Leszek Grabowski. Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość. Część LIX. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko

Transkrypt

1 Leszek Grabowski Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość. Część LIX. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko Kraków 2013

2 2 Leszek Grabowski Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość. Część LIX. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rżąka, Rajsko Kraków Na prawach rękopisu Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2013

3 3 Spis Treści 0. Wstęp 4-5 I. Wola Duchacka 6-22 II. Prokocim III. Piaski Wielkie IV. Rżąka IV. Rajsko Załącznik. Moje opracowania dostępne na forum MBC i artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego Pośród rżąckich ugorów. ( )

4 4 0. Wstęp W części LIX (59) cyklu znów powracam na teren południowych przedmieść Krakowa: Woli Duchackiej (rozdział I fot. nr: 1-34), Prokocimia (rozdział II fot. nr: ), Piasków Wielkich (rozdział III fot. nr: ) i Rżąki (rozdział IV fot. nr ), włączonych do Krakowa w 1941 roku, jako odpowiednio dzielnice: LI, L, LII i XLVIII oraz Rajska (rozdział V), którego przyłączenie do miasta nastąpiło z początkiem 1973-go roku. O historii: Woli Duchackiej, Prokocimia i Piasków Wielkich więcej piszę w części LV cyklu (patrz załącznik na końcu opracowania). W rozdziale I dokonuję przeglądu stanu zachowania reliktów zabudowy podmiejskiej usytuowanych wzdłuż ulicy Malborskiej i jej sąsiedztwa (fot. nr:1-28). Na moment tylko wpadam na zachodni kraniec Woli, do części graniczącej z Łagiewnikami (fot ). Prokocim (rozdział II) to ulubione miejsce moich spacerów. Uwieczniam w nim zarówno kolejny, końcowy etap budowy osiedla przy pętli tramwajowej, które mocno zaburzy sielankowy klimat Parku Jerzmanowskich (fot. nr: 41-51), jak i stan obecny dawnego folwarku Jerzmanowskich Na Wrzosach, który aktualnie stoi pusty, niedawno opuszczony przez zakłady pierzarskie Animex (fot. nr: 57-63), czy jeszcze bardziej zaniedbanej dawnej rządcówki (fot. nr: 64-66). Oczywiście prezentuję też kilka ujęć samego pałacu Wodzickich-Grodzickich- Jerzmanowskich (fot. nr: 67-69), który w 1910 roku, a więc w rok po śmierci Erazma, został sprzedany konwentowi ojców Augustianów. Ale główną uwagę w tym rozdziale poświęcam reliktom podmiejskiej zabudowy Prokocimia, nadal dość licznie występującym, tym razem usytuowanym w pasie wzdłuż ulic: Jesiennej, Żabiej i Ściegiennego oraz Solarzy i Czechowicza (fot. nr: ). Na końcu na moment wpadam na wzgórze Baranówka, która to nazwa wyszła już z powszechnego obiegu, gdzie znajduje się kompleks dydaktyczno-mieszkaniowy AM oraz fort nr 50 Prokocim (fot. nr: ). Z krótkiego wypadu na teren Piasków Wielkich (rozdział III) prezentuję kilka ujęć z terenów: Podedworza (fot. nr: ), jak i Podlesia (fot. nr: ), gdzie tradycyjnie uwieczniam aktualny stan krzywej kapliczki z ulicy Mokrej. Kilka słów o Rżące, której niewiele już cennych reliktów podmiejskich, zwłaszcza pewnie ze dwustuletnia chałupa (pod nr 44 dawny numer 12), znajduje się jeszcze wzdłuż ulicy Kosocickiej (fot. nr: ). Pierwsze wzmianki o tej wsi pochodzą jeszcze z końca średniowiecza, z początku XV-go wieku. Do końca XVIII-go wieku, czyli do kasaty części kościelnych majątków w ramach tzw. reform józefińskich, wieś ta należała do zakonu Duchaków. Od 1993-go roku Rżąka ma własną parafię, która powstała na obszarze nowo wybudowanego osiedla mieszkaniowego (fot. nr 120 jego początki sięgają końca lat 80-tych), wszak wcześniej przynależała do kościoła św. Jakuba na Kazimierzu, a od XIX-go wieku do świątyni w Bieżanowie (Drożdżowni).

5 5 Obecnie na dawnych polach uprawnych tej wsi, zlokalizowanych wzdłuż ulic: Jakubowskiego i Słona Woda, w ślimaczym tempie powstaje kompleks szpitalny AM, a już niebawem znaczny ich obszar ma zostać zabudowany przez wielkie blokowisko mieszkalne (fot. nr: ). A jeszcze niedawno był to wspaniały teren rekreacyjny, idealny na park, gdzie m.in. rósł półwieczny las brzozowy. Las został wycięty niemal do pnia, a inwestycja bynajmniej nie jest pewna sfinalizowania. I na koniec krótki wypad na wzgórze forteczne w Rajsku (rozdział V), skąd coraz trudniej dostrzec rozległe kiedyś panoramy Krakowa (fot. nr: ), wszak jego zbocza, wzorem innych w bliskości Krakowa, choćby pod Kopcem Kościuszki, czy na obrzeżach Lasu Wolskiego, gwałtowanie zarastają. Fort artyleryjski (nr 51) Rajsko, choć został wpisany na listę zabytków, ciągle znajduje się w bardzo kiepskim stanie (fot. nr: ), ale przynajmniej nikt nie może go świadomie dewastować, jak to ma miejsce choćby w przypadku fortu nr 50 w Prokocimiu, zlokalizowanym na wzgórzu Baranówka, gdzie skala zniszczeń i dewastacji woła o pomstę do nieba. Tyle krótkiego wstępu do albumu. Czas ucieka, systematycznie znikają kolejne relikty dawnej zabudowy podmiejskiej i niedługo albumy z mojej serii, które są rodzajem osobistego szkicownika fotograficznego, dziś niedoceniane, mogą stać się ważnymi pozycjami archiwalnymi, choć są one stricte amatorskie i hobbystyczne, a przy tym wykonywane bez jakiegokolwiek wsparcia finansowego. Ale nie ma co narzekać na czasy i robić swoje, wszak mam wewnętrzne przekonanie, że wykonuję coś pożytecznego, co w przyszłości zostanie dostrzeżone i docenione.

6 6 I. Wola Duchacka Fot. nr 1 (1-2). Zapewne międzywojenny budynek z naroża ulic: Malborskiej 34 i Dauna. ( ) Fot. nr 2. Oryginalne drzwi balkonowe i miniaturowa kapliczka ponad dawnym lokalem handlowym. ( )

7 7 Fot. nr 3 (3-4). Domek podmiejski z ulicy Malborskiej 36, latem skutecznie ukryty za żywopłotem. ( ) Fot. nr 4. ( )

8 8 Fot. nr 5 (5-6). Relikt najstarszej, wiejskiej zabudowy Woli z ulicy Malborskiej 37. ( ) Fot. nr 6. ( )

9 9 Fot. nr 7. Nieco już zniekształcona, modernistyczna kamieniczka z ulicy Malborskiej 43. ( ) Fot. nr 8. Może już powojenny domek z Malborskiej 47. ( )

10 10 Fot. nr 9 (9-10). Relikt wiejskiej zabudowy Woli z ulicy Krawieckiej 17. ( ) Fot. nr 10. ( )

11 11 Fot. nr 11 (11-12). Dawny lokal handlowy w mocno przebudowanym już, podmiejskim domu z ulicy Malborskiej 96. ( ) Fot. nr 12. Kapliczka nad wejściem do dawnego sklepu bądź szynku. ( )

12 12 Fot. nr 13 (13-14). Zapewne przedwojenny dom z ulicy Szkolnej 3. ( ) Fot. nr 14. ( )

13 13 Fot. nr 15 (15-17). Ruina podmiejskiego oryginału z ulicy Szkolnej 13. ( ) Fot. nr 16. Oryginalne obramienia okienne. ( )

14 14 Fot. nr 17. ( ) Fot. nr 18. Jeden ostatnich sadów na posesji przy ulicy Malborskiej 106. ( )

15 15 Fot. nr 19 (19-20). Zapewne sporo ponad stuletnia chałupa z ulicy Malborskiej 114, której drewniana faktura została ukryta pod tynkiem. ( ) Fot. nr 20. ( )

16 16 Fot. nr 21 (21-24). Dawna posesja Persów, bogatych włościan wolskich, z ulicy Malborskiej 124. W tym szerokim budynku po wojnie mieściła się stolarnia. ( ) Fot. nr 22. ( )

17 17 Fot. nr 23. Bliski oryginałowi podmiejski dom, który do dziś zachował wiele oryginalnych detali. ( ) Fot. nr 24. Przydomowa kapliczka typu domkowego wybudowana w 1882 roku. ( )

18 18 Fot. nr 25 (25-27). Fasada kapliczki. ( ) Fot. nr 26. Inskrypcja nad wejściem. ( )

19 19 Fot. nr 27. Data wystawienia kapliczki w tympanonie. ( ) Fot. nr 28. Dawny dwór Bemów i przyległa do niego ruina zabudowań gospodarczych z ulicy Mochnackiego 71, dziś już obiekt miejski widok od strony parku. ( )

20 20 Fot. nr 29 (29-32). Staw podworski, dziś miejski, mocno przetrzebiony po akcji ZIKiT-u. ( ) Fot. nr 30. ( )

21 21 Fot. nr 31. ( ) Fot. nr 32. ( )

22 22 Fot. nr 33. Oryginalne okna podmiejskiego kiedyś domku z ulicy Malwowej 5 ( ) Fot. nr 34. Zapewne międzywojenna willa z ulicy Przykopy 6. ( )

23 23 II. Prokocim Fot. nr 35 (35-36). Pokryty sidingiem relikt podmiejskiej zabudowy Prokocimia z ulicy Wielickiej 249. ( ) Wielicka 249 ( )

24 24 Fot. nr 37 (37-40). Ukryty za współczesnym domem podmiejski relikt spod nr 251. ( ) Fot. nr 38 (38-39). Boczna ściana od strony posesji pod nr 249. ( )

25 25 Fot. nr 39. ( ) Fot. nr 40. Boczna ściana od strony ulicy Facimiech. ( )

26 26 Fot. nr 41 (41-51). Osiedle (w budowie) przy pętli tramwajowej, które odciśnie trwałe piętno na zacisznym klimacie prokocimskiego Parku Jerzmanowskich. ( ) Fot. nr 42 (42-43). Ujęcie z wylotu ulicy Facimiech. ( )

27 27 Fot. nr 43. ( ) Fot. nr 44. Ujęcie z pętli tramwajowej. ( )

28 28 Fot. nr 45. Widok z dawnej alei dojazdowej do majątku Wodzickich-Jerzmanowskich ponad plantowanym terenem pod nową inwestycję. ( ) Fot. nr 46 (46-47). Widoki z ulicy Górników, spod rządcówki. ( )

29 29 Fot. nr 47. ( ) Fot. nr 48 (48-51). Ujęcia z Parku Jerzmanowskich. ( )

30 30 Fot. nr 49. ( ) Fot. nr 50. ( )

31 31 Fot. nr 51. Narożnik z ulicą Wielicką. ( ) Fot. nr 52 (52-54). Teren dawnych ogródków działkowych w sąsiedztwie pętli tramwajowej aktualnie plantowany pod przyszłą inwestycję. ( )

32 32 Fot. nr 53. ( ) Fot. nr 54. ( )

33 33 Fot. nr 55 (55-56). Mocno już wyszczerbiona w ostatnich latach dawna aleja dojazdowa do majątku Wodzickich-Jerzmanowskich widok od strony ulicy Wielickiej. ( )

34 34 Fot. nr 56. ( ) Fot. nr 57 (57-63). Dawny folwark Jerzmanowskiego Na Wrzosach, do niedawna zajmowany przez Krakowskie Zakłady Pierzarskie ANIMEX. ( )

35 35 Fot. nr 58 (58-60). Widoki od strony dawnej alei dojazdowej. ( ) Fot. nr 59. ( )

36 36 Fot. nr 60. ( ) Fot. nr 61 (61-62). Brama wjazdowa od strony Alei Dygasińskiego. ( )

37 37 Fot. nr 62. Budynki folwarku Na Wrzosach od strony Alei Dygasińskiego. ( ) Fot. nr 63. Boczny fragment od strony ulicy Żniwnej z datą powstania ( )

38 38 Fot. nr 64 (64-66). Tzw. rządcówka, która powstała w połowie XIX-go wieku z połączenia lamusa dworskiego i mieszkania zarządcy folwarku. Jerzmanowski dokonał jedynie nadbudowy I piętra nad łącznikiem pomiędzy oboma częściami. ( ) Fot. nr 65. Widok od strony ogrodu. ( )

39 39 Fot. nr 66. Boczny fragment od strony parku. ( ) Fot. nr 67 (67-69). Pałac Wodzickich-Grodzickich-Jerzmanowskich cześć od strony ogrodu z wejściem przebudowanym za czasów Józefa Grodzickiego. ( )

40 40 Fot. nr 68. Fasada pałacu od strony parku. ( ) Fot. nr 69. ( )

41 41 Fot. nr 70 (70-71). Wozownia (z lewej), przebudowana w 1911 roku przez Augustianów na kaplicę oraz tzw. czworaki (z prawej). ( ) Fot. nr 71. Kaplica augustiańska p.w. św. Mikołaja z Tolentino, która powstała z wozowni przebudowanej przez Jerzmanowskiego. ( )

42 42 Fot. nr 72 (72-74). Mur dawnego majątku od strony parku i resztki starych akacji. ( ) Fot. nr 73. ( )

43 43 Fot. nr 74. ( ) Fot. nr 75 (75-76). Jesienne uroki Parku Jerzmanowskich, którego pastoralny charakter już niedługo zaburzy gigantyczne osiedle niemal wypełzające do parku. ( )

44 44 Fot. nr 76. ( ) Fot. nr 75 (75-78). Nadpalona ruina podmiejskiej chaty z ulicy Jesiennej 5. ( )

45 45 Fot. nr 76. W tle wieżowce ulicy Nad Potokiem. ( ) Fot. nr 77. ( )

46 46 Fot. nr 78. ( ) Fot. nr 79 (79-80). W klimacie podmiejskiego Prokocimia; domek z ulicy Żabiej 5. ( )

47 47 Fot. nr 80. ( ) Fot. nr 81 (81-82). Miniaturowa, wiejska chatka z ulicy Żabiej 7. ( )

48 48 Fot. nr 82. ( ) Fot. nr 83(83-85). Może ostatni już folwark prokocimski z ul. Ściegiennego 54.( )

49 49 Fot. nr 84. ( ) Fot. nr 85. Zderzenie dwóch światów, z których ten stary jest na z góry straconej pozycji. ( )

50 50 Fot. nr 86 (86-87). Fragment podmiejskiej zabudowy ulicy Ściegiennego w sąsiedztwie domku pod nr 38. ( ) Fot. nr 87. ( )

51 51 Fot. nr 88 (88-89). Kolejna chałupa (z ulicy Ściegiennego 24) z czasów, gdy Prokocim był podmiejską gminą. ( ) Fot. nr 89. ( )

52 52 Fot. nr 90 (90-91). Kolejny relikt podmiejskiej zabudowy Prokocimia z ulicy Ściegiennego 39. ( ) Fot. nr 91. Tylna część dawnej chałupy. ( )

53 53 Fot. nr 92 (92-95). Często prezentowany przeze mnie relikt z ulicy Ściegiennego 12. W tle wieżowce ulicy Nad Potokiem. ( ) Fot. nr 93. ( )

54 54 Fot. nr 94. ( ) Fot. nr 95. ( )

55 55 Fot. nr 96 (96-97). Również często pokazywany przeze mnie domek z ulicy Solarzy 10. ( ) Fot. nr 97. ( )

56 56 Fot. nr 98. Oryginalna tabliczka z czasów po 1941 roku, kiedy Prokocim został włączony w obręb Krakowa, jako 49-ta dzielnica. ( ) Fot. nr 99 (99-103). Równie często odwiedzana przeze mnie willa z ulicy Czechowicza 10, która systematycznie podlega degradacji, choć jest to przykład zabudowy w stylu szwajcarskim, typowej dla znanych kurortów. ( )

57 57 Fot. nr 100 ( ). Wyjątkowej urody weranda. ( ) Fot. nr 101. Czechowicza 10 ( )

58 58 Fot. nr 102. ( )

59 59 Fot. nr 103. ( )

60 60 Fot. nr 104. Krótki wypad na wzgórze Baranówka, skrajną część dawnej wsi, która to dawna nazwa wyszła już z obiegu. W tle fort artyleryjski nr 50 - Prokocim. ( ) Fot. nr 105. Współczesna zabudowa wzgórze Baranówka: z prawej Wydział Farmacji UJ, z lewej trzy akademiki dawnej AM. ( )

61 61 III. Piaski Wielkie Fot. nr 106 ( ). Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa z ulicy Cechowej 144. ( ) Fot. nr 107. Krótka historia świątyni z gabloty w jej przedsionku. ( )

62 62 Fot. nr 108. Dawny dworek Marchwickich z ulicy Podedworze 30. ( ) Fot. nr 109. Dworski staw, który po latach agonii znów odżył. ( )

63 63 Fot. nr 110. Figura św. Floriana w narożu ulic: Szpakowej i Sadka. ( ) Fot. nr 111. Blokowisko przy ulicy Bochenka, które powstaje w miejscu, gdzie w latach 80-tych miał powstać tzw. Szpital Podgórski. ( )

64 64 Fot. nr 112 ( ). Ulubiona przeze mnie krzywa kapliczka z ulicy Mokrej. W tle akademiki UJ na wzgórzu Baranówka. ( ) Fot. nr 113. ( )

65 65 Fot. nr 114 ( ). Puste jeszcze tereny pomiędzy ulicami: Mokrą i Czajną stan za pięć dwunasta przed ich zabudową. ( ) Fot. nr 115. Widok w stronę ulicy Obronnej. ( )

66 66 IV. Rżąka Fot. nr 116 ( ). Ulica Słona Woda, która stanie się osią mającego tu powstać wielkiego blokowiska. ( ) Fot. nr 117. Widok od strony Osiedla Rżąka. ( )

67 67 Fot. nr 118. Teren po wycince 40-to letniego lasu, gdzie ślimaczy się budowa kompleksu szpitalnego AM. ( ) Fot. nr 119. Widok w stronę ulicy Jakubowskiego, gdzie ostały się resztki dawnego lasku brzozowego. ( )

68 68 Fot. nr 120. Osiedle Rżąka widok z rżąckich (jeszcze) ugorów. ( ) Fot. nr 121 ( ). Bezcenna chałupa z ulicy Kosocickiej 44 (dawny numer Rżąka 12), która może mieć nawet 200 lat. ( )

69 69 Fot. nr 122. ( ) Fot. nr 123. ( )

70 70 Fot. nr 124. ( ) Fot. nr 125. ( )

71 71 Fot. nr 26 ( ). Podmiejski domek z ulicy Kosocickiej 46. ( ) Fot. nr 127. ( )

72 72 Fot. nr 128. ( ) Fot. nr 129 ( ). Niewiele pozostało już starych chałup wzdłuż ulicy Kosocickiej, jak choćby ta spod numeru 49. ( )

73 73 Fot. nr 130. ( ) Fot. nr 131. I jeszcze jeden relikt dawnej zabudowy Rżąki spod nr 74. ( )

74 74 Fot. nr 132. Dziczejący sad w sąsiedztwie autostrady na granicy z Krzyszkowicami. ( ) Fot. nr 133 ( ). Zapomniany, choć już zaśmiecany dawny staw rybny. ( )

75 75 Fot. nr 134. Staw za autostradą przy granicy: Rżąki, Krzyszkowic i Kosocic. ( ) Fot. nr 135. Porzucone ogródki działkowe na terenie za autostradą. ( )

76 76 V. Rajsko Fot. nr 136. Osiedle Nowy Kurdwanów widok górnej części ulicy Tuchowskiej. ( ) Fot. nr 137. Podobny widok ze szczytu koszar fortu nr 51. ( )

77 77 Fot. 138 ( ). Fort artyleryjski Rajsko (nr 51). Koszary szyjowe. ( ) Fot. nr 139. Kaponiera w prawym fragmencie koszar. ( )

78 78 Fot. nr 140. Brama wjazdowa już bez napisu w górnej części. ( )

79 79 Fot. nr 141. Koszary szyjowe w stronę prawego skrzydła. ( ) Fot. nr 142. Kaponiera w lewym skrzydle koszar. ( )

80 80 Fot. nr 143. Schron na tyłach koszar. ( ) Fot. nr 144. Podmiejski domek z ulicy Tuchowskiej 115 (róg z ulicą Osterwy) widok od strony podwórka. ( )

81 81 Załącznik Moje opracowania dostępne na forum Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej i Europeany oraz artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego LESZEK GRABOWSKI (1953) leszek.grabowski@interia.pl Facebook: Grabowski/ Na wzniesieniu nad dawnym kamieniołomem Libana. W tle Kopiec Krakusa i Mój Kraków.

82 82 A. Opracowania dotyczące Krakowa A.1. Wspomnienia 1. Obraz Krakowa lat 60-tych we wspomnieniach z dzieciństwa. Edycja XII uzup Moja przygoda z Technikum Energetycznym w Krakowie w latach Edycja VI. A.2. Fotografie archiwalne 1. Kraków i jego okolice w fotografii z lat Kraków i Małopolska w fotografii z końca XX-go wieku. A.3. Albumy o Krakowie I. Współczesny Kraków w klimacie z fotografii Ignacego Kriegera. 1. Część I. Stare Miasto Część II. Kazimierz, Stradom i Podgórze Część III. Obrzeża Starego Miasta i dawne przedmieścia. Kleparz, Biały Prądnik, Krowodrza, Piasek, Nowy Świat, Zwierzyniec i Półwsie, Dębniki, Wesoła, Grzegórzki, Wola Duchacka, Prokocim Część IV. Uzupełnienia. Śródmieście, Piasek, Wesoła, Stradom, Kazimierz i Podgórze. Edycja II Część V. Uzupełnienia krakowski kalejdoskop. Śródmieście, Kleparz, Wesoła, Piasek, Nowy Świat, Półwsie i Zwierzyniec, Stradom, Kazimierz, Podgórze.

83 83 II. Podglądanie starego Krakowa. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście. Wokół Rynku Głównego. Kwiecień 2009 lipiec Część II. Zabytkowe Śródmieście. Dawny Okół i jego przedpole. Kwiecień 2009 lipiec Część III. Wawel i jego okolice, Stradom i Kazimierz. Kwiecień 2009 sierpień Część IV. Podgórze. Przekrój przez rok Kwiecień 2009 lipiec Część V. Podgórze. Sierpień 2010 czerwiec Kamieniołom Libana w marcu III. Dawne przedmieścia Krakowa - ulatująca przeszłość. 1. Część I. Bieżanów, Prokocim, Wola Duchacka. Edycja II Część II. Piaski Wielkie, Kurdwanów, Jugowice Część III. Zakrzówek, Dębniki, Ludwinów Część IV. Zwierzyniec i Półwsie, Przegorzały, Wola Justowska, Czarna Wieś i Kawiory Część V. Łęg, Mogiła, Krzesławice, Bieńczyce. Edycja II 6. Część VI. Uzupełnienia: Prokocim, Wola Duchacka, Rżąka, Piaski Wielkie, Ludwinów, Zakrzówek, Dębniki i Mogiła. Edycja II Część VII. Bronowice Małe i Wielkie, Krowodrza i Biały Prądnik. Edycja II 8. Część VIII. Płaszów, Kosocice i Rajsko Część IX. Uzupełnienia (cd): Bieńczyce, Mogiła, Łęg, Prokocim, Wola Duchacka i Piaski Wielkie Część X. Kobierzyn i Skotniki, Tyniec i Pychowice

84 Część XI. Spacer po południowych i zachodnich obrzeżach Krakowa. Mogiła, Bieżanów, Prokocim i Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Kurdwanów, Swoszowice i Jugowice, Łagiewniki, Zakrzówek, Czarna Wieś i Bronowice Małe, Nowa Wieś i Krowodrza Część XII. Biały Prądnik (cd), Czerwony Prądnik, Czyżyny, Rakowice, Mistrzejowice, Zesławice, Grębałów, Bieńczyce (cd), Krzesławice (cd) i Piaski Wielkie (cd) Część XIII. Uzupełnienia: Bieżanów, Rajsko, Swoszowice, Łagiewniki i Pychowice Część XIV. Uzupełnienia: Mogiła, Krzesławice, Rakowice (Wieczysta) i Prokocim Część XV. Czarna Wieś i Kawiory, Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec oraz Dębniki i Zakrzówek w zimowej szacie Część XVI. Mogiła (cd), Bronowice Małe (cd), Łobzów, Zakrzówek (cd) i Skotniki Część XVII. Górka Narodowa, Witkowice i Biały Prądnik. Mini dodatekprzykłady dawnego budownictwa wiejskiego z terenu Ziemi Krakowskiej i Polski Południowej Część XVIII. Zwierzyniec (Salwator), Wola Duchacka, Pychowice, Bodzów i Kostrze, Rżąka. Krakowskie i podkrakowskie krajobrazy Część XIX. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy: Bonarka, Płaszów i Podgórze, Prokocim Stary i Nowy, Rżąka, Krzyszkowice, Kosocice i Piaski Wielkie Dawne przedmieścia Krakowa ulatująca przeszłość (część XX). Stara Mogiła, Mydlniki, Chełm i Wola Justowska Część XXI. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Łęg, Dębniki, Zakrzówek Część XXII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka i Łagiewniki Część XXIII. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Zwierzyniec (Salwator i Sikornik) i Las Wolski Część XXIV. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd). Rybitwy, Płaszów, Rżąka, Piaski Wielkie, Wola Duchacka i Zakrzówek.

85 Część XXV. Wola Duchacka, Płaszów, Łagiewniki i Małe Bronowice(cd) Część XXVI. Wola Duchacka, Prokocim, Zwierzyniec, Czarna Wieś i Wola Justowska. Umykające krakowskie i podkrakowskie krajobrazy (cd) Część XXVII. Grzegórzki, Dąbie, Płaszów, Jugowice i Swoszowice Część XXVIII. Jesienny rekonesans po południowych przedmieściach Krakowa Płaszów, Wola Duchacka, Prokocim, Rżąka i Piaski Wielkie Część XXIX. Jesienny rekonesans po ginącym świecie: Ludwinowa, Zakrzówka i Dębnik Część XXX. Zimowa sceneria dawnych przedmieść Krakowa: Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Bielany, Dębniki i Piaski Wielkie Część XXXI. Łobzów, Krowodrza, Zakrzówek, Pychowice, Łagiewniki i Rżąka Część XXXII. Zwierzyniec, Czarna i Nowa Wieś oraz Łobzów Część XXXIII. Sikornik, Las Wolski, Bielany i Przegorzały Część XXXIV. Stary Prokocim, Piaski Wielkie (Świątniki, Podedworze i Podlesie), Wola Duchacka, Rżąka, obrzeże Płaszowa i Podgórza Część XXXV. Wola Duchacka, Kosocice i Barycz, Płaszów, Rybitwy, Bieńczyce i Olsza Część XXXVI. Wiosenny rekonesans po południowych obrzeżach miasta. Płaszów (Bagry), Stary Prokocim, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Kurdwanów, Kosocice, Łagiewniki, Zakrzówek, Dębniki, Półwsie i Zwierzyniec Część XXXVII. Wola Justowska i Las Wolski, Półwsie i Zwierzyniec, Łagiewniki, Jugowice, Rajsko i Kosocice Część XXXVIII. Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część XXXIX. Borek Fałęcki, Bonarka, Dębniki, Zakrzówek, Półwsie i Zwierzyniec, były Obóz Koncentracyjny Płaszów Część XL. Czyżyny, Rybitwy i Ludwinów.

86 Część XLI. Warszawskie, Krowodrza, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Półwsie i Zwierzyniec, Kurdwanów i Borek Fałęcki Część XLII. W zimowej scenerii Pleszowa i Mogiły Część XLIII. W jesiennej i zimowej scenerii: Woli Duchackiej, Piasków Wielkich i Rżąki Część XLIV. W jesiennym i zimowym klimacie Prokocimia Część XLV. Płaszów, Olsza i Rakowice Część XLVI. Raz jeszcze Zwierzyniec Część XLVII. Wzdłuż tradycyjnego Zakrzówka i wokół Skał Twardowskiego Część XLVIII. Krowodrza, Półwsie Zwierzynieckie, Zwierzyniec i Sikornik, Wola Justowska i Las Wolski, Dębniki, Zakrzówek, Łagiewniki Część XLIX. Podgórze okolice Bonarki i kamieniołom Libana, teren KL Płaszów na skraju Woli Duchackiej, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Jugowice, Kurdwanów, Kosocice, Rajsko i Barycz Część L. Borek Fałęcki, Kobierzyn, Skotniki i Pychowice Część LI. Stary Płaszów i Bagry, Prokocim, Bieżanów, Piaski Wielkie Część LII. Zakrzówek i Skały Twardowskiego, Wola Duchacka, teren dawnego KL Płaszów i jego obrzeże, Podgórze Kopiec Krakusa, Mały Płaszów i Rybitwy, Bieżanów Część LIII. Krakowski kalejdoskop: Zakrzówek, Borek Fałęcki, Łagiewniki, Kurdwanów, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Kosocice Część LIV. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś i Zwierzyniec Część LV. Zakrzówek, Ludwinów, Wola Duchacka, Piaski Wielkie i Prokocim Część LVI. Krowodrza, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, Rajsko Część LVII. Krzesławice, Dębniki, Zakrzówek, Ludwinów

87 87 IV. Krakowskie panoramy i widoki 1. Część I. Wiosna Część II. Lato Część III. Jesień Część IV. Zima 2011/ Część V. Wiosna Część VI. Lato Część VII. Jesień Część VIII. Ostatnia zima rżąckiego uroczyska, czyli przykład symbiozy człowieka i przyrody po krakowsku Część IX. Zima 2012/13. Krowodrza, Łobzów, Nowa Wieś, Czarna Wieś, Zwierzyniec, Zakrzówek, Ludwinów, Podgórze (Kopiec Krakusa), Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rajsko, Prokocim i Płaszów (Bagry) Część X. Przedwiośnie Edycja II. Krowodrza, Nowa i Czarna Wieś, Zwierzyniec, Podgórze, Wola Duchacka, Borek Fałęcki, Płaszów, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice Część XI. Wiosna Rondo Mogilskie, wokół Wisły, Zwierzyniec, Półwsie Zwierzynieckie, Zakrzówek Skały Twardowskiego, Podgórze Kopiec Krakusa, Las Bonarka, Płaszów - Bagry, Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Rajsko, Krzyszkowice Część XII. Lato Kopiec Piłsudskiego, Las Wolski, podnóże Kopca Kościuszki, Skały Twardowskiego, dębnicki brzeg Wisły, Krzesławice, Płaszów Bagry, Wola Duchacka (teren dawnego KL Płaszów i Park Duchacki), Piaski Wielkie, rżąckie ugory, Kosocice, Krzyszkowice

88 88 V. Drzwi krakowskich kamienic czynszowych i domów podmiejskich 1. Część I. Piasek i Nowy Świat Część II. Śródmieście, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Dębniki i Podgórze 3. Część III. Śródmieście (cd.), Piasek (cd.), podmiejski Kraków Część IV. Śródmieście (cd.), Kleparz, Wesoła (cd.) Część V. Śródmieście, Piasek, Kleparz i Wesoła uzupełnienia Część VI. Wesoła, Stradom i Kazimierz (cd.) oraz podmiejska Krowodrza Część VII. Piasek, Wesoła, Kazimierz i Podgórze uzupełnienia Część VIII. Piasek uzupełnienia. VI. Detale krakowskich czynszówek i domów. Wybrane drzwi i portale, klamki, okna i obramienia, witraże i figury naścienne. 1. Część I. Zabytkowe Śródmieście Część II. Kleparz, Stradom, Kazimierz, Wesoła, Piasek i Nowy Świat. VI. Krakowskie i podkrakowskie jeziora, stawy, rozlewiska i mokradła 1. Część I. Dawna plaża pod Wawelem, Planty, Bronowice Wielkie, Czarna Wieś, Błonia, Zwierzyniec, Mydlniki i Kryspinów, Zakrzówek, Ludwinów, pogranicze Pychowic i Bodzowa, pychowickie łąki, Przegorzały i Bielany, posolvay owskie stawy w Borku Fałęckim, okolice Bonarki, kamieniołom Libana, teren KL Płaszów, Bagry, nabrzeże Wisły w Rybitwach i Płaszowie, Dąbie, łąki mogilskie, Bieńczyce i Olsza Część II. Parki: w Nowym i Starym Prokocimiu, Wola Duchacka, Piaski Wielkie, Rżąka, Krzyszkowice, Rajsko, Kosocice, Barycz i Wieliczka. VII. Liczne albumy o Krakowie i jego okolicach opublikowane na mojej stronie serwisu społecznościowego Facebook:

89 89 B. Opracowania dotyczące Ziemi Gdowskiej B.1. Sagi i historie rodzinne 1. Saga rodu Grabowskich z Bilczyc i Liplasa koło Gdowa. Edycja IX 2. Saga rodu Chanków i Kędrynów z Podolan i okolic Gdowa. Edycja VI 3. Szkic do historii badań nad drzewem genealogicznym rodu Chanków z Podolan i okolic Gdowa Notka o rodach: Kaletów Wójcioków, Augustynków Frysiów i Mrozowskich z Bilczyc koło Gdowa. Edycja V B.2 Albumy o Ziemi Gdowskiej I. Gdów i jego okolice odchodzący świat 1. Część I. Edycja II. Gdów, Bilczyce, Liplas, Podolany, Wola Zręczycka, Jaroszówka, Lipnica Murowana Część II. Gdów, Przebieczany, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec, Klęczana, Wola Zręczycka Część III. Edycja II. Wiatowice, Niegowić, Marszowice, Gdów i inne. Szlak Papieski odcinek od Klęczany do Łapanowa Część IV. Edycja II. Bilczyce, Gdów, Podolany, Wola Zręczycka i Zręczyce Część V. Bilczyce, Liplas, Marszowice, Gdów i Grzybowa Część VI. Zagórzany, Gdów, Podolany, Jaroszówka, Wieniec, Nieznanowice, Marszowice, Bilczyce i Łazany Część VII. Lednica Górna, Trąbki, Łazany Bilczyce, Gdów, Marszowice, Wola Zręczycka i Zagórzany Część VIII. Łazany, Gdów, Niegowić, Krakuszowice, Grodkowice, Klęczana, Kobylec i Łapanów 9. Część IX. Nieznanowice, Pierzchów, Cichawa. Szlak Papieski odcinek od Niegowici do granic Klęczany Część X. Edycja II. Łazany, Bilczyce, Gdów, Pierzchów, Niegowić i Wiatowice.

90 Część XI. Jawczyce, Liplas, Gdów, Wola Zręczycka, Kobylec; wybrane archiwalia Część XII. Gdów, Marszowice, Jaroszówka, Kobylec; kilka wyburzonych już chałup z Gdowa, Marszowic i Kobylca. C. Opracowania dotyczące Ziemi Krakowskiej. I. Dawny świat okolic Krakowa C.1. Albumy o Ziemi Krakowskiej 1. Część I. Dobczyce i Dziekanowice Część II. Wieliczka i Rożnowa Część III. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Czarnochowice, Lednica Górna, Przebieczany, Biskupice, Szczygłów, Surówki Zabłocie Część IV. Wieliczka i jej okolice (cd). Wieliczka, Krzyszkowice, Lednica Górna, Czarnochowice i Śledziejowice Część V. Łapanów i jego okolice. Łapanów, Kobylec, Jaroszówka, Szlak Papieski odcinek od Łapanów do Kobylca Część VI. Dobczyce i ich okolice (cd). Dobczyce i Kornatka 7. Część VII. Mozaika podkrakowska. Edycja II. Puszcza Niepołomicka i jej okolice, Brzesko Nowe, Pleszów, Kościelniki i Górka Kościelnicka, Zielonki, Korzkiew i ich okolice, Rudawa i jej okolice, Wola Zręczycka i Zagórzany, wokół Dobczyc i Podchybie koło Lanckorony. Dodatek Podkarpacie, okolice Rzeszowa: Świlcza, Mrowla i Bratkowice Część VIII. Bochnia i jej okolice. Ziemia Tarnowska. Edycja III. Bochnia, Łapczyca, Lipnica Murowana, Jasień Brzeski, Tarnów i Ładna. Cmentarze wojenne o okresu I-ej wojny światowej z okolic Tarnowa Część IX. Wieliczka i jej okolice (cd). Wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, Śledziejowice i Kokotów Część X. Wieliczka i jej okolice (cd). Edycja II. Lednica Górna, wokół centrum Wieliczki, Krzyszkowice oraz panoramy z Chabrowego Wzgórza, krajobrazy wokół Baryczy.

91 Część XI. Bochnia i jej okolice (cd). Bochnia i Łapczyca Część XII. Wieliczka i jej okolice (cd). Rekonesans wokół wzgórza Pod Baranem Część XIII. Wieliczka i jej okolice (cd.). Migawki z Wieliczki. Jeszcze jeden spacer po dawnych Krzyszkowicach Część XIV. Edycja II. Wieliczka i jej okolice cd. Galicyjskiej Wieliczki ciąg dalszy, Wzgórze Kaim Część XV. Edycja II. Migawki z trasy: Staniątki, Niepołomice, Wola Batorska, Uście Solne, Szczurowa, Żabno, Ujście Jezuickie, Opatowiec, Gręboszów. Cmentarze wojenne i pomniki z okresu I-ej wojny światowej (cd.): Wola Batorska - Sitowiec, Biskupice Radłowskie, Otfinów, Ujście Jezuickie, Gręboszów. Okolice Brzeska i Tarnowa uzupełnienia. D. Przydrożne zabytki sztuki sakralnej z rejonów: Krakowa, jego okolic i Ziemi Krakowskiej I. Zabytkowe figury, kapliczki i krzyże przydrożne z rejonu Krakowa i jego okolic. 1. Część I. Dawne przedmieścia Krakowa i podkrakowskie wsie Część II. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy Część III. Ziemia Krakowska. Wieliczka, Gdów, Dobczyce i ich okolice Część IV. Centrum Krakowa w obrębie dawnego rdzenia austriackiej twierdzy uzupełnienia Część V. Ziemia Krakowska cd. Wieliczka i jej okolice, Trąbki, Łazany, Gdów i jego okolice, Szlak Papieski: Niegowić Marszowice Klęczana - Kobylec - Łapanów, Łapanów i jego okolice, Niepołomice i ich okolice, Dołęga koło Szczurowej, Kościelniki, Bochnia i jej okolice, Dębno Tarnowskie, Żabno i jego okolice, Wola Pogórska.

92 92 E. Artykuły w Głosie Wielickim 1. Nr 1 (styczeń 2009) Odchodzący świat. 2. Nr 2 (luty 2009) Negatyw na szklanej płytce. 3. Nr 10 (październik 2009) Zapomniany mieszkaniec Bilczyc ; o Franciszku Augustynku Antonim Wichurze - w setną rocznicę jego narodzin. 4. Nr 12 (grudzień 2009) Bilczyce z lat mego dzieciństwa 5. Nr 1 (styczeń 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 2 (luty 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 3 (marzec 2010) Bajeczna chałupa mojej babki z Bilczyc. Część Nr 4 (kwiecień 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 5 (maj 2010) Gdów z lat mojego dzieciństwa - początku lat 60-tych XX-go wieku. Część Nr 6 (czerwiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 7 (lipiec 2010) Tradycja nazw i przezwisk z dawnych Bilczyc. Część Nr 8 (sierpień 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 10 (październik 2010) Moja prababka Magdusia. Część Nr 1 (styczeń 2011). Wspomnienie Marcina Ciężarka. 15. Nr 2 (luty 2011). Jan Kaczmarczyk zapomniana ofiara zbrodni katyńskiej. 16. Nr 3 (marzec 2012). Moja Babcia Bogdzina. 17. Nr 9 (wrzesień 2012). Z dziejów dworu w Bilczycach. Artykuł z Wiadomości ( ) O mnie. Barbara Bączek. Dokumentalista z sercem Dziennik Polski ( ) O mnie. Paulina Polak. Fotografuje taki Kraków, który powoli przechodzi do przeszłości.