, Warszawa. Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej

Transkrypt

1 , Warszawa Uwagi Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej do projektu rozporządzenia Ministra Energii w sprawie zmiany wielkości udziału ilościowego sumy energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw potwierdzających wytworzenie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii projekt z dnia 4 października 2016 r. 10 sierpnia br. PSEW złożył w trybie konsultacji uwagi do projektu rozporządzenia opublikowanego 4 sierpnia Żadna z naszych uwag nie została uwzględniona w kolejnej wersji rozporządzenia z dnia 4 października 2016, a stanowisko PSEW nie zostało nawet opublikowane na stronie Rządowego Centrum Legislacji. W przekazanym stanowisku wskazywaliśmy, że brak jakichkolwiek działań interwencyjnych będzie skutkował spadkiem cen zielonych certyfikatów. I tak się stało: w ciągu niecałych trzech miesięcy ceny spadły o ponad 30 %, z 59,93 zł (2 sierpnia) do 38 zł (18 października), a licząc od początku roku ponad trzykrotnie. Argumenty użyte w naszym stanowisku z dnia 10 sierpnia nie straciły nic na swej aktualności i ponownie możemy stwierdzić, że wskazana w tym projekcie wielkości zobowiązania na rok 2017 w wysokości 15,4% oznacza, że Ministerstwo Energii nie wzięło pod uwagę kwestii strukturalnej nadpodaży świadectw pochodzenia energii elektrycznej powstałej w latach ani apelów branży OZE przekazywanych w trakcie konsultacji społecznych. W projekcie rozporządzenia wskazano wielkość tzw. obowiązku OZE (tj. poziomu obowiązku umarzania świadectw pochodzenia energii elektrycznej z OZE tzw. zielonych certyfikatów), który w 2017 roku ma wynosić 15,40%, co oznacza nawet zmniejszenie kwoty w stosunku do poprzedniej wersji rozporządzenia (15,5%), a zwiększenie wielkości tzw. obowiązku biogazowego (tj. poziomu obowiązku umarzania świadectw pochodzenia energii elektrycznej z instalacji biogazowych) w 2017 r. z 0,50% do 0,60%. Problem strukturalnej nadpodaży zielonych certyfikatów pogłębi się, a z kolei popyt na certyfikaty biogazowe się zwiększy, co będzie oznaczać, że część tego obowiązku będzie zrealizowane poprzez zapłatę opłaty zastępczej, podczas gdy pozostałe technologie sektora OZE będą cierpiały z powodu spadku cen zielonych certyfikatów. Określony w rozporządzeniu poziom wielkości obowiązku umorzenia uniemożliwi rozpoczęcie procesu redukowania obecnej nadpodaży świadectw pochodzenia, która wynosi obecnie (30 czerwca 2016) 20,7 TWh i wzrosła od początku 2016 o kolejne 2 TWh, podczas gdy prognozowany obowiązek zakupu świadectw za rok 2016 wyniesie ok. 18 TWh. Istnieje ogromne ryzyko, że brak realnej perspektywy redukcji poziomu nadpodaży doprowadzi do zupełnego załamania się rynku zielonych certyfikatów i spadku cen świadectw pochodzenia niemal do 0, co będzie oznaczało, że sektor OZE zostanie pozbawiony wsparcia, ze wszystkimi negatywnymi skutkami jakie to za sobą będzie niosło. Trudno o bardziej dobitne potwierdzenie tych obaw niż uzasadnienie do projektu Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie maksymalnej ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, która może być sprzedana w drodze aukcji w 2016 r. W Ocenie Skutków Regulacji wyraźnie napisano, że dalsze funkcjonowanie podmiotów produkujących energię ze źródeł odnawialnych będzie możliwe tylko po opuszczeniu systemu wsparcia opartego o zielone certyfikaty. Jednocześnie potwierdzono fakt, iż niekorzystna sytuacja na rynku zielonych certyfikatów rodzi problemy finansowe operatorów instalacji biogazowych, grożące nawet likwidacją tych instalacji.

2 Te same wnioski należy jednak odnieść również do pozostałych wytwórców energii działających w oparciu o rynek zielonych certyfikatów. Przyczyny powstania nadpodaży zielonych certyfikatów Brak interwencji ze strony rządu na rynku świadectw pochodzenia prowadzi do pogłębiającej się od kilku lat nadpodaży świadectw pochodzenia. W konsekwencji nadpodaż ta stale rośnie i szacuje się, że na koniec 2016 roku wzrośnie o kolejne 3 TWh w stosunku do końca 2015 roku. Efektem jest ciągły spadek cen zielonych certyfikatów, kształtujących się obecnie na poziomie niewiele wyższym niż 35 zł/mwh. Jest to poziom który nie pozwala na osiągnięcie rentowności żadnej istniejącej instalacji OZE. Wielkość nadpodaży na 30 czerwca 2016 zaprezentowana jest na wykresie poniżej: Źródło: Obliczenia własne PSEW na podstawie danych URE i ARE Praprzyczyną powstania a potem wzrostu nadpodaży było określenie na stałym i zbyt niskim poziomie obowiązku umorzenia świadectw pochodzenia na lata , a następnie brak odpowiedniej korekty w latach następnych pomimo, że w tych właśnie latach nastąpił obok szybkiego rozwoju sektora wiatrowego, gwałtowny i nieplanowany pierwotnie wzrost produkcji energii w technologii współspalania. Doprowadziło to do powstania nadpodaży i załamania cen zielonych certyfikatów w 2013 roku. W 2012 dokonana została niewielka korekty zwiększającej poziom tego obowiązku od 2013 r. (rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r.), ale zwiększenie kwoty obowiązku wynikające z tej zmiany było równe zaledwie połowie wielkości nadpodaży odnotowanej na koniec 2012 roku. Od 2012 roku kwota obowiązku nie była już zmieniana, także w trakcie prac nad Ustawą o OZE, która na lata 2015 i 2016 utrzymała wielkości kwoty obowiązku na poziomie określonym w 2012 roku. Stało się tak pomimo wielokrotnych deklaracji ze strony rządu o konieczności rozwiązania problemu nadpodaży, czego przykładem może być wypowiedź ówczesnego wiceminister gospodarki Jerzego Pietrewicza, który mówił wtedy agencji informacyjnej Newseria o rynku zielonych certyfikatów: Państwo powinno zrobić wszystko, żeby ten rynek

3 ustabilizować. Takie działania podejmujemy ( ) 1., Co więcej, ustawa wprowadziła kolejne zwolnienia dla energochłonnych branż gospodarki, które dodatkowo ograniczyły popyt na zielone certyfikaty, a korekty kwoty obowiązku z tego powodu nie uwzględniono. W miejsce korekty kwoty obowiązku wprowadzono do Ustawy o OZE ograniczenia podaży zielonych certyfikatów w postaci wyłączenia z systemu wsparcia dużych hydroelektrowni oraz przyznanie współspalaniu 0,5 zielonego certyfikatu. Niestety weszły one w życie co najmniej z trzyletnim opóźnieniem, by wpłynąć na wielkość nadpodaży, która wzrosła w tym czasie z 3,4 TWh (2012) do ponad 20 TWh (czerwiec 2016). Gdyby wprowadzono te ograniczenia wtedy kiedy uznano je za konieczne, to można szacować, że nadpodaż kształtowałaby się dziś na poziomie z początku 2014 roku (10,7 TWh ), gdy ceny zielonych certyfikatów wynosiły około 180 złotych, podczas gdy dziś wynoszą poniżej 40 złotych. Za całkowicie błędne i nieuzasadnione należy uznać twierdzenie, iż inwestorzy podejmowali nieracjonalne, czy spekulacyjne decyzje inwestycyjne, znając już sytuacje na rynku zielonych certyfikatów. Statystyki URE, na które powołuje się Ministerstwo Energii nie odzwierciedlają prawdziwej dynamiki podejmowania decyzji inwestycyjnych i realizacji projektów inwestycyjnych w energetyce odnawialnej. Przyrost nowych mocy w 2016 roku przedstawiany przez URE jest w ponad 90% wynikiem inwestycji zakończonych jeszcze w 2015 r., a które dopiero w 2016 r. spełniły wszystkie obowiązki formalne niezbędne do wydania koncesji, świadectw pochodzenia i uwzględnienia w statystykach URE. Dla tych projektów decyzje inwestycyjne zapadały w latach , gdy inwestorzy mieli pełne prawo oczekiwać realizacji przez rząd zarówno obowiązków wynikających z Krajowego Planu Działań, jak i deklarowanych działań przywracających równowagę na rynku zielonych certyfikatów. Pomimo tego, skutki braku wdrożenia zmian ograniczających podaż zielonych certyfikatów, ogłoszonych przez Polski rząd w 2013 roku, a wdrożone dopiero z początkiem 2016, zostały w całości przerzucone na wytwórców OZE, właśnie w postaci rosnącej gwałtownie nadpodaży zielonych certyfikatów. Swoista dyskontynuacja zarządzania systemem zielonych certyfikatów, zaproponowana w projekcie rozporządzenia powoduje brak zaufania inwestorów co do trwałości jakichkolwiek rozwiązań regulacyjnych proponowanych w ramach ustawy OZE. Projekt rozporządzenia Obecny projekt rozporządzenia utrzymuje wielkość kwoty obowiązku określoną w roku 2012, pomimo, że potencjał wytwórczy zmienił się zasadniczo od tamtego czasu, a ograniczenia w podaży zielonych certyfikatów zaczęły obowiązywać dopiero na początku Jedyny wyjątek zrobiono dla instalacji biogazu rolniczego, dla których w znowelizowanej w 2016 Ustawie o OZE dokonano zmian wprowadzając odrębną kategorię świadectw pochodzenia i tak określając wielkość obowiązku w rozporządzeniu (0,6%), że powstanie deficyt tych świadectw zarówno w 2016 jak i w Tym samym Ministerstwo Energii pośrednio przyznało, że obecny poziom cen zielonych certyfikatów jest zbyt niski, że system wsparcia nie działa jak powinien i potrzebna jest interwencja. Nie ma natomiast żadnego uzasadnienia, by interwencja dotyczyła tylko jednej kategorii instalacji OZE, tworząc bodźce do wzrostu cen dla certyfikatów biogazowych, przy jednoczesnym pozostawieniu rynku zielonych certyfikatów w sytuacji rosnącej nadpodaży i w konsekwencji gwałtownie spadających cen. 1 Resort gospodarki chce stworzyć fundusz do interwencji na rynku energii, wywiad wiceministra gospodarki Jerzego Pietrewicza dla Agencji Informacyjnej Newseria, ,

4 Zdaniem PSEW, brak uzasadnionych korekt w latach ubiegłych może być skorygowany jedynie poprzez proporcjonalne zwiększenie kwoty obowiązku umorzenia zielonych certyfikatów w następnych latach. Konstrukcja systemu zielonych certyfikatów uniemożliwia jakakolwiek inną formę interwencji przywracającą równowagę na tym rynku. Strona podażowa systemu zielonych certyfikatów została już zamknięta i jedynym czynnikiem który mógłby wpłynąć na zwiększenie podaży zielonych certyfikatów w kolejnych latach może być ponowne uruchomienie na dużą skalę współspalania z istniejących (i w pełni zamortyzowanych) instalacji jako skutek wzrostu cen zielonych certyfikatów. Wydaje się jednak, że zastosowanie narzędzi regulujących udział biomasy lokalnej ryzyko takiego niekontrolowanego wzrostu współspalania skutecznie ogranicza. Przy określaniu wielkości kwoty obowiązku, Minister Energii powinien uwzględniać zapisy art. 60 Ustawy o OZE. W samym uzasadnieniu do projektu rozporządzenia brak jest takiej analizy (znajduje się jedynie powtórzenie zapisu ustawowego). W ocenie skutków regulacji z kolei znajduje się kilka wysoce jednostronnych argumentów i obliczeń, które, zdaniem PSEW nie spełniają warunku wszechstronnej i obiektywnej analizy, jaka powinna towarzyszyć tak ważnym decyzjom. Wysokość ceny energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym (art.60 Ustawy o OZE) Ceny energii elektrycznej kształtują się obecnie poniżej średniej wieloletniej. Nie ma więc zjawiska substytucji niskiej ceny świadectw pochodzenia przez wysoką cenę energii elektrycznej. Wartość świadectw pochodzenia z kolei spadła w ciągu ostatnich 5 lat ośmiokrotnie. Łączne przychody z tytułu sprzedaży energii elektrycznej oraz zielonych certyfikatów spadły dla wytwórców OZE ponad dwukrotnie od 2012 roku. Kształtowanie tendencji cenowych energii elektrycznej i zielonych certyfikatów pokazuje poniższy schemat. Udział energii elektrycznej i paliw pozyskiwanych w odnawialnych źródłach energii (art. 60 Ustawy o OZE) W ocenie skutków regulacji Ministerstwo Energii wskazuje, że po I połowie 2016 r. łączna moc zainstalowana elektryczna odnawialnych źródeł energii wyniosła 8241 MW, przy planowanej w KPD mocy zainstalowanej elektrycznej na koniec 2016 r. na poziomie 6704 MW. Powyższe oznacza, iż moc zainstalowana po I połowie 2016 r. była wyższa niż planowana w KPD na koniec 2018 r.. Według

5 danych URE na koniec czerwca 2016 (data zamknięcia systemu zielonych certyfikatów) moc zainstalowana w OZE wyniosła 8241 MW. Wielkość mocy zainstalowanej już się nie zwiększy, bowiem system wsparcia w postaci zielonych certyfikatów został zamknięty zaś, ilość MWh przewidzianych w aukcji dla nowych projektów w 2016 (1,6 TWh tylko dla małych projektów < 1MW) pozwala na wybudowanie około 100 MW, co oznacza, ze na koniec 2017 roku należy szacować moc źródeł OZE na poziomie 8350 MW. Jest to poziom, który według założeń KPD miał być osiągnięty w 2018 roku. Przez ostatnie 10 lat zbudowany został potencjał OZE będący w stanie wytwarzać nieco ponad 20 TWh zielonej energii rocznie, tymczasem by zrealizować cel 2020 w sektorze elektroenergetycznym, trzeba tej energii wytworzyć ponad 30 TWh. Wciąż więc jesteśmy daleko, a wdrożenie systemu aukcyjnego zahamowało inwestycje w OZE na półtora roku. Prognozowana wielkość produkcji ze źródeł OZE już w 2016 roku będzie prawdopodobnie niższa niż zakłada KPD co pokazuje wykres z analizą poniżej, a tendencja ta pogłębi się w 2017, bowiem cel będzie większy o nieco ponad 0,8 punktu procentowego od 2016, przy tym samym potencjale wytwórczym. Źródło: Obliczenia własne PSEW na podstawie danych URE i ARE i MG. Analiza wykonana przez PSEW pokazuje, że na przestrzeni ostatnich 6 lat, roczny cel udziału zielonej energii w krajowym zużyciu brutto energii był przekroczony w 2012, 2014 i 2015, podczas gdy produkcja zielonej energii była niższa niż wielkość wynikająca z celu rocznego w latach 2010, 2011, Prognoza wskazuje też, że nie zostanie osiągnięty wymagany poziom w roku Nie ma więc mowy o nadmiernym rozwoju sektora OZE. Dane dotyczące mocy zainstalowanej w sektorze OZE przytaczane w analizach rządowych z OSR są prawdziwe, tyle tylko, że cele roczne są mierzone produkcją, a nie mocą zainstalowaną, a wsparcie sektora OZE w postaci zielonych certyfikatów rozliczane jest także w oparciu o MWh, a nie MW zainstalowane. Prognoza realizacji celu udziału OZE w krajowym zużyciu energii brutto w 2016 roku oparta o rzeczywiste dane na koniec pierwszego półrocza, pokazuje, że może zabraknąć blisko 1 TWh zielonej energii, a udział OZE wyniesie nieco więcej niż 13% podczas gdy cel na ten rok wynosi 13,85%. Mimo tego nadpodaż zielonych certyfikatów stale rośnie, co pokazuje jak dysfunkcjonalny jest obecnie system zielonych certyfikatów.

6 Należy też wziąć pod uwagę, że cykl inwestycyjny instalacji wiatrowych oddawanych do użytku w 2015 roku (nie licząc okresu dewelopmentu) rozpoczął się w 2013 roku, a więc w momencie gdy ceny certyfikatów, powoli zaczęły rosnąć po okresie pierwszego spadku a ze strony rządu padały zapowiedzi o podjęciu interwencji. W obliczu takich deklaracji i w sytuacji gdy cel produkcji OZE założony w KPD na 2013 rok nie był przekroczony, a wielkość produkcji energii elektrycznej z OZE wynosiła w 2013 r. dopiero ok. 55% docelowej wielkości prognozowanej na 2020 trudno zarzucać inwestorom, że podejmowali kolejne decyzje inwestycyjne. Były one bowiem racjonalne, także w kontekście zapowiedzi wprowadzenia systemu aukcyjnego, który miał umożliwić bardziej precyzyjne sterowanie rozwojem sektora OZE w sytuacji zbliżania się do celów 2020, poprzez zamknięcie systemu zielonych certyfikatów i organizowanie aukcji tak by zapewnić realizację celu Nie jest więc tak, że sektor OZE stale przekracza wielkości określone na ścieżce dojścia do poziomu 19,13% w 2020, a zatem nie jest uzasadniona teza, że nastąpił nadmierny rozwój sektora OZE. Porównanie kosztów systemu wsparcia ZC zakładanych w KPD do kosztów rzeczywistych Charakterystyczne jest także porównanie kosztów systemu wsparcia w postaci zielonych certyfikatów zakładanych w KPD i rzeczywistych kosztów tego wsparcia, co pokazuje tabela poniżej: Źródło: Obliczenia własne PSEW w oparciu o KPD oraz dane ARE i TGE Wzrost mocy wytwórczych sektora OZE odbył się znacząco niższym kosztem niż pierwotnie zakładano, co więcej koszt ten w ujęciu bezwzględnym spadał począwszy od 2011 pomimo, że rosła kwota obowiązku. Ta zmniejszająca się kwota wsparcia rozkładała się na rosnącą moc wytwórczą OZE. Oszczędność w kosztach wsparcia OZE jest jednocześnie stratą inwestorów działających w tym sektorze, która ze względu na ograniczony 15 letni okres wsparcia jest już nie do zrekompensowania. Zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych (art. 60 Ustawy o OZE) Polska zobowiązała się w KPD do osiągnięcia udziału energii z OZE w sektorze elektroenergetycznym w 2020 roku na poziomie 19,13%. W stosunku do tego celu ilość energii z OZE powinna wzrosnąć w porównaniu z 2016, jeszcze o blisko 50%. Odbędzie się to wyłącznie poprzez system aukcyjny. W

7 sytuacji braku wystarczających mocy wytwórczych w OZE niezbędnych do osiągnięcia celów 2020 i zamknięcia systemu zielonych certyfikatów zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych nie stanowią przesłanki dla utrzymania wysokości obowiązku w wysokości określonej w 2012 roku. Jest wręcz odwrotnie. Załamanie systemu zielonych certyfikatów może doprowadzić wręcz do ubytku instalacji OZE i co za tym idzie zmniejszenia poziomu produkcji energii odnawialnej z instalacji działających w systemie zielonych certyfikatów, podczas gdy możliwość realizacji celów produkcyjnych wynikających z umów międzynarodowych przez instalacje, które mają powstać w oparciu o nowy, jeszcze niewdrożony i niesprawdzony system aukcyjny, jak i sektory transportu i ciepłownictwa są co najmniej wątpliwe. W kontekście umów międzynarodowych, utworzenie odrębnej kategorii świadectw pochodzenia dla instalacji biogazu rolniczego i wyłączenie tej kategorii inwestycji OZE z systemu zielonych certyfikatów połączone z brakiem interwencji w systemie zielonych certyfikatów, oznacza nierówne traktowanie źródeł OZE. Podobne problemy jak instalacje biogazowe mają źródła fotowoltaiczne, biomasowe (bez współspalania), wodne i wiatrowe. Wyodrębnienie nowej kategorii świadectw pochodzenia stanowi więc wybiórczą interwencję wobec konkretnej kategorii projektów. Ponadto poprzez zapisy tzw. ustawy odległościowej, selektywnie objęto zwiększonym podatkiem od nieruchomości jedynie lądowe elektrownie wiatrowe przy jednoczesnym nieobjęciu tym podatkiem innych źródeł energii odnawialnej oraz energetyki konwencjonalnej. Oba te działania mogą oznaczać zakłócenie konkurencji na rynku wewnętrznym poprzez przyznanie nieuzasadnionej korzyści operatorom instalacji OZE innego typu, w tym także operatorom instalacji energetyki konwencjonalnej. Może to mieć wpływ na projekty OZE realizowane ze wsparciem grantowym ze środków Unii Europejskiej. Może to być zakwalifikowane jako nieprawidłowość o charakterze systemowym uzasadniającą m.in. nałożenie korekty finansowej [anulowanie całości lub części wkładu wspólnotowego na rzecz programu operacyjnego] w sytuacji kiedy istnieje poważna wada stanowiąca zagrożenie dla już wypłaconego wkładu na rzecz programu. Takie zagrożenie jest bardzo poważne, bowiem znacząca ilość instalacji OZE znajduje się w bezpośrednim zagrożeniu bankructwem. Zgodnie z przepisami dotyczącymi funduszy unijnych konsekwencje nieprawidłowości systemowych spowodowanych działaniem lub zaniechaniem państwa ponosi bezpośrednio budżet państwa członkowskiego. W tym przypadku nieprawidłowości o charakterze systemowym w sektorze OZE dotyczyć będą przede wszystkim następujących programów operacyjnych: Działania 9.4 POIŚ Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych Działania 9.6 POIŚ Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych Brak oceny skutków regulacji dla wytwórców OZE (pkt 4 oceny skutków regulacji) W ocenie skutków regulacji do projektu rozporządzenia wskazano jedynie, że Zmniejszenie wysokości udziału, o którym mowa w art. 59 pkt 1 i 2 ustawy do łącznego poziomu 16% (czyli o 4 p.p.), przyczyni się do istotnego ograniczenia kosztów systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii (względem scenariusza bazowego tj. braku interwencji). Ponadto, regulacja będzie miała negatywne oddziaływanie na beneficjentów systemu wsparcia opartego na tzw. zielonych certyfikatach obniżenie wielkości ww. udziału przyczyni się do utrzymania się wartości praw majątkowych wynikających z tzw. zielonych certyfikatów na obecnym, niskim poziomie (brak bodźca wzrostowego).

8 Pomijając to, że pierwsza część (ograniczenie kosztów wsparcia) nie odnosi się do producentów energii z OZE, a w drugiej części przyznano, że brak będzie bodźca wzrostowego dla cen zielonych certyfikatów, to w żaden sposób nie przeanalizowano skutków dla wytwórców OZE. W ciągu ostatnich kilku miesięcy PSEW przekazał do Ministerstwa Energii opracowania wskazujące na bezpośrednie zagrożenie bankructwem wielu projektów wiatrowych. W związku z niskimi cenami zielonych certyfikatów jeszcze przed wprowadzeniem tzw. ustawy odległościowej ok. połowa ankietowanych przez firmę TPA Horwath spółek z sektora energetyki wiatrowej, mogło mieć problem z regulowaniem bieżących zobowiązań wobec banków. Po wprowadzeniu tych przepisów odsetek tego typu spółek może wzrosnąć do ok. 80%, a w przypadku wystąpienia w danym roku gorszej pogody, nawet do 100%. Oznacza to, że problem z regulowaniem swoich zobowiązań mogą mieć wszystkie spółki wiatrowe. 2 Potwierdzeniem krytycznej sytuacji projektów wiatrowych są też odpisy wartości dokonane przez koncerny energetyczne na istniejących jednostkach wytwórczych energii elektrycznej z OZE. W czerwcu i lipcu 2016 trzy największe polskie spółki energetyczne posiadające łącznie 840 MW zainstalowanej mocy w energetyce wiatrowej opublikowały informacje o planowanych odpisach aktualizujących wartość aktywów w segmencie wytwórczym OZE na dzień Suma odpisów wyniosła ponad 1,5 mld złotych, najwięcej w PGE Polska Grupa Energetyczna S.A., która jest zmuszona zmniejszyć wartość inwestycji w obszarze energetyki wiatrowej aż o 800 mln złotych. W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia wskazano, że nie jest zasadne posługiwanie się ceną zielonych certyfikatów na rynku spot, bowiem na tym rynku odbywa się jedynie 1/3 obrotów, a reszta na rynku OTC, gdzie indeksy cenowe są wyższe. To prawda, że na wyższy poziom indeksu rynku OTC wpływają umowy długoterminowe na odbiór certyfikatów, tyle tylko, że po pierwsze znaczna i rosnąca część obrotów na rynku OTC odbywa się po cenach rynku SPOT (umowy dwustronne). Według szacunków PSEW obroty w cenach rynku SPOT stanowią około całości obrotów. W ocenie skutków regulacji znalazło się natomiast relatywnie szerokie uzasadnienie dlaczego interwencja jest niezbędna dla instalacji biogazu rolniczego, w tym m.in. stwierdzenie, że powyższe wynika z przekonania projektodawcy o konieczności zabezpieczenia możliwości dalszego funkcjonowania na rynku biogazowni rolniczych. W świetle powyższych danych należy to interpretować jako brak konieczności zabezpieczenia możliwości dalszego funkcjonowania na rynku innych instalacji OZE, które w znaczącej większości doznają podobnych problemów jak instalacje biogazowe, a których wkład w krajowy bilans energii i realizację umów międzynarodowych jest nieporównywalnie większy. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe (uzasadnienie oraz pkt 7 oceny skutków regulacji). Ministerstwo Energii stwierdziło w uzasadnieniu do rozporządzenia, że obniżenie przedmiotowych udziałów, w stosunku do obecnie ustalonych (dla przypomnienia w ustawie o OZE jest to 20%) jest podyktowane m.in. koniecznością zabezpieczenia interesów odbiorców końcowych energii elektrycznej przed zbyt gwałtownym wzrostem cen energii elektrycznej wynikającym ze wsparcia rozwoju odnawialnych źródeł energii. Ważne jest zrozumienie, ile tak naprawdę odbiorca energii elektrycznej w gospodarstwie rodzinnym płaci dziś za OZE. Na wykresie poniżej przedstawione są poglądowo składniki obecnego kosztu energii 2 Efekty zwiększenia obciążeń podatkowych w energetyce wiatrowej, TPA Horwath, r.

9 elektrycznej dla odbiorcy końcowego. Koszt wsparcia OZE stanowił w ubiegłym roku 3,4 % kosztu odbiorcy końcowego przy cenie założonej w taryfach Prezesa URE na poziomie ok 140 zł, a taki mniej więcej poziom cen zielonych certyfikatów zawarty jest w aktualnie obowiązujących taryfach. Udział kosztów wsparcia energetyki odnawialnej w cenie energii elektrycznej dla odbiorcy końcowego w 2015 roku. Źródło: Wyliczenia PSEW na podstawie danych ARE Przeciętne zużycie energii elektrycznej przez gospodarstwo domowe wynosi 2,5 MWh rocznie, tak więc koszt wsparcia OZE wynosił w roku 2015 miesięcznie mniej niż 5 PLN na gospodarstwo. Ważne jest też zaprezentowanie wpływu poziomu cen zielonych certyfikatów, na wysokość ceny 1 MWh energii.

10 Udział kosztów wsparcia OZE w zależności od ceny zielonych certyfikatów Jest to oczywiście oszacowanie teoretyczne, odnoszące się tylko do impulsu cenowego związanego z ceną i ilością zielonych certyfikatów. W praktyce impuls ten może nie mieć znaczenia jak to ma miejsce dziś, gdy ceny zielonych certyfikatów w taryfach są na poziomie wyższym niż rynek. Warto przy tym zauważyć, że mimo blisko trzykrotnego spadku ceny świadectw pochodzenia w okresie r. (z około 300 zł/mwh do poniżej 100 zł/mwh) i jednoczesnego prawie 20% spadku cen hurtowych energii, cena energii dla odbiorców końcowych utrzymuje się na tym samym, a nawet lekko rosnącym poziomie. Zatem trudno mówić o bezpośrednim wpływie zwiększenia obowiązku umorzenia zielonych certyfikatów na wysokość ceny energii, chyba że korelacja występuje tylko w jednym kierunku. Ministerstwo Energii powołuje się na sumy skumulowane, które robią wrażenie na konsumentach. W uzasadnieniu do rozporządzenia ministerstwo wylicza, że wzrost wysokości obowiązku OZE o 1 punkt procentowy oznacza wzrost kosztów dla odbiorców końcowych na poziomie mln zł. Pozostawienie łącznej wielkości obowiązku umorzenia na poziomie 20 proc., według resortu oznaczałoby zwiększenie kosztów systemu wsparcia OZE, ponoszonych przez odbiorców końcowych, o około mln zł. Ale jak widać wcześniej zaprezentowane wyliczenia pokazują, że w skali Polski i wszystkich mieszkańców koszt rozwoju OZE jest w istocie marginalny. Skutek określenia wielkości obowiązku umorzenia na proponowanym poziomie 16% na kształtowanie się nadpodaży na rynku zielonych certyfikatów Utrzymanie wielkości obowiązku umorzenia na rok 2017 na poziomie określonym w 2012 roku oznacza stale rosnącą nadpodaż zielonych certyfikatów. Trudno jest przewidzieć, jakie wielkości kwoty obowiązku zostaną określone przez Ministra Energii w kolejnych latach, zatem poniższy wykres zakłada pozostanie na ścieżce wytyczonej przez rozporządzenie z 2012 r., z którego wyraźnie wynika, że nadpodaż świadectw pochodzenia będzie się zwiększać do roku 2018, co może nadal pogłębiać tendencje spadkowe na rynku zielonych certyfikatów.

11 Źródło: Dynamiczny model nadpodaży PSEW, wersja lipiec 2016 (przekazana do Ministerstwa Energii) Przedstawione symulacje wykonano na podstawie bardzo konserwatywnych założeń, przyjmując, że współczynnikiem korekcyjnym 0,5 zostaną objęte wszystkie obecnie działające instalacje współspalania. Jeśli część z instalacji współspalania zostanie jednak zakwalifikowana jako instalacje dedykowane, nadpodaż odpowiednio wzrośnie, w wyniku zmiany definicji instalacji dedykowanej wprowadzonej w znowelizowanej Ustawie o OZE. Wyodrębnienie oddzielnych świadectw pochodzenia dla biogazu rolniczego spowoduje pogłębienie zjawiska nadpodaży już w 2016 roku, bowiem zmniejszenie popytu na zielone certyfikaty o 0,65 punktu procentowego będzie blisko dwukrotnie wyższe niż zmniejszenie podaży zielonych certyfikatów z instalacji biogazu rolniczego. Na 2017 rok ta kwota będzie zmniejszona do 0,5 punktu procentowego, jednak przy założeniu że około połowa lub więcej instalacji biogazu rolniczego przejdzie do systemu aukcyjnego, zmniejszenie podaży będzie wciąż mniejsze niż zmniejszenie popytu. To spowoduje deficyt biogazowych certyfikatów na rynku, co oznacza konieczność ponoszenia opłaty zastępczej przez podmioty zobowiązane do umarzania certyfikatów w wysokości pięciokrotnie wyższej ceny zielonych certyfikatów (biorąc aktualne ceny). Działania proponowane przez PSEW Obecnie stan rynku zielonych certyfikatów stawia w dramatycznej sytuacji wszystkich inwestorów OZE. Założeniem systemu wsparcia wprowadzonego w Polsce w 2005 roku było zagwarantowanie wieloletniej stabilności tego systemu, dzisiejsza sytuacja ma zaś wszelkie znamiona głębokiego kryzysu systemowego. PSEW apeluje zatem o kompleksowe rozwiązanie problemu nadpodaży zielonych certyfikatów, polegające przede wszystkim na zwiększeniu kwoty obowiązku ich umarzania wraz z dodatkowymi działaniami, które jednak wychodzą poza zakres opiniowanego rozporządzenia. Na poniższym wykresie pokazany jest scenariusz gdy w kolejnych latach ( ) zostaje zachowany obowiązek umorzenia świadectw pochodzenia na poziomie 20%, co w perspektywie średnioterminowej (w roku 2021) prowadzi do osiągnięcia pewnej równowagi na rynku, choć nie niweluje zupełnie nadpodaży.

12 Źródło: Dynamiczny model nadpodaży PSEW, wersja lipiec 2016 (przekazana do Ministerstwa Energii) Wnioskujemy o pozostawienie wielkości obowiązku na ustawowym poziomie 20% z korektą dotyczącą certyfikatów biogazowych, ale mniejszą niż 0,5%, by podaż i popyt na rynku certyfikatów biogazowych była zbilansowana, by zminimalizować ryzyko, że brak odpowiedniej podaży certyfikatów biogazowych zmusi do uiszczania opłaty zastępczej. Ponadto w ramach zapowiedzianej przez Ministerstwo Energii nowelizacji Ustawy o OZE wnioskujemy o rozpatrzenie następujących mechanizmów: Utrzymanie obowiązku umorzenia na poziomie 20% (z korektą dla instalacji biogazowych) w latach po 2017 z możliwością obniżenia, gdy bieżąca podaż zielonych certyfikatów zostanie zrównoważona popytem, co pozwoli na zahamowanie wzrostu nadpodaży. Jednocześnie wprowadzenie stałego mechanizmu regulacji rynku zielonych certyfikatów na wzór systemu szwedzkiego, gdzie koryguje się kwotę obowiązku co dwa lata, dopuszczając okresowe wahania cenowe, ale jednocześnie gwarantując, że system powinien być zrównoważony w długim okresie czasu, a więc by wielkość nadpodaży zmniejszała się do racjonalnego poziomu, zapewniającego płynność rynku; w tym kontekście całkowicie nieprawdziwy jest punkt 2 oceny skutków regulacji, w którym stwierdza się, że brak analogicznych rozwiązań w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE. Jednocześnie ryzyko nadmiernego wzrostu cen zielonych certyfikatów po zwiększeniu kwoty obowiązku umorzenia oraz w konsekwencji ponownej destabilizacji systemu na wskutek wzrostu podaży zielonych certyfikatów z produkcji we współspalaniu biomasy mogłoby zostać wyeliminowane poprzez następujące działania wpływające na cenę biomasy, jakim może być odpowiednie ( ) określenie rodzajów biomasy, w szczególności biomasy lokalnej, z której do wytworzenia energii w procesie spalania, będzie przysługiwało świadectwo pochodzenia ( ), którego zgodnie z art. 119 Ustawy o OZE może dokonać Minister właściwy do spraw rynków rolnych. Ponowne rozważenie możliwości interwencyjnego zakupu zielonych certyfikatów w celu stabilizacji rynku; koncepcja ta pojawiła się ze strony rządu w 2013 roku, lecz została zaniechana ze względu na wątpliwości co do możliwości uzyskania notyfikacji (pomoc publiczna); dziś, gdy mówi się na szczeblu UE o interwencji w systemie ETS, szanse na uzyskanie takiej akceptacji są nieporównywalnie wyższe niż w 2013 roku.

13 PSEW widzi potrzebę opracowania dodatkowych narzędzi, które pomogą rozwiązać dzisiejszą kryzysową sytuację na rynku zielonych certyfikatów, zapobiegną powtarzaniu się takiej sytuacji w przyszłości, a jednocześnie zmniejszą ryzyko spekulacyjnych ruchów cenowych i niekontrolowanego wzrostu współspalania z całkowicie zamortyzowanych inwestycji. Takie rozwiązania wyeliminują z kolei ryzyko, że gwałtownie wzrośnie obciążenie odbiorców energii z OZE, choć należy pamiętać, że przez kilka ostatnich lat niskie koszty wsparcia sektora OZE odbyły się kosztem inwestorów w tym sektorze energetyki, bez bezpośrednich korzyści dla odbiorców końcowych.