PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM ORAZ UCZNIEM MAJCYM TRUDNOCI Z NAUK. umiejtnoci jzykowych na wiele sposobów. Przedstawiam kilka z nich,

Transkrypt

1 Renata Salecka PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM ORAZ UCZNIEM MAJCYM TRUDNOCI Z NAUK I PRACA Z UCZNIEM ZDOLNYM Ucznia zdolnego mona zachci do wykorzystywania i rozwijania swoich umiejtnoci jzykowych na wiele sposobów. Przedstawiam kilka z nich, wypróbowanych przeze mnie w pracy z młodzie: 1. Mini-referaty na lekcji (2-3 min.) na lekcji przygotowane na dowolny, interesujcy ucznia temat. Te krótkie przemówienia nie mog oczywicie nikogo obraa ani wymiewa; musz by głoszone, a nie czytane (ucze moe mie plan wypowiedzi); mog by prezentacjami multimedialnymi (teksty, zdjcia, rysunki, strój, muzyka, dwiki, ruch: taniec, gra aktorska, itd.). Jeli ucze wykorzystuje słownictwo, które moe sprawia kłopoty słuchaczom, musi przed wystpieniem wypisa je wraz z wymow (i tłumaczeniem) na tablicy. Mini-referaty mog by relacj z przeczytanego artykułu, ksiki, obejrzanego filmu, odbytej podróy itp. Uczniowie maj obowizek zna kade słowo i kad konstrukcj leksykalnogramatyczn uyte w tekcie mini-referatu. 2. Gazetki prezentowane w klasach i na korytarzach, przygotowane na dowolny temat. Teksty, które maj by na nich zamieszczone musz by koniecznie wczeniej sprawdzone przez nauczyciela. Premiowane musza by teksty oryginalne, a nie jedynie wyszukane w Internecie i przepisane (to samo dotyczy przedrukowanych

2 z Internetu zdj i rysunków. Uczniowie maj obowizek zna kade słowo i kad konstrukcj leksykalno-gramatyczn uyte w tekcie gazetki. 3. Lekcje prowadzone przez uczniów na uzgodniony wczeniej z nauczycielem temat. Z reguły nie jest to cała jednostka lekcyjna, ale jedno lub wicej wicze, opracowanych bd wyszukanych przez uczniów. Chwytliwym, cho niełatwym tematem takich wicze jest wybrana przez uczniów piosenka. Nauczyciel musi sprawowa rol konsultanta i doradcy. 4. Biblioteczka klasowa złoona z materiałów obcojzycznych (ulotki, broszury, katalogi, gazety codzienne, czasopisma, lekturki, ksiki), zgromadzonych przez nauczyciela (szkoł) i uczniów. Wygodnie jest ustali 1 dzie w tygodniu lub 1 na 2 tygodnie, kiedy uczniowie bd mogli odda/wypoyczy materiały. Wskazane jest prowadzenie prostego rejestru wypoycze i kartki/ plakatu z zaznaczonymi ocenami danej pozycji przez uczniów. 5. Wycieczki przedmiotowe, np. wyjazd do teatru na sztuk obcojzycznego pisarza. Przed i po wycieczce uczniowie zdolni i chtni mog wykona wiele dodatkowych wicze, np. tłumaczenie fragmentów tekstów, przygotowanie notki biograficznej, napisanie/wygłoszenie recenzji, przygotowanie inscenizacji fragmentu tekstu itp. 6. Koła zainteresowa, np. teatralne, poetyckie, dziennikarskie (w tym redagowanie gazetki klasowej/ szkolnej w obcym jzyku), przygotowujce do olimpiad i konkursów itp. uczniowie powinni dosta tyle swobody w wyborze tematów, tekstów, form pracy, podziału ról itd., na ile jest to moliwe. Nauczyciel jest koordynatorem i konsultantem jzykowym.

3 7. Zrónicowane wiczenia na lekcjach, pobudzajce najzdolniejszych uczniów do wysiłku na miar ich moliwoci. Mona przygotowa (lub zleci przygotowanie uczniom tzw. learner s generated materials ) dwie lub wicej wersji tego samego wiczenia, prezentujce róne poziomy trudnoci. Mona przygotowa wersje bardziej kreatywne i prostsze odtwórcze. Mona uczniów zdolnych mianowa swoimi asystentami na potrzeby danej lekcji czy wiczenia. II PRACA Z UCZNIEM MAJCYM TRUDNOCI Z NAUK Kady ucze, który ma problemy zwizane z nauk jzyka obcego musi zosta zdiagnozowany pod ktem moliwych przyczyn takiego stanu rzeczy i potraktowany indywidualnie przez nauczyciela. Nie jest to ani zadanie łatwe, ani szybkie w realizacji i nie zawsze daje efekty proporcjonalne do włoonego wysiłku ucznia i nauczyciela. W mojej praktyce najczciej spotykam si z dwiema grupami przyczyn niepowodze uczniów na lekcjach jzyka obcego: nawarstwienie zaległoci (zwizane z bardzo rónymi problemami, np. trudna sytuacja rodzinna, długotrwała choroba, brak zdolnoci szybkiego wchłaniania wiedzy, lenistwo itp.) oraz brak zainteresowania przedmiotem owocujcy brakiem motywacji do nauki. Uczniowie, którym brak motywacji do nauki jzyka mog by pobudzeni do pracy tylko wtedy, gdy nauczyciel nawie z nimi kontakt i wprowadzi ich na drog prowadzc od zaciekawienia do zainteresowania, a czasem nawet zamiłowania i pasji. W tym wypadku nie znam, lepszych sposobów pracy ni wymienione na odwrocie strony.

4 Z kolei uczniowie, którzy maj zaległoci w nauce mog poprawi swoje wyniki tylko wtedy, gdy otrzymaj pomoc w opanowaniu zaległych partii materiału i technik samodzielnego uczenia si oraz uwierz w siebie na tyle, by podj si tego zadania. W tym celu mona stosowa nastpujce zabiegi: 1. Pomoc koleeska w szkole i poza ni (nauczyciel moe poprosi ucznia zdolnego o pełnienie funkcji korepetytora i konsultanta ucznia słabszego). Na lekcji ucze słabszy powinien siedzie obok ucznia zdolniejszego. 2. Zajcia pozalekcyjne z nauczycielem, słuce wyrównywaniu wiedzy i nadrabianiu zaległoci 3. Praca w grupach mieszanych pod wzgldem poziomu kompetencji jzykowych uczniowie słabsi mog wtedy skorzysta z pomocy innych i nie zniechcaj si trudnymi zadaniami. 4. Łatwiejsze wersje wicze do pracy na lekcjach, słuce równie umocnieniu wiary we własne siły. Uczniowie słabsi mog pełni łatwe, ale wane dla innych role oraz mog by w posiadaniu niezbdnych informacji.

5 PRZYKŁADY WICZE O ZRÓNICOWANYM POZIOMIE TRUDNO CI ORAZ BUDUJCYCH POCZUCIE WŁASNEJ WARTO CI 1. Dyktando w parach (pair dictation) uczniowie maj róne luki i musz wspólnie odtworzy tekst; dyktujc go sobie nawzajem. Obaj (nawet jeli maj róny poziom kompetencji jzykowej) s równie wani, bo posiadaj potrzebne drugiej osobie informacje. 2. Podpisy do zdj/tytuły do tekstów/zakoczenia tekstów itp. zdolniejsi uczniowie sami tworz podpisy, tytuły, zakoczenia itd., a słabsi wybieraj sporód podanych, układaj z rozsypanek itp. 3. Plakaty/zdjcia przedstawiajce ciekawe miejsca, przedmioty, osoby, sytuacje itp. zdolniejsi pisz ogłoszenia reklamowe, dialogi, opowiadania, listy itp. zainspirowane plakatem/zdjciem; słabsi wymylaj podpisy do nich, tworz listy słów, np. przymiotników, rzeczowników, czasowników (równie przy uyciu słownika) lub dobieraj podpisy, dialogi, słowa itp. sporód podanych. 4. Wizytówki (name tags) uczniowie pisz na kartkach informacje (mog by wymylone): imi (i nazwisko); cechy charakteru; ulubione czynnoci/ zainteresowania; ulubiony aktor/piosenkarz/ zespół/sportowiec itp.; miejsce, które chce si zwiedzi itd. Kady ucze moe uywa słownictwa na swoim poziomie (moliwa pomoc nauczyciela, słowników i kolegów). Uczniowie przyczepiaj kartki do ubra lub trzymaj przed sob, chodz po klasie i przedstawiaj si innym. Moliwa jest wymiana kartek po rozmowie i przyjcie nowej tosamoci. 3-4 wymiany nie powinny jeszcze zanadto znudzi ani zmczy uczniów. Ciekaw

6 kontynuacj tego wiczenia jest odwrócenie własnych kartek, poproszenie o przyczepienie ich na swoich plecach i krenie po klasie po to, by wypisywa na nich miłe rzeczy (tylko i wyłcznie miłe) na temat kolegów oraz zbiera pozytywne opinie na swój temat. Nauczyciel dba o to, by kady dostał jak mił uwag sam te moe je wpisywa i zbiera (jeli ma odwag). 5. Własne wiersze (poster poetry) nawet słabsi uczniowie tworz własne wiersze, poniewa maj gotowy schemat. Satysfakcja z własnej radosnej twórczoci jest zwykle bardzo dua uczniowie przekonuj si, e s w stanie sprosta trudnemu, bo kreatywnemu zadaniu. Schemat wyglda nastpujco: 1 wers okrel temat wiersza (1-2 słowa) Line 1. Write down the subject of the poem (1-2 words). 2 wers opisz temat wiersza (2 przymiotniki) Line 2. Describe your subject (2 adjectives). 3 wers zapisz czynnoci zwizane z tematem (3 czasowniki) Line 3. Write down the actions connected with the subject (3 verbs). 4 wers napisz, co czujesz mylc o temacie (4-5 słów) Line 4. Describe what you feel when you think about your subject (4-5 words). 5 wers powtórz wers 1 lub uyj innego okrelenia wybranego tematu (1-2 słowa) Line 5. Repeat Line 1 or rename your subject (1-2 words). 6. Teksty z lukami uczniowie podzieleni na grupy (2-4) zgodnie z poziomem umiejtnoci jzykowych uzupełniaj te same teksty, które w kadej z grup wygldaj jednak inaczej. W grupie uczniów najsłabszych brakuje gdzieniegdzie pojedynczych, najprostszych słów lub uczniowie musz wybra właciwe słowo z podanych, w kolejnych grupach braki s czstsze i wiksze, a w grupie najmocniejszej teksty s prawie czyste. Tekst jest dyktowany lub odtwarzany

7 z tamy/płyty 2-3 razy, po czym nastpuj konsultacje midzy grupami i uczniowie słabsi czuj si bardzo wani i potrzebni, dysponujc poszukiwanymi informacjami. Mona równie zaangaowa słabych uczniów do poprawiania (!) prac grup silniejszych. Oczywicie, nigdy nie mona dzieli klasy, mówic ty bdziesz w grupie najsłabszej lub ty moesz pracowa w grupie najzdolniejszych uczniów. Dajemy po prostu róne zadania, podkrelajc wag i znaczenie kadego z nich. 7. arty/komiksy/podpisy/teksty do uzupełnienia zdolni uczniowie uzupełniaj zdania wstawiajc własne propozycje (mona np. wyci wszystkie czasowniki z artu, albo usun dowcipn puent); słabsi mog mie np. wersje A, B, C, D do wyboru lub bd musieli ustawi wypowiedzi, fragmenty tekstu itd. w odpowiedniej kolejnoci. 8. Pytania/odpowiedzi słabsi uczniowie odpowiadaj na podane pytania do tekstu; zdolniejsi układaj pytania do podanych odpowiedzi. Uwagi kocowe Jeli chcemy pobudzi rozwój zainteresowa i zdolnoci uczniów bardzo dobrych, jak równie zwikszy motywacj i podnie poziom samooceny uczniów majcych trudnoci w nauce, nie moemy zapomnie, e niezbdnym elementem naszych działa musi by stworzenie na lekcji pozytywnej atmosfery pracy i współpracy. Wród czynników składajcych si na to, by lekcja odniosła sukces Peter Whiley (autor materiałów do nauki jzyka angielskiego) umiecił:

8 poruszanie interesujcych uczniów tematów wykorzystanie na lekcji materiałów dodatkowych niestawianie złych ocen przy wprowadzaniu i wiczeniu nowego materiału obecno na lekcji humoru, muzyki i elementów dramy praca w parach i grupach (wydłuony czas aktywnoci uczniów w zakresie mówienia) zaangaowanie wszystkich uczniów poczucie sukcesu u uczniów, satysfakcji z osignitych efektów