Leszek Grabowski. Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2014

Transkrypt

1 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część V. Śródmieście, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Czarna Wieś i Podgórze. Podmiejski Kraków: Zakrzówek i Wola Duchacka. Kraków 2014

2 2 Leszek Grabowski Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. Część V. Śródmieście, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Czarna Wieś i Podgórze. Podmiejski Kraków: Zakrzówek i Wola Duchacka. Kraków Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2014

3 3 Spis Treści 0. Wstęp 4-5 I. Śródmieście 6-11 II. Wesoła III. Piasek IV. Nowy Świat V. Podgórze VI. Czarna Wieś VII. Podmiejski Kraków a. Zakrzówek b. Wola Duchacka Załącznik Moje opracowania dostępne na forum MBC i Europeany oraz artykuły zamieszczone na łamach Głosu Wielickiego Fot. nr 1 Na kazimierskim przystanku tramwaju wodnego. W tle nowopowstająca Cricoteka. ( )

4 4 0. Wstęp Część V z cyklu: Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne, to efekt dalszej, trochę przypadkowej, bo towarzyszącej moim spacerom, penetracji dawnych dzielnic miasta, zarówno tych powstałych w czasach Wielkiego Krakowa, jak i podczas okupacji niemieckiej. Tym razem prezentuję materiał fotograficzny z terenów: Śródmieścia (dzielnica I) - rozdział I fot. nr: 2-12, Wesołej (dzielnica VI) - rozdział II fot. nr: 13-14, Piasku (dzielnica IV) rozdział III fot. nr: 15-95, przystani mego dzieciństwa i młodości, któremu znów poświęcam szczególnie dużo miejsca z racji wielkiego sentymentu, jakim darzę to miejsce, bo jest to też moja wędrówka w czasie, Nowego Świata (dzielnica III) rozdział IV fot. nr , gdzie znów przyglądam się Kossakówce (fot. nr: ), w której wyglądzie jakby coś drgnęło na lepsze, Czarnej Wsi (dzielnica XIV) rozdział V fot. nr: (tu staram się wyłowić ostałe jeszcze detale architektoniczne budynków dawnych szatni w doprowadzonym do ruiny w czasach III RP dawnym miejskim kompleksie sportowo-rekreacyjnym, w którego skład wchodziły: stadion lekkoatletyczny i zespół basenów; szersza, a przy tym jeszcze bardziej porażająca dokumentacja fotograficzna z tego terenu, znajduje się w LXV (65) części z cyklu: Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość - i Podgórza (dzielnica XXII) rozdział VI fot. nr: , gdzie przyglądam się głównie detalom galicyjskiej kamienicy z Rynku Podgórskiego 9. Na samym końcu opracowania, w rozdziale VII, prezentuję detale reliktów podmiejskiego świata: Zakrzówka (dzielnica X), który już odszedł rozdział VII.a fot. nr: oraz Woli Duchackiej (dzielnica L) rozdział VII.b fot. nr: , który nadal trwa, choć szybko się zmienia bądź kurczy. Raz jeszcze przypomnę, że prezentowany cykl, w którym powstały już cztery części, stanowi tematyczne uzupełnienie dla istniejących już zbiorów, głównie z dwóch serii: Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich i Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic, a po części także do trzech innych: Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera, Podglądanie starego Krakowa oraz Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość (szczegółowy wykaz moich licznych opracowań, dostępnych w MBC, znajduje się w załączniku na końcu opracowania). W tym nowym cyklu szczególną uwagę zwracam na nadal zachowane elementy sieni krakowskich czynszówek: mozaikowe drzwi wewnętrzne i płytki podłogowe oraz ozdobne okna klatek schodowych, które po remontach najczęściej są usuwane i zastępowane przez współczesne substytuty, z reguły całkowicie pozbawione dawnych detali i podziałów. Poza zabytkowym centrum i z reguły zabytkowymi obiektami praktycznie poznikały też ozdobne klamki w drzwiach wiodących do sieni kamienic bądź na ich podwórka.

5 5 Systematycznie usuwane są też drewniane, ozdobne ganki i werandy oraz artystyczna więźba dachowa, nie mówiąc już o masowej wymianie bogato zdobionych okien, wyposażonych w międzyskrzydłowe kolumienki, zakończone głowiczkami: doryckimi, jońskimi, czy korynckimi. Okna dawnych kamienic zwykle zastępują całkowicie pozbawione ozdób plastiki, często o przypadkowych podziałach, choć, co trzeba podkreślić, ostatnio coraz częściej zdarzają się też przypadki odtworzenia dawnego ich wyglądu, co w moich zbiorach staram się pokazywać i promować. Raz jeszcze podkreślam, że w swoich opracowaniach koncentruję się głównie na budynkach powstałych w czasach galicyjskich, rzadko należycie docenianych i tylko incydentalnie ukazywanych, wszak uważam, że detale zabytkowych pałaców, kamienic i domów są zapewne dobrze dokumentowane i opisywane przez odpowiednie służby konserwatorskie. Nie zmienia to faktu, że i mnie wpadają one czasem w oko, choć generalnie staram się unikać zabytków z tej najwyższej półki, których fotografowaniem zajmują się rzesze najwyższej klasy specjalistów. Ja, amator i li tylko hobbysta oraz miłośnik historii i kultury Krakowa, próbuję zapełnić wspomnianą powyżej niszę, wszak jestem fanem okresu galicyjskiego. Niektóre z dawnych detali, zwykle drzwi czynszówek, kopiuję po raz kolejny, bo warto zachować ich dawny wygląd, a w wielu przypadkach dostrzec stopień ich bezprzykładnej dewastacji, o czym trzeba głośno krzyczeć. Tyle krótkiego wprowadzenia odnośnie merytorycznej zawartości zbioru. Bardziej szczegółowe opisy, dotyczące prezentowanych obiektów, starałem się zamieszczać bezpośrednio pod prezentowanymi zdjęciami. Mam skromną nadzieję, że moje opracowania przynajmniej w niewielkim stopniu przyczynią się do wzrostu zainteresowania tymi drobnymi dziełami sztuki pośród mieszkańców Krakowa, a także w jakiś sposób wpłyną na zmianę sposobu myślenia dzisiejszych inwestorów i przyczynią się powstrzymania ciągle powszechnego jeszcze niszczycielskiego trendu. Mam wewnętrzne przeświadczenie, że czas spędzony na odkrywaniu i rejestrowaniu otaczającego nas piękna, zawartego w albumach z tej serii, które jest obecne i ciągle jeszcze stosunkowo łatwo dostępne w galicyjskich kamienicach bądź podmiejskich domach, nie będzie czasem straconym.

6 6 I. Śródmieście Fot. nr 2. W galicyjskim klimacie ulicy Siennej. Fot. nr 3 (3-4). Świeżo odrestaurowana zabytkowa kamieniczka z ulicy Stolarskiej 3.

7 7 Fot. nr 4. Zabytkowy portal i współczesne drzwi. Fot. nr 4 (4-6). Zabytkowa kamieniczka z ulicy Stolarskiej 5 w ciągu Pasażu Bielaka.

8 8 Fot. nr 5 (5-6). Neogotyckie drzwi klatki schodowej. Fot. nr 6.

9 9 Fot. nr 7 (7-10). Świeżo odrestaurowana eklektyczna kamienica z naroża ulic: Szpitalnej 40 i Pijarskiej 23. Fot. nr 8. Wykusz II piętra, główny element zdobniczy tego eklektycznego obiektu.

10 10 Fot. nr 9. Okno wykuszu, któremu przywrócono dawne detale. Fot. nr 10. Okno fasady z przywróconymi detalami.

11 11 Fot. 11 (11-12). Pięknie odrestaurowana, klasycystyczna kamienica z ulicy Szpitalnej 5. Fot. nr 12. Tympanon, główny element zdobniczy fasady.

12 12 II. Wesoła Fot. nr 13 (13-14). Łukowate okna parteru kamienicy z ul. Westerplatte 3, która prezentuje styl przejściowy pomiędzy eklektyzmem i secesją ( ; Beniamin Torbe). Fot. nr 14.

13 13 III. Piasek Fot. nr 15 (15-17). Eklektyczna kamienica czynszowa z ulicy Garbarskiej 6. Fot. nr 16. Oryginalne okna parteru

14 14 Fot. nr 17. Drzwi wejściowe kamienicy, która powstała w 1898 roku wg projektu Beniamina Torbe. Fot. nr 18 (18-21). Dawne C.K. koszary przy ulicy Rajskiej 1-3, wzniesione w latach wg projektu Feliksa Księżarskiego.

15 15 Fot. nr 19. Dziesięciopolowe okna charakterystyczne dla klasycystycznych obiektów z II połowy XIX-go wieku. Fot. nr 20. Dziedziniec dawnych koszar widok z ulicy Karmelickiej w kierunku zakładów tytoniowych, dawnej Rządowej Fabryki Tytoniu i Cygar, wybudowanej w 1872 roku.

16 16 Fot. nr 21. Dziedziniec koszar od strony ulicy Dolnych Młynów. Fot. nr 22 (22-24). Niedawno odnowiony, eklektyczny w swym kształcie Pałac Pokutyńskich z ulicy Karmelickiej 29 oraz detale jego sieni. Powstał on około 1875-go roku wg projektu Filipa Pokutyńskiego, jej właściciela.

17 17 Fot. nr 23. Fot. nr 24. Fragment drzwi wewnętrznych.

18 18 Fot. nr 25 (25-27). Kamienica własna Maksymiliana Nitscha z ulicy Karmelickiej 36. Fot. nr 26.Portyk przed bramą wjazdową do kamienicy znanego krakowskiego architekta.

19 19 Fot. nr 27. Data budowy kamienicy w zwieńczeniu portyku. Fot. nr 28 (28-29). Eklektyczna kamienica z ulicy Karmelickiej 38, wybudowana około 1895-go roku wg projektu Władysława Ekielskiego.

20 20 Fot. nr 29.Nowe okno o cechach neorenesansowych, ale bez dawnych detali zdobniczych. Fot. nr 30 (30-31). Kamienica Pod Pająkiem z ulicy Karmelickiej 35 dom własny Teodora Talowskiego o dobrze rozpoznawalnych cechach wybujałego eklektyzmu.

21 21 Fot. nr 31. Fantazyjne zwieńczenie kamienicy wybudowanej w latach Fot. nr: 32 (32-33). Fragment zabudowy ulicy Karmelickiej o numerach: 66-68, który, gdyby nie współczesny grzebień na obiekcie pod nr 66 (z lewej), dobrze oddaje galicyjski wygląd Piasku.

22 22 Fot. nr 33. Obiekty pod nr: 66 i 66A (z lewej) to: dawny dom Zakładu dla Sierot fundacji Piotra Michałowskiego i dawna szklarnia - oranżeria w tym zakładzie. Fot. nr 34. Eklektyczna maestria parterowego budynku dawnej szklarni - oranżerii.

23 23 Fot. nr 35 (35-37). Eklektyczna kamienica z ulicy Michałowskiego 3, która powstała w latach wg projektu Kazimierza Zielińskiego. Fot. nr 36.Nowe okno parteru, gdzie po części zachowano dawne detale, ale nie podziały.

24 24 Fot. nr 37. Ostatnie oryginalne okno kamienicy w lewej części parteru. Fot. nr 38 (38-39). Willa w stylu szwajcarskim z początku XX-go wieku, usytuowana w narożu ulic: Kochanowskiego 15 i Grabowskiego 12.

25 25 Fot. nr 39. Bliski oryginałowi ganek widok od strony ulicy Kochanowskiego. Fot. nr 40. W galicyjskim klimacie ulicy Dolnych Młynów, gdzie w okolicy przełomu wieków: XX-go i XXI-go, został zburzony budynek dawnego lazaretu pod nr 11 (z lewej).

26 26 Fot. nr 41. Wiszący ogród pomiędzy kamienicami przy ulicy Rajskiej: Fot. nr 42 (42-44). Kamienica z ulicy Czystej 19, wybudowana w latach (proj. Aleksy Kowalski), która nosi cechy stylu przejściowego pomiędzy eklektyzmem i secesją,.

27 27 Fot. nr 43. Tylko te trzy okna parteru pozostały z oryginału. Reszty lepiej nie pokazywać. Fot. nr 44. Odnowione, ale bez pietyzmu drzwi wejściowe.

28 28 Fot. nr 45 (45-52). Kamieniczka z 1808-go roku z ulicy Dolnych Młynów 3 i jej detale. Fot. nr 46. Sień kamieniczki.

29 29 Fot. nr 47. Lewe skrzydło drzwi wewnętrznych. Fot. nr 48. Prawe skrzydło drzwi wewnętrznych, wiodących na podwórko.

30 30 Fot. nr 49. Bliska oryginałowi klamka drzwi wewnętrznych. Fot. nr 50 (50-53). Podwórko na tyłach kamieniczek z ulic: Dolnych Młynów 3 i Krupniczej 21 i odtworzone jego niektóre detale.

31 31 Fot. nr 51 (51-52). Tylna ściana kamieniczki spod nr 3; jak dla mnie jest to dziwna mieszanina oryginału i współczesności, ale ważne, że coś przetrwało. Fot. nr 52. Podwieszany ganek.

32 32 Fot. nr 53. Kryty ganek kamieniczki z ulicy Krupniczej 21, powstałej w 1871 roku. Fot. nr 54 (54-56). Kamienica z ulicy Garncarskiej 2, wybudowana w 1906 roku wg projektu Kazimierza Zielińskiego i jej detale.

33 33 Fot. nr 55. Secesyjne elementy drzwi i portalu. Fot. nr 56. Secesyjny witrażyk na nad drzwiami.

34 34 Fot. nr 57 (57-60). Kamienica z ulicy Garncarskiej 4 i jej detale. Autor i rok powstania jak w przypadku kamienicy spod nr 2. Fot. nr 58. Tabliczka z czasów Wielkiego Krakowa, a może jeszcze wcześniejszych.

35 35 Fot. nr 59. Secesyjne zdobnictwo drzwi wejściowych. Fot. nr 60. Witrażyk o cechach secesji.

36 36 Fot. nr 61 (61-64). Kamienica Wiktora Barabasza z ulicy Studenckiej 14, wybudowana w latach roku wg projektu Władysława Ekielskiego i jej zdobnictwo. Fot. nr 62. Dekoracja sgraffitowa w narożu drugiego piętra kamienicy.

37 37 Fot. nr 63 (63-64). Narożna loggia o cechach neorenesansu i zdobiące ją dekoracja sgraffitowa. Fot. nr 64. W stronę ulicy Garncarskiej.

38 38 Fot. nr 65 (65-66). Dawna kamienica Zollów, słynnej rodziny prawników z ul. Studenckiej 25, która powstała w latach wg projektu Władysława Kaczmarskiego. Fot. nr 66. Drzwi i oryginalne okno parteru.

39 39 Fot. nr 67 (67-69). Kamienica własna Sławomira Odrzywolskiego z ulicy Studenckiej 19. Fot. nr 68 (68-69). Dekoracja sgraffitowa I i II piętra fasady kamienicy.

40 40 Fot. nr 69. Prawa część fasady kamienicy, która została wzniesiona w 1885 roku, oczywiście wg projektu właściciela.

41 41 Fot nr 70 (70-71). Zniekształcona przez nadbudówki kamienica z ulicy Studenckiej 17. Fot. nr 71. Oryginalne drzwi kamienicy, która powstała w 1883 roku, ale już bez klamki.

42 42 Fot. nr 72. Centrum pomocy ubogim księży Kapucynów, zbudowane niedawno na terenie dawnych ogrodów, zielonych płuc tej części Piasku. Fot. nr 73 (73-76). Czynszówki z ulicy Studenckiej 7-9, powstałe w 1895 roku w miejscu dawnego dworu Wodzickich. Ich autorem był Beniamin Torbe.

43 43 Fot. nr 74. Eklektyczne drzwi wejściowe spod nr 9. Fot. nr 75. Równie bogate w eklektyczne detale drzwi spod nr 7.

44 44 Fot. nr 76. Oryginalne okno spod nr 7 z zachowanymi detalami. Fot. nr 77 (77-78). Modernistyczna już willa prof. Natansona z ulicy Studenckiej 3, która powstała w latach wg projektu Józefa Pakiesa i Wacława Krzyżanowskiego.

45 45 Fot. nr 78. Drzwi wejściowe i ganek willi. Fot. nr 79 (79-80). Kamienica z naroża ulic: Studenckiej 1 i Podwale 4, która powstała w latach: w miejscu wyburzonej właśnie Baszty Kościuszki. Efektowne hełmy jej ryzalitów nie zostały niestety odtworzone po pożarze jeszcze z czasów PRL.

46 46 Fot. nr 80. Portal kamienicy autorstwa Teodora Hoffmana już z secesyjnym zdobnictwem. Fot. nr 81 (81-82). Eklektyczna kamienica z naroża ulic: Studenckiej 2 i Podwale 3, której projektantem był Aleksander Biborski.

47 47 Fot. nr 82. Narożny wykusz, a na nim data ukończenia kamienicy Fot. nr 83 (83-84). Kamienica z ulicy Krupniczej 20 (1893, J. Lanheiser).

48 48 Fot. nr 84. Lokal po dawnym warsztacie mechanicznym z czasów PRL. Fot. nr 85 (85-88). Wyremontowana kamienica z ulicy Krupniczej 5, gdzie w czasach PRL mieścił się Konsulat Francuski. W tym przypadku zadbano o dawne detale okien.

49 49 Fot. nr 86. Drzwi kamienicy, która powstała w 1899 roku wg projektu Karola Zaremby. Fot. nr 87. Okno z odtworzonymi detalami.

50 50 Fot. nr 88. Przypomnienie kolejnej znanej postaci ze świata dawnego Piasku. Fot. nr 89(89-90). Modernistyczna kamienica z ulicy Krupniczej 3 (proj. Beniamin Torbe).

51 51 Fot. nr 90. Secesyjne zdobnictwo parteru fasady kamienicy powstałej w 1906 roku. Fot. nr 91. Portal kamienicy Stręka z ulicy Karmelickiej 1, która powstała na początku XX-go wieku (1906), co widać po linii drzwi, wg projektu Aleksandra Biborskiego.

52 52 Fot. nr 92 (92-95). Niska zabudowa ulicy Dunajewskiego o numerach: 3-5. Bliska oryginałowi kamienica pod nr 3 powstała w 1873 roku wg projektu Józefa Ochmańskiego. Fot. nr 93. Nadbudowany o mansardy dawny Pałac Dunajewskiego spod nr 4. Pierwotna kamieniczka powstała w tym miejscu w 1828 roku.

53 53 Fot. nr 94. Również ostatnio nadbudowana na poziomie poddasza kamienica pod nr 5 (pierwotnie z lat ). Fot. nr 95. Modernistyczno-eklektyczny kolos spod nr 6 (1908 Henryk Lamensdorf).

54 54 IV. Nowy Świat Fot. nr 96(96-97). Modernistyczna kamienica z ul. Powiśle 12 (proj. Henryk Lamensdorf). Fot. nr 97. Secesyjny portal i drzwi kamienicy ukoczonej w 1906 roku.

55 55 Fot. nr 98 (98-99). Eklektyczna kamienica z ulicy Zwierzynieckiej 7, która powstała w 1892 roku (proj. Beniamin Torbe), gdzie przy odnowie zadbano, co zdarza się nieczęsto, o rekonstrukcje detali dawnych okien. ( ) Fot. nr 99. Plastikowe okna z odtworzonymi kolumienkami i głowiczkami. ( )

56 56 Fot. nr 100 ( ). Bliska oryginałowi kamieniczka z ulicy Tarłowskiej 12, jeszcze z ośmiopolowymi oknami, która dobrze oddają wygląd i klimat Krakowa z II połowy XIX-go wieku. ( ) Fot. nr 101. Oryginalne piętro kamieniczki. ( )

57 57 Fot. nr 102 ( ). Kossakówka słynny dworek Kossaków jakby przebudzony z niszczycielskiego marazmu czasu. Cały ten romantyczny zespół powstawał od 1851 roku, początkowo wg projektu Karola Kremera. ( ) Fot. nr 103. Fasada dworku. ( )

58 58 V. Czarna Wieś Fot. nr 104 ( ). Budynki dawnych szatni: męskiej i żeńskiej przy nieistniejącym już stadionie lekkoatletycznym i ich detale; fot. nr: obiekt z alei 3-Maja 17. Fot. nr 105. Obiekt szybko pochłaniany przez chaszcze.

59 59 Fot. nr 106. Płaskorzeźba nad wejściem do szatni męskiej. Fot. nr 107 ( ). Drugi z budynków szatni (z alei 3-Maja 19) i próba uchwycenia jego sylwety oraz detali. Cały ten miejski kompleks powstał w okresie międzywojennym.

60 60 Fot. nr 108. Płaskorzeźba nad wejściem do budynku szatni żeńskiej. Fot. nr 109. Ciekawy, półkolisty wykusz.

61 61 VI. Podgórze Fot. nr 110. Najstarsza część Podgórza na styku ulic: Józefińskiej i Brodzińskiego. Fot. nr 111. Pięknie odnowiony budynek elektrowni podgórskiej, wzniesiony w 1901 roku. Dziś tworzy fragment Cricoteki.

62 62 Fot. nr 112. Narożnik Rynku Podgórskiego i ulicy Zamojskiego. Fot. nr 113 ( ). Kamienica z Rynku Podgórskiego 9, powstała w 1878 roku wg projektu Władysława Serkowskiego i jej detale.

63 63 Fot. nr 114. Sień kamienicy jeszcze z dawnym brukiem. Fot. nr 115. Z historii kamienicy tablica z sieni.

64 64 Fot. nr 116 ( ). Podwórko z kwietnikiem i figurą Matki Boskiej pośrodku. Fot. nr 117. Figura ciekawa, ale współczesna obudowa jej cokołu fatalna.

65 65 Fot. nr 118. Fot. nr 119 ( ). Bliskie oryginałom dawne ganki wewnętrzne kamienicy.

66 66 Fot. nr 120. Fot. nr 121.

67 67 VII. Podmiejski Kraków a. Zakrzówek Fot. nr 122 ( ). Niedawno zburzony domek podmiejski z ulicy Twardowskiego 91. Wielka szkoda, że nie chronił go rejestr zabytków. ( ) Fot. nr 123. Stan tuż przed zburzeniem. Jakże wspaniała byłaby w tym miejscu knajpka.

68 68 Fot. nr 124 ( ). Wyjątkowej urody ganek. ( ) Fot. nr 125. Trudne czasy czekają teraz dawnego mieszkańca domku. ( )

69 69 Fot. nr 126 ( ). Boczna ściana domku odsłonięta podczas prac porządkowych, a w niej dwa oryginalne okna. ( ) Fot. nr 127. ( )

70 70 b. Wola Duchacka Fot. nr 128 ( ). Podmiejska willa z ulicy Gromady Grudziąż 12, wpisana do rejestru zabytków. ( ) Fot. nr 129 ( ). Wyjątkowej urody ryzalit w formie ganku. ( )

71 71 Fot. nr 130. Jedyny, w pełni oryginalny fragment willi wybudowanej w 1939 roku, kiedy Wola Duchacka był jeszcze podmiejską gminą. ( )

72 72 Fot. nr 131. Oryginalny portyk domu z lat 30-tych XX-go wieku z ulicy Trybuny Ludów nr 41. Sam dom uległ bardzo znaczącym przemianom i nie warto go nawet pokazywać. Fot. nr 132. Portyk tzw. Starego Dworu Bemów od strony alei dojazdowej. ( )

73 73 Załącznik Moje opracowania dostępne na forum Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej i Europeany oraz artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego LESZEK GRABOWSKI (1953) leszek.grabowski@interia.pl Facebook: Grabowski/ Na wzniesieniu nad dawnym kamieniołomem Libana. W tle Kopiec Krakusa i Mój Kraków.

74 74 A. Opracowania dotyczące Krakowa A.1. Wspomnienia 1. Obraz Krakowa lat 60-tych we wspomnieniach z dzieciństwa edycja XIV Moja przygoda z Technikum Energetycznym w Krakowie w latach edycja VII. A.2. Fotografie archiwalne 1. Kraków i jego okolice w fotografii z lat Kraków i Małopolska w fotografii z końca XX wieku. A.3. Albumy o Krakowie I. Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera. 1. Część I. Stare Miasto Część II. Kazimierz, Stradom i Podgórze Część III. Obrzeża Starego Miasta i dawne przedmieścia. Kleparz, Biały Prądnik, Krowodrza, Piasek, Nowy Świat, Zwierzyniec i Półwsie, Dębniki, Wesoła, Grzegórzki, Wola Duchacka, Prokocim Część IV. Uzupełnienia. Śródmieście, Piasek, Wesoła, Stradom, Kazimierz i Podgórze. Edycja II Część V. Uzupełnienia krakowski kalejdoskop. Śródmieście, Kleparz, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Półwsie i Zwierzyniec, Stradom, Kazimierz, Podgórze.

75 75 II. Podglądanie starego Krakowa. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście. Wokół Rynku Głównego. Kwiecień 2009 lipiec Część II. Zabytkowe Śródmieście. Dawny Okół i jego przedpole. Kwiecień 2009 lipiec Część III. Wawel i jego okolice, Stradom i Kazimierz. Kwiecień 2009 sierpień Część IV. Podgórze. Przekrój przez rok Kwiecień 2009 lipiec Część V. Podgórze. Sierpień 2010 czerwiec Kamieniołom Libana w marcu III. Dawne przedmieścia Krakowa - ulatująca przeszłość. 1. Część I. Bieżanów, Prokocim, Wola Duchacka. Wersja II Część II. Piaski Wielkie, Kurdwanów, Jugowice Część III. Zakrzówek, Dębniki, Ludwinów Część IV. Zwierzyniec i Półwsie, Przegorzały, Wola Justowska, Czarna Wieś i Kawiory Część V. Łęg, Mogiła, Krzesławice, Bieńczyce. Wersja II 6. Część VI. Uzupełnienia: Prokocim, Wola Duchacka, Rżąka, Piaski Wielkie, Ludwinów, Zakrzówek, Dębniki i Mogiła. Wersja II Część VII. Bronowice Małe i Wielkie, Krowodrza i Biały Prądnik. Wersja II 8. Część VIII. Płaszów, Kosocice i Rajsko Część IX. Uzupełnienia (cd): Bieńczyce, Mogiła, Łęg, Prokocim, Wola Duchacka i Piaski Wielkie Część X. Kobierzyn i Skotniki, Tyniec i Pychowice

76 Część XI. Spacer po południowych i zachodnich obrzeżach Krakowa. Mogiła, Bieżanów, Prokocim i Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Kurdwanów, Swoszowice i Jugowice, Łagiewniki, Zakrzówek, Czarna Wieś i Bronowice Małe, Nowa Wieś i Krowodrza Część XII. Biały Prądnik (cd), Czerwony Prądnik, Czyżyny, Rakowice, Mistrzejowice, Zesławice, Grębałów, Bieńczyce (cd), Krzesławice (cd) i Piaski Wielkie (cd) Część XIII. Uzupełnienia: Bieżanów, Rajsko, Swoszowice, Łagiewniki i Pychowice Część XIV. Uzupełnienia: Mogiła, Krzesławice, Rakowice (Wieczysta) i Prokocim Część XV. Czarna Wieś i Kawiory, Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec oraz Dębniki i Zakrzówek w zimowej szacie Część XVI. Mogiła (cd), Bronowice Małe (cd), Łobzów, Zakrzówek (cd) i Skotniki Część XVII. Górka Narodowa, Witkowice i Biały Prądnik. Mini dodatekprzykłady dawnego budownictwa wiejskiego z terenu Ziemi Krakowskiej i Polski Południowej Część XVIII. Zwierzyniec (Salwator), Wola Duchacka, Pychowice, Bodzów i Kostrze, Rżąka. Krakowskie i podkrakowskie krajobrazy Część XIX. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy: Bonarka, Płaszów i Podgórze, Prokocim Stary i Nowy, Rżąka, Krzyszkowice, Kosocice i Piaski Wielkie Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość (część XX). Stara Mogiła, Mydlniki, Chełm i Wola Justowska Część XXI. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Łęg, Dębniki, Zakrzówek Część XXII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka i Łagiewniki Część XXIII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Zwierzyniec (Salwator i Sikornik) i Las Wolski Część XXIV. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Rybitwy, Płaszów, Rżąka, Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Zakrzówek.

77 Część XXV. Wola Duchacka, Płaszów, Łagiewniki i Małe Bronowice (cd) Część XXVI. Wola Duchacka, Prokocim, Zwierzyniec, Czarna Wieś i Wola Justowska. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd) Część XXVII. Grzegórzki, Dąbie, Płaszów, Jugowice i Swoszowice Część XXVIII. Jesienny rekonesans po południowych przedmieściach Krakowa Płaszów, Wola Duchacka, Prokocim, Rżąka i Piaski Wielkie Część XXIX. Jesienny rekonesans po ginącym świecie: Ludwinowa, Zakrzówka i Dębnik Część XXX. Zimowa sceneria dawnych przedmieść Krakowa: Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Bielany, Dębniki i Piaski Wielkie Część XXXI. Łobzów, Krowodrza, Zakrzówek, Pychowice, Łagiewniki i Rżąka Część XXXII. Zwierzyniec, Czarna i Nowa Wieś oraz Łobzów Część XXXIII. Sikornik, Las Wolski, Bielany i Przegorzały Część XXXIV. Stary Prokocim, Piaski Wielkie (Świątniki, Podedworze i Podlesie), Wola Duchacka, Rżąka, obrzeże Płaszowa i Podgórza Część XXXV. Wola Duchacka, Kosocice i Barycz, Płaszów, Rybitwy, Bieńczyce i Olsza Część XXXVI. Wiosenny rekonesans po południowych obrzeżach miasta. Płaszów (Bagry), Stary Prokocim, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Kurdwanów, Kosocice, Łagiewniki, Zakrzówek, Dębniki, Półwsie i Zwierzyniec Część XXXVII. Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie i Zwierzyniec, Łagiewniki, Jugowice, Rajsko i Kosocice Część XXXVIII. Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część XXXIX. Borek Fałęcki, Bonarka, Dębniki, Zakrzówek, Półwsie i Zwierzyniec, były Obóz Koncentracyjny Płaszów Część XL. Czyżyny, Rybitwy i Ludwinów.

78 Część XLI. Warszawskie, Krowodrza, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Półwsie i Zwierzyniec, Kurdwanów i Borek Fałęcki Część XLII. W zimowej scenerii Pleszowa i Mogiły Część XLIII. W jesiennej i zimowej scenerii: Woli Duchackiej, Piasków Wielkich i Rżąki Część XLIV. W jesiennym i zimowym klimacie Prokocimia Część XLV. Płaszów, Olsza i Rakowice Część XLVI. Raz jeszcze Zwierzyniec Część XLVII. Wzdłuż tradycyjnego Zakrzówka i wokół Skał Twardowskiego Część XLVIII. Krowodrza, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec i Sikornik, Wola Justowska i Las Wolski, Dębniki, Zakrzówek, Łagiewniki Część XLIX. Podgórze okolice Bonarki i kamieniołom Libana, teren KL Płaszów na skraju Woli Duchackiej, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Jugowice, Kurdwanów, Kosocice, Rajsko i Barycz Część L. Borek Fałęcki, Kobierzyn, Skotniki i Pychowice Część LI. Stary Płaszów i Bagry, Prokocim, Bieżanów, Piaski Wielkie Część LII. Zakrzówek i Skały Twardowskiego, Wola Duchacka, teren dawnego KL Płaszów i jego obrzeże, Podgórze Kopiec Krakusa, Mały Płaszów i Rybitwy, Bieżanów Część LIII. Krakowski kalejdoskop: Zakrzówek, Borek Fałęcki, Łagiewniki, Kurdwanów, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Kosocice Część LIV. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś i Zwierzyniec Część LV. Zakrzówek, Ludwinów, Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część LVI. Krowodrza, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rajsko Część LVII. Krzesławice, Dębniki, Zakrzówek, Ludwinów

79 Część LVIII. Łagiewniki, Płaszów, (Przedmieście) Warszawskie Część LIX. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko Część LX. Wola Justowska, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie (Błonia), Czarna Wieś, Nowy Świat (Kossakówka), Dębniki, Zakrzówek, Bodzów Część LXI. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie Część LXII. Mogiła, Rakowice, Grzegórzki Część LXIII. Przegorzały, Podgórze, Kosocice, Rajsko i Łagiewniki Część LXIV. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Łagiewniki, Krzyszkowice Część LXV. Łobzów, Bronowice Wielkie, Czarna Wieś, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec, Nowy Świat, Dębniki, Zakrzówek, Kobierzyn. IV. Krakowskie panoramy i widoki 1. Część I. Wiosna Część II. Lato Część III. Jesień Część IV. Zima 2011/ Część V. Wiosna Część VI. Lato Część VII. Jesień Część VIII. Ostatnia zima rżąckiego uroczyska, czyli przykład symbiozy człowieka i przyrody po krakowsku Część IX. Zima 2012/13. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Zakrzówek, Ludwinów, Podgórze (Kopiec Krakusa), Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rajsko, Prokocim i Płaszów (Bagry).

80 Część X. Przedwiośnie Edycja II. Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Podgórze, Wola Duchacka, Borek Fałęcki, Płaszów, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice Część XI. Wiosna Rondo Mogilskie, wokół Wisły, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Zakrzówek Skały Twardowskiego, Podgórze Kopiec Krakusa, Las Bonarka, Płaszów - Bagry, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Rajsko, Krzyszkowice Część XII. Lato Kopiec Piłsudskiego, Las Wolski, podnóże Kopca Kościuszki, Skały Twardowskiego, dębnicki brzeg Wisły, Krzesławice, Płaszów Bagry, Wola Duchacka (teren dawnego KL Płaszów i Park Duchacki), Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Kosocice, Krzyszkowice Część XIII. Jesień Rondo Mogilskie, Las Wolski i Wola Justowska, Czarna Wieś, Zwierzyniec (Sikornik i Kopiec Kościuszki), Półwsie Zwierzynieckie (Błonia), Nowy Świat (Kossakówka), Dębniki, Zakrzówek (okolice Ronda Grunwaldzkiego; Krakowski Fiord), Pychowice, Kostrze i Bodzów, Podgórze (Wzgórze Lasoty; Kopiec Krakusa) Część XIV. Jesień 2013 c.d. Wola Duchacka (teren dawnego KL Płaszów; Park Duchacki i jego okolice), Prokocim, Płaszów Bagry, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko, Kosocice, Krzyszkowice Chabrowe Wzgórze. Dodatek Migawki z Cmentarza Rakowickiego ( ) Część XV. Zima i przedwiośnie Planty, Wola Justowska i Las Wolski, Przegorzały, Zwierzyniec (Sikornik i Kopiec Kościuszki), Dębniki, Zakrzówek, Pychowice, Krowodrza, Grzegórzki, Rakowice Czyżyny i Mogiła Część XVI. Zima i przedwiośnie c.d. Podgórze (Zabłocie i Kopiec Krakusa), Płaszów (Bagry), Wola Duchacka (KL Płaszów i Park Duchacki), Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice. Dodatek Migawki z Cmentarza Rakowickiego (c.d.) Część XVII. Wiosna Wawel, Kossakówka, Czarna Wieś, Zwierzyniec (Sikornik), Wola Justowska Las Wolski Półwsie Zwierzynieckie (Błonia), Dębniki, Zakrzówek, Czyżyny-Rakowice Część XVIII. Wiosna 2014 c.d. Płaszów - Bagry, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Łagiewniki, Borek Fałęcki, Kosocice, Barycz, Krzyszkowice, Wieliczka.

81 81 V. Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich 1. Część I. Piasek i Nowy Świat Część II. Śródmieście, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Dębniki i Podgórze 3. Część III. Śródmieście (cd.), Piasek (cd.), podmiejski Kraków Część IV. Śródmieście (cd.), Kleparz, Wesoła (cd.) Część V. Śródmieście, Piasek, Kleparz i Wesoła uzupełnienia Część VI. Wesoła, Stradom i Kazimierz (cd.) oraz podmiejska Krowodrza Część VII. Piasek, Wesoła, Kazimierz i Podgórze uzupełnienia Część VIII. Piasek uzupełnienia. VI. Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście Część II. Kleparz, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Piasek i Nowy Świat Część III. Kalejdoskop krakowski i Kraków podmiejski Część IV. Śródmieście, Wesoła, Kleparz, Piasek, Stradom, Podgórze, podmiejska Mogiła.

82 82 VII. Krakowskie i podkrakowskie jeziora, stawy, rozlewiska i mokradła 1. Część I. Dawna plaża pod Wawelem, Planty, Bronowice Wielkie, Czarna Wieś, Błonia, Zwierzyniec, Mydlniki i Kryspinów, Zakrzówek, Ludwinów, pogranicze Pychowic i Bodzowa, pychowickie łąki, Przegorzały i Bielany, posolvay owskie stawy w Borku Fałęckim, okolice Bonarki, kamieniołom Libana, teren KL Płaszów, Bagry, nabrzeże Wisły w Rybitwach i Płaszowie, Dąbie, łąki mogilskie, Bieńczyce i Olsza Część II. Parki: w Nowym i Starym Prokocimiu, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice, Rajsko, Kosocice, Barycz i Wieliczka. VI. Liczne albumy o Krakowie i jego okolicach opublikowane na mojej stronie serwisu społecznościowego Facebook:

83 83 B. Opracowania dotyczące Ziemi Gdowskiej B.1. Sagi i historie rodzinne 1. Saga rodu Grabowskich z Bilczyc i Liplasa koło Gdowa. Edycja X 2. Saga rodu Chanków i Kędrynów z Podolan i okolic Gdowa. Edycja VI uzup Szkic do historii badań nad drzewem genealogicznym rodu Chanków z Podolan i okolic Gdowa Notka o rodach: Kaletów Wójcioków, Augustynków Frysiów i Mrozowskich z Bilczyc koło Gdowa. Edycja V uzup. B.2 Albumy o Ziemi Gdowskiej I. Gdów i jego okolice odchodzący świat 1. Część I. Edycja II. Gdów, Bilczyce, Liplas, Podolany, Wola Zręczycka, Jaroszówka, Lipnica Murowana Część II. Gdów, Przebieczany, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec, Klęczana, Wola Zręczycka Część III. Edycja II. Wiatowice, Niegowić, Marszowice, Gdów i inne. Szlak Papieski odcinek od Klęczany do Łapanowa Część IV. Edycja II. Bilczyce, Gdów, Podolany, Wola Zręczycka i Zręczyce Część V. Bilczyce, Liplas, Marszowice, Gdów i Grzybowa Część VI. Zagórzany, Gdów, Podolany, Jaroszówka, Wieniec, Nieznanowice, Marszowice, Bilczyce i Łazany Część VII. Lednica Górna, Trąbki, Łazany Bilczyce, Gdów, Marszowice, Wola Zręczycka i Zagórzany Część VIII. Łazany, Gdów, Niegowić, Krakuszowice, Grodkowice, Klęczana, Kobylec i Łapanów 9. Część IX. Nieznanowice, Pierzchów, Cichawa. Szlak Papieski odcinek od Niegowici do granic Klęczany.

84 Część X. Edycja II. Łazany, Bilczyce, Gdów, Pierzchów, Niegowić i Wiatowice Część XI. Jawczyce, Liplas, Gdów, Wola Zręczycka, Kobylec; wybrane archiwalia Część XII. Gdów, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec; kilka wyburzonych już chałup z Gdowa, Marszowic i Kobylca. C. Opracowania dotyczące Ziemi Krakowskiej. I. Dawny świat okolic Krakowa C.1. Albumy o Ziemi Krakowskiej 1. Część I. Dobczyce i Dziekanowice Część II. Wieliczka i Rożnowa Część III. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Czarnochowice, Lednica Górna, Przebieczany, Biskupice, Szczygłów, Surówki Zabłocie Część IV. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Krzyszkowice, Lednica Górna, Czarnochowice i Śledziejowice Część V. Łapanów i jego okolice. Łapanów, Kobylec, Jaroszówka, Szlak Papieski odcinek od Łapanów do Kobylca Część VI. Dobczyce i ich okolice (cd). Dobczyce i Kornatka 7. Część VII. Mozaika podkrakowska. Edycja II. Puszcza Niepołomicka i jej okolice, Brzesko Nowe, Pleszów, Kościelniki i Górka Kościelnicka, Zielonki, Korzkiew i ich okolice, Rudawa i jej okolice, Wola Zręczycka i Zagórzany, wokół Dobczyc i Podchybie koło Lanckorony. Dodatek Podkarpacie, okolice Rzeszowa: Świlcza, Mrowla i Bratkowice Część VIII. Bochnia i jej okolice. Ziemia Tarnowska. Edycja III. Bochnia, Łapczyca, Lipnica Murowana, Jasień Brzeski, Tarnów i Ładna. Cmentarze wojenne o okresu I-ej wojny światowej z okolic Tarnowa Część IX. Wieliczka i jej okolice (cd). Wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, Śledziejowice i Kokotów.

85 Część X. Wieliczka i jej okolice (cd). Edycja II. Lednica Górna, wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, krajobrazy wokół Baryczy Część XI. Bochnia i jej okolice (cd). Bochnia i Łapczyca Część XII. Wieliczka i jej okolice (cd). Rekonesans wokół wzgórza Pod Baranem Część XIII. Wieliczka i jej okolice (cd.). Migawki z Wieliczki. Jeszcze jeden spacer po dawnych Krzyszkowicach Część XIV. Wieliczka i jej okolice cd. Galicyjskiej Wieliczki ciąg dalszy, Wzgórze Kaim. Edycja II Część XV. Edycja II. Migawki z trasy: Staniątki, Niepołomice, Wola Batorska, Uście Solne, Szczurowa, Żabno, Ujście Jezuickie, Opatowiec, Gręboszów. Cmentarze wojenne i pomniki z okresu I-ej wojny światowej (cd.): Wola Batorska - Sitowiec, Biskupice Radłowskie, Otfinów, Ujście Jezuickie, Gręboszów. Okolice Brzeska i Tarnowa uzupełnienia. D. Przydrożne zabytki sztuki sakralnej z rejonów: Krakowa, jego okolic i Ziemi Krakowskiej I. Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic. 1. Część I. Dawne przedmieścia Krakowa i podkrakowskie wsie Część II. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy Część III. Ziemia Krakowska. Wieliczka, Gdów, Dobczyce i ich okolice Część IV. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy uzupełnienia Część V. Ziemia Krakowska cd. Wieliczka i jej okolice, Trąbki, Łazany, Gdów i jego okolice, Szlak Papieski: Niegowić Marszowice Klęczana - Kobylec - Łapanów, Łapanów i jego okolice, Niepołomice i ich okolice, Dołęga koło Szczurowej, Kościelniki, Bochnia i jej okolice, Dębno Tarnowskie, Żabno i jego okolice, Wola Pogórska.

86 86 E. Artykuły w Głosie Wielickim 1. Nr 1 (styczeń 2009) Odchodzący świat. 2. Nr 2 (luty 2009) Negatyw na szklanej płytce. 3. Nr 10 (październik 2009) Zapomniany mieszkaniec Bilczyc ; o Franciszku Augustynku Antonim Wichurze - w setną rocznicę jego narodzin. 4. Nr 12 (grudzień 2009) Bilczyce z lat mego dzieciństwa 5. Nr 1 (styczeń 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 2 (luty 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 3 (marzec 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 4 (kwiecień 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 5 (maj 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 6 (czerwiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 7 (lipiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 8 (sierpień 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 10 (październik 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 1 (styczeń 2011). Wspomnienie Marcina Ciężarka. 15. Nr 2 (luty 2011). Jan Kaczmarczyk zapomniana ofiara zbrodni katyńskiej. 16. Nr 3 (marzec 2012). Moja Babcia Bogdzina. 17. Nr 9 (wrzesień 2012). Z dziejów dworu w Bilczycach. Artykuł z Wiadomości ( ) O mnie. Barbara Bączek. Dokumentalista z sercem Dziennik Polski ( ) O mnie. Paulina Polak. Fotografuje taki Kraków, który powoli przechodzi do przeszłości. Gazeta Gdowianin Artykuły i notki na temat Ziemi Gdowskiej, publikowane na internetowej stronie w/w gazety