przez człowieka Zadanie 6 (1 pkt.) Podkreśl biocenozy sztuczne: staw hodowlany, pole kukurydzy, morze, rzeka, zbiornik zaporowy, turzycowisko

4 Zadanie 7 (1 pkt.) Jak nazywamy różnorodne działania, które mają na celu zachowanie, przywrócenie oraz właściwe użytkowanie zasobów przyrody: a) ochroną przyrody b) ochroną środowiska c) ekologią d) biogeografią Zadanie 8 (2 pkt.) Na podstawie schematu objaśnij stwierdzenie: Materia w ekosystemie krąży, a energia przepływa w ekosystemie. Zadanie 9 (2 pkt.) Na poniższych wykresach przedstawiono zmiany liczebności populacji dwóch gatunków hodowanych w warunkach laboratoryjnych, powiązanych określonymi zależnościami. Na podstawie: T. Umiński, Ekologia, środowisko, przyroda, WSiP, Warszawa Zmianom liczebności populacji, przedstawionym na wykresach 1 i 2, przyporządkuj po jednym sposobie oddziaływania międzygatunkowego (A E), które są dla nich charakterystyczne. A. drapieżnictwo B. komensalizm C. protokooperacja D. konkurencja E. mutualizm Wykres 1... Wykres 2... Zadanie 10 (2 pkt.) Proces niszczenia powierzchni Ziemi przez wiatr, wodę i działalność człowieka nazywamy erozją. Podaj 2 przykłady działalności człowieka które mogłyby zapobiec zjawisku erozji

5 Zadanie 11 (1 pkt.) Wiele grzybów występujących w lesie wytwarza owocniki nadziemne, w których powstają zarodniki służące rozprzestrzenianiu grzyba w środowisku. Niektóre grzyby mają jednak owocniki ukryte pod ziemią. Zapach podziemnego grzyba przywabia różne zwierzęta, m.in. larwy chrząszczy, które odżywiają się grzybnią, a następnie przepoczwarczają się we wnętrzu owocnika. Gdy opuszczają owocniki jako dorosłe osobniki, niosą na sobie liczne zarodniki grzyba, które rozprzestrzeniają po okolicy. Dokończ zdanie. Wybierz i podkreśl odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie 1., 2., albo 3. Opisana w tekście zależność między larwami chrząszcza i grzybami tworzącymi owocniki pod ziemią to przykład A. symbiozy, B. pasożytnictwa, ponieważ 1. larwy owada odżywiają się kosztem tkanki grzyba. 2. larwy owada przepoczwarczają się w owocnikach i je uszkadzają. 3. larwy owada odżywiają się grzybnią, a dorosłe osobniki roznoszą zarodniki. Zadanie 12 (1 pkt) Jeżeli określamy, że w 1 litrze wody żyje 5 wypławków określamy tym samym: a) liczebność b) zagęszczenie c) strukturę ekologiczną d) śmiertelność Zadanie 13 (1 pkt.) Zagęszczenie populacji pewnego gatunku zwiększyło się, podaj które z wymienionych procesów mogły spowodować zwiększenie zagęszczenia populacji. a) rozrodczość b) emigracja c) śmiertelność d) imigracja Zadanie 14 (2 pkt.) Osobniki w populacji mogą być różnie rozmieszczone: losowo, równomiernie, skupiskowo. Napisz przy jakim rozmieszczeniu osobników populacji najszybciej rozprzestrzeniają się choroby zakaźne. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 15 (1 pkt.) Wskaż zdanie fałszywe: a) Kwaśne deszcze są spowodowane tlenkami azotu i siarki znajdującymi się w powietrzu. b) Warstwę ozonową Ziemi niszczą freony stosowane w niektórych aerozolach. c) Tlenek węgla (IV) i para wodna zatrzymują ciepło w atmosferze, powodując wzrost efektu cieplarnianego. d) Zanieczyszczenia powietrza są spowodowane wyłącznie działalnością człowieka. Zadanie 16 (1 pkt.) Jakie czynniki powodują tzw. efekt cieplarniany? Wskaż wszystkie możliwe. a) wzrost stężenia w atmosferze SO2 b) wzrost stężenia w atmosferze CO2 c) duża zawartość w środowisku jonów metali ciężkich d) wzrost stężenia w atmosferze metanu Zadanie 17 (2 pkt.) Posortuj odpady z poniższej listy, wpisując odpowiednio do tabeli numery przyporządkowane do odpadów: 1. odpadki warzywne i owocowe (w tym obierki itp.), 2. resztki jedzenia, mięsa, kości zwierząt, 3. resztki oleju jadalnego, 4. gałęzie drzew i krzewów, 5. drewno impregnowane, 6. trociny i kora drzew, 7. płyty wiórowe, 8. skoszona trawa, liście, kwiaty, 9. odchody zwierząt, 10. leki, 11. ziemia i kamienie; Do pojemnika z odpadami roślinnymi należy wrzucać: Do pojemnika z odpadami roślinnymi NIE wrzucaj:

6 Zadanie 18 ( 2 pkt.) Do fragmentów zdań zaznaczonych literami od a do e dobierz ich prawidłowe zakończenie oznaczone cyframi od 1 do 5: a. Jedwab naturalny i wełna b. Bawełna, len, konopie c. Celuloid, jedwab sztuczny, papier d. Poli (chlorek winylu), polietylen, bakelit e. Anilana, elana, nylon, stylon 1. to tworzywa sztuczne otrzymane z celulozy 2. to naturalne włókna białkowe pochodzenia zwierzęcego 3. to włókna syntetyczne 4. to rośliny dostarczające naturalnych włókien celulozowych 5. to tworzywa syntetyczne a., b., c., d., e. Zadanie 19 (1 pkt) Na skutek stosowania nadmiernej ilości nawozów w rolnictwie wzrasta żyzność okolicznych zbiorników wodnych. Może wówczas dojść do gwałtownego pojawienia się samożywnych bakterii i protistów, które tworzą grubą warstwę na powierzchni wody tzw. zakwit. Oceń, czy w naturalnym zbiorniku wodnym opisane zjawisko jest korzystne dla ryb, czy też nie. Wybierz odpowiedź T (tak) lub N ( nie) oraz jej uzasadnienie A lub B. T ponieważ A wzrasta ilość glonów, które mogą stanowić pokarm dla innych organizmów N B światło nie dociera do rosnących na dnie zbiornika roślin, co powoduje ich obumieranie i gnicie Zadanie 20 (2 pkt.) Ogrodnik hobbista hoduje w swojej szklarni mięsiste pomidory, jednak jego potencjalne zbiory są zagrożone plagą wciornastków owadów, które wysysają soki roślin, co prowadzi do ich obumarcia. W tej sytuacji ogrodnik posłużył się bronią biologiczną. Umieścił w szklarni saszetki z dobroczynkami roztoczami, które żywią się owadami będącymi szkodnikami pomidorów. a) Którą zależność między organizmami wykorzystuje ogrodnik do walki ze szkodnikami? Wybierz odpowiedź spośród podanych. a) symbiozę b) drapieżnictwo c) konkurencję międzygatunkową d) konkurencję wewnątrzgatunkową b) Wyjaśnij w jaki sposób biologiczne metody zwalczania szkodników przyczyniają się do ochrony środowiska....