Budowa programu studiów i zajęć dydaktycznych na bazie efektów kształcenia w obszarze nauk rolniczych

Transkrypt

1 Budowa programu studiów i zajęć dydaktycznych na bazie efektów kształcenia w obszarze nauk rolniczych Podlaski Sławomir Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Wstęp

3 Skład zespołu ds. opracowania opisu efektów kształcenia dla obszaru studiów rolniczych, leśnych i weterynaryjnych 1.Prof. dr hab. Sławomir Podlaski przewodniczacy. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Fizjologii Roślin. 2.Dr hab. Anna Chełmońska- Soyta Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wydział Medycyny Weterynaryjnej 3. Prof. dr hab. inż. Tomasz Jankowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, 4.Prof. dr hab. Andrzej Radecki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Agronomii, 5.Prof. dr hab. Bogdan J. Wosiewicz Przewodniczący Zespołu Kierunków Studiów Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych PKA, e mail : 6. Prof. dr hab. Marek Frankowicz - Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym, Uniwersytet Jagielloński. Ekspert Boloński

4 1.Ogólna charakterystyka kształcenia w obszarze nauk rolniczych. Kierunki studiów w kompetencji Zespołu. Przewodniczący PKA Architektura Krajobrazu 2.Biotechnologia- studia,absolwenci których uzyskują tytuł inżyniera lub magistra inżyniera 3.Leśnictwo 4.Ochrona środowiska studia, absolwenci których, uzyskują tytuł inżyniera lub magistra inżyniera 5.Ogrodnictwo 6.Rolnictwo 7.Rybactwo 8.Technika rolnicza i leśna 9.Technologia drewna 10.Technologia żywności i żywienie człowieka 11.Weterynaria+ 12.Zootechnika (+Weterynaria kształci w zakresie tzw. zawodów regulowanych tj. objętych Dyrektywą Komisji Europejskiej O wzajemnym uznawaniu dyplomów. (Directive 2005/36/EC) Kształcenie to jest zharmonizowane na poziomie europejskim a uznawanie dyplomów jest automatyczne

5 Profile studiów I stopień profil ogólny i praktyczny II stopień- profil ogólny, praktyczny, badawczy Różnica programowa pomiędzy profilami a nie tylko dodanie do profilu ogólnego zagadnień praktycznych czy naukowych

6 Charakterystyka profilu badawczego na studiach II stopnia Podstawąkwalifikacji -bardzo dobre wyniki kształcenia uzyskane na I stopniu studiów oraz aktywnośćw studenckim ruchu naukowym. Studenci zakwalifikowani na profil badawczy powinni w większości kontynuować naukę na III stopniu kształcenia. Program studiów powinien zostaćoparty o dyscypliny podstawowe i rozwiązywanie problemów naukowych. Praktyki, częśćzajęćdydaktycznych -prowadzona w jednostkach naukowych poza macierzystymi uczelniami.(mobilność) Elementem programu studiów powinno byćuczestniczenie studentów w ruchu naukowym, warsztatach, seminariach, czego efektem powinny być publikacje naukowe.

7 Budowanie programów studiów i zajęć dydaktycznych w oparciu o efekty kształcenia Rok 2012 Wydziały które mająprawo do habilitowana możliwośćsamodzielnego opracowania programu studiów i zajęć dydaktycznych. Warunki zewnętrzne Rosnąca konkurencja o pieniądze na badania Zmniejszająca się liczba kandydatów na studia

8 Perspektywy!!?? W stosunku do 2005 roku: Zachowując ten sam wskaźnik scholaryzacji liczba studentów w 2020 roku ulegnie zmniejszeniu o tys. Procentowo - liczba studentów w %, % i %. Utrzymanie tej samej relacji liczby studentów/nauczycieli (18,2 ) oznacza konieczność redukcji liczby nauczycieli akademickich o 23-26%. (Ernst&Young)

9 Rozwiązania? (może częściowe?) Nowe, nowoczesne pod względem treści i sposobu nauczania programy studiów odpowiadające na zapotrzebowanie kandydatów, gospodarki narodowej i międzynarodowego współzawodnictwa.

10 Czynniki pomocne do formułowania ogólnej koncepcji programu studiów (curriculum)i zajęć dydaktycznych (sylabus)

11 Przesłanki do uwzględnienia, przy opracowywaniu nowego programu studiów A. Zewnętrzne 1.Określenie perspektyw i kierunków rozwoju istniejących i nowych gałęzi gospodarki związanych z zainteresowaniem kandydatów i rynkiem pracy dla absolwentów. Ważne -włączenie w dyskusję wszystkich zainteresowanych. Perspektywiczne dyrektywy UE 2.Przyszłosciowe ilościowe i jakościowe warunki zatrudnienia dla absolwentów. Prognozy CEDEFOP zatrudnienie w sferze rolnictwa zmniejszy sięo 2mln osób w UE 3.Zakres kształcenia rynek pracy lokalny, narodowy, globalny?

12 Przesłanki do opracowania nowego atrakcyjnego dla studentów programu studiów 4.Analiza kierunków kształcenia i programów zajęć w najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajach świata z zakresu identycznego lub zbliżonych kierunków kształcenia. 5.Dyskusje międzynarodowe na temat przyszłości i sposobów kształcenia na określonych kierunkach studiów. 6.Możliwości i zakres współpracy międzynarodowej w zakresie dydaktyki. 7.Kształcenie ogólne czy specjalistyczne? Ogólne większa szansa na znalezienie pracy. Specjalistyczne lepsza wiedza i umiejętności w wąskich specjalistycznych dziedzinach. (np.biotechnologia)

13 Przesłanki do opracowania nowego atrakcyjnego dla studentów programu studiów B. Wewnętrzne 1.Determinacja wprowadzania zmian ze strony władz uczelni 2.Ilość i jakość kadry dydaktycznej- jej chęć do wprowadzania i akceptacji zmian 3.Infrastruktura uczelniana 4.Koszty kształcenia

14 Przesłanki do opracowania nowego atrakcyjnego dla studentów programu zajęć dydaktycznych 1.Określenie poziomu kształcenia I, czy II czy I i II. 2.Okreslenie profilu kształcenia, rodzaju i liczby zajęć praktycznych 3.Kim będą kandydaci na studia: z techników rolniczych czy liceum, ze wsi czy miasta. Jak homogenna będzie grupa kandydatów. 4.Okreslenie stosunku przedmiotów ogólnych do aplikacyjnych. Przedmioty aplikacyjne o jakim charakterze? Przedmioty ogólne nachylenie rolnicze.

15 Przesłanki do opracowania nowego atrakcyjnego dla studentów programu zajęć dydaktycznych 5.Rozkład przedmiotów/ modułów w semestrach np. zimowy czy letni 6.Lista przedmiotów nie związanych bezpośrednio z kierunkiem studiów ale koniecznych do realizacji programu np: języki obce.

16 Etapy opracowania programu studiów 1.Profil kwalifikacyjny 2.Planowanie ogólne programu 3.Projektowanie programu 4.Wprowadzenie i ocena

17 Profil kwalifikacyjny-kluczowy dokument dla opracowania programu studiów Profil kwalifikacyjny to opis: Celów kształcenia, tematyki, efektów kształcenia Sposobów i metod nauczania i uczenia się studentów, umożliwiających osiągnięcie celu i efektów kształcenia Sposobów oceny studentów. Pozwala ocenić studentom czy uzyskali założony poziom efektów kształcenia

18 Cele-(programu, modułu,przedmiotu), tematyka efekty kształcenia Cel-ogólne określenie intencji nauczyciela-co zamierza zrealizować w trakcie zajęć np: zaznajomićstudentów ze sposobami i efektami genetycznego doskonalenia organizmów Tematyka-charakter bardziej specyficzny, szczegółowy np: wykorzystanie efektu heterozji do genetycznego doskonalenia roślin.

19 Program studiów-planowanie ogólne 1.Bardzo ogólne określenie celów i efektów kształcenia. Określenie poziomu wiedzy i umiejętności kandydatów na studia 2.Lista przedmiotów do realizacji pozwalających realizować cel kształcenia 3.Wstępna koncepcja udziału poszczególnych grup przedmiotów w programie studiów 4.Efekty kształcenia dla grup przedmiotów

20 Program studiów -projektowanie 1.Opracowanie szczegółowego programu studiów z uwzględnieniem przedmiotów /modułów zajęć praktycznych w poszczególnych okresach kształcenia. 2.W ramach programu opracowanie dokładnych treści programowych 3.Wybór najlepszych-dla określonego przedmiotu-typów zajęć i metod kształcenia. Zróżnicowanie typów. 4.Określenie efektów kształcenia dla każdego przedmiotu: wiedzy, umiejętności, postaw. 5.Na podstawie programów przedmiotów i form zajęć, metod kształcenia -nakład pracy studenta i pkt ECTS

21 Ocena nakładu pracy studenta- pkt ECTS 1.Przygotowanie do zajęć 2.Godziny zajęć 3.Typ zajęć dydaktycznych, metoda nauczania 4.Opracowanie wyników np. ćwiczeń 5.Szukanie literatury 6.Pisanie raportu (projektu) z zajęć 7.Przygotowanie sie do egzaminu

22 Program studiów projektowanie cd. 6.Sposoby oceny wiedzy,umiejętności i postaw studentów 7.Określenie minimów potrzebnych do zaliczenia na określoną ocenę. Na etapie projektowania dobre rezultaty daje konkurs na wykładowców, (jeśli to technicznie możliwe) którzy prezentująautorskie programy oparte o efekty kształcenia

23 Program studiów -wprowadzenie i ocena 1.Ocena programu przez prowadzących i studentów, wydziałowe komisje dydaktyczne oraz wewnętrzny system jakości. 2.Cykliczna ocena oraz w razie potrzeb modyfikacja programu i prowadzenia zajęć 3.Ocena zewnętrzna/akredytacja

24 Opracowanie efektów kształcenia

25 Efekty kształcenia (Ek)- definicja Ek-co student powinien wiedzieć, rozumieći /lub zademonstrowaćpo zakończeniu procesu uczenia się. Ek określone w prosty i jednoznaczny sposób. Możliwe do zmierzenia i ocenienia. Nie stosować rozumieć wiedzieć Musząbyćodpowiednie do długości czasu kształcenia Nie mogą mieć charakteru życzeniowego.

26 Typy zajęć dydaktycznych 1.Wykłady, niekiedy połączone z demonstracjami lub ćwiczeniami. Tradycyjny sposób nauczania ex cathedra 2.Semianaria również obejmujące elementy projektowe: rozwijają zdolności naukowe, uczą dyskusji, pisemnej i ustnej prezentacji. 3.Cwiczenia praktyczne: laboratoryjne, projektowe, praktyczne. Rozwijają różne umiejętności praktyczne na bazie posiadanej wiedzy, uczą poprawności opisu wykonywanych czynności oraz ustnego i pisemnego prezentowania wyników. Zajęcia 2 i 3 mogą mieć charakter indywidualny lub zespołowy. Szczególnąformąsąprace inżynierskie i magisterskie, które w większości maja charakter indywidualny. Podstawa wyróżnienia: interakcja student - nauczyciel w procesie nauczania i uczenia sie

27 Typy zajęćdydaktycznych, metody kształcenia a efekty kształcenia Metody nauczaniato celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, dla osiągnięcia odpowiednich Ek. Oparte na: słowie, obserwacji i pomiarach, działalności praktycznej, aktywizujące W zależności od typów zajęćdydaktycznych i metod kształcenia z różnąintensywnościąrozwijamy u studentów wiedzę, umiejętności i kompetencje. Sprawdzić: czy i w jakim zakresie typy zajęć dydaktycznych i metody kształcenia kształtują założone efekty kształcenia

28 Przykładowa macierz kompetencji Wiedza i rozumienie Zastosowanie wiedzy Formułowanie sądów Radzenie sobie ze złożonością, ++ + interdyscyplinarnością Umiejętność samodzielnego uczenia się Umiejętność komunikowania się Kształtowanie odpowiedzialności i postaw etycznych Umiejętność pracy w zespole + + Umiejętność pracy w środowisku międzynarodowym + + Wykład Seminarium Projekt Ćwiczenia Laboratoriu m Praca dyplomowa

29 Charakterystyka macierzy kompetencji 1.Uzmysławia zależnośćpomiędzy Eka typami zajęć dydaktycznych 2.Jakie typy zajęć i w jakim zakresie gwarantują uzyskanie odpowiednich Ek? 3.Czy założone Ek są realizowane? 4.Jaka jest równowaga pomiędzy różnymi typami zajęć w programie studiów?

30 Indiańskie przysłowie-efektywność metod nauczania? Powiesz mi, a ja zapomnę. Pokażesz mi, a byćmoże zapamiętam. Włącz mnie do działania a zrozumiem i zachowam w pamięci.

31 Taksonomia Blooma Efekty kształcenia (cele) -3 dziedziny-poznawcza, emocjonalna, psychomotoryczna Taksonomia Bloomajest bardzo pomocna do opracowania efektów kształcenia. Taksonomia ma charakter hierarchiczny. Dziedzina poznawcza obejmuje 6 coraz bardziej złożonych etapów poznawania rzeczywistości. Przedstawia strukturę oraz podaje listęczasowników możliwych do wykorzystania w czasie budowania EK. EK odpowiadające dolnym poziomom piramidy nie powinny stanowić większości programu 31

32 1.Dziedzina poznawcza -wiedza-zdolnośćdo zapamiętania faktów bez konieczności ich rozumienia. Użycie czasowników akcji zbierać, definiować, 6. Ocena opisywać, powtarzać, 5. Synteza wyliczyć, badać, znajdować, identyfikować, nazywać, 4.Analiza wymieniać, zapamiętywać, porządkować, prezentować, cytować, rozpoznawać, 2.Zrozumienie relacjonować, reprodukować, 1.Wiedza wskazywać, określać, opowiadać 3. Zastosowanie 1.Wymienić najważniejsze fakty z historii hodowli roślin 2.Zdefiniować pojęcie poliploidów 32

33 2. Dziedzina poznawcza-zrozumienie-zdolnośćdo rozumienia i interpretacji uzyskanych informacji 6. Ocena 5. Synteza 4.Analiza 3. Zastosowanie 2. Zrozumienie 1. Knowledge 1.Wyjaśnić dlaczego mieszańców nie można rozmnażąć 2.Oszacować udział odmian w podnoszeniu plonów Użycie czasowników akcji kojarzyć, zmieniać, wyjaśniać, klasyfikować, konstruować, przedstawiać, przeciwieństwa, bronić, opisywać, różnicować, dyskutować, rozróżniać, szacować, wyjaśniać, generalizować, identyfikować, ilustrować, wskazywać, przewidywać, zdawać relację, rozwiązywać, wybierać tłumaczyć

34 3. Dziedzina poznawcza zastosowanie-zdolnośćdo użycia poznanej wiedzy w nowych sytuacjach tzn: wykorzystywanie do rozwiązywania problemów 6. Evaluation 5. Synthesis 4.Analysis 3.Zastosowanie 2. Comprehension 1. Knowledge Użycie czasowników akcji: stosować, oceniać, obliczać zmieniać, wybierać kompletować, konstruować, demonstrować, rozwijać, badać, ilustrować, manipulować, modyfikować, organizować, przygotować, produkować, tworzyć, wskazywać, przygotować harmonogram, schemat, wytwarzać rozwiązywać, szkicować, używać 1.Zastosować odpowiednie metody selekcji w populacji roślin obcopylnych 2.Zmodyfikować metodę... w celu...

35 4.Dziedzina poznawcza analiza-zdolnośćdo podziału informacji na czynniki składowe, poszukiwanie wzajemnych relacji miedzy nimi 6. Evaluation 5. Synthesis 4.Analiza 3. Application 2. Comprehension 1. Knowledge Użycie czasowników akcji: Analizować, oceniać, rozdzielać, rozumieć strukturę organizacyjną, myślową, kategoryzować, porządkować, klasyfikować, łączyć, poddawać krytycznemu osądowi, ilustrować,, kwestionować, badać, eksperymentować, testować, dzielić, identyfikować 1.Sklasyfikować odmiany pod względem malejącego efektu heterozji 2.Porównać efektywność różnych metod selekcji 35

36 5. Dziedzina poznawcza -synteza zdolnośćdo łączenia elementów w całość(wyciągania ogólnych wniosków na podstawie elementów szczegółowych) 6. Evaluation 5. Synteza 4.Analysis 3. Application 2. Comprehension 1. Knowledge Użycie czasowników akcji: Argumentować, organizować, zestawiać, kategoryzować, łączyć, kompilować, opracowywać, tworzyć, projektować, rozwijać, zarządzać, modyfikować,, wyjaśniać łączyć, przygotowywać, proponować, planować, reorganizować, integrować, planować, dokonywać podsumowania 1.Wyjaśnić znaczenie testu spoconego podkoszulka w doborze partnerów u ludzi 36

37 6.Dziedzina poznawcza-ocena zdolnośćdo określenia wartości informacji, (materiału) dla uzyskania założonego celu. 6. Ocena 5. Synthesis 4.Analysis 3. Application 2. Comprehension 1. Knowledge Użycie czasowników akcji: Ocenić, oszacować, wybrać, wyciągnąć wnioski, krytykować, decydować, wyjaśniać, interpretować, uzasadniać, mierzyć, przewidywać, nadawać miary,, rozwiązywać, powiązać, rekomendować, podsumowywać, walidować, 1. Wyciągniecia wniosków z przeprowadzonego eksperymentu

38 Dziedziny :emocjonalna i psychomotoryczna Emocjonalna(odczuwanie) obejmuje postawysłowa do określenia Ek-akceptuje, broni, ocenia, łączy, popiera, chroni. Psychomotoryczna-umiejętności fizyczne (manualne)- praca w laboratorium, klinice itp. słowa: zbudować, dostosować, używać

39 Efekty kształcenia dla programu studiów 5-10 najważniejszych efektów kształcenia Opis najważniejszych (podstawowych) elementów wiedzy, umiejętności i kompetencji które powinien posiadać absolwent Efekty kształcenia (Ek) dla programu wynikająz efektów kształcenia dla przedmiotów/modułów studiów Aspiracyjne EK wynikająz całościowego oddziaływania uczelni na studenta: sposobu nauczania, traktowania, infrastruktury

40 Efekty kształcenia dla programu przykłady. Wg. Kennedy ego Po pomyślnym ukończeniu programu student powinien byćzdolny : 1.Znaleźći twórczo zastosowaćwiedzęz zakresu nauk przyrodniczych i pokrewnych 2.Identyfikować, formułować, analizować i rozwiązywać problemy związane z produkcją rolniczą. 3.Zaprojektowaćelement, system, proces spełniający określone wymagania. 4.Zaplanowaći przeprowadzićeksperyment i zinterpretować jego wyniki

41 Efekty kształcenia dla programu przykłady cd. Wg. Kenned yego 5.Pracowaćindywidualnie oraz zespołowo w tym w zespołach międzynarodowych 6.Uczyć się przez całe życie (LLL) 7.Efektywnie komunikowaćsięze środowiskiem zawodowym oraz społeczeństwem 8.Pisaćraporty i artykuły związane z zainteresowaniami lub wykonywaną pracą.

42 Oceny efektów kształcenia

43 System oceny efektów kształcenia Mamy zaprojektowane programy i moduły/treści programowe w kategoriach efektów kształcenia: 1.Jak można stwierdzić, ze studenci osiągnęli pożądane efekty kształcenia? 2.Jak można określićpoziom uzyskanych efektów kształcenia? Ścisły związek pomiędzy: metodami nauczania efektami kształcenia i kryteriami oceny

44 Podstawy oceny efektów kształcenia Zgodnie z definicjącedefop, walidacja wymaga oceny efektów kształcenia studenta w stosunku do standardu, jakimi sąopracowane przez nas kryteria. Ważne aby dostosowaćsposób oceny do tego co chcemy ocenić.

45 Sposoby oceny efektów kształcenia Egzaminy pisemne ograniczone czasowo, egzaminy oraz testy z dostępem i bez dostępu do podręczników, rozwiązywanie zadań problemowych, egzaminy ustne, ocena zaangażowania w dyskusji, Raporty z badań laboratoryjnych, obserwacje i ocena umiejętności praktycznych studenta, raporty indywidualne z włączeniem rozwiązywania case studies, raporty grupowe, prezentacje wyników w formie ustnej, audiowizualnej lub elektronicznej, eseje, podsumowania, zdolność do samooceny efektów kształcenia Umiejętność przygotowania rozprawy inżynierskiej czy magisterskiej.

46 Przydatność różnych form oceny do sprawdzania Ek Egzaminy pisemne i testy - użyteczne do sprawdzania wiedzy i umiejętności wymagających wykonywania różnego rodzaju obliczeń, przedstawiania schematów, modeli matematycznych i rozwiązywania zadań problemowych. Sprawdzanie efektów kształcenia w warunkach ograniczonego czasu dla studenta, pozwala ocenić jego umiejętności organizowania pracy, samodzielność myślenia i ewentualnie komunikowania się w warunkach stresowych. Planowanie badań, umiejętności badawcze, pisanie raportów z wykonanych ćwiczeń czy badań przedstawione w formach różnej prezentacji, pozwolą na ocenę studenta w warunkach dysponowania odpowiednim czasem. Postawy przywódcze i umiejętność pracy w zespole mogą być ocenione podczas prac w grupie studentów i dyskusji.

47 Efekty kształcenia i kryteria oceny wg.kennedy ego Efekty kształcenia Aby uzyskać odpowiednią ocenę student powinien: przeprowadzić analizę znaczenia czynników kształtujących zmienność genetyczną oraz porównać programy hodowlane Kryteria oceny na stopnie Doskonała analiza znaczenia czynników wpływających na zmienność genetycznąi konstrukcję programów hodowlanych Bardzo dobra analiza znaczenia czynników Średnie możliwości analizy najważniejszych... Brak znajomości podstawowych czynników... Istnieje ścisły związek pomiędzy metodami nauczania, efektami kształcenia i kryteriami oceny studentów. Uczenie dla zrozumienia

48 Macierz efektów kształcenia Przedmioty/ moduły Efekty kształcenia dla programu studiów Opisuje zależność pomiędzy programem a Ek 2.Czy wszystkie Ek zostały zrealizowane, które całkowicie, które częściowo? 3.Jaki jest wkład modułów w Ek określone dla programu studiów? 4.Czy istnieje równowaga pomiędzy modułami w określaniu Ek?

49 Pytania kontrolne oceniające prawidłowość określenia Ek 1.Czy użyto czasownika w stronie czynnej do określenia Ek 2.Czy uniknięto używania czasowników znać wiedzieć, zaznajomić niemierzalnych 3.Czy Ekobejmująwszystkie poziomy piramidy Blooma 4.Czy Eksąmierzalne lub poddająsięścisłemu określeniu 5.Czy Eksązgodnie z celem programu \modułu i jego tematyką

50 Literatura BrennerE., NiehsJ.2008.Curricula Development based on Learning Outcomes An Austrian Case. In: Implementing Competence Orientation and Learning Outcomes in Higher Education.Ed. E. Canon and others. CEDEFOP 2008.Validation of non-formal and informal learning in Europe. A snapshot 2007.Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, KennedyD., HylandA., RyanN.2007Writing and Using Learning Outcomes. A Practical Guide.. PróchnickaM Warsztaty: Jak budowaćprogram (curriculum) na bazie efektów uczenia się/ deskryptorów KRK / deskryptorów obszarów? Jak budowaćprogram zajęć(sylabus) na bazie efektów uczenia się/ deskryptorów / macierzy efektów uczenia siędla uczelni / absolwenta?

51 Dziękuję za uwagę

52 Literatura Kennedy D., Hyland A., Ryan N. Writing and Using Learning Outcomes. A Practical Guide Próchnicka M. Warsztaty: Jak budować program (curriculum) na bazie efektów uczenia się / deskryptorów KRK / deskryptorów obszarów? Jak budować program zajęć (sylabus) na bazie efektów uczenia się / deskryptorów / macierzy efektów uczenia się dla uczelni / absolwenta? Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego