Maj-Czerwiec 2010 AKTUALNOŚCI P O D A T K O W E. Droga przez podatki nie musi być kręta!

Transkrypt

1 Maj-Czerwiec 2010 AKTUALNOŚCI P O D A T K O W E B I U L E T Y N K L I E N T Ó W E C D D P Droga przez podatki nie musi być kręta! VAT w szkolnictwie wyższym najnowsze orzecznictwo Podatki w sse

2 ECDDP w Polsce Kraków siedziba spółki Kraków, ul. Zielony Most 8 tel.: fax: biuro@ecddp.pl Warszawa Warszawa, ul. Elektoralna 12A / 94 tel.: fax: biuro@ecddp.pl Gdańsk Gdańsk, ul. Wajdeloty 28 tel.: biuro@ecddp.pl Szczecin Szczecin, ul. Bronowicka 27 p. 312 tel.: fax: biuro@ecddp.pl Zabrze Zabrze, ul. Wolności 299 tel.: fax: biuro@ecddp.pl ECDDP na Cyprze Nikozja ECDDP CYPRUS LTD. 9 Vasilissis Olgas Str. Office Nicosia, Cyprus Tel Fax ECDDP w Czechach Praga Višňová 4/331, Praha 4 Krč, Česká Republika tel./fax: recepce@ecddp.com, ECDDP na Ukrainie Kijów Kijów, ul. Georgija Kirpy, 2a, biuro 415 tel./fax: +38 (044) Lwów Lwów, ul. Bogdana Lepkogo 12/6 tel.: +38 (032) , fax: +38 (032)

3 Słowo wstępne W najnowszym numerze: Wyroki i interpretacje str. 4 VAT w szkolnictwie str. 9 Szanowni Państwo, Oddajemy w Państwa ręce kolejny już numer Aktualności Podatkowych dwumiesięcznika tworzonego w całości przez ekspertów ECDDP i przeznaczonego wyłącznie dla naszych Klientów. W najnowszym wydaniu naszego magazynu sporo miejsca poświęcamy istotnym i budzącym wątpliwości zagadnieniom podatkowym, jak również przedstawiamy ofertę naszych spółek zagranicznych, mieszczących się w Czechach, na Cyprze i na Ukrainie. Funkcjonowanie tych spółek pozwala Grupie ECDDP na kompleksową obsługę wszystkich podmiotów działających w sferze biznesu, które inwestują w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Pragniemy także zaprosić Państwa do udziału w bezpłatnej konferencji Forum Podatnika, którą organizujemy dniu 16 czerwca w Zabrzu wraz z Politechniką Śląską i Polskiem Towarzystwem Ekonomicznym. Podczas konferencji eksperci ECDDP przeprowadzą szereg wykładów i szkoleń z zakresu podatku VAT dla sfery biznesu i jednostek oświatowych. Krzysztof Komorniczak Prezes Zarządu Ewa Sokołowska-Strug Członek Zarządu Podatki w SSE str. 25 3

4 Najnowsze wyroki i interpretacje Sprzedaż składników majątku likwidowanej spółki jawnej podlega VAT Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (IPPP /10-4/PR) Skoro składniki materialne i niematerialne przedsiębiorstwa spółki nie mają cech właściwych dla przedsiębiorstwa ani nie są zorganizowaną jego częścią, ich sprzedaż podlega VAT. Wydatki na utrzymanie adaptowanego lokalu można zaliczyć bezpośrednio do kosztów podatkowych. Prace adaptacyjne w wynajmowanym lokalu Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 marca 2010 (IPPB5/ /09-4/DG) Wydatki związane z prowadzeniem prac adaptacyjnych i utrzymaniem wynajmowanego lokalu są kosztami uzyskania przychodów na zasadach ogólnych. Nie można zaliczyć ich do wartości początkowej inwestycji, podlegającej amortyzacji. Wydając interpretację, fiskus musi wyjaśnić treść przepisów Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2010 r. (III SA/Po 178/10) Odpowiedź organu ma być tak sformułowana, aby podatnik uzyskał informację co do trafności jego stanowiska, a sama interpretacja ma wyjaśnić w wyczerpujący i rzetelny sposób, jakie przepisy znajdą zastosowanie w danej sprawie. Udzielenie poręczenia przez spółkę dominującą Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 1 marca 2010 r. (IBPBI/2/ /09/PC) Udzielenie bez wynagrodzenia przez Spółkę dominującą poręczenia (gwarancji) w związku z uruchomieniem długoterminowego kredytu nie stanowi dla Spółki nieodpłatnego świadczenia, w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wydatki na ugodę Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 24 lutego 2010 r.(i SA/Gl 929/09) Wydatki na ugodę mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów tylko wtedy, gdy są racjonalne przesłanki zawarcia ugody, tzn. istnieje realna groźba zapłaty odszkodowania lub kary umownej. 4

5 wynoszą diety. Fiskus zmienił ostatnio stanowisko w sprawie wydatków zwracanych pracownikom. Wypłata z IKE jest zwolniona z podatku Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 26 kwietnia 2010 r. (nr IPPB2/415-72/10-2/AS) Podatnik, który otrzymał środki gromadzone na indywidualnym koncie emerytalnym, nie zapłaci od nich podatku dochodowego od osób fizycznych. Wydatki na opłaty sądowe, taksa notarialna Wyrok NSA z dnia 12 lutego 2010 r. (II FSK 1828/08) Stosownie do art. 12 ust. 4 pkt. 4 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych rozpatrywanego w związku z art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3, do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych m. in. na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego. Jeśli zatem środki finansowe otrzymane na ten cel nie są - w świetle wspomnianej regulacji prawnej - kwalifikowane jako przychody, to również wydatków poniesionych bezpośrednio na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, takich jak podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata sądowa, taksa notarialna, koszty wypisów aktów notarialnych oraz koszty poświadczenia podpisów, nie można uznać za koszty uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Wyżywienie podczas podróży służbowej Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23 marca 2010 r. (IPPB1/ /09-5/KS) Osoba wysłana w podróż służbową nie zapłaci podatku od fundowanego przez firmę wyżywienia. Fiskus dopuszcza zwolnienie nawet wtedy, gdy posiłki kosztują więcej, niż 5

6 Czy depozyt może być uznany za zaliczkę w VAT? Depozyt to umowa, na mocy której przechowawca (depozytariusz) zobowiązuje się zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie przez deponenta. Przykładem tej umowy może być pozostawienie samochodu na parkingu strzeżonym, umieszczenie bagażu w przechowalni dworca, oddanie wierzchniego okrycia w szatni. Do zawarcia umowy konieczne jest wydanie rzeczy. Od tej chwili powstają odpowiednie obowiązki przechowawcy i składającego rzecz. Przyjmuje się, że przechowawcy należy się wynagrodzenie, chyba że z umowy lub z okoliczności wynika, że zobowiązał się on przechować rzecz bez wynagrodzenia. Przechowawca zobowiązany jest wydać tę samą rzecz, którą otrzymał na przechowanie (depozyt prawidłowy). W nauce prawa wyróżniany jest również tzw. depozyt nieprawidłowy (depozyt nieregularny), którego przedmiotem są pieniądze albo inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Jak wskazuje art. 845 kodeksu cywilnego, jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu. Ww. czynności na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług (zwanej dalej ustawą o VAT) traktujemy jak usługi, opodatkowujemy oraz rozliczamy wg zasad im przewidzianych (wystawiamy fakturę VAT dokumentującą czynności, a wartości z niej wynikające wykazujemy i rozliczamy w deklaracjach VAT-7 w chwili powstania obowiązku podatkowego). Pieniądze złożone w depozyt lub na rachunek powierniczy a zaliczka na poczet towaru/usługi... Jednakże w praktyce gospodarczej mianem depozytu określa się również należności pieniężne uiszczane na poczet zabezpieczenia różnego typu zobowiązań cywilnoprawnych. Korzystają z niej przedsiębiorcy zawierający różnego rodzaju umowy. Celem tegoż depozytu jest zabezpieczenie wykonania zobowiązań wynikających z zawartych umów. Wpłatę ww. należności można porównać do kaucji uiszczanej na zabezpieczenie wykonania zawartej umowy. Przykład: Spółka prowadzi działalność developerską. Wybudowanie obiektu mieszkalnego poprzedzone jest zawarciem z przyszłymi nabywcami mieszkań umów przedwstępnych w formie aktu notarialnego. Przed zawarciem umowy zobowiązującej do wybudowania budynku i przeniesienia własności lokalu klient zawiera umowę o wpłatę depozytu na rachunek bankowy. Na podstawie ww. umowy potencjalny klient (nabywca mieszkania) wpłaca 5% przyszłej ceny sprzedaży lokalu na wyodrębniony rachunek powierniczy. Spółka do momentu podpisania ostatecznej umowy przenoszącej własność lokalu na rzecz klienta nie może dysponować kwotą wpłaconą na rachunek powierniczy; pieniądze te są zablokowane przez bank do momentu spełnienia umowy przyrzeczonej lub odstąpienia od niej. 6

7 Bank może przekazać Spółce środki zdeponowane przez Nabywców tylko w momencie zawarcia aktu notarialnego przenoszącego własność lokalu. Do tego momentu są one zablokowane i stanowią depozyt zabezpieczający należyte wykonanie umowy zobowiązującej do wybudowania budynku, ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia własności lokalu. Pozostała część ceny, zgodnie z umową przedwstępną ma być płatna przed podpisaniem aktu notarialnego przenoszącego własność i do momentu jego podpisania również ma stanowić depozyt zablokowany na rachunku bankowym, który także zostanie przekazany Spółce, jako cena za lokal po zawarciu umowy przenoszącej własność. Bez wątpienia ww. należności nie można uznać za kwotę pieniężną, o której mowa w poprzednim punkcie niniejszego rozdziału (w dużym uproszczeniu kwotę będącą przedmiotem pożyczki/depozytu). Pojawia się jednakże wątpliwość czy w związku z faktem, że kwota zabezpieczenia depozytowego: została uiszczona przed transakcją, na rachunek sprzedającego oraz ostatecznie zostanie rozliczona jako element ceny transakcji sprzedaży nie należy jej uznać za zaliczkę wpłaconą na poczet zabezpieczanej transakcji Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 19 ust. 11 ustawy o VAT, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. W analizowanym przypadku odpowiedź winna być negatywna. W miejscu tym wskazać należy, iż ustawa o VAT nie precyzuje pojęcia zaliczki, zadatku czy kaucji. Zgodnie z definicjami zawartymi w internetowym Słowniku Języka Polskiego PWN: 1) zaliczką jest część należności wypłacana z góry na poczet należności, 2) zadatkiem suma pieniędzy dawana przy zawieraniu umowy w celu zapewnienia jej wykonania, 3) przedpłatą określona suma pieniędzy wpłacana regularnie, w ustalonych terminach, w celu zapewnienia sobie otrzymania jakiegoś towaru, 4) ratą część należności pieniężnej, płatną w oznaczonym terminie, 5) kaucją zaś jest suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania, 6) depozytem są przedmioty lub pieniądze oddane na przechowanie na warunkach określonych w umowie; też: przechowywanie przedmiotów lub pieniędzy przez osobę lub instytucję, której je powierzono. Z przytoczonych wyżej definicji: zaliczki, zadatku, przedpłaty i raty wynika, iż wiążą się one z przekazaniem kontrahentowi środków pieniężnych do jego dyspozycji. Natomiast cechą charakterystyczną depozytu jest to, że może on zostać wykorzystany tylko w ściśle określonym przypadku. Zabezpieczenie wykonania umowy, poprzez wpłatę pewnej kwoty pieniędzy w depozyt (bądź na rachunek powierniczy) ma charakter gwarancyjny, zabezpieczający. W przytoczonym powyżej przykładzie umowa wskazuje jednoznacznie, że wolą stron było, aby depozyt został zaliczony na poczet wynagrodzenia oraz został przekazany do dyspozycji dewelopera, dopiero po zawarciu umowy przeniesienia własności lokalu. W przypadku, jeżeli umowa developerska zostałaby rozwiązana lub wygasła, niedoszły nabywca otrzyma zwrot wniesionego depozytu zabezpieczającego. Dopiero, gdy nastąpi skuteczne prze- 7

8 niesienie prawa własności lokalu, na podstawie dostarczonych dokumentów, bank prowadzący rachunek powierniczy, przekaże kwotę depozytu na poczet wynagrodzenia Spółki z tytułu sprzedaży nieruchomości. Korzystanie z rachunku powierniczego ma na celu ochronę środków przyszłych nabywców przed ich utratą (np. wskutek upadłości dewelopera). W ten sposób klient zyskuje gwarancję, że środki pieniężne zostaną wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem uzgodnionym pomiędzy stronami. Pieniędzmi wpłacanymi na rachunek powierniczy zarządza bank, przekazując je dopiero po zakończeniu inwestycji i podpisaniu aktu notarialnego ustanawiającego własność mieszkania. Jednocześnie Spółka ma gwarancję przynajmniej częściowej wypłacalności klienta oraz poważnego traktowania transakcji. Otrzymana kwota depozytu nie spełnia kryteriów uznania za zaliczkę, zadatek, ratę lub przedpłatę, ponieważ nie może zostać w momencie wpłaty uznana za kwotę przekazaną na poczet należności z tytułu sprzedaży mieszania, w związku z czym nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Środki z depozytu będą stanowiły obrót dopiero w momencie spełnienia umowy przyrzeczonej, kiedy po przekazaniu kwoty depozytu przez bank zostaną zaliczone na poczet ceny kupna nieruchomości. Jednocześnie, zdaniem autora, identyczne skutki wywołuje wpłata depozytu bezpośrednio na rachunek sprzedawcy. Przy czym w tym ostatnim przypadku, poza samym umownym (pisemnym) uregulowaniem analizowanej sytuacji, konieczne jest aby sprzedawca złożoną do depozytu kwotę trzymał na odrębnym rachunku bankowym. Co więcej, ważne jest aby sprzedawca nie miał prawa dysponować ww. depozytem aż do momentu jego zwrotu lub zaliczenia na poczet ceny sprzedaży. Kwestie związane z depozytem winny być uregulowane na piśmie w ramach zawartej z kontrahentem umowy cywilnoprawnej. W umowie należy ustalić wartość towaru/maszyny i wskazać termin płatności za towar. Nie może być on wcześniejszy niż sama dostawa towaru (może przypadać na dzień wydania towaru lub też określać czas następujący po dostawie - przykładowo 14 dni). Jednocześnie należy zaznaczyć, iż nabywca tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy (gwarancji dokonania zakupu zamówionego towaru) wniesie depozyt w określonej wysokości (wartość może być określona kwotowo lub w pewnym procencie wartości towaru). Można zaznaczyć czy zabezpieczenie zostanie w niesione gotówką czy przelewem bankowym oraz określić jego termin. Sprzedawca winien wskazać w umowie, iż kwota gwarancyjna zostanie przez nią złożona do depozytu na odrębny rachunek bankowy, i że sprzedawca nie ma prawa dysponowania ww. kaucją aż do momentu jej zwrotu lub przepadku. Zatem w sytuacji, gdy: z zawartej umowy będzie wynikało, iż zamówiony został konkretny towar/usługa, a kwota wpłaconych środków pieniężnych stanowi zabezpieczenie, iż klient oraz sprzedawca nie wycofają się z umowy, środki pieniężne zdeponowane będą na odrębnym koncie jako depozyt i sprzedawca nie będzie miał prawa nimi dysponować aż do momentu wydania towaru, ewentualnie zawarte zostaną klauzule, iż w sytuacji gdy umowa nie dojdzie do skutku z winy nabywcy, wówczas depozyt ten zostanie zaliczony tytułem kary umownej (odszkodowania za niedopełnienie warunków umowy zawartej z kontrahentem), otrzymana kwota pieniędzy nie będzie stanowiła zaliczki na poczet dostawy. W konsekwencji, nie będzie rodziła obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług ani obowiązków dokumentacyjnych (poza dowodem przyjęcia depozytu) z nim związanych (oczywiście pod warunkiem, iż aż do dnia dostawy nie zostanie zaliczona na poczet przedmiotowej dostawy). Stanowisko powyższe zostało potwierdzone w interpretacjach organów podatkowych. M.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia r. (sygn. IPPP3/ /09-4/MM), postanowieniu Naczelnika Małopolskiego Urzędu Skarbowego z dnia (sygn. P02/ ) czy też postanowieniu Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia (sygn. 1472/RPP1/ /06/J0). Karolina Gierszewska Doradca Podatkowy, Z-ca Dyrektora Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o. karolina.gierszewska@ecddp.pl Iwona Obodecka Dyrektor Departamentu Audytu Podatkowego ECDDP Sp. z o.o. iwona.obodecka@ecddp.pl 8

9 Konferencje organizowane przez uczelnie wyższe co ze stawką VAT? Podatki Analiza wystawianych przez uczelnie faktur sprzedaży wykazuje, iż jednym z największych problemów szkół wyższych jest ustalenie właściwej stawki podatku VAT dla świadczonych usług konferencji. Znaczna część uczelni organizując konferencje naukowe, dydaktyczne bądź naukowo-dydaktyczne i dokonując sprzedaży uczestnictwa w tych przedsięwzięciach stosuje zwolnienie z podatku VAT (klasyfikując świadczone usługi jako jeden z elementów usług edukacji PKWiU 80). Zdarzają się jednakże takie, które w stosunku do tych samych czynności stosują 22 % stawkę podatku (w 2007 r. jedna z nich otrzymała bowiem z Głównego Urzędu Statystycznego informację, że organizacja konferencji mieści się w tym samym zakresie co usługi organizowania wystaw, targów i kongresów PKWiU ). Które z ww. podejść jest prawidłowe? Odpowiedź nie jest niestety prosta, ale wydaje się również, że nie jest niemożliwa. Zagadnienie wstępne klasyfikacja usługi wg PKWiU... W pierwszej kolejności należy wskazać, iż w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług (...) rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (...). Przy czym jak wskazuje ust. 3 ww. art. 8 ustawy, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, z zastrzeżeniem ust. 4 (zastrzeżenie tutaj nie znajduje zastosowania), są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki, o których mowa w art. 119 (rozliczanych marżą). Klasyfikacją, o której mowa powyżej jest Polska Klasyfikacja Wyszczególnych grupowań. W pkt 7.2. określono, iż przy ustalaniu właściwego grupowania PKWiU, do którego zalicza się określony produkt, należy kierować się zasadami budowy i logiki struktury PKWiU. Ponadto w pkt 7.3. wskazano, iż zaliczenie określonego produktu do właściwego grupowania PKWiU należy do obowiązków producenta tego produktu. Wynika to z faktu, że właśnie producent posiada wszystkie informacje niezbędne do właściwego za- robów i Usług (dalej PKWiU). Podstawowym znaczeniem istnienia PKWiU jest zapewnienie jednolitego grupowania wyrobów/usług dla potrzeb statystyki. Dodatkowo klasyfikacja ta ma ułatwić podatnikom odpowiednie ujęcie wyrobów/usług w zakresie zastosowanych stawek podatkowych. Zatem szczególnie istotne staje się prawidłowe i jednakowe klasyfikowanie towarów/usług do określonych grupowań. W zasadach metodycznych PKWiU określono sposób zaliczania produktów do policzenia produktu do odpowiedniego grupowania PKWiU tj. informacje dotyczące rodzaju użytego surowca, technologii wytwarzania, konstrukcji i przeznaczenia wyrobu czy też charakteru świadczonej usługi. Powyższe potwierdził NSA w wyroku z dnia 2 czerwca 1999 r, sygn. SA/Sz 1152/98. Zatem wskazać należy, iż w sytuacji gdy producent nie ma wątpliwości co do zastosowanego symbolu PKWiU oraz klasyfikacji produktu Podatki 9

10 dokonał w oparciu o przeznaczenie produktu/usługi i zasady metodyczne wskazane w ustawie statystycznej, wówczas przyjęta przez niego klasyfikacja jest klasyfikacją prawidłową i obowiązująca. W przypadku zaś, gdy Podatnik ma wątpliwość, czy prawidłowo klasyfikuje świadczone wyroby/usługi bądź przedmiotowej klasyfikacji dokonał błędnie, wówczas w pierwszej kolejności powinno się rozważyć wystąpienie do Urzędu Statystycznego z wnioskiem o zakwalifikowanie wyrobu/usługi zgodnie z PKWiU. Jest to bowiem kompetentny do tego celów organ. Służby statystyki publicznej interpretują obowiązujące standardy klasyfikacyjne. Przy czym zaznaczyć należy, iż służby te zajmują stanowisko odpowiadając na pisemny wniosek zainteresowanego i na podstawie informacji przez niego dostarczonych, nie mając podstaw ani możliwości weryfikacji tych informacji. Stanowisko ECDDP w zakresie stawki podatku VAT Zdaniem ECDDP Sp. z o.o. istnieją znaczne podstawy do uznania, że organizowane przez Uczelnie konferencje naukowe, konferencje dydaktyczne bądź naukowo-dydaktyczne stanowią czynności ściśle związane z kształceniem i dydaktyką a nawet jedną z form szeroko rozumianych usług edukacyjnych. Jak wynika z art. 13 ust. 1 ustawy o szkolnictwie wyższym, podstawowymi zadaniami uczelni (...) są: 1) kształcenie studentów w celu ich przygotowania do pracy zawodowej; 2) wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za państwo polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowanie praw człowieka; 3) prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenie usług badawczych; 4) kształcenie i promowanie kadr naukowych; 5) upowszechnianie i pomnażanie osiągnięć nauki, kultury narodowej i techniki, w tym poprzez gromadzenie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych i informacyjnych; 6) kształcenie w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy; 7) stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów; 8) działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych. Jednocześnie ww. ustawa wskazuje, że klasycznymi formami studiów są studia pierwszego (studia licencjackie i inżynierskie), drugiego (studia magisterskie), trzeciego (studia doktoranckie) stopnia oraz studia podyplomowe. Zatem uczelnie wyższe chcąc sprostać nałożonym na nie ustawowo obowiązkom w zakresie kształcenia kadr naukowych oraz kształcenia w celu uzupełniania wiedzy w stosunku do osób, które ukończyły już wszystkie ww. stopnie studiów muszą sięgać do innych niż klasyczne form uzyskiwania wiedzy. Jedną z tych form, naszym zdaniem, może być organizacja konferencji dydaktycznych bądź naukowo-dydaktycznych (lub uczestniczenie w konferencjach zorganizowanych przez inne ośrodki dydaktyczne). Jak wynika z informacji, które uzyskaliśmy współpracując z Uczelniami (od osób uczestniczą- 10

11 wane przez uczestników konferencji w ich dalszej samodzielnej pracy naukowej oraz w pracy ze studentami. Materiały te mogą również nabyć osoby nie uczestniczące w konferencji a chcące skorzystać z treści merytorycznych w nich zawartych (są one udostępniane za odpłatnością). Z powyższego wynika, że jednym z naczelnych celów konferencji naukowej/naukowo-dydaktycznej organizowanej przez uczelnie wyższe jest rozpropagowanie (ze strony organizatorów) oraz pozyskanie (ze strony uczestników) wiedzy na określony w temacie konferencji temat. Uczestnicy konferencji, w toku jej trwania, uzyskują wiadomości i materiały, które pozwalają na uzupełnianie wiedzy i rozwijanie swojego dorobku naukowego. W konsekwencji, naszym zdaniem należy uznać, że są to czynności mieszczące się w katalogu kształcenia kadr naukowych czy też kształcenia w celu uzupełniania i zdobywania wiedzy. Podczas konferencji jej uczestnicy zdobywają nową wiedzę teoretyczną i praktyczną lub też uzupełniają już posiadaną. Wiedza teoretyczna jest zdobywana w trakcie wykładów wygłaszanych przez prelegentów, natomiast wiedza praktyczna w czasie cych w przygotowaniu konferencji) ich celem było/jest zaprezentowanie zgromadzonym uczestnikom wyników badań, stworzonych teorii czy też zaobserwowanych doświadczeń przez wybitne jednostki naukowe. Są to spotkania poświęcone wymianie doświadczeń czy dyskusjom na tematy wskazane w regulaminie/programie. Nad kształtem merytorycznym przedsięwzięcia czuwa za każdym razem rada programowa składająca się z osób w randze minimum doktora, następnie doktora habilitowanego czy też profesora (jest to zawsze rada kilkuosobowa). Przed konferencją zarówno osoby z Uczelni jak i osoby o bogatym dorobku naukowym z innych ośrodków edukacyjnych przygotowują referaty związane z tematyką konferencji. Są to zawsze publikacje o bardzo wysokiej zawartości merytorycznej. Autorzy, których prace wnoszą w tematyce najwięcej (są najbardziej innowacyjne, kontrowersyjne lub wybitne) zostają prelegentami poproszonymi o wygłoszenie wykładu. Na konferencję zostają zaproszeni w 90 % jedynie przedstawiciele ośrodków akademickich. Pozostałe osoby reprezentują (w zależności od tematyki konferencji) jednostki samorządu terytorialnego, rządu, organizacji społecznych itp. W sytuacji, gdy na sali przeznaczonej na miejsce konferencji pozostają wolne miejsca w przedsięwzięciu mogą również uczestniczyć studenci (najczęściej z kół naukowych). Wykłady i prelekcje stanowią w często pierwszą część konferencji. Pozostały czas przeznaczony jest na dyskusje, w których uczestnicy odnoszą się do usłyszanych treści i przedstawiają swój punkt widzenia na zaprezentowany problem. Materialny wynik konferencji stanowią tzw. materiały pokonferencyjne (wydane w formie książkowej lub w formie broszury), które są wykorzystytzw. panelu dyskusyjnego (podczas wymiany wzajemnych doświadczeń). Konferencje mają bez wątpienia charakter dokształcający i poszerzający wiedzę uczestników. Zatem, naszym zdaniem, można je uznać za usługi polegające na innych formach kształcenia (PKWiU Usługi w zakresie pozostałych form kształcenia ). Co więcej, ww. wywody znajdują pełne potwierdzenie w regulacji Wspólnotowej oraz w projekcie ustawy uwzględniające zmiany w zakresie ustawy o podatku od towarów i usług. Stosowanie do brzmienia art. 132 ust. 1 lit i) Dyrektywy 2006/112/WE (aktu, z którym z założenia polska ustawa winna być zgod- na), państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: kształcenie dzieci lub młodzieży, kształcenie powszechne lub wyższe, kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie. Bez wątpienia kształcenie kadry naukowej czy też uzupełnianie jej wie- 11

12 dzy można uznać za usługi ściśle z kształceniem związane. Wprawdzie w Dyrektywie VAT znajduje się zapis art. 134, gdzie czytamy, że ww. zwolnienie nie znajduje zastosowania, gdy wykonywane usługi (dostarczane towary) nie są niezbędne do dokonywania transakcji podlegających zwolnieniu bądź gdy ich celem jest osiągniecie dodatkowego dochodu dla danego podmiotu poprzez dokonywanie transakcji będących w bezpośredniej konkurencji z działalnością przedsiębiorstw komercyjnych podlegających VAT. Jednakże, naszym zdaniem, nie wpływa on na ww. kwalifikację. Konferencje od początku istnienia uczelni wyższych są niejako wpisane w tło edukacji i spotkań kadr naukowych. Co więcej, ich organizacja (bądź uczestnictwo) wpływają na kategoryzację uczelni oraz uczestników spotkania. Kategoryzacja jest zaś ściśle związana z procesem kształcenia i edukacji (bądź studentów bądź uzupełniania wiedzy/dzielenia się wiedzą pracowników Uczelni). nie z ich gospodarczą istotną i charakterem, w oderwaniu od znaczenia nadanego im przez techniczne normy przewidziane w klasyfikacjach statystycznych. R e a s u m u j ą c, z d a n i e m ECDDP Sp. z o.o., usługa konferencji, której celem jest spotkanie pracowników naukowych i osobistości świata nauki oraz studentów (nie tylko jednej uczelni) w celu wymiany spostrzeżeń, myśli i osiągnięć naukowych (które pogłębiają wiedzę uczestników na dany temat) winna korzystać ze zwolnienia z podatku VAT. Przy czym należy zachować szczególną ostrożność w zakresie stosowania ww. zwolnienia od podatku. Zwolnienie to przysługuje bowiem tym czynnościom, których efektem finalnym jest dydaktyka/edukacja. Zalecamy zatem każdorazowo gromadzić dokumenty związane z celem i tematem konferencji (program, przebieg konferencji, tematy wystąpień itp.), z których jednoznacznie będzie wynikał dydaktyczny charakter konferencji. Z materiałów Na uwagę zasługuje również fakt, że powstał projekt ustawy zmieniającej ustawę o VAT. W projekcie tym wskazano, że ze zwolnienia od podatku nie będą już korzystały usługi sklasyfikowane w PKWiU 80. Zwolnieniem zostaną objęte m.in. usługi świadczone przez ( ) uczelnie w zakresie kształcenia na poziomie wyższym oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z takimi usługami związane. W chwili obecnej projekt został przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Marszałka Sejmu. Co więcej, wg planowanych zmian, ustawodawca zlikwiduje przepis art. 8 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym usługi należy klasyfikować wg symboliki ustaw statystycznych. Powyższe ma na celu identyfikowanie usług zgodprzygotowujących konferencję oraz ze sprawozdania ją kończącego winno każdorazowo wynikać, że celem konferencji rozszerzenie wiedzy uczestników na temat objęty wystąpieniami i dyskusją. Karolina Gierszewska Doradca Podatkowy, Z-ca Dyrektora Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o. karolina.gierszewska@ecddp.pl Krzysztof Komorniczak Doradca Podatkowy Prezez Zarządu ECDDP Sp. z o.o. krzysztof.komorniczak@ecddp.pl 12

13 Dostawa wewnątrzwspólnotowa w procedurze akcyzy zapłaconej Podatki Rozwój kontaktów handlowych z innymi krajami Unii Europejskiej powoduje, że coraz więcej polskich firm dostarcza wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe. Warto więc poznać zasady dokonywania tego rodzaju transakcji tak aby spełnić wszystkie wymogi przewidziane ustawą o podatku akcyzowym. o zwrot akcyzy zapłaconej w Polsce pod warunkiem spełnienia wymogów określonych ustawą o podatku akcyzowym. (UDT), który może zostać nawet zastąpiony przez dokument handlowy (przykładowo fakturę). Przemieszczenie wyrobów akcyzowych z Polski do UE... W sytuacji, gdy przedsiębiorca przemieszcza wyroby akcyzowe z Polski do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej dokonuje - w rozumieniu ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - dostawy wewnątrzwspólnotowej. Jedną z możliwości dokonywania dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych jest wysyłanie ich w procedurze akcyzy zapłaconej. Oznacza to, że podatnik najpierw płaci akcyzę na terytorium kraju, a dopiero potem wyroby akcyzowe przemieszczane są do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Przykład: Firma X postanowiła dostarczyć do Niemiec zakupione od Firmy Y wyroby tytoniowe (papierosy). Zaznaczyć należy, że Firma Y zapłaciła akcyzę od sprzedanych Firmie X papierosów. W takiej sytuacji dostawa papierosów do Niemiec dokonana przez Firmę X odbywać się będzie w procedurze akcyzy zapłaconej. Po dokończeniu realizacji transakcji Firma X będzie mogła ubiegać się Rozwiązanie polegające na dokonywaniu dostawy wewnątrzwspólnotowej z akcyzą zapłaconą z jednej strony wymaga poniesienia ekonomicznego ciężaru w postaci konieczności zapłaty akcyzy w Polsce (i długiego oczekiwania na jej zwrot). Z drugiej strony dostawa wewnątrzwspólnotowa z zastosowaniem procedury akcyzy zapłaconej jest mniej sformalizowana niż inne procedury i jest dostępna szerokiemu gronu przedsiębiorców. Podmiot dostarczający wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe z zapłaconą akcyzą musi spełnić mniej wymagań, niż w sytuacji gdyby wysyłał wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (bez wcześniejszego uiszczania akcyzy). Dostawa węwnątrzwspólnotowa wyrobów akcyzowych z zapłacona akcyzą nie wymaga też składania zabezpieczenia akcyzowego i przemieszczenie wyrobu odbywa się na podstawie uproszczonego dokumentu towarzyszącego Zwrot akcyzy... Podmiot, który dokonał dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych (od których akcyza została zapłacona na terytorium kraju) jest uprawniony do jej odzyskania. Ściślej rzecz ujmując zwrot taki przysługuje podatnikowi albo podmiotowi, który nabył wyroby akcyzowe od podatnika i następnie dokonał ich wewnątrzwspólnotowej dostawy. Warunkiem otrzymania zwrotu akcyzy jest złożenie przez przedsiębiorcę wniosku do właściwego naczelnika urzędu celnego. Wniosek taki musi zostać złożony jeszcze przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnotowej. Ponadto, równocześnie z wnioskiem należy złożyć dokumenty potwierdzające zapłatę akcyzy w Polsce. Przykład: Firma Y z siedzibą w K. dostarcza wewnątrzwspólnotowo piwo do Francji w procedurze akcyzy za- 13

14 płaconej. Planowana dostawa ma się rozpocząć 15 maja 2010 r. Firma jest uprawniona do odzyskania zapłaconej w Polsce akcyzy, jednak w tym celu musi włożyć wniosek o zwrot akcyzy do właściwego naczelnika urzędu celnego w K. przed 15 maja 2010 r., czyli przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnotowej. Do wniosku musi dołączyć dokument potwierdzający zapłatę akcyzy uzyskany w urzędzie celnym. Przykład: Firma Z nabyła od producenta pewną ilość wyrobów akcyzowych, od których ów producent już wcześniej zapłacił akcyzę. Następnie Firma Z odsprzedała wyroby akcyzowe na rzecz swojego kontrahenta na Słowacji i dostarczyła je wewnątrzwspólnotowo. W takim przypadku Firma Z będzie uprawniona do uzyskania zwrotu akcyzy, jednak musi złożyć wniosek o zwrot akcyzy przed dokonaniem dostawy i musi przedstawić dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju. Wiele firm w obecnym stanie prawnym składa wniosek o zwrot akcyzy już po rozpoczęciu dostawy wewnątrzwspólnotowej co skutkuje utratą prawa do odzyskania zapłaconej akcyzy. Obowiązujące przepisy bezwzględnie wymagają aby wniosek o zwrot została złożony przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnotowej, a uchybienie temu terminowi skutkuje utratą prawa do zwrotu akcyzy. Dla uzyskania możliwości zwrotu, konieczne jest dopełnienie dalszych formalności również po dokonaniu dostawy wewnątrzwspólnotowej. Podatnik musi wówczas przedłożyć w urzędzie celnym następujące dokumenty: dokumenty towarzyszące przemieszczaniu wyrobów akcyzowych, a więc uproszczony dokument towarzyszący (UDT) lub dokument handlowy, potwierdzenie otrzymania wyrobów akcyzowych przez odbiorcę z państwa członkowskiego Wspólnoty Europejskiej na uproszczonym dokumencie towarzyszącym lub na kopii dokumentu handlowego, dokument potwierdzający zapłatę akcyzy lub złożenie deklaracji w państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej lub złożenie zabezpieczenia albo dokument potwierdzający, że akcyza w tym państwie nie jest wymagana. Należy jednak podkreślić, że zwrotowi nie podlega akcyza w przypadku, gdy dostawa wewnątrzwspólnotowa dotyczy wyrobów akcyzowych oznaczonych znakami akcyzy. Przykładowo nie jest możliwy zwrot akcyzy, gdy przedmiotem dostawy jest wino. Musi być ono bowiem oznaczone znakami akcyzy (jeżeli dostawa dotyczy piwa przedsiębiorca może już uzyskać zwrot). Ponadto, kwota akcyzy musi być wyższa niż minimalna kwota zwrotu, która wynika z rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwrotu akcyzy od wyrobów akcyzowych i na dzień dzisiejszy wynosi równowartość w złotych 10 euro (przeliczoną według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia złożenia wniosku o zwrot akcyzy). Będą zmiany... Przedstawione powyżej zasady zwrotu akcyzy zapłaconej w Polsce od wyrobów akcyzowych dostarczonych wewnątrzwspólnotowo wynikające z obecnie obowiązujących przepisów należy ocenić negatywnie. Po pierwsze, obecny stan prawny powoduje niepotrzebne mnożenie formalności poprzez konieczność dwukrotnego składania dokumentów 14

15 w urzędzie celnym (wniosek o zwrot akcyzy przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnowej a drugi raz po otrzymaniu dokumentów od kontrahenta zagranicznego). Nieuzasadniona wydaje się konieczność składania wniosku o zwrot akcyzy jeszcze przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnotowej, a więc zanim wyroby w ogóle opuszczą magazyn na terytorium kraju. Wadą tego rozwiązania jest również to, że złożenie wniosku przed rozpoczęciem dostawy jest warunkiem uzyskania zwrotu, co oznacza, że w przeciwnym wypadku podatnik nie odzyska akcyzy. Naprzeciw tym postulatom wychodzi Ministerstwo Finansów. W rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (który w kwietniu trafił pod obrady Sejmu) znalazła się propozycja stosownych zmian. Nowe brzmienie przepisów zakłada, że w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych, od których akcyza została zapłacona na terytorium kraju zwrot akcyzy będzie przysługiwał na pisemny wniosek złożony do właściwego naczelnika urzędu celnego wraz z dokumentami potwierdzającymi zapłatę akcyzy na terytorium kraju. Nie zmienią się natomiast wymogi co do dokumentów, które podatnik musi składać po dokonaniu dostawy wewnątrzwspólnotowej z akcyzą zapłaconą. Jak łatwo zauważyć nowe brzmienie przepisów nie wymaga aby wniosek o zwrot akcyzy został złożony przed rozpoczęciem dostawy wewnątrzwspólnotowej. Taka zmiana niewątpliwie uprości oraz skróci postępowanie o zwrot akcyzy, a także zapewni więcej swobody przedsiębiorcom, nie narzucając im momentu, w którym muszą złożyć wniosek. Omawiane zmiany mają, według założeń Ministerstwa Finansów, wejść w życie 1 września 2010 r. Ewa Sokołowska-Strug Doradca Podatkowy, Dyrektor Departamentu Podatków Pośrednich ECDDP Sp. z o.o. ewa.sokolowska@ecddp.pl Piotr Paszek Doradca Podatkowy, Kierownik Zespołu ds.podatku Akcyzowego ECDDP Sp. z o.o. piotr.paszek@ecddp.pl Klimat inwestycyjny na Ukrainie... czyli Cztery pory roku Vivaldiego Tak jak Cztery pory roku Antoniego Vivaldiego wyróżniają się wielką ilością efektów i pomysłowym malarstwem dźwiękowym tak i ustawodawstwo ukraińskie tworzy różnobarwne obrazy ocieplające bądź ochładzające wejście przedsiębiorców zagranicznych na rynek ukraiński. Preludium do szeregu zmian było wprowadzenie do Ustawy Ukrainy noweli O trybie inwestowania zagranicznego (ustawa nr 93/96-BP z dnia 19 marca 1996 ze zmianami) - przepisów, zgodnie z którymi państwowa rejestracja zagranicznych inwestycji jest obowiązkowa. Dodatkowo uzupełniono artykuł 2, akapit trzeci niniejszej ustawy następującą szej grupy klasyfikatora walut obcych (EUR, USD, GBP, inne). Polski złoty odnosi się do drugiej grupy klasyfikatora walut, więc nie może być bezpośrednio inwestowany na Ukrainie. Art. 13 uzupełniono sformułowaniem o obowiązku państwowej rejestracji inwestycji zagranicznej. Tym samym inwestycje zagraniczne skierowane na Ukrainę po 24 listopada 2009 r. podlegają obowiązkowej rejestracji. Przy czym zaznaczono, iż tryb rejestracji zagranicznych inwestycji, które są dokonane w formie pieniężnej, będzie ustanowiony przez Narodowy Bank Ukrainy. Z nadejściem zimy, dodatkowo ochłodzono klimat inwestycyjny Piprzez rachunki inwestycyjne, otwarte w imieniu takiego nierezydenta w banku na Ukrainie. Poza tym inwestycji zagranicznych na Ukrainie można dokonywać wyłącznie w walutach, które są zaliczone do pierw- treścią, iż w przypadku wniesienia na terytorium Ukrainy inwestycji zagranicznej w formie pieniężnej, przekazanie przez nierezydenta waluty dokonuje się wyłącznie po- 15

16 smem Państwowej Administracji Podatkowej Ukrainy z dnia 23 grudnia 2009 r. w którym przewidziano pewne utrudnienia wobec pracujących na terytorium Ukrainy osób nie będących rezydentami podatkowymi Ukrainy. Postanowienia powyższego Pisma wskazywały również na możliwość opodatkowania dochodu osób fizycznych nierezydentów Ukrainy stawką podatku 30% do momentu oficjalnego potwierdzenia statusu rezydenta podatkowego Ukrainy (obowiązującą stawką podatku od dochodu osób fizycznych na terytorium Ukrainy jest 15%). Niejasne i niedopracowane przepisy w tym brak przepisów wykonawczych i związane problemy z interpretacją prawa przez organy państwowe nie zachęcały przedsiębiorców do podejmowania w tym okresie działań gospodarczych. Jednak wraz z nadejściem wiosny ocieplił się nieco klimat inwestycyjny na Ukrainie. Tak jak radosne tutti otwiera pierwszą część sonetu Vivaldiego Wiosna tak i do przedwiośnia klimatu inwestycyjnego można zaliczyć między innymi pismo Państwowej Administracji Podatkowej Ukrainy nr 4676/7/ /770 z dnia 5 marca 2010 r. którym uchylono niejasne i kontrowersyjne przepisy podatkowe dotyczące opodatkowania dochodów nierezydentów na terytorium Ukrainy. Należy zaznaczyć, iż rozjaśnienia organów podatkowych Ukrainy w powyższym zakresie nie chronią jeszcze dostatecznie nierezydentów Ukrainy przed niekorzystnym zastosowaniem prawa przez organy podatkowe. Kolejnymi działaniami zmierzającymi w kierunku ocieplenia klimatu inwestycyjnego jest rozpoczęcie prac nad zmianami w wyżej już wymienionej ustawie O trybie inwestowania zagranicznego. W kwietniu tego roku Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła Ustawę nr 6122, która wprowadza poprawki w obowiązujące ustawodawstwo w szczególności w zakresie uproszczenia trybu wniesienia inwestycji zagranicznych na Ukrainie. Niniejsza ustawa zmierza w kierunku zniesienia wzmożonej kontroli nad wnoszonymi inwestycjami zagranicznymi. Dokument ten ukierunkowany jest na zniesienie ograniczeń w sferze inwestycyjnej i na stymulowanie kredytowania ukraińskich przedsiębiorstw. Do najbardziej znaczącej zmiany należy zniesienie obowiązkowej rejestracji zagranicznych inwestycji, a także skasowanie przepisu odnośnie dokonania inwestycji w formie pieniężnej wyłącznie poprzez rachunki inwestycyjne. Powyższe zmiany w ustawodawstwie pozwolą na zmniejszenie czasu wprowadzenia inwestycji oraz jej kosztów. Mogą mieć również pozytywny wpływ na ułatwienie procesu wypłaty dywidendy podmiotom zagranicznym, a także zminimalizowania formalności przy zwrocie zagranicznej inwestycji. 29 kwietnia 2010 r. ustawa została przedłożona do podpisu prezydenta. Podsumowując; mamy nadzieję, iż z nadejściem lata będzie nadal postępował proces ocieplenia klimatu inwestycyjnego na Ukrainie, ponieważ podstawowym czynnikiem wpływającym na zachęcenie inwestorów jest zapewnienie bezpieczeństwa inwestycji oraz stabilne i przejrzyste normy prawne. Justyna Papizh Dyrektor Zarządzający ECDDP Ukraina justyna.gaj@ecddp.pl 16

17 Polityka cen transferowych świadome planowanie transakcji kontrolowanych Podatki Współcześnie ceny transferowe transakcyjne stanowią nieodłączny element działalności gospodarujących podmiotów. Prawidłowość ta wynika z rosnącej liczby przedsiębiorstw pozostających w szczególnym związku, określanym mianem powiązania. Tendencja, o której mowa powyżej, od kilku lat obserwowana jest również w polskiej gospodarce. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez GUS, w 2008 roku na przedsiębiorstw objętych badaniem 97% deklarowało powiązanie w ramach grup kapitałowych. Grupy kapitałowe skupiają, co prawda, jednostki samodzielne pod względem prawnym, niemniej wzajemnie od siebie zależne z uwagi na istniejące między nimi powiązania. Złożoność struktury uzależniona jest w głównej mierze od liczebności grupy kapitałowej, zakresu podejmowanej przez poszczególne jednostki działalności gospodarczej oraz zasięgu jej działania krajowy, międzynarodowy. Właściwy grupom kapitałowym system zależności pozwala wyodrębnić w ich strukturach jednostki decyzyjne (dominujące) szczebla najwyższego lub szczebla pośredniego (jednostki pełniące w grupie rolę jednostki dominującej dla jednych podmiotów, a jednocześnie zależnej od innego podmiotu) oraz jednostki zależne. Identyfikacja powiązań pomiędzy jednostkami wchodzącymi w skład grup przedsiębiorstw pozwoliła na wyodrębnienie grup, z których 60,5% stanowiły grupy krajowe składające się wyłącznie z przedsiębiorstw mających siedzibę na terenie tego samego kraju, a 39,5% tzw. grupy okrojone, czyli zlokalizowane na terenie Polski części grup międzynarodowych.większość grup okrojonych (52,7%) w roku 2008 znajdowała się pod kontrolą kapitału zagranicznego, co oznacza, że siedziby jednostek dominujących najwyższego szczebla zlokalizowane były za granicą (w 65 krajach), w tym 82,5% w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Najwyższy udział wśród zagranicznych jednostek dominujących najwyższego szczebla miały podmioty gospodarcze zlokalizowane w Niemczech (23,3%). Podmioty zagraniczne, zależne od polskich jednostek dominujących, zlokalizowane były w tym okresie w 59 krajach (w tym 59,6% w krajach UE). Najwięcej tego typu podmiotów odnotowano na Ukrainie, w Rosji i w Republice Czeskiej. Jednostki zależne pod kontrolą kapitału polskiego w roku

18 Źródło: GUS W świetle prezentowanych wyżej wyników badań można zauważyć, iż problematyka cen transferowych dotyczy coraz większej liczby przedsiębiorstw. Zasadniczo są to podmioty wchodzące w skład polskich grup kapitałowych. W przypadku grup międzynarodowych obserwowana jest z kolei przewaga polskich podmiotów zależnych; niemniej nie jest ona znacząca. Jednostki dominujące najwyższego szczebla, mające siedzibę na terenie Polski, prowadzą bowiem ożywioną ekspansję w drodze powoływania podmiotów zależnych, szczególnie na Ukrainie, w Rosji, czy w Czechach. Wzajemne relacje grupowe mogą być przedmiotem zainteresowania władz skarbowych. Skutecznym narzędziem ograniczania ryzyka na tym polu głównie dzięki możliwościom wpływania na kształt wzajemnych relacji w koncernie jest polityka cen transferowych. Przyjęto, iż jednostki dominujące to podmioty gospodarcze sprawujące kontrolę nad pozostałymi jednostkami wchodzącymi w skład grupy kapitałowej jednostkami zależnymi. Przypisana jednostkom dominującym decyzyjność w zakresie polityki organizacji, strategii, produkcji, sprzedaży, finansów, wiąże się również z koniecznością opracowania i wdrożenia w ramach grupy kapitałowej polityki cen transferowych narzędzia efektywnej optymalizacji ryzyka w obszarze cen transakcyjnych. Zasadniczo dokument ten obejmuje następujące elementy: strukturę grupy kapitałowej, wykaz typowych transakcji realizowanych pomiędzy jednostkami wchodzącymi w skład grupy oraz ich charakterystykę (analiza funkcjonalna), analizę potencjalnych metod, które mogłyby zostać zastosowane do wyceny transferu oraz wskazanie metody właściwej dla danego typu transakcji wewnątrzgrupowych, prezentację sposobu zastosowania metody w odniesieniu do poszczególnych transakcji realizowanych w ramach transakcji wewnątrzgrupowych, szablony dokumentacji podatkowej, szablony umów, sformalizowaną procedurę wewnętrzną dla podmiotów wchodzących w skład grupy, umożliwiającą efektywną realizację polityki cen transferowych; obejmującą zasady obiegu dokumentów, gromadzenia, sporządzania (wraz z wskazaniem terminów i osób odpowiedzialnych) i archiwizowania niezbędnej dokumentacji transakcji oraz monitorowania stosowanej polityki cen transferowych. Warto przy tym pamiętać, że polityka cen transferowych stanowi element dokumentacji cen transferowych dla przedsiębiorstw stowarzyszonych w Unii Europejskiej, jak również dodatkowe źródło informacji o strukturze grupy kapitałowej, specyfice działalności każdej ze spółek, czy przyjętych w jej ramach zasad rozliczeń. Tym samym, bywa bardzo cenna dla spółek zależnych, które nie są 18

19 decyzyjne w grupie, a objęte zostały obowiązkiem sporządzenia szczególnej dokumentacji podatkowej. Dla polskich spółek, działających w grupach międzynarodowych, jest więc istotnym elementem optymalizacji zagrożeń podatkowych. Jednostki dominujące najwyższego szczebla powinny zatem zadbać o opracowanie i wdrożenie w grupie polityki, która pozwoli w sposób świadomy zarządzać cenami transferowymi oraz ograniczy ryzyko podatkowe związane z ich stosowaniem. Ewa Ścierska Doradca Podatkowy, Dyrektor Departamentu Cen Transferowych ECDDP Sp. z o.o. ewa.scierska@ecddp.pl Danuta Langer Kierownik Zespołu Cen Transferowych ECDDP Sp. z o.o. danuta.langer@ecddp.pl Cypr bez tajemnic czyli jak rozpocząć tutaj działalność gospodarczą? Zgodnie z zapowiedziami w poprzednim numerze naszego magazynu w kolejnych jego wydaniach będziemy się starać przybliżyć Państwu Cypr, którego korzystna jurysdykcja pozwala w sposób stabilny i efektywny prowadzić działalność gospodarczą oraz inwestycyjną. Wędrówkę szlakiem możliwości, jakie oferuje cypryjski system prawno-podatkowego zacznijmy dzisiaj od przybliżenia najbardziej rozpowszechnionej formy prowadzenia działalności na Cyprze wykorzystywanej dla celów międzynarodowego planowania podatkowego, czyli spółki prywatnej z odpowiedzialnością (wspólników) ograniczoną do wysokości udziałów (private company limited by shares). Dodatkowo należy wspomnieć, że ten typ działalności jest najbardziej zbliżony do polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jeśli w jakichkolwiek publikacjach używa się określeń Limited lub Limited Company to dotyczą one właśnie spółki tego rodzaju. Taka spółka może prowadzić wszelkiego rodzaju działalność gospodarczą, o ile tylko nie jest ona regulowana (nieliczne przypadki: m.in. w dziedzinach bankowości, ubezpieczeń, usług finansowych) i tym samym nie trzeba starać się o uzyskanie niezbędnych pozwoleń. Wybór przedmiotu działalności także nie przysparza kłopotów, ponieważ w praktyce w cypryjskiej umowie spółki wskazywane są opisowo wszystkie możliwe działalności, jakie firma może w przyszłości podejmować. W prawie cypryjskim nie występuje bowiem odpowiednik naszego PKD (Polska Klasyfikacja Działalności). W spółce typu limited liczba wspólników nie może przekroczyć 50, a udziały firmy nie mogą być przedmiotem publicznego obrotu. Ze względu na stosunkowo wygodne parametry prawne i administracyjne związane z jej funkcjonowaniem, omawiana spółka limited jest najbardziej wygodną i najkorzystniejszą formą prowadzenia działalności na Cyprze. Rozważając powołanie spółki, należy uwzględnić cele bizneso- 19

20 we, jakie mają zostać osiągnięte przy jej założeniu oraz funkcjonowaniu oraz co jest bardzo istotne - zaplanowane wcześniej modele optymalizacji podatkowej. Prawo cypryjskie umożliwia zawiązanie spółki o budowie struktury otwartej czyli takiej, gdzie rzeczywisty właściciel (benefical owner) jest oficjalnym udziałowcem i ewentualnie członkiem zarządu (dyrektorem) oraz struktury zamkniętej, w której rzeczywisty właściciel nie jest oficjalnym udziałowcem i/lub dyrektorem, a funkcje kontrolne nad spółką sprawuje w oparciu o tzw. usługi nominalnego serwisu (wyznaczeni udziałowcy/dyrektorzy). W obu przypadkach postępowanie rejestracyjne przy zakładaniu spółki wygląda tak samo i odnosi się w zasadzie do dwóch kroków. Pierwszy krok obejmuje pisemne wystąpienie do Department of Registrar of Companies (wydziału Ministerstwa Handlu, Przemysłu i Turystyki) z propozycją nazwy firmy w celu uzyskania jej akceptacji. Należy pamiętać iż, nie można nadać nazwy, która jest taka sama albo podobna do już istniejącej (jest możliwość wstępnej weryfikacji nazwy poprzez sprawdzenie czy miała już miejsce jej rejestracja) lub brzmi bardzo ogólnikowo, jak na przykład Investment Limited lub Union Limited. Uzyskanie akceptacji nazwy otwiera drugi etap, który obejmuje złożenie do w/w Departamentu wniosku rejestracyjnego wraz z załącznikami. Wniosek zawiera przede wszystkim nazwę spółki, opis zasadniczej jej działalności, adres, dane dotyczące wspólników (nazwisko, adres, narodowość), dyrektorów (dane jak wyżej dla każdego członka zarządu) i sekretarza spółki (podmiot wymagany cypryjskim prawem, który stanowi łącznik ze spółką: adres, nazwa w przypadku firmy; dane personalne w przypadku osoby fizycznej). Do wniosku załącza się przede wszystkim umowę i statut spółki (Memorandum and Articles of Association), informację o kapitale spółki oraz dowód wniesienia opłaty rejestracyjnej. Należy zwrócić uwagę, iż cypryjskie przepisy prawne nie przewidują wysokości kapitału minimalnego, zatem jest to wysokość dowolna, może więc nawet wynosić 1 euro (w praktyce najczęściej przyjmuje się, że wynosi on 1000 euro). Okres oczekiwania na rejestrację spółki trwa do jednego miesiąca. Przy odrobinie szczęścia, postępowanie rejestracyjne przeprowadzone prawidłowo, szczególnie na etapie dostarczenia właściwych dokumentów oraz przy mniejszym obłożeniu podobnymi wnioskami urzędu rejestracyjnego, nie powinno trwać dłużej niż 2 tygodnie. Dla przedsiębiorców bardziej zniecierpliwionych istnieje instytucja tzw. shelf companies (spółki gotowe), czyli spółki już zarejestrowane uprzednio przez firmy wyspecjalizowane w zakładaniu spółek i ich zarządzaniu (np. ECDDP Cyprus Ltd.). Z reguły istnieją one stosunkowo krótko i nie prowadziły wcześniej działalności gospodarczej, a zostały utworzone głównie w celu ich sprzedaży. W trakcie zakupu jest możliwość dokonania wszelkich zmian; umowy spółki, skład organów zarządu. Jak wynika z powyższego, procedura zawiązania spółki na Cyprze jest dość szybka i nieskomplikowana, co dodatkowo powinno zachęcić do podjęcia decyzji o wykorzystaniu spółki cypryjskiej w celach inwestycyjnych. Monika Skuba Dyrektor Zarządzający ECDDP Cyprus LTD. monika.skuba@ecddp.pl 20