Leszek Grabowski. Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2013

Transkrypt

1 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część III. Kalejdoskop krakowski i Kraków podmiejski. Kraków 2013

2 2 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część III. Kalejdoskop krakowski i Kraków podmiejski. Kraków Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2013

3 3 Spis Treści 0. Wstęp 4-5 I. Śródmieście 6-30 II. Wesoła III. Kleparz IV. Warszawskie (Przedmieście) V. Krowodrza VI. Piasek VII. Półwsie Zwierzynieckie VIII. Dębniki IX. Zakrzówek X. Stradom XI. Podgórze XII. Płaszów XIII. Prokocim XIV. Wola Duchacka XV. Borek Fałęcki Załącznik Moje opracowania dostępne na forum MBC i Europeany oraz artykuły zamieszczone na łamach Głosu Wielickiego Fot. nr 1. Pod Kopcem Krakusa. ( )

4 4 0. Wstęp Część III z cyklu: Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne, to dość luźny kalejdoskop, który terytorialnie obejmuje zarówno dawne dzielnice miasta z czasów Wielkiego Krakowa: Śródmieście (I) - rozdział I fot. nr: 3-43, Wesoła (VI), - rozdział II fot. nr: 44-44c, Kleparz (V) rozdział III fot. nr: 45-54, Warszawskie (Przedmieście) XVIII rozdział IV fot. nr: 55-68, Krowodrze (XVII) rozdział V fot. nr: 69-78, Piasek (IV) rozdział VI fot. nr: 79-87, Półwsie Zwierzynieckie (XII) rozdział VII fot. nr: 88-97, Dębniki (XI) rozdział VIII fot. nr: , Zakrzówek (X) rozdział IX fot. nr: , Stradom (VII) rozdział X fot. nr , Podgórze (XXII) rozdział XI fot. nr: i Płaszów (XXI) rozdział XII fot. nr: , jak i (przykładowo) przyłączone później, w 1941 roku, podmiejskie gminy: Prokocim (XLIX) rozdział XIII - fot. nr: , Wolę Duchacką (L) rozdział XIV fot. nr: oraz Borek Fałęcki (XXV) rozdział XV fot. nr: Nowy cykl, w którym powstały już dwie części, stanowi tematyczne uzupełnienie dla istniejących już zbiorów, głównie z dwóch serii: Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich i Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic, a po części także z dwóch innych: Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera, a także Podglądanie starego Krakowa (szczegółowy wykaz moich licznych opracowań, dostępnych w MBC, znajduje się w załączniku na końcu opracowania). W nowym cyklu szczególną uwagę zwracam na ozdobne okna, zwykle stanowiące małe dzieła sztuki, które po remontach najczęściej są usuwane i zastępowane przez prymitywne plastiki, a przy tej okazji całkowicie pozbawione dawnych detali, a nawet podziałów oraz na ozdobne klamki w równie efektownych drzwiach, które na terenie zabytkowego centrum Krakowa spotkała prawdziwa zagłada, a także na wytworne, drewniane ganki i artystyczną więźbę dachową. Nie brak też innych detali, jak choćby: różnorakie kapliczki, czy naścienne płaskorzeźby bądź oryginalne tabliczki z czasów Wielkiego Krakowa i późniejszych. W rozdziale X zdecydowałem się uwiecznić dawne elementy architektoniczne stadionu Korony, który liczy niewiele ponad pół wieku i Parku Bednarskiego: okrąglaki, czy zegar stadionowy, które niebawem przestaną istnieć. Podpatruję też detale romantycznych willi: Julia i Mira, powstałych na przełomie XIX-go i XX-go wieku w bliskości Parku.

5 5 Jak zatem widać po powyższym opisie w tej części nie koncentruję się tylko na czynszówkach i zabudowie w obrębie zabytkowego rdzenia Krakowa z czasów Twierdzy Kraków i galicyjskiego boomu gospodarczego, ale śmielej wkraczam na dawny obszar podmiejski, gdzie staram się podglądać podmiejskie kamieniczki i domki, z których wiele dogorywa bądź na stałe traci swe dawne detale. Może kiedyś przyjdzie pora na przegląd innych podkrakowskich wsi, które z czasem stały się częściami Krakowa. Mam nadzieję, że uda mi się też coś więcej wychwycić z terenu centrum miasta. Moim celem jest zwracanie uwagi na otaczające nas piękno, czy to w postaci małej architektury, czy przedmiotów zdobnictwa artystycznego, które najczęściej znajduje się w zasięgu wzroku bądź na wyciągnięcie ręki, a jednak z reguły są one niezauważane bądź niedoceniane i z tego tytułu bezceremonialnie niszczone. Tyle krótkiego wprowadzenia odnośnie merytorycznej zawartości zbioru. Na końcu pozostaje tylko życzyć przyjemnego spędzenia czasu na odkrywaniu otaczającego nas piękna, które nie jest znaczone wspaniałym zabytkami, ale mniej znanymi galicyjskimi kamienicami bądź podmiejskim domami. Fot. nr 2. Zabytkowe centrum Krakowa ponad Zakrzówkiem i Dębnikami widok spod szańca FS 29 na Skałach Twardowskiego. ( )

6 6 I. Śródmieście Fot. nr 3 (3-4). Brama wjazdowa do dawnych jatek poddominikańskich z ulicy Siennej 17. ( ) Fot. nr 4. Klamka metalowych drzwi. ( )

7 7 Fot. nr 5 (5-5a). Kamienica Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego z ulicy Siennej 5. ( ) Fot. nr 5a. Stara klamka i kołatka. ( )

8 8 Fot. nr 6 (6-6b). Rynek Główny 4 dawna kamienica Celestyna Czynciela i jej secesyjne zdobnictwo z początku XX-go wieku, ponownie zrekonstruowane w narożnym fragmencie I piętra na początku XXI-go wieku. ( ) Fot. nr 6a. Widok od strony Placu Mariackiego. ( )

9 9 Fot. nr 6b. Secesyjne zdobnictwo od strony Rynku. ( ) Fot. nr 7 (7-7c). Kamienica Pollerów z ulicy Szpitalnej 32. Powstała w latach wg projektu Józefa Pakiesa i Wacława Krzyżanowskiego. ( )

10 10 Fot. nr 7a. Oryginalne okno sprzed ponad stu lat, typowe dla kamienic modernistycznych. Kamienica ta nosi cechy stylu przejściowego pomiędzy eklektyzmem i modernizmem. ( ) Fot. nr 7b. Drzwi kamienicy. ( )

11 11 Fot. nr 7c. Klamka daleka od oryginału. ( ) Fot. nr 8 (8-8a). Portal i drzwi zabytkowej kamienicy z ulicy Szpitalnej 5. ( )

12 12 Fot. nr 8a. Oryginalne: kołatka i metalowe okucie na zamek, ale klamka już współczesna. ( ) Fot. nr 9 (9-9a). Zabytkowa kamienica księży Marianów z Placu Mariackiego 2. Jej dzisiejszy wygląd, w stylu klasycystycznym, pochodzi z II połowy XIX-go wieku. ( )

13 13 Fot. nr 9a. Oryginalne detale drzwi: klamka i gałka. ( ) Fot. nr 10 (10-10a). Pałac Pod Krzysztofory po przywróceniu mu dawnej fasady. Zapewne też niebawem pojawi się figura św. Krzysztofa we wnęce. ( )

14 14 Fot. nr 10a. Parter sklepowy z czasów galicyjskich. ( ) Fot. nr 11 (11-13). Portal eklektycznej kamienicy z Rynku Głównego 27. ( )

15 15 Fot. nr 12. Klamka drzwi wejściowych. ( ) Fot. nr 13. Skrzydło eklektycznych drzwi. ( )

16 16 Fot. nr 14 (14-15). Skromna galicyjska kamieniczka z ulicy Św. Anny 4. ( ) Fot. nr 15. Oryginalne okno z klasycznymi kolumienkami. ( )

17 17 Fot. nr 16 (16-17). Neorenesansowe drzwi kamienicy z ulicy Św. Anny 7. ( ) Fot. nr 17. Klamka i fragment metalowej kraty. ( )

18 18 Fot. nr 18 (18-19). Drzwi klasycystycznej kamienicy z ulicy Gołębiej 20, zajmowanej przez Wydziału Prawa i Administracji UJ. ( ) Fot. nr 19. Oryginalna klamka. ( )

19 19 Fot. nr 20 (20-21). Drzwi klasycystycznej kamieniczki z ulicy Gołębiej 18, którą zajmuje Wydział Polonistyki UJ. ( ) Fot. nr 21. Kolejna oryginalna klamka. ( )

20 20 Fot. nr 22 (22-24). Kolejny budynek Wydziału Polonistyki UJ z ul. Gołębiej 16. ( ) Fot. nr 23. Fragment eklektycznych drzwi z kratą i klamką. ( )

21 21 Fot. nr 24. Oryginalna klamka. ( ) Fot. nr 25. Fragment klasycystycznej zabudowy fragmentu ulicy Gołębiej o nr 14-18, zajmowanej przez Wydział Polonistyki UJ, czyli tzw. Gołębnik. ( )

22 22 Fot. nr 26 (26-29). Detale kamienicy pod nr 14. Neorenesansowe drzwi. ( ) Fot. nr 27. Godło UJ na attyce fasady. ( )

23 23 Fot. nr 28. Klamka i okucie. ( ) Fot. nr 29. Klasycystyczne, ośmiopolowe okna. ( )

24 24 Fot. nr 30 (30-32). Drzwi klasycystycznej kamienicy z ulicy Gołębiej 6. ( ) Fot. nr 31. Skrzydło metalowych drzwi. ( )

25 25 Fot. nr 32. Kolejna klamka z ulicy Gołębiej. ( ) Fot. nr 33 (33-35). Renesansowy portal i drzwi kamienicy Pod Białą Głową z ulicy Brackiej 6, wybudowanej po zakończeniu I wojny światowej. ( )

26 26 Fot. nr 34. drzwi kamienicy. ( ) Fot. nr 35. Zapewne oryginalna klamka. ( )

27 27 Fot. nr 36 (36-38). Kamieniczka z ulicy Brackiej 15. ( ) Fot. nr 37. Eklektyczne drzwi kamieniczki. ( )

28 28 Fot. nr 38. Dobrze wytarta klamka. ( ) Fot. nr 39 (39-40). Klasycystyczna kamieniczka z Placu Dominikański 5, wybudowana w 1853 roku, a więc wkrótce po wielkim pożarze miasta. ( )

29 29 Fot. nr 40. Ośmiopolowe oryginały, a nad nimi data przebudowy kamieniczki ( ) Fot. nr 41 (41-42). Drzwi skromnej kamieniczki z ulicy Dominikańskiej 1. ( )

30 30 Fot. nr 42. Klamka, jakich wiele było w dawnym Krakowie. ( ) Fot. nr 43. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

31 31 II. Wesoła Fot. nr 44 (44-44c). Świeżo odnowiona kamienica z ulicy Wielopole 8. ( ) Fot. nr 44a. Górny fragment portalu. ( )

32 32 Fot. nr 44b. Rzecz niezwykła dla Krakowa przywrócenie okien o oryginalnym zdobnictwie i podziałach. ( ) Fot. nr 44c. Okno i neogotyckie obramienie. ( )

33 33 III. Kleparz Fot. nr 45 (45-51). Zabudowania klasztorne Sióstr Szarytek z ulicy Warszawskiej 6-8. Widok od strony ulicy Szlak. ( ) Fot. nr 46. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

34 34 Fot. nr 47. Drzwi wejściowe do pomieszczeń klasztornych. ( ) Fot. nr 48. Widok od strony Placu Matejki. ( )

35 35 Fot. nr 49. Wieża klasztornej kaplicy. ( ) Fot. nr 50. Fragment fasady. ( )

36 36 Fot. nr 51. Kapliczka w murze fasady. ( ) Fot. nr 52 (52-54). Drzwi kamienicy z ulicy Basztowej 18. ( )

37 37 Fot. nr 53 (53-54). Oryginalna klamka. ( ) Fot. nr 54. ( )

38 38 IV. Warszawskie (Przedmieście) Fot. nr 55 (55-56). Drzwi kamienicy z ulicy Kątowej 3. ( ) Fot. nr 56. Szachownica dawnej mozaiki. ( )

39 39 Fot. nr 57 (57-58). Kamienica z ulicy Kątowej 6. ( ) Fot. nr 58. Ostatnie trzy oryginalne okna na I piętrze kamieniczki. ( )

40 40 Fot. nr 59 (59-62). Kamienica ulicy z Kątowej 4. ( ) Fot. nr 60. Oryginalna tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

41 41 Fot. nr 61. Eklektyczny drzwi kamieniczki. ( ) Fot. nr 62. Oryginalna klamka. ( )

42 42 Fot. nr 63 (63-64). Drzwi kamienicy z ulicy Kątowej 2. ( ) Fot. nr 64. Pozostałość po dawnej mozaice. ( )

43 43 Fot. nr 65. Początkowy fragment ulicy 29-Listopada kamienice nr: 7-9. ( ) Fot. nr 66. Oryginalny fragment parteru kamieniczki z ulicy 29-Listopada 7. ( )

44 44 Fot. nr 67. Drzwi kamienicy spod nr 9. ( ) Fot. nr 68. Osada na styku ulic: 29-Listopada i Kątowej widok z mostu. ( )

45 45 V. Krowodrza Fot. nr 69 (69-74). Dworek Modrzejówka, stylowy obiekt wybudowany pod koniec XIX-go wieku dla Heleny Modrzejewskiej, w którym do dziś zachowały się oryginalne elementy stolarki dachowej i okiennej. ( ) Fot. nr 70. Ozdobny balkonik lewego skrzydła widok od z ulicy Grottgera. ( )

46 46 Fot. nr 71. Widok dworku od strony podwórka. ( ) Fot. nr 72. Ozdobny balkonik prawego skrzydła tylnej części dworku, którego stan jest daleki od ideału. ( )

47 47 Fot. nr 73. Środkowy fragment tylnej części dworku. ( ) Fot. nr 74. Bliska oryginałowi, drewniany przedsionek. ( )

48 48 Fot. nr 75 (75-78). Przykłady oryginalnego poszycia dachowego romantycznych willi z terenu Krowodrzy. Wieża mieszkalna willi z ulicy Cieszyńskiej 8. ( ) Fot. nr 76. Druga z romantycznych willi z ulicy Cieszyńskiej, spod nr 10. ( )

49 49 Fot. nr 77. Oryginalna willa w stylu szwajcarskim z ulicy Wrocławskiej 20. I o dziwo po remoncie udało się odtworzyć dawną stolarkę okienną. ( ) Fot. nr 78. Oryginalne poszycie dachowe i okna poddasza. ( )

50 50 VI. Piasek Fot. nr 79 (79-79a). Pałac Pokutyńskich z ulicy Karmelickiej 29. ( ) Fot. nr 79a. Drzwi wewnętrzne. ( )

51 51 Fot. nr 80. Okno z kolumienkami doryckim z kamienicy z ulicy Szujskiego 6. Pewnie niebawem zniknie, zastąpione przez bezwyrazowy plastik. ( ) Fot. nr 81 (81-81a). Klamka i ozdobna krata drzwi kamienica z ulicy Łobzowskiej 6 ( )

52 52 Fot. nr 81a. Oryginalny napis nad klamką: nie zamykać. ( ) Fot. nr 82(82-82a). Dom Jasny kamienica własna Jana Zawiejskiego z ulicy Biskupiej 2; Portal i drzwi zewnętrzne. ( )

53 53 Fot. nr 82a. Sień i drzwi wewnętrzne. ( ) Fot. nr 83 (83-83c). Detale kamienicy z ulicy Szlak 8. ( )

54 54 Fot. nr 83a. Mozaikowe drzwi wewnętrzne. ( )

55 55 Fot. nr 83b. Klamka i fragment ozdobnej kraty drzwi wejściowych. ( ) Fot. nr 83c. Archaiczna tabliczka reklamowa na drzwiach. ( )

56 56 Fot. nr 84 (84-87). Gmach szkolny z ulicy Szlak 5, gdzie obecnie mieści się XX LO. ( ) Fot. nr 85. Klamka drzwi głównych. ( )

57 57 Fot. nr 86. Drzwi boczne. ( ) Fot. nr 87. Oryginalna klamka bocznych drzwi. ( )

58 58 VII. Półwsie Zwierzynieckie Fot. nr 88 (88-90). Drzwi międzywojennej kamienicy z ulicy Dunin Wąsowicza 7. ( ) Fot. nr 89. Godło nad drzwiami. ( )

59 59 Fot. nr 90. Oryginalna klamka. ( ) Fot. nr 91 (91-97). Gmach dawnej Szkoły Przemysłowej Żeńskiej z ulicy Syrokomli 21, gdzie do niedawna mieścił się zespół szkół odzieżowych. ( )

60 60 Fot. nr 92. Dawna nazwa na tympanonie. ( ) Fot. nr 93. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

61 61 Fot. nr 94 (94-95). Główne drzwi wejściowe. ( ) Fot. nr 95. Klamka i okucie w głównych drzwiach. ( )

62 62 Fot. nr 96 (96-97). Drzwi boczne na lewo od głównych. ( ) Fot. nr 97. Oryginalna klamka i metalowe okucie. ( )

63 63 VIII. Dębniki Fot, nr 98 (98-103). Widok i detale podmiejskiego domku z ulicy Kilińskiego 13. Drzewo obok to prawdopodobnie świadectwo narodzin męskiego członka rodziny. ( ) Fot. nr 99. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

64 64 Fot. nr 100. Płaskorzeźba z lewej części domu. ( ) Fot. nr 101. Ten sam motyw z części środkowej. ( )

65 65 Fot. nr 102. Oryginalna mozaika nad drzwiami. ( ) Fot. nr 103. Równie oryginalne okno tego domku z końca XIX-go wieku. ( )

66 66 Fot. nr 104 ( ). Podmiejska kamieniczka z ulicy Barskiej 29. ( ) Fot. nr 105. Miniaturowa kapliczka w murze oddzielającym podwórko od ulicy. ( )

67 67 IX. Zakrzówek Fot. nr 106( ). Ruina podmiejskiego domku z ulicy Twardowskiego 16. ( ) Fot. nr 107. Oryginalne okna parteru. ( )

68 68 Fot. nr 108 (68-71). Fasada dworu Batków, dawnych właścicieli sporych fragmentów Zakrzówka, z ulicy Twardowskiego 25 i jej detale. ( ) Fot. nr 109 ( ). Elementy zdobnicze na tympanonie. ( )

69 69 Fot. nr 110. Orzeł z mieczem. ( ) Fot. nr 111. Miniaturowa, ledwo czytelna kapliczka. ( )

70 70 Fot. nr 112 ( ). Blisko stuletnia, modernistyczna kamienica z ulicy Twardowskiego 34 i jej detale. ( ) Fot. nr 113. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa. ( )

71 71 Fot. nr 114. Miniaturowa kapliczka nad drzwiami. ( ) Fot. nr 115. Oryginalne okno I piętra. ( )

72 72 Fot. nr 116. Drzwi wejściowe kamienicy. ( ) Fot. nr 117 ( ). Budynek 16-go Urzędu Akcyzowego z ulicy Twardowskiego 45. Kiedyś stał na linii obwarowań Twierdzy Kraków, które biegły wzdłuż ulicy Szwedzkiej. ( )

73 73 Fot. nr 118. ( ) Fot. nr 119 ( ). Może to już ostatnie zdjęcia tego podmiejskiego antyku z ulicy Twardowskiego 91. Czyżby kolejne drzewo (z lewej) zasadzone po narodzinach męskiego członka rodziny? ( )

74 74 Fot. nr 120. Fasada domku, zapewne XIX-to wiecznego reliktu. ( ) Fot. nr 121 ( ). Ruina oryginalnego ganku, z dawną ławeczką w boku. ( )

75 75 Fot. nr 122. ( ) Fot. nr 123. Zwieńczenie przedsionka z tabliczką z czasów Wielkiego Krakowa i miejscem na miniaturową kapliczkę. ( )

76 76 Fot. nr 124 ( ). Okna w fasadzie domku, to raczej starsze. ( ) Fot. nr 125. ( )

77 77 Fot. nr 126 ( ). Dawny budynek mieszkalny pracowników pobliskiego kamieniołomu z ulicy Twardowskiego 117 i jego detale. ( ) Fot. nr 127. Prawe skrzydło sześciopolowego (w oryginale) okienka. ( )

78 78 Fot. nr 128 ( ). Mocno podniszczone drzwi. ( ) Fot. nr 129. Archaiczna klamka, typowa dla wiejskich chałup. ( )

79 79 X. Stradom Fot. nr 130 ( ). Klamka w drzwiach kamienicy Sióstr Urszulanek z ulicy Starowiślnej 7. ( ) Fot. nr 131. Jeszcze jedno ujęcie. Klamka nie wydaje się oryginalna. ( )

80 80 XI. Podgórze Fot. nr 132 ( ). Kamienica o cechach modernistycznych z ulicy Tatrzańskiej 9. ( ) Fot. nr 133. Oryginalny detal II-go piętra. ( )

81 81 Fot. 134 ( ). Wybudowana w 1903 roku przez Wojciecha Bednarskiego, pomysłodawcę powstania podgórskiego parku, romantyczna willa Julia z Placu Lasoty 2. Takie imię nosiła jego żona Julia z domu Adamska ( ) Fot. nr 135. Zegar i sowa w zwieńczeniu fasady. ( )

82 82 Fot. nr 136 ( ). Romantyczna willa Mira z ulicy Parkowej 9 i jej detale. To dawna własność Dyonizego Matuli, znanego podgórskiego aptekarza, która powstała w 1896 roku, wg projektu Józefa Kryłowskiego. ( ) Fot. nr 137. Artystyczna więźba dachowa ryzalitu od strony ulicy Parkowej. ( )

83 83 Fot. nr 138 ( ). Wieża od strony Placu Lasoty. ( ) Fot. nr 139. Zwieńczenie wieży. ( )

84 84 Fot. nr 140 ( ). Bliski oryginałowi podmiejski domek z ulicy Parkowej 4.( ) Fot. nr 141. Ostatnie dwa oryginalne okna w prawej części fasady. ( )

85 85 Fot. nr 142 ( ). Widok domku od strony Parku Bednarskiego. ( ) Fot Kolejne oryginały okien od strony podwórka. ( )

86 86 Fot. nr 145. Fragment ul. Parkowej z kamienicą pod nr 6 na pierwszym planie.( ) Fot. nr 146 ( a). Drzwi kamienicy pod nr 6. ( )

87 87 Fot. nr 146a. Ozdobne drzwi z kolumną typu jońskiego. ( ) Fot. nr 147. Ruina przedwojennego okrąglaka z Parku Bednarskiego. ( )

88 88 Fot. nr 148. Weranda willi z ulicy Zamojskiego 21, która swym wyglądem nawiązuje do stylu szwajcarskiego. ( )

89 89 Fot. nr 149 ( ). Stadion Korony i jego unikatowa dziś infrastruktura. I któżby pomyślał, że po pół wieku eksploatacji temu wzorcowemu wręcz obiektowi, który powstał z wykorzystaniem terenów poprzemysłowych po dawnym kamieniołomie, grozi zagłada? ( ) Fot. nr 150. Okrąglak gastronomiczny, dawno bezużyteczny. ( )

90 90 Fot. nr 151 ( ). Wieża dawnego zegara boiskowego. ( ) Fot. nr 152. Zegar, ale już bez wskazówek odmierzających czas meczu. ( )

91 91 XII. Płaszów Fot. nr 153. Oryginalny domek z ul. Wodnej 38, wpisany do rejestru zabytków.( ) Fot. nr 154 ( ). Kolejny relikt podmiejskiej zabudowy Płaszowa, z ulicy Gromadzkiej 69, wpisany do rejstru zabytków. Pierwotny, parterowy domek powstał na przełomie XIX-go i XX-go wieku, a wiernie dobudowane I piętro w 1932 roku. ( )

92 92 Fot. nr 155 ( ). Detale z fasady domku. ( ) Fot. nr 156. ( )

93 93 Fot. nr 157. Oryginalne okna. ( ) Fot. nr 158. Drzwi domku i tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa.

94 94 Fot. nr 159 ( ). Dogorywający domek podmiejski z ul. Gromadzkiej 63.( ) Fot. nr 160. Skromna kapliczka z Matką Boską w centralnej części fasady. ( )

95 95 XIII. Prokocim Fot. nr 161 ( ). Ruina romantycznej willi z ulicy Czechowicza 10. ( ) Fot. nr 162 ( ). Ryzalit niczym w willach ze znanych kurortów. ( )

96 96 Fot. nr 163. ( ) Fot. nr 164. Tabliczka z czasów po 1941 roku, kiedy Prokocim został przyłączony do Krakowa jako 49-ta dzielnica. ( )

97 97 Fot. nr 165 ( ). Podmiejski domek z ulicy Solarzy 10. ( ) Fot. nr 166. Oryginalne okno fasady. ( )

98 98 XIV. Wola Duchacka Fot. nr 167 ( ). Zapewne międzywojenny budynek z naroża ulic: Malborskiej 34 i Dauna. ( ) Fot. nr 168. Oryginalne drzwi balkonowe i miniaturowa kapliczka nad dawnym lokalem handlowym. ( )

99 99 Fot. nr 169 ( ). Oryginalny domek podmiejski z ulicy Malborskiej 37. ( ) Fot. nr 170. Oryginalne okno. ( ) Fot. nr 171. Mozaika nad drzwiami. ( )

100 100 Fot. nr 172 ( ). Dawny lokal handlowy w mocno przebudowanym już, podmiejskim domu z ulicy Malborskiej 96. ( ) Fot. nr 173. Kapliczka nad wejściem do dawnego sklepu bądź szynku. ( )

101 101 Fot. nr 174. Fragment podmiejskiej zabudowy Woli Duchackiej posesja Persów z ulicy Malborskiej 124 z przydomową kapliczką typu domkowego. ( ) Fot. nr 175. Zadbany, podmiejski dom z ulicy Mochnackiego 34, przykład przedwojennej zabudowy Woli Duchackiej. Oryginalne okna i ganek. ( )

102 102 XV. Borek Fałęcki Fot. nr 176 ( ). Podmiejski dom z ulicy Zakopiańskiej 108, jego detale i otoczenie. ( ) Fot. nr 177. Lewy fragment fasady, z dawną częścią posklepową. ( )

103 103 Fot. nr 178. Oryginalne drzwi o cechach klasycystycznych. ( ) Fot. nr 179. Obraz na starym dębie w sąsiedztwie posesji pod nr 108. ( )

104 104 Fot. nr 190. Ciągle oryginalna fasada domku z ulicy Zbrojarzy 55 ( ) Fot. nr 181. Relikt dawnej zabudowy Borku z ulicy Zbrojarzy 95. ( )

105 105 Załącznik Moje opracowania dostępne na forum Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej i Europeany oraz artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego LESZEK GRABOWSKI (1953) leszek.grabowski@interia.pl Facebook: Grabowski/ Na wzniesieniu nad dawnym kamieniołomem Libana. W tle Kopiec Krakusa i Mój Kraków.

106 106 A. Opracowania dotyczące Krakowa A.1. Wspomnienia 1. Obraz Krakowa lat 60-tych we wspomnieniach z dzieciństwa edycja XII uzup Moja przygoda z Technikum Energetycznym w Krakowie w latach edycja VI. A.2. Fotografie archiwalne 1. Kraków i jego okolice w fotografii z lat Kraków i Małopolska w fotografii z końca XX wieku. A.3. Albumy o Krakowie I. Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera. 1. Część I. Stare Miasto Część II. Kazimierz, Stradom i Podgórze Część III. Obrzeża Starego Miasta i dawne przedmieścia. Kleparz, Biały Prądnik, Krowodrza, Piasek, Nowy Świat, Zwierzyniec i Półwsie, Dębniki, Wesoła, Grzegórzki, Wola Duchacka, Prokocim Część IV. Uzupełnienia. Śródmieście, Piasek, Wesoła, Stradom, Kazimierz i Podgórze. Edycja II Część V. Uzupełnienia krakowski kalejdoskop. Śródmieście, Kleparz, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Półwsie i Zwierzyniec, Stradom, Kazimierz, Podgórze.

107 107 II. Podglądanie starego Krakowa. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście. Wokół Rynku Głównego. Kwiecień 2009 lipiec Część II. Zabytkowe Śródmieście. Dawny Okół i jego przedpole. Kwiecień 2009 lipiec Część III. Wawel i jego okolice, Stradom i Kazimierz. Kwiecień 2009 sierpień Część IV. Podgórze. Przekrój przez rok Kwiecień 2009 lipiec III. Dawne przedmieścia Krakowa - ulatująca przeszłość. 1. Część I. Bieżanów, Prokocim, Wola Duchacka. Wersja II Część II. Piaski Wielkie, Kurdwanów, Jugowice Część III. Zakrzówek, Dębniki, Ludwinów Część IV. Zwierzyniec i Półwsie, Przegorzały, Wola Justowska, Czarna Wieś i Kawiory Część V. Łęg, Mogiła, Krzesławice, Bieńczyce. Wersja II 6. Część VI. Uzupełnienia: Prokocim, Wola Duchacka, Rżąka, Piaski Wielkie, Ludwinów, Zakrzówek, Dębniki i Mogiła. Wersja II Część VII. Bronowice Małe i Wielkie, Krowodrza i Biały Prądnik. Wersja II 8. Część VIII. Płaszów, Kosocice i Rajsko Część IX. Uzupełnienia (cd): Bieńczyce, Mogiła, Łęg, Prokocim, Wola Duchacka i Piaski Wielkie Część X. Kobierzyn i Skotniki, Tyniec i Pychowice Część XI. Spacer po południowych i zachodnich obrzeżach Krakowa. Mogiła, Bieżanów, Prokocim i Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Kurdwanów, Swoszowice i Jugowice, Łagiewniki, Zakrzówek, Czarna Wieś i Bronowice Małe, Nowa Wieś i Krowodrza.

108 Część XII. Biały Prądnik (cd), Czerwony Prądnik, Czyżyny, Rakowice, Mistrzejowice, Zesławice, Grębałów, Bieńczyce (cd), Krzesławice (cd) i Piaski Wielkie (cd) Część XIII. Uzupełnienia: Bieżanów, Rajsko, Swoszowice, Łagiewniki i Pychowice Część XIV. Uzupełnienia: Mogiła, Krzesławice, Rakowice (Wieczysta) i Prokocim Część XV. Czarna Wieś i Kawiory, Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec oraz Dębniki i Zakrzówek w zimowej szacie Część XVI. Mogiła (cd), Bronowice Małe (cd), Łobzów, Zakrzówek (cd) i Skotniki Część XVII. Górka Narodowa, Witkowice i Biały Prądnik. Mini dodatekprzykłady dawnego budownictwa wiejskiego z terenu Ziemi Krakowskiej i Polski Południowej Część XVIII. Zwierzyniec (Salwator), Wola Duchacka, Pychowice, Bodzów i Kostrze, Rżąka. Krakowskie i podkrakowskie krajobrazy Część XIX. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy: Bonarka, Płaszów i Podgórze, Prokocim Stary i Nowy, Rżąka, Krzyszkowice, Kosocice i Piaski Wielkie Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość (część XX). Stara Mogiła, Mydlniki, Chełm i Wola Justowska Część XXI. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Łęg, Dębniki, Zakrzówek Część XXII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka i Łagiewniki Część XXIII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Zwierzyniec (Salwator i Sikornik) i Las Wolski Część XXIV. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Rybitwy, Płaszów, Rżąka, Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Zakrzówek Część XXV. Wola Duchacka, Płaszów, Łagiewniki i Małe Bronowice (cd)

109 Część XXVI. Wola Duchacka, Prokocim, Zwierzyniec, Czarna Wieś i Wola Justowska. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd) Część XXVII. Grzegórzki, Dąbie, Płaszów, Jugowice i Swoszowice Część XXVIII. Jesienny rekonesans po południowych przedmieściach Krakowa Płaszów, Wola Duchacka, Prokocim, Rżąka i Piaski Wielkie Część XXIX. Jesienny rekonesans po ginącym świecie: Ludwinowa, Zakrzówka i Dębnik Część XXX. Zimowa sceneria dawnych przedmieść Krakowa: Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Bielany, Dębniki i Piaski Wielkie Część XXXI. Łobzów, Krowodrza, Zakrzówek, Pychowice, Łagiewniki i Rżąka Część XXXII. Zwierzyniec, Czarna i Nowa Wieś oraz Łobzów Część XXXIII. Sikornik, Las Wolski, Bielany i Przegorzały Część XXXIV. Stary Prokocim, Piaski Wielkie (Świątniki, Podedworze i Podlesie), Wola Duchacka, Rżąka, obrzeże Płaszowa i Podgórza Część XXXV. Wola Duchacka, Kosocice i Barycz, Płaszów, Rybitwy, Bieńczyce i Olsza Część XXXVI. Wiosenny rekonesans po południowych obrzeżach miasta. Płaszów (Bagry), Stary Prokocim, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Kurdwanów, Kosocice, Łagiewniki, Zakrzówek, Dębniki, Półwsie i Zwierzyniec Część XXXVII. Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie i Zwierzyniec, Łagiewniki, Jugowice, Rajsko i Kosocice Część XXXVIII. Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część XXXIX. Borek Fałęcki, Bonarka, Dębniki, Zakrzówek, Półwsie i Zwierzyniec, były Obóz Koncentracyjny Płaszów Część XL. Czyżyny, Rybitwy i Ludwinów Część XLI. Warszawskie, Krowodrza, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Półwsie i Zwierzyniec, Kurdwanów i Borek Fałęcki.

110 Część XLII. W zimowej scenerii Pleszowa i Mogiły Część XLIII. W jesiennej i zimowej scenerii: Woli Duchackiej, Piasków Wielkich i Rżąki Część XLIV. W jesiennym i zimowym klimacie Prokocimia Część XLV. Płaszów, Olsza i Rakowice Część XLVI. Raz jeszcze Zwierzyniec Część XLVII. Wzdłuż tradycyjnego Zakrzówka i wokół Skał Twardowskiego Część XLVIII. Krowodrza, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec i Sikornik, Wola Justowska i Las Wolski, Dębniki, Zakrzówek, Łagiewniki Część XLIX. Podgórze okolice Bonarki i kamieniołom Libana, teren KL Płaszów na skraju Woli Duchackiej, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Jugowice, Kurdwanów, Kosocice, Rajsko i Barycz Część L. Borek Fałęcki, Kobierzyn, Skotniki i Pychowice Część LI. Stary Płaszów i Bagry, Prokocim, Bieżanów, Piaski Wielkie Część LII. Zakrzówek i Skały Twardowskiego, Wola Duchacka, teren dawnego KL Płaszów i jego obrzeże, Podgórze Kopiec Krakusa, Mały Płaszów i Rybitwy, Bieżanów Część LIII. Krakowski kalejdoskop: Zakrzówek, Borek Fałęcki, Łagiewniki, Kurdwanów, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Kosocice Część LIV. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś i Zwierzyniec Część LV. Zakrzówek, Ludwinów, Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część LVI. Krowodrza, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rajsko Część LVII. Krzesławice, Dębniki, Zakrzówek, Ludwinów Część LVIII. Łagiewniki, Płaszów, (Przedmieście) Warszawskie Część LIX. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko.

111 111 III. Krakowskie panoramy i widoki 1. Część I. Wiosna Część II. Lato Część III. Jesień Część IV. Zima 2011/ Część V. Wiosna Część VI. Lato Część VII. Jesień Część VIII. Ostatnia zima rżąckiego uroczyska, czyli przykład symbiozy człowieka i przyrody po krakowsku Część IX. Zima 2012/13. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Zakrzówek, Ludwinów, Podgórze (Kopiec Krakusa), Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rajsko, Prokocim i Płaszów (Bagry) Część X. Przedwiośnie Edycja II. Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Podgórze, Wola Duchacka, Borek Fałęcki, Płaszów, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice Część XI. Wiosna Rondo Mogilskie, wokół Wisły, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Zakrzówek Skały Twardowskiego, Podgórze Kopiec Krakusa, Las Bonarka, Płaszów - Bagry, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Rajsko, Krzyszkowice Część XII. Lato Kopiec Piłsudskiego, Las Wolski, podnóże Kopca Kościuszki, Skały Twardowskiego, dębnicki brzeg Wisły, Krzesławice, Płaszów Bagry, Wola Duchacka (teren dawnego KL Płaszów i Park Duchacki), Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Kosocice, Krzyszkowice

112 112 IV. Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich 1. Część I. Piasek i Nowy Świat Część II. Śródmieście, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Dębniki i Podgórze 3. Część III. Śródmieście (cd.), Piasek (cd.), podmiejski Kraków Część IV. Śródmieście (cd.), Kleparz, Wesoła (cd.) Część V. Śródmieście, Piasek, Kleparz i Wesoła uzupełnienia Część VI. Wesoła, Stradom i Kazimierz (cd.) oraz podmiejska Krowodrza Część VII. Piasek, Wesoła, Kazimierz i Podgórze uzupełnienia Część VIII. Piasek uzupełnienia. V. Krakowskie i podkrakowskie jeziora, stawy, rozlewiska i mokradła 1. Część I. Dawna plaża pod Wawelem, Planty, Bronowice Wielkie, Czarna Wieś, Błonia, Zwierzyniec, Mydlniki i Kryspinów, Zakrzówek, Ludwinów, pogranicze Pychowic i Bodzowa, pychowickie łąki, Przegorzały i Bielany, posolvay owskie stawy w Borku Fałęckim, okolice Bonarki, kamieniołom Libana, teren KL Płaszów, Bagry, nabrzeże Wisły w Rybitwach i Płaszowie, Dąbie, łąki mogilskie, Bieńczyce i Olsza Część II. Parki: w Nowym i Starym Prokocimiu, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice, Rajsko, Kosocice, Barycz i Wieliczka. VI. Liczne albumy o Krakowie i jego okolicach opublikowane na mojej stronie serwisu społecznościowego Facebook:

113 113 B. Opracowania dotyczące Ziemi Gdowskiej B.1. Sagi i historie rodzinne 1. Saga rodu Grabowskich z Bilczyc i Liplasa koło Gdowa. Edycja X 2. Saga rodu Chanków i Kędrynów z Podolan i okolic Gdowa. Edycja VI 3. Szkic do historii badań nad drzewem genealogicznym rodu Chanków z Podolan i okolic Gdowa Notka o rodach: Kaletów Wójcioków, Augustynków Frysiów i Mrozowskich z Bilczyc koło Gdowa. Edycja V B.2 Albumy o Ziemi Gdowskiej I. Gdów i jego okolice odchodzący świat 1. Część I. Edycja II. Gdów, Bilczyce, Liplas, Podolany, Wola Zręczycka, Jaroszówka, Lipnica Murowana Część II. Gdów, Przebieczany, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec, Klęczana, Wola Zręczycka Część III. Edycja II. Wiatowice, Niegowić, Marszowice, Gdów i inne. Szlak Papieski odcinek od Klęczany do Łapanowa Część IV. Edycja II. Bilczyce, Gdów, Podolany, Wola Zręczycka i Zręczyce Część V. Bilczyce, Liplas, Marszowice, Gdów i Grzybowa Część VI. Zagórzany, Gdów, Podolany, Jaroszówka, Wieniec, Nieznanowice, Marszowice, Bilczyce i Łazany Część VII. Lednica Górna, Trąbki, Łazany Bilczyce, Gdów, Marszowice, Wola Zręczycka i Zagórzany Część VIII. Łazany, Gdów, Niegowić, Krakuszowice, Grodkowice, Klęczana, Kobylec i Łapanów 9. Część IX. Nieznanowice, Pierzchów, Cichawa. Szlak Papieski odcinek od Niegowici do granic Klęczany Część X. Edycja II. Łazany, Bilczyce, Gdów, Pierzchów, Niegowić i Wiatowice.

114 Część XI. Jawczyce, Liplas, Gdów, Wola Zręczycka, Kobylec; wybrane archiwalia Część XII. Gdów, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec; kilka wyburzonych już chałup z Gdowa, Marszowic i Kobylca. C. Opracowania dotyczące Ziemi Krakowskiej. I. Dawny świat okolic Krakowa C.1. Albumy o Ziemi Krakowskiej 1. Część I. Dobczyce i Dziekanowice Część II. Wieliczka i Rożnowa Część III. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Czarnochowice, Lednica Górna, Przebieczany, Biskupice, Szczygłów, Surówki Zabłocie Część IV. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Krzyszkowice, Lednica Górna, Czarnochowice i Śledziejowice Część V. Łapanów i jego okolice. Łapanów, Kobylec, Jaroszówka, Szlak Papieski odcinek od Łapanów do Kobylca Część VI. Dobczyce i ich okolice (cd). Dobczyce i Kornatka 7. Część VII. Mozaika podkrakowska. Edycja II. Puszcza Niepołomicka i jej okolice, Brzesko Nowe, Pleszów, Kościelniki i Górka Kościelnicka, Zielonki, Korzkiew i ich okolice, Rudawa i jej okolice, Wola Zręczycka i Zagórzany, wokół Dobczyc i Podchybie koło Lanckorony. Dodatek Podkarpacie, okolice Rzeszowa: Świlcza, Mrowla i Bratkowice Część VIII. Bochnia i jej okolice. Ziemia Tarnowska. Edycja III. Bochnia, Łapczyca, Lipnica Murowana, Jasień Brzeski, Tarnów i Ładna. Cmentarze wojenne o okresu I-ej wojny światowej z okolic Tarnowa Część IX. Wieliczka i jej okolice (cd). Wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, Śledziejowice i Kokotów Część X. Wieliczka i jej okolice (cd). Edycja II. Lednica Górna, wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, krajobrazy wokół Baryczy.

115 Część XI. Bochnia i jej okolice (cd). Bochnia i Łapczyca Część XII. Wieliczka i jej okolice (cd). Rekonesans wokół wzgórza Pod Baranem Część XIII. Wieliczka i jej okolice (cd.). Migawki z Wieliczki. Jeszcze jeden spacer po dawnych Krzyszkowicach Część XIV. Wieliczka i jej okolice cd. Galicyjskiej Wieliczki ciąg dalszy, Wzgórze Kaim. Edycja II Część XV. Edycja II. Migawki z trasy: Staniątki, Niepołomice, Wola Batorska, Uście Solne, Szczurowa, Żabno, Ujście Jezuickie, Opatowiec, Gręboszów. Cmentarze wojenne i pomniki z okresu I-ej wojny światowej (cd.): Wola Batorska - Sitowiec, Biskupice Radłowskie, Otfinów, Ujście Jezuickie, Gręboszów. Okolice Brzeska i Tarnowa uzupełnienia. D. Przydrożne zabytki sztuki sakralnej z rejonów: Krakowa, jego okolic i Ziemi Krakowskiej I. Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic. 1. Część I. Dawne przedmieścia Krakowa i podkrakowskie wsie Część II. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy Część III. Ziemia Krakowska. Wieliczka, Gdów, Dobczyce i ich okolice Część IV. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy uzupełnienia Część V. Ziemia Krakowska cd. Wieliczka i jej okolice, Trąbki, Łazany, Gdów i jego okolice, Szlak Papieski: Niegowić Marszowice Klęczana - Kobylec - Łapanów, Łapanów i jego okolice, Niepołomice i ich okolice, Dołęga koło Szczurowej, Kościelniki, Bochnia i jej okolice, Dębno Tarnowskie, Żabno i jego okolice, Wola Pogórska.

116 116 E. Artykuły w Głosie Wielickim 1. Nr 1 (styczeń 2009) Odchodzący świat. 2. Nr 2 (luty 2009) Negatyw na szklanej płytce. 3. Nr 10 (październik 2009) Zapomniany mieszkaniec Bilczyc ; o Franciszku Augustynku Antonim Wichurze - w setną rocznicę jego narodzin. 4. Nr 12 (grudzień 2009) Bilczyce z lat mego dzieciństwa 5. Nr 1 (styczeń 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 2 (luty 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 3 (marzec 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 4 (kwiecień 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 5 (maj 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 6 (czerwiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 7 (lipiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 8 (sierpień 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 10 (październik 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 1 (styczeń 2011). Wspomnienie Marcina Ciężarka. 15. Nr 2 (luty 2011). Jan Kaczmarczyk zapomniana ofiara zbrodni katyńskiej. 16. Nr 3 (marzec 2012). Moja Babcia Bogdzina. 17. Nr 9 (wrzesień 2012). Z dziejów dworu w Bilczycach. Artykuł z Wiadomości ( ) O mnie. Barbara Bączek. Dokumentalista z sercem Dziennik Polski ( ) O mnie. Paulina Polak. Fotografuje taki Kraków, który powoli przechodzi do przeszłości.