SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANIZACJI. NADZÓR KORPORACYJNY NAD ORGANIZACJĄ.

Transkrypt

1 SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANIZACJI. NADZÓR KORPORACYJNY NAD ORGANIZACJĄ. Społeczna Odpowiedzialność Organizacji to bardzo istotne zagadnienie z punktu widzenia rozwoju przedsiębiorczości. Wspiera inicjatywy obywatelskie, pomaga dbać o środowisko oraz etykę w biznesie. Jest to obowiązek wyboru przez kierownictwo takich decyzji i działań, które przyczynią się do dbałości o interes własny (pomnażanie zysku przedsiębiorstwa), jak i ochrony i pomnażania dobrobytu społecznego. Mówiąc o ochronie nacisk położony jest na powstrzymanie się przez przedsiębiorstwa, od działań które są szkodliwe społecznie nawet jeśli przynoszą one zyski. Przedsiębiorstwa powinny podejmować działania, które będą ukierunkowane na zapobieganie i likwidowanie, różnych negatywnych zjawisk społecznych. Mówiąc o pomnażaniu, nacisk kładzie się na twórczą rolę biznesu w kreowaniu dobrobytu społecznego. Biznes i społeczeństwo stanowią immanentne elementy większej, bardziej złożonej całości, w której idea wzajemnej solidarności międzyludzkiej ma znaczenie pierwotne, a celem strategicznym biznesu jest przyczynienie się do wzrostu dobrobytu i poprawy jakości życia obywateli. Dynamiczny charakter systemu społecznego skłania przedsiębiorstwa do zachowań głównie zapobiegawczych i antycypujących ryzyko w obszarze społecznym, aby zachować swoją rolę w długim okresie. O minimalnym poziomie odpowiedzialności ekonomicznej i prawnej biznesu decydują społeczności żyjące w określonym standardzie danego etapu rozwoju społecznego (ich wymagania dotyczą głównie odpowiedzialności przedsiębiorstwa za efektywność ekonomiczną i przestrzegania prawa w swoich działaniach). Każde działanie przedsiębiorstwa troszcząc się o konsumenta, sprawy pracownicze, ochronę środowiska naturalnego, jeśli tylko wykracza poza poziom wymagany przez prawo (odpowiedzialność etyczną) i odpowiada oczekiwaniom społeczności, wzmacnia jego pozycję przetargową na konkurencyjnym rynku. Konsekwencją przyjętego przez przedsiębiorstwa rodzaju i zakresu odpowiedzialności przed społeczeństwem jest jego strukturalne i organizacyjne przygotowanie do realizacji celów społecznych odpowiadających wymaganiom i oczekiwaniom docelowych grup konsumentów. Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) to koncepcja, według której firmy dobrowolnie prowadzą działalność uwzględniającą interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z interesariuszami. "Interesariusze" to grupy lub jednostki, które mogą wpływać lub są pod wpływem działania przedsiębiorstwa za pośrednictwem jego produktów, strategii i procesów wytwórczych, systemów zarządzania i procedur. Bycie odpowiedzialną firmą nie oznacza tylko spełniania wszystkich wymogów formalnych, ale zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, ochronę środowiska i relacje z interesariuszami, czyli dobrowolne zaangażowanie. Odpowiedzialny biznes to podejście strategiczne i długofalowe, oparte na zasadach dialogu społecznego i poszukiwaniu rozwiązań korzystnych dla wszystkich. Odpowiedzialny biznes to osiąganie trwałego zysku przy jednoczesnym mądrym kształtowaniu relacji ze wszystkimi interesariuszami. Narzędzie zarządzania, które pozwala wykorzystać proces budowania dialogu z interesariuszami w celu doskonalenia strategii rozwoju firmy, filozofia prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o budowanie trwałych, przejrzystych relacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami między innymi z pracownikami, z klientami, z dostawcami, z akcjonariuszami, z konkurencją, ze społecznością lokalną. To również dostarczanie usług i produktów w sposób nie degradujący środowiska przyrodniczego i społecznego, prowadzenie biznesu w taki sposób, aby uwzględniać wartości etyczne, prawo, szacunek dla pracowników, społeczeństwa i środowiska przyrodniczego. Prowadzenie biznesu w zgodzie z oczekiwaniami społecznymi, które mają charakter etyczny, prawny, finansowy i obywatelskie. Budowanie i wdrażanie strategii zaangażowania społecznego, przekraczającego zobowiązania prawne, dla dobra wszystkich obywateli, zgodnie ze społecznie przyjętymi normami etycznymi, wnoszenie wkładu do

2 zrównoważonego rozwoju poprzez współpracę z pracownikami, społecznością lokalną i globalną, aby podnosić jakość życia wszystkich obywateli. To także poczucie odpowiedzialności za konsumenta, inwestora, społeczeństwo, środowisko przyrodnicze, za sukces gospodarki, stosowanie przejrzystych praktyk biznesowych opartych na szacunku dla pracowników, społeczności i środowiska. Społeczna odpowiedzialność biznesu posiada swoje standardy między innymi AA1000. Jest to jeden ze standardów społecznej odpowiedzialności biznesu, wypracowany w 1999 roku przez Instytut na rzecz Społecznej i Etycznej Odpowiedzialności (Institute of Social and Ethical AccountAbility), włączający kwestie społeczne i etyczne do zarządzania strategicznego organizacji i jej działalności. Standard uwzględnia 5 głównych etapów: planowanie organizacja przystępuje do procesu, określenie zasad odpowiedzialności, przeprowadzenie audytu i przygotowanie raportu, wdrażanie wzmocnienie procesu oraz współdziałanie z interesariuszami grupami związanymi z organizacją (klienci, dostawcy itp.) AA1000 może być zastosowany do analizy strategicznej spółek i wszelkich organizacji. Do zewnętrznej oceny przedsiębiorstwa w zakresie społecznej i etycznej odpowiedzialności oraz w procesie samodoskonalenia się organizacji. Płynące korzyści z przyjęcia standardu to przede wszystkim doskonalenie własnej działalności organizacji i poprawa wyników finansowych. Należy także wymienić poprawę długoterminowej wartości organizacji dla akcjonariuszy jak i zaspokojenie złożonych oczekiwań inwestorów na informacje. To sprzyja możliwość pozyskania wysokiej klasy pracowników i wzmocnieniu współpracy z interesariuszami, pozwalające między innymi na przewidywanie konfliktów i przeciwdziałanie im oraz na budowanie zaufania do organizacji. Podstawą budowania systemu społecznej odpowiedzialności AA 1000 w firmie jest zbiór zasad będących podstawą dla konkretnych norm postępowania. Dla przedsiębiorstwa chcącego działać odpowiedzialnie powinny to być naczelne wartości potwierdzane w codziennej działalności. Zalicza się do nich: 1. Zasada odpowiedzialności, obliczalności (accountability) przedsiębiorstwo obliczalne to takie, na które można liczyć, które odpowiada za siebie, za swoje działania i ewentualne zaniechanie działań, jest gotowe ponieść konsekwencje. To przedsiębiorstwo, które spełnia kryteria przeźroczystości i zgodności z deklarowanymi normami. 2. Zasada uczestnictwa (inclusivity) oznacza, że na każdym etapie audytu, przedsiębiorstwo uwzględnia potrzeby i oczekiwania poszczególnych grup interesariuszy, czyli tych, którzy wpływają na działalność danego przedsiębiorstwa, jak również tych, na których to przedsiębiorstwo oddziałuje. Chodzi więc o zadeklarowanie gotowości do podejmowania dialogu społecznego i pokazanie, że oczekiwania wyrażane przez poszczególnych interesariuszy będą w miarę możliwości poważnie rozpatrywane. 3. Zasada zupełności (completeness) oznacza, że uwzględniane są wszystkie obszary działania przedsiębiorstwa, możliwości jego różnorodnego wpływu. Wyraźnie też określa się powody, dla których na jakimś etapie analizy nie uwzględnia się określonych sfer działania. Zasada ta uniemożliwia niejawne wyłączanie niewygodnych czy też drażliwych obszarów działania. 4. Zasada wymierności (materiality) oznacza gotowość do poddawania wymiernej ocenie wszystkich, ważnych z punktu widzenia poszczególnych grup interesariuszy, informacji i sfer działania. Zasada ta mobilizuje przedsiębiorstwo do poszukiwania coraz lepszych mierników podejmowanych działań w aspekcie społecznym. 5. Zasada regularności(regularity) określa konieczność przyjęcia harmonogramu czasowego, systematyczność poddawania się ocenie, adekwatnie do potrzeb i oczekiwań. Zasada ta pozwala uniknąć sytuacji jednorazowego zrywu, podjętego np. w sytuacji zewnętrznej konieczności i następnie zaniechania dalszych działań. 6. Zasada zapewnienia jakości (quality assurance) w tym celu zazwyczaj przedsiębiorstwo zwraca się do zewnętrznego audytora, lub niezależnej grupy eksperckiej. Chodzi o to, aby

3 wiarygodność systemu społecznej odpowiedzialności była potwierdzona przez niezależnego eksperta. W tym przypadku wiarygodność taką może zapewnić niezależna jednostka certyfikująca, a także (w poszczególnych aspektach) opinia wydana przez organizację pozarządową zajmującą się tym aspektem (np. Centrum Etyki Biznesu). 7. Zasada dostępności (accessibility) zakłada znajdowanie najbardziej skutecznych kanałów komunikacji, tak by niezbędna informacja mogła zawsze dotrzeć do tych, którzy jej poszukują. Zasada ta nakłada na przedsiębiorstwo konieczność aktywnego propagowania informacji związanych z realizowanym programem społecznej odpowiedzialności, niezależnie od tego, czy poszczególne grupy interesariuszy zwracają się z zapytaniem, czy nie. W przypadku wielu koncernów najskuteczniejszym kanałem komunikacji okazał się w ostatnich latach internet. 8. Zasada porównywalności (comparability) oznacza możliwość dokonywania porównań pomiędzy kolejnymi raportami tego samego przedsiębiorstwa (np. poprzez każdorazowe odnoszenie się do wcześniej stawianych celów), a także porównań pomiędzy różnymi przedsiębiorstwami w tej samej lub nawet różnej branży. W praktyce wielu firm, zasada ta sprowadza się do wyznaczania celów na dany okres sprawozdawczy, a następnie - po zakończeniu tego okresu ustosunkowywania się do zakresu ich wypełnienia. 9. Zasada wiarygodności(reliability) zapewnia, że wszystkie fakty, oceny, pomiary są przedstawione z należytą starannością i uczciwie. 10. Zasada istotności (relevance) podkreśla wagę, jaką przywiązuje się do ocen i informacji udostępnionych przez przedsiębiorstwo wobec sfer opiniotwórczych. Wiele firm realizuje tę zasadę w taki sposób, że np. Prezes Zarządu umieszcza swoją osobistą wypowiedź jako wstęp do deklaracji szczegółowej, precyzującej zasady polityki społecznej, pokazując w ten sposób, że przedsiębiorstwo przykłada dużą wagę do przedkładanego dokumentu. 11. Zasada zrozumiałości (understandability) oznacza, że poszczególne dane są przedstawione w taki sposób, że mogą służyć do oceny mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa, dokonywanej nawet przez tych, którzy nie mają fachowego przygotowania w danej dziedzinie. Chodzi więc o unikanie zbyt specjalistycznych sformułowań, skrótów niezrozumiałych dla osób spoza branży itp. 12. Zasada kompleksowości (embeddedness) oznacza, że proces zbierania danych, dokonywania ocen i przedstawiania wyników jest na stałe wmontowany w system strategicznego zarządzania przedsiębiorstwem, czyli że zasady polityki społecznej wynikają z rzeczywistych celów strategicznych i są modyfikowane w miarę dokonywania zmian w hierarchizacji tych celów. 13. Zasada ciągłej poprawy (continous improvement) oznacza gotowość do wdrażania wyników analizy strategicznej w cyklicznym procesie planowania, wyznaczania nowych celów i podejmowania kolejnych działań doskonalących, określania procedur, dokumentacji, ponownego wdrażania, kontroli, podejmowania działań korygujących, monitorowania realizacji itp. Przykładem organizacji o standardach AA 1000 jest British American Tobacco. Dowodem na wdrożenie są zasady firmy dotyczące odpowiedzialnego zarządzania produktem, a mianowicie. Firma Dokłada starań do informowania o ryzyku związanym z konsumpcją tytoniu. Przedstawia konieczności ograniczenia wpływu używania tytoniu na zdrowie, przy jednoczesnym poszanowaniu prawa właściwie poinformowanych osób dorosłych do wyboru produktów, które im odpowiadają. Informuje, że osoby niepełnoletnie nie powinny używać wyrobów tytoniowych. Sprzedaje markę i wyrobów w sposób odpowiedzialny i kierowane ich wyłącznie do dorosłych konsumentów. Popiera odpowiednie opodatkowania wyrobów tytoniowych oraz zakaz nielegalnego handlu tymi wyrobami. Popiera kwestii palenia tytoniu w miejscach publicznych przy jednoczesnym pogodzeniu interesów palaczy i osób niepalących. Należy również wspomnieć o zasadach dobrego prowadzenia firmy np. Firma chce w biznesie utrzymywać wysokie standardy zachowania i uczciwości. Również promować wysokie standardy Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w branży tytoniowej. Firma wykazuje próby zaangażowania w tworzenie przepisów regulujących działalność firm tytoniowych oraz osiąga ogólnoświatowych standardy ochrony środowiska. Innymi organizacjami o standardzie AA 1000 są znane firmy jak np. Indykpol S.A czy Elektrociepłownia Zielona Góra S.A

4 Innym standardem społecznej odpowiedzialności biznesu jest SA To zbiór zasad i procedur chroniących podstawowe prawa pracownicze. Ta uniwersalna norma powstała w celu niezależnej weryfikacji wymogów społecznej odpowiedzialności, jakie powinno spełniać przedsiębiorstwo. Norma stworzona została w 1998 roku, a następnie znowelizowana w roku 2001, przez Radę Doradczą powołaną przez Council on Economic Priorities Accreditation Agency (obecnie znany jako Social Accountability International). Powstała ona w oparciu o uniwersalne wartości zawarte w Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Konwencji Narodów Zjednoczonych. SA8000 wymaga spełnienia 8 warunków wstępnych, a mianowicie: nie zatrudnianie dzieci, nie stosowanie pracy przymusowej, spełnianie podstawowych zaleceń bezpieczeństwa środowiska pracy, wolność zrzeszania się i prawo do negocjacji zbiorowych, nie stosowanie dyskryminacji, nie stosowanie przymusu fizycznego i psychicznego wobec pracowników, przestrzeganie regulacji prawnych odnośnie dopuszczalnej ilości godzin pracy, zapewnianie wynagrodzenia nie niższego niż wymagane przez prawo. Otrzymanie certyfikatu wiąże się z koniecznością poddania się przez przedsiębiorstwo audytowi, do którego zostały upoważnione organizacje certyfikujące. Firma ubiegająca się o certyfikat normy SA8000 musi przejść cały proces od wypełnienia formularza aplikacyjnego do wydania certyfikatu. Proces obejmuje audyt dokonany przez uprawniony podmiot, który polega na analizie dokumentów i realizacji zasad SA8000. W przypadku braku zgodności działań przedsiębiorstwa ze standardem następuje akcja korygująca umożliwiająca usprawnienie funkcjonowania firmy. SA8000 jest standardem rozpowszechnionym na całym świecie i może być stosowany we wszystkich krajach w odniesieniu do przedsiębiorstw z dowolnej branży. Wśród firm posiadających certyfikat najczęściej możemy znaleźć takie gałęzie przemysłu jak np. rolnictwo czy budownictwo. Brazylia, Indie, Chiny oraz Włochy to kraje, w których norma SA8000 jest najczęściej wykorzystywana. Uzyskanie przez przedsiębiorstwo certyfikatu daje możliwość przedstawienia wieloletnich osiągnięć firmy, jak również gwarantuje poprawę kontaktów z interesariuszami. Jest szansą nie tylko na poprawę wizerunku, ale także na podwyższenie wartości firmy. Co więcej, standard SA8000 powstał na wzór norm ISO, co daje dużą możliwość kontroli jakości. Trzeba jednak pamiętać, że SA8000 koncentruje się na warunkach pracy i pomija kwestie związane z klientami i inwestorami. Przykładem organizacji o standardach SA8000 jest firma Dr. Oetker. Ochrona środowiska jest jednym z ważnych ogniw polityki firmy. Poprzez realizowanie inwestycji pro-ekologicznych oraz politykę informacyjną i edukację pracowników, Dr. Oetker Polska nie tylko troskliwie dba o jakość i bezpieczeństwo swoich produktów, ale również o środowisko naturalne. Regularnie przeprowadzane są audyty ekologiczne, wdrożone zostały przedsięwzięcia, związane z ochroną środowiska: budowa kotłowni gazowej, zakup nowoczesnej kompresorowni. Pozwoliły one między innymi na poprawę higieny i bezpieczeństwa pracy, polepszenie warunków socjalnych, zmniejszenie odpadów produkcyjnych i zużycia energii. Dołożono także starań, by ocieplić budynki, wymienić okna oraz zamontować automatyczną regulację temperatury w hali produkcyjnej, co optymalnie zabezpiecza przed niepotrzebnymi stratami energii, a także poprawia komfort pracy zatrudnionych osób. Dla poprawy bezpieczeństwa przeciwpożarowego wymieniono instalację elektryczną z aluminiowej na miedzianą. Na terenie całej firmy Dr. Oetker Polska restrykcyjnie przestrzega się segregacji odpadów, dodatkowo zbierane są surowce wtórne. Innymi organizacjami o standardzie SA8000 są firmy Avon Garwolin czy International Paper - Kwidzyń S.A. Społeczna odpowiedzialność organizacji, korporacje CSR jak i standardy AA1000 i SA8000 nierozerwalnie wiążą się z CORPORATE GOVERNANCE czyli nadzorem korporacyjnym.

5 Pojęcie nadzoru korporacyjnego sięga już starożytności. Po raz pierwszy nadzór korporacyjny opisał Homer w Odysei, przedstawiając problemy wynikające z rozdzielenia własności i zarządzania tą własnością. Do ekonomii to pojęcie wprowadził A. Smith w 1776 roku, gdzie w swojej książce pod tytułem: The Wealth of Nations, opisał i zanalizował rozdzielenie własności i kontroli w ówczesnych korporacjach, jak i wynikające z tego konsekwencje. Natomiast do współczesnej teorii ekonomii CORPORATE GOVERNANCE ( nazwany w Polsce: nadzorem korporacyjnym ) został wprowadzony przez A. Berle a i G. Meansa w połowie lat trzydziestych XX wieku. Zainteresowanie nadzorem korporacyjnym nastąpiło zatem od początku XIX wieku, z trzech powodów: potrzeby istnienia firm znacznie większych niż dotychczas ( rozwój firm wraz z postępem technologicznym ); wzrostu zapotrzebowania na kapitał i poszukiwanie nowych jego źródeł oraz konieczności uzyskania społecznej akceptacji dla powszechnego posiadania dóbr inwestycyjnych; Według M. C. Jensen, W.Mecking nadzór korporacyjny koncentruje się na badaniu powiązań ( relacji ) pomiędzy właścicielami firmy a najętymi przez nich agentami, którzy w ich imieniu zarządzają firmą (kontrolują ją ) i mają obowiązek maksymalizowania posiadania jej właścicieli. Właściciele cedują zaś część swoich uprawnień do podejmowania decyzji. Celem nadzoru korporacyjnego jest zapewnienie zgodności tych decyzji z interesami właścicieli firmy. Według ekspertów, nadzór korporacyjny stał się zasadniczym czynnikiem przetrwania korporacji w warunkach globalizacji rynku. Dlatego też powstało bardzo wiele definicji nadzoru korporacyjnego jak np. J. Kay, A. Silberstone uważali, że corporate governance zależy przede wszystkim od zastosowanego podejścia teoretycznego, gdyż wszystko jest ukształtowane przez wpływy historyczne, instytucjonalne struktury, które to prowadzą do określonego sposobu widzenia tego czym jest, a czym powinien być nadzór korporacyjny. J. Brooks - nadzór korporacyjny to nowoczesna nazwa problemu przez dekady nurtującego spółki, określonego w języku angielskim accountability (odpowiedzialność, rozrachunek ). Dotyczy sposobu, w jaki menedżerowie odpowiadają przed akcjonariuszami i innymi grupami udziałowymi ( rozliczają się przed nimi ) oraz zapewniają spółce strukturę właściwie służącą realizacji tego celu. K. Lannoo - nadzór korporacyjny można utożsamiać z organizacją relacji pomiędzy właścicielami a menedżerami korporacji, które to są zróżnicowane w zależności od warunków ekonomicznych i tradycji narodowych. M. C. Jensen, W.Mecking - nadzór korporacyjny koncentruje się na badaniu powiązań ( relacji ) pomiędzy właścicielami firmy a najętymi przez nich agentami, którzy w ich imieniu zarządzają firmą (kontrolują ją ) i mają obowiązek maksymalizowania posiadania jej właścicieli. Właściciele cedują zaś część swoich uprawnień do podejmowania decyzji. Celem nadzoru korporacyjnego jest zapewnienie zgodności tych decyzji z interesami właścicieli firmy. K.Keasey, M. Wright - nadzór korporacyjny to struktury (mechanizmy) i procesy związane z produkcją, podejmowaniem decyzji i kontrolą wewnątrz jednostki organizacyjnej. Mechanizmy te obejmują regulacje ekonomiczne i prawne ulegające zmianom w wyniku procesów politycznych w danym państwie. Odpowiedzialność = monitorowanie, wartościowanie i kontrola agentów ( menedżerów ) w celu zapewnienia zgodności ich działania z interesem właścicieli firmy. A. Shleifer, R.W.Vishny - nadzór korporacyjny poszukuje odpowiedzi na pytania:- w jaki sposób dostawcy kapitału mają sobie zapewnić zwrot z dokonanych inwestycji?- W jaki sposób zmuszają oni menedżerów do oddania im części wygospodarowanych zysków?- W jaki sposób upewniają się, że menedżerowie nie zdefraudują ich pieniędzy lub niewłaściwie ich nie zainwestują?- W jaki sposób wierzyciele mogą kontrolować kierownictwo firmy? R. I. Tricker - nadzór korporacyjny identyfikuje prawa i obowiązki, legitymizuje działania i determinuje odpowiedzialność. Według Trickera można wyróżnić dwa działania z zakresu nadzoru korporacyjnego:- nadzorowanie monitorowanie wyników działania menedżerówodpowiedzialność (rozliczanie) - rozliczanie menedżerów wobec tych, którzy mają prawo do rozliczania.

6 Z nadzorem korporacyjnym wiąże się nadzór właścicielski który rozumiany jest jako pojęcie węższe od nadzoru korporacyjnego. Obejmuje jedynie zagadnienia związane z prawami akcjonariuszy do ich majątku powierzonego kadrze, która zarządza przedsiębiorstwem. Pojęcie nadzoru korporacyjnego ma szersze znaczenie i swoim zasięgiem obejmuje formalną i nieformalną strukturę wpływów na najważniejsze decyzje podejmowane przez menedżerów. Dotyczy ono nie tylko właścicieli kapitału, ale wszystkich grup interesów (interesariuszy) zainteresowanych sytuacją przedsiębiorstwa, takich na które sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa ma wpływ (pracownicy, związki zawodowe, dostawcy, odbiorcy, kooperanci). Powodami, które spowodowały rozszerzenie zakresu nadzoru właścicielskiego na szerzej rozumiany nadzór korporacyjny były pogłębiające się procesy globalizacji, które wpłynęły na zmiany w otoczeniu organizacji i nasilająca się konkurencja, która zmusza do poszukiwania bardziej skutecznych, efektywnych rozwiązań umożliwiających pełne wykorzystanie posiadanych zasobów i rozwój. Wewnętrzna i zewnętrzna perspektywa analizowania funkcji nadzoru możliwa jest dzięki audytom wewnętrznemu i zewnętrznemu. Audyt wewnętrzny - jest niezależną działalnością doradczą i weryfikującą której celem jest usprawnienie operacyjne organizacji wniesienie do niej wartości dodanej. Audyt wewnętrzny pomaga organizacji w osiąganiu jej celów poprzez systematyczne i metodyczne podejście do oceny i doskonalenia skuteczności procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i zarządzania organizacją. Działalność audytu jest skoncentrowana na obszarach w których występują najbardziej istotne ryzyka dla organizacji. Ma za zadanie ocenę efektywności procesów zarządzania ryzykiem. Jest to szczególnie istotne dla działalności gospodarczej organizacji. Podstawowe rodzaje audytu wewnętrznego: audyt finansowy, audyt operacyjny i audyt informatyczny. Audyt zewnętrzny - jest badaniem przeprowadzanym przez audytorów niezależnych od badanej jednostki. Wyróżniamy dwa rodzaje takiego audytu: audyt drugiej strony (np. audyt dostawcy - ma miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo przeprowadza audyt u swoich aktualnych lub potencjalnych dostawców, występując w roli zamawiającego). Audyt trzeciej strony (np. audyt certyfikujący). Audyt zewnętrzny to badanie przeprowadza przez audytorów jednostki certyfikującej. Wniosek o jego przeprowadzenie przedsiębiorstwo, które pragnie podbudować swoją renomę i ugruntować pozycję na rynku oraz uzyskać certyfikat systemu zarządzania jakością i nie tylko (istnieje szereg norm których może dotyczyć audyt zewnętrzny: normy środowiskowe, motoryzacyjne, standardy dotyczące bezpieczeństwa produktów itd.) Aby móc poddać się procesowi certyfikacji - firma powinna wdrożyć u siebie dany system zarządzania jakością/standard/procedury. W tym zakresie może posiłkować się firmami konsultingowymi. Bibliografia 1. Bielski. M. Podstawy teorii organizacji i zarządzania. 2. Kożuch. B. Nauka o organizacji. 3. Forum internetowe forumbiznesu.pl, odpowiedzialnybiznes.pl. Kinga Łukasik Magdalena Antonowicz