ZESPÓŁ DWORSKI W NEKLI

Transkrypt

1 Sebastian Mazurkiewicz ZESPÓŁ DWORSKI W NEKLI Zespół dworski w Nekli znajduje się w zachodniej części Nekli (starej części miasta), po wschodnim, lewym brzegu rzeki Moskawy (Maskawy) zwanej dawniej Źrenicą, przy ul. Poznańskiej. Zespół dworski składa się z parku dworskiego, w którym znajdują się: 1) dwór zwany pałacem (ul. Poznańska 33*), 2) dawna stajnia-wozownia (ul. Poznańska 31*), 3) blok mieszkalny w miejscu dawnego domku ogrodnika (ul. Poznańska 35*). Obszar parku dworskiego w Nekli wpisany do rejestru zabytków (System Informacji Przestrzennej Miasta i Gminy Nekla) PARK DWORSKI wpisany do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego pod nr 990/Wlkp/A z i z obszar wpisany do rejestru zabytków: a) działka 273, obręb NEKLA park właściwy (17,33 ha) b) działka 272, obręb NEKLA droga przy cmentarzu (0,10 ha) c) działka 274, obręb NEKLA droga za parkiem (0,40 ha) d) działka 1153, obręb NEKLA rowy wodne w parku (0.09 ha) e) działka 1154, obręb NEKLA rowy wodne w parku (0,09 ha) *Numery adresowe wg. ewidencji adresów Systemu Informacji Przestrzennej Miasta i Gminy Nekla

2 Na obszarze parku dworskiego w Nekli znajduje się stanowisko archeologiczne nr 2 w Nekli (AZP 53-32/56). Jest to prawdopodobnie pozostałość grodziska stożkowatego z okresu wczesnego średniowiecza (nie mylić z grodziskiem wpisanym do rejestru zabytków znajdującym się za parkiem) prawdopodobnie siedziby rycerskiej rodu Dryjów Starczanowskich (Nekielskich). Grodzisko znajduje się na wysepce cieku wodnego zwanego w przeszłości Łęczycą (ob. pod nazwą Kanał Nekielski). Lokalizacja stanowiska archeologicznego (rys. S. Mazurkiewicz) Park krajobrazowy założono w XVIII w. (z decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z r.) o regularnym rozplanowaniu, czyli park francuski. Około połowy XIX w. przekształcony został na park krajobrazowy, czyli park angielski (z decyzji z decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z ). Od strony wschodniej do parku prowadzi brama wjazdowa z 4 ćw. XIX w. Przy bramie znajdowała się figura Matki Boskiej zniesiona przez Niemców jesienią 1939 r. Do pałacu prowadzi eliptyczna droga otaczająca znajdujący się przed frontem dworu gazon kwietny. Po północnej stronie bramy dawny ceglany parkan z 4 ćw. XIX w. Zabytkowa brama wjazdowa do parku (fot. S. Mazurkiewicz) Zabytkowy parkan parku dworskiego (fot. S. Mazurkiewicz)

3 W 1834 r. dziedzic Nekli Ignacy Skórzewski w północno-zachodnim narożu parku wyznaczył parcelę pod cmentarz parafialny. Pomnikowe dęby w parku dworskim w Nekli (fot. UMiG Nekla)

4 Grusza w parku dworskim w Nekli (fot. UMiG Nekla) W parku znajdują się także lipy, czarna sosna, sosna syberyjska, modrzew oraz limba. Ponadto rosną okazy jesionów, jaworów, purpurowych, platanów, dębu czerwonego i kasztanowca. Park dworski w Nekli jest najciekawszym obszarem parkowym pod względem dendrologicznym na terenie powiatu wrzesińskiego. W obszarze parku znajduje się pięć zbiorników wodnych (stawów, sadzawek) oraz wspomniany ciek wodny (Kanał Nekielski). DWÓR (zwany PAŁACEM) wpisany do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego pod nr 989/Wlkp/A z Na osi parku, po jego wschodniej części, na niewielkim wzniesieniu, znajduje się obszerny dwór z około 1870 r. wzniesiony przez rodzinę Żółtowskich herbu Ogończyk. Jest to obiekt murowany, podpiwniczony, na wysokiej granitowej podmurówce, piętrowy o urozmaiconych formach, złożony z brył o zróżnicowanych wysokościach. Część środkowa, frontowa niższa, zawiera jedno wejście, z przodu którego znajduje się ganek. Po środku budynku niewysoka wieżyczka. Pierwotnie wszystkie okna (za wyj. okien w ryzalitach frontowych) na parterze zakończone były łukiem półkolistym. Obiekt w stylu eklektycznym nosi formy rozbudowanej willi włoskiej. Dwór służył jako obiekt mieszkalny dla rodziny Żółtowskich. Od 1945 r. w pomieszczaniach dworu powstał punkt felczerski, przemianowany w 1957 r. na ośrodek zdrowia. W 1948 r. swoje siedziby w obiekcie uzyskały: tu przedszkole (od 1980 r. pod nazwą Miś Uszatek ), biblioteka publiczna (do 2009 r.). Fronton dworu w Nekli (fot. S. Mazurkiewicz)

5 STAJNIA-WOZOWNIA We wschodniej części parku dworskiego, po południowej stronie od bramy wjazdowej, znajduje się budynek stajni-wozowni z pocz. XX w. Jest to budynek parterowy, murowany, nakryty dachem łamanym. Wejście główne do budynku w osi z trójkątnym naczółkiem w którym płaskorzeźby głów trzech koni. Po bokach dwa piętrowe ryzality kryte dachem naczółkowym. Brama wjazdowa do powozów w części wschodniej. Obiekt przebudowany w l. 80. XX w. na potrzeby Nekielskiego Ośrodka Kultury. Wybito duże otwory okienne, w bramach umiejscowiono wejścia, wybito otwór drzwiowy oraz od zachodu dobudowano przybudówkę. Stajnia-wozownia jako siedziba Nekielskiego Ośrodka Kultury w 2013 r. (fot. S. Mazurkiewicz) DOM OGRODNIKA (obecnie BLOK MIESZKALNY) W północnej części parku dworskiego znajdował się dom dla ogrodnika i jego rodziny. Był to budynek parterowy z użytkowym poddaszem. Od strony południowej zabudowany był tzw. ogrodem zimowym (oranżerią). Dom ogrodnika został przebudowany i nadbudowany z przeznaczeniem na mieszkania. Dom ogrodnika (fotografia archiwalna)