System wspierania wydatków firm na badania i rozwój (B+R) w Polsce na tle innych państw stan bieżący i wyzwania na przyszłość

Transkrypt

1 System wspierania wydatków firm na badania i rozwój (B+R) w Polsce na tle innych państw stan bieżący i wyzwania na przyszłość Polskie nakłady na badania i rozwój istotnie wzrosły na przestrzeni ostatnich lat: w latach , skumulowany wzrost ich wartości w Polsce sięgnął 122,5 proc. Polskie nakłady na badania i rozwój (w skrócie B+R lub też z angielskiego R&D) istotnie wzrosły na przestrzeni ostatnich lat: w latach skumulowany wzrost ich wartości w Polsce sięgnął 122,5 proc., podczas gdy odpowiedni wzrost dla całej Unii Europejskiej wyniósł 27,4 proc. wynika z raportu Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw z października 2012 roku, opracowanego przez Zespół Doradztwa Europejskiego EAST z grupy Taxand na zlecenie Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ). Daje to roczną dynamikę wzrostu wydatków na B+R w Polsce na poziomie średnio 10,5 proc. w latach wobec 3,1 proc. w całej UE. Pomimo tych znaczących wzrostów (które, jak podkreślają autorzy raportu, są cechą charakterystyczną dla gospodarek wschodzących regionu Europy Środkowo-Wschodniej), poziom wydatków na B+R w stosunku do PKB pozostaje w Polsce, na tle Europy, wciąż stosunkowo niski. W 2011 roku nakłady na B+R w Polsce odpowiadały mianowicie 0,77 proc. polskiego PKB, po wzroście z 0,74 proc. PKB w 2010 roku i 0,64 proc. PKB w roku 2000 wynika z danych Eurostatu. Tymczasem średnia dla całej Unii wyniosła w 2011 roku 1,26 proc. a w tym samym czasie europejscy liderzy innowacji przeznaczyli na B+R dużo więcej: 3,37 proc. PKB w przypadku Szwecji, 2,84 proc. PKB w Niemczech i nawet 3,78 proc. PKB w przypadku Finlandii.

2 Wysokość nakładów na działalność badawczo-rozwojową (B+R) w relacji do PKB w krajach Unii Europejskiej w roku 2010 (w procentach) (źródło: PAIiIZ, Zespół Doradztwa Europejskiego EAST, Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw; na podstawie danych Eurostatu) Widać zatem, że istnieje w Polsce jeszcze duża przestrzeń do zwiększenia wydatków na badania i rozwój. Zgodnie z unijnym dokumentem EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Polska ma obowiązek zwiększenia wydatków na tę sferę do średniego rocznego poziomu 1,7 proc. PKB w 2020 roku. Nad zwiększeniem tych wydatków pracować ma zresztą cała Unia: docelowy udział nakładów na B+R dla 27 państw UE na rok 2020 to 3 proc. ich wspólnego PKB. W tym kontekście warto przyjrzeć się polskiemu systemowi zachęt do inwestycji w badania i rozwój, porównując go z systemami stosowanymi w innych krajach, i pokusić się o wskazanie sposobów poprawy jego efektywności. Zachęty dla działalności B+R w Polsce: ulgi podatkowe oraz szereg dotacji i grantów W Polsce przedsiębiorcy mogą obecnie korzystać z dwóch rodzajów zachęt podatkowych: po pierwsze, z ulgi na nabycie nowych technologii, pozwalającej na odliczenie od podstawy opodatkowania do 50 proc. wydatków na zakup innowacyjnej technologii, po drugie, z comiesięcznych odpisów od podstawy opodatkowania do 20 proc. przychodów z tytułu działalności B+R oraz ze zwolnienia z podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego do wysokości 200

3 tys. euro w okresie do 3 lat, pod warunkiem, że firma posiada status centrum badawczo-rozwojowego. Uzyskanie tego statusu nie jest jednak łatwe, wymagane są roczne przychody na poziomie co najmniej 1,2 mln euro, z których co najmniej 20 proc. pochodzi ze sprzedaży własnych usług B+R lub praw własności przemysłowych. Łączna wartość i dynamika nakładów na działalność badawczo-rozwojową (B+R) w Polsce w latach (źródło: PAIiIZ, Zespół Doradztwa Europejskiego EAST, Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw; na podstawie danych GUS) Dla przedsiębiorców dostępne są również dotacje ze środków unijnych i budżetu państwa pokrywające do 100 proc. wydatków na B+R. Obszerną listę tych dotacji i programów znaleźć możemy w cytowanym już dokumencie PAIiIZ Rynek B+R w Polsce. Wsparcie działalności badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw. Obejmuje ona zarówno programy wykraczające w swoim zakresie poza samą sferę B+R, jednak mogące okazać się wsparciem także dla firm planujących wydatki na innowacje, takie jak rządowy Program wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata , specjalne strefy ekonomiczne (SSE) czy regionalne programy operacyjne, jak również programy adresowane specyficznie do firm planujących prace badawczo-rozwojowe. Głównym dysponentem środków w tej ostatniej grupie programów jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), a proponowane przez nie instrumenty obejmują Program INNOTECH, Program Badań Stosowanych, Program GEKON adresowany dla projektów proekologicznych, specjalny program dla sektora lotniczego (w przygotowaniu, ma być realizowany w latach ), programy InnoMed i Strategmed dla sektora medycznego, program BLUE GAS dla projektów związanych z rozwojem technologii wydobycia gazu łupkowego oraz pilotażowy program BRIdge Badanie Rozwój Innowacje. Niezależnie od NCBR, wsparcia dla projektów celowych małych i średnich przedsiębiorstw z dziedziny B+R w 2013 roku udziela Naczelna Organizacja Techniczna (NOT) dowiadujemy się z raportu na zlecenie PAIiIZ. Powyższa lista nie wyczerpuje form pomocy firmom zaangażowanym w działalność B+R. Deloitte: polski system zachęt dla projektów B+R powinien opierać się na ulgach podatkowych bardziej niż dotacjach

4 Pomimo istnienia tej szerokiej zdawałoby się palety możliwości pomocy dla firm angażujących się w prace badawczo-rozwojowe, polski system wspierania wydatków na B+R ma swoje wady wynika z informacji prasowej firmy doradczej Deloitte towarzyszącej publikacji jej raportu Przegląd zachęt na działalność B+R na świecie w 2012 roku, w którym Deloitte analizuje i porównuje systemy wspierania innowacyjności przedsiębiorstw w 28 krajach świata. Według Deloitte, Polska plasuje się w gronie państw, które premiują głównie import innowacji zamiast jej kreowania wewnątrz przedsiębiorstw. Skutek jest taki, że dwie trzecie nakładów na działalność badawczo-rozwojową pochodzi w Polsce z budżetu państwa, a tylko jedna trzecia od prywatnych przedsiębiorców proporcje te powinny być dokładnie odwrotne mówi cytowana w komunikacie Magdalena Burnat-Mikosz, partner w Deloitte i lider działu R&D and Government Incentives w Europie Środkowej. Jeśli chodzi o obecny system dotacji, Deloitte zwraca uwagę, że wsparcie otrzymuje tylko część zainteresowanych przedsiębiorców, ( ) dofinansowanie przyznawane jest około 30 proc. wnioskujących podmiotów podaje firma doradcza, posiłkując się wyliczeniami Ministerstwa Gospodarki. Deloitte zwraca uwagę, iż polski system finansowania B&R opiera się głównie na dotacjach (np. funduszach europejskich), podczas gdy w wielu krajach, które wypadają lepiej w rankingach innowacyjności (np. Czechy czy Węgry), nacisk położony jest przede wszystkim na zachęty podatkowe. W przypadku Czech, na przykład, przedsiębiorcy mogą skorzystać ze specjalnej ulgi podatkowej w wysokości 200 proc. kosztów na wdrażanie projektów B+R oraz z dziesięcioletniej ulgi podatkowej na podatek dochodowy (CIT), obejmującej inwestycje w ośrodki technologiczne i centra usług strategicznych.

5 Dwadzieścia najbardziej innowacyjnych firm w Polsce w latach (źródło: Deloitte, prezentacja Inwestycje w B+R. Jak to robią najlepsi?; na podstawie danych PAN) Jak podkreśla Deloitte, istnieje szansa szybkiego udoskonalenia systemu wsparcia prac badawczo-rozwojowych w Polsce: obecnie trwają prace nad znaczącymi zmianami w zachętach podatkowych na B+R, które obejmują m.in. propozycje rozszerzenia rodzajów kosztów kwalifikujących się do zachęt podatkowych. Ministerstwo Gospodarki w dokumencie Program Rozwoju Przedsiębiorczości 2020 proponuje, by przedsiębiorstwa prowadzące prace B+R miały możliwość odliczenia od podatku należnego 26 proc. kosztów prowadzonych działań badawczo-rozwojowych, i jednoczesnego odliczenia 100 proc. kosztów tych prac od podstawy opodatkowania. Wszystko zależy od szczegółów przepisów podkreślają eksperci Deloitte, wyrażając przy tym nadzieję, że stabilny system zachęt podatkowych przyczyni się do zwiększenia innowacyjności polskich firm, ich konkurencyjności, a z drugiej strony atrakcyjności Polski dla inwestycji zagranicznych. System zachęt podatkowych daje stabilność i przewidywalność, których firmy doświadczają w innych jurysdykcjach na świecie granty w Polsce są bardzo atrakcyjnym systemem wspierania B+R, jednak żadna firma nie oprze swojej długoterminowej strategii rozwoju kompetencji B+R w Polsce na niepewnym systemie dotacji tłumaczy starszy menedżer Deloitte w zespole R&D and Government Incentives Michał Turczyk.

6 Dobre perspektywy rozwoju sektora B+R w Polsce, duży potencjał ludzki Perspektywy rozwoju działalności badawczo-rozwojowej firm w Polsce są dobre. Zgodnie z raportem Sektor Nowoczesnych Usług Biznesowych w Polsce za rok 2012, na koniec 2011 roku w Polsce funkcjonowało ponad 337 centrów usług, z czego 93 stanowiły centra badawczo-rozwojowe. W poprzedniej raportu, prezentującej stan na koniec kwietnia 2011 roku, wskazano 77 centrów B+R widać zatem dynamiczny rozwój tego typu działalności w Polsce, w szczególności w branżach takich jak motoryzacyjna, lotnicza, elektroniczna, telekomunikacyjna, IT, biotechnologiczna i biochemiczna, inżynierii medycznej i farmaceutycznej, budownictwa, robotyki oraz nanotechnologii czytamy we wspominanym już raporcie na zlecenie PAIiIZ. O potencjale rozwoju sektora B+R w Polsce świadczy też dostęp do wykwalifikowanych kadr: w Polsce na 1000 mieszkańców w wieku lat w 2010 roku 15 było absolwentami kierunków technicznych. Udział ten wzrasta w Polsce nieprzerwanie od 2001 roku i właśnie w 2010 przekroczył średnią unijną wynika z danych Eurostatu. Jednocześnie liczba zatrudnionych w sektorze B+R w Polsce fluktuuje na poziomie około 0,5 proc. ogółu zatrudnionych, znacząco poniżej średniego poziomu Unii Europejskiej (nieco poniżej 1,2 proc. w roku 2010). Źródło redakcja ekonomiczna PAP Opublikowane przez: Agnieszka Steindl Autor: Biuro Komunikacji Społecznej Ostatnia zmiana: Agnieszka Steindl Rejestr zmian Poprzednia Następna