Gmina Bielsko-Biała Aktualna sytuacja i potrzeby osób niepełnosprawnych w Bielsku-Białej IMAS International

Transkrypt

1 Gmina Bielsko-Biała Aktualna sytuacja i potrzeby osób niepełnosprawnych w Bielsku-Białej Rezultaty badań prowadzonych wśród mieszkańców Bielska-Białej, w tym osób niepełnosprawnych (XI 2007) IMAS International

2 CELE opis aktualnej sytuacji i potrzeb osób niepełnosprawnych w Bielsku Białej z uwzględnieniem perspektyw zasadniczych grup zainteresowanych problemem sprawnych i niepełnosprawnych W szczególności pozyskanie informacji na temat: aktualnej sytuacji osób niepełnosprawnych, potrzeb niepełnosprawnych oraz ich zaspokojeniu, poziomu aktywności zawodowej i społecznej, barier, problemów dnia codziennego, oceny działalności samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych na rzecz niepełnosprawnych. 2

3 METODOLOGIA Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI) ok. 20 min Czas badania: główne próby: a. Reprezentatywna próba mieszkańców Bielska-Białej w wieku 15 lat i powyŝej (n=300) dobrana losowo z ogólnodostępnych baz teleadresowych b. Celowa próba rozszerzona (boost sample) niepełnosprawnych *) mieszkańców Bielska-Białej w wieku 15 lat i powyŝej lub ich opiekunów (w sytuacji, gdy osoba niepełnosprawna nie jest w stanie wziąć udziału w badaniu osobiście ze względu na brak samodzielności), dobrana celowo w gospodarstwach domowych wylosowanych z ogólnodostępnych baz teleadresowych (próba zakładana n=250, ostatecznie uzyskana n=215 niepełnosprawnych 15+ i n=82 opiekunów) **). *) W badaniu przyjęto definicję niepełnosprawności uŝywaną w NSP GUS 2002, zgodnie z którą za niepełnosprawnego uwaŝa się osobę, która ma: całkowicie lub powaŝnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych dla swojego wieku z powodu kalectwa lub przewlekłej choroby lub wydane orzeczenie prawne co do niepełnosprawności. **) Ostateczne próby waŝone statystycznie ze względu na poziom wykształcenia. 3

4 Podpróby wyróŝnione do analiz nazwa próby cechy próby wielkość próby*) źródło próby mieszkańcy Bielska-Białej reprezentatywna próba mieszkańców Bielska- Białej w wieku 15 lat i powyŝej n=300 próba główna w badaniach sprawni nieopiekunowie osoby nie deklarujące niepełnosprawności i nie sprawujące opieki nad niepełnosprawnym niesamodzielnym n=208 podpróba próby głównej niepełnosprawni osoby spełniające kryterium niepełnosprawności biologicznej lub prawnej n=229 suma osób spełniających kryteria a. z próby głównej n=66 b. z próby celowej n=163 opiekunowie osoby sprawne lub niepełnosprawne opiekujące się w gospodarstwie domowym osobą niepełnosprawną, która nie byłaby w stanie samodzielnie wziąć udziału w badaniu n=88 suma osób spełniających kryteria a. z próby głównej n=26 b. z próby celowej n=62 *) Podawane liczebności prób po waŝeniu. 4

5 GŁÓWNE WYNIKI Percepcja i postawy Charakterystyka śycie i potrzeby Bielsko-Biała 5

6 Percepcja niepełnosprawnych i postawy wobec nich

7 Społeczna percepcja niepełnosprawnych jest: stereotypowa zdominowana przez dysfunkcje ruchowe generalnie pozytywna (bardziej wśród sprawnych niŝ samych niepełnosprawnych i ich opiekunów) wynikiem raczej społecznych komunikatów niŝ własnych doświadczeń z niepełnosprawnymi 7

8 SKOJARZENIA Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ spontanicznie: Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) osoba nie w pełni sprawna/ nie moŝe Ŝyć normalnie/ ograniczona w Ŝyciu (ogólnie) osoba ograniczona ruchowo/ niezdolność ruchowa potrzebujący pomocy/ mający problemy/ niesamodzielny zróŝnicowane, ale uproszczona percepcja = dominują problemy i bariery, pomaganie, negatywne emocje osoba na wózku bariery jakim muszą stawić czoła/ kłopoty/ problemy inwalida/ kaleka/ ułomny wózek inwalidzki/ kule osoba chora osoba niewidoma/ niesłysząca/ nie w pełni sprawna psychicznie litość/ współczucie/ troska osoba bez ręki, nogi (i innych części ciała), dysfunkcja tragedia, dramat, nieszczęście, cierpienie osoba pokrzywdzona/ poszkodowana przez los taki sam czlowiek jak inni/ normalny czlowiek nie moŝna znaleźć pracy inne nie wiem/ brak skojarzeń/ odmowa 8

9 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ = SILNIE UTOśSAMIANA Z DYSFUNKCJAMI RUCHOWYMI Kiedy mówi się o niepełnosprawnych jakie osoby przychodzą Panu(i) na myśl przede wszystkim, chodzi tu o rodzaj dysfunkcji? (spontanicznie) Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) dysfunkcje narządów ruchu dysfunkcje wzroku dysfunkcje intelektualne zaburzenia psychiczne/ neurologiczne dysfunkcje słuchu dysfunkcje mowy 1 niesprawność będąca efektem choroby 1 1 niesprawność w efekcie wypadku 1 zaburzenia genetyczne niesprawność związana ze starszym wiekiem 1 potrzeba pomocy innej osoby 1 1 niesprawność będąca efektem utraty narządów wewnętrznych niesprawność będąca efektem nałogów inne 9

10 OPINIE NA TEMAT NIEPEŁNOSPRAWNYCH SĄ BARDZIEJ POZYTYWNE WŚRÓD SPRAWNYCH TYLKO ODPOWIEDZI TAK Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) e. mogą Ŝyć tak samo jak inni, wymagają jedynie dodatkowych ułatwień f. powinny otrzymywać dodatkowe finanse d. obecnie za mało się robi dla osób niepełnosprawnych c. często mają kompleksy i niską samoocenę. k. nie powinno się dzielić ludzi na niepełnosprawnych i sprawnych i. niektórzy nie powinni mieć dzieci h. niektórzy nie powinni zakładać rodziny, tworzyć związków g. powinny pogodzić się ze swoją sytuacją i nie starać się Ŝyć jak inni b. często Ŝądają za wiele, zmuszają innych do dostosowania się do nich a. na ogół sami są winni swojemu kalectwu j. mają za duŝo przywilejów Pozytywne postawy, przekonanie o słuszności pomocy, otwartość na współuczestnictwo w Ŝyciu społecznym, ale z ograniczeniami, przypisywanie kompleksów i niskiej samooceny 10

11 DEKLAROWANA AKCEPTACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH POZA BLISKIMI ZWIĄZKAMI I PRZEŁOśONYM (mieszkańcy BB 15+) Na ile łatwo zaakceptował(a)by Pan(i) to, by niepełnosprawny był.: Pana(i) sąsiadem 1 8 pracował/ uczył się w tym samym budynku 1 8 Pana(i) kolegą z tego samego pokoju z pracy Pana(i) przełoŝonym Pana(i) bliskim przyjacielem przyjacielem Pana(i) dziecka 8 Pana(i) zięciem/ synową Pana(i) męŝem/ Ŝoną ( 1 ) - bardzo trudno byłoby się na to zgodzić ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - zdecydowanie zgodziłbym się nie wiem 11

12 DEKLAROWANA AKCEPTACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH POZA BLISKIMI ZWIĄZKAMI I PRZEŁOśONYM (sprawni nieopiekunowie) Na ile łatwo zaakceptował(a)by Pan(i) to, by niepełnosprawny był.: Pana(i) sąsiadem 1 8 pracował/ uczył się w tym samym budynku 1 8 Pana(i) kolegą z tego samego pokoju z pracy 8 Pana(i) przełoŝonym 8 Pana(i) bliskim przyjacielem 9 przyjacielem Pana(i) dziecka 8 Pana(i) zięciem/ synową Pana(i) męŝem/ Ŝoną ( 1 ) - bardzo trudno byłoby się na to zgodzić ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - zdecydowanie zgodziłbym się nie wiem 12

13 DEKLAROWANA AKCEPTACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH POZA BLISKIMI ZWIĄZKAMI I PRZEŁOśONYM (niepełnosprawni) Na ile łatwo zaakceptował(a)by Pan(i) to, by niepełnosprawny był.: Pana(i) sąsiadem Pana(i) bliskim przyjacielem pracował/ uczył się w tym samym budynku Pana(i) kolegą z tego samego pokoju z pracy Pana(i) przełoŝonym przyjacielem Pana(i) dziecka Pana(i) zięciem/ synową 7 Pana(i) męŝem/ Ŝoną 7 ( 1 ) - bardzo trudno byłoby się na to zgodzić ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - zdecydowanie zgodziłbym się nie wiem 13

14 DEKLAROWANA AKCEPTACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH POZA BLISKIMI ZWIĄZKAMI I PRZEŁOśONYM (opiekunowie) Na ile łatwo zaakceptował(a)by Pan(i) to, by niepełnosprawny był.: Pana(i) sąsiadem 9 pracował/ uczył się w tym samym budynku Pana(i) kolegą z tego samego pokoju z pracy Pana(i) przełoŝonym Pana(i) bliskim przyjacielem 9 przyjacielem Pana(i) dziecka 9 Pana(i) zięciem/ synową 8 Pana(i) męŝem/ Ŝoną 8 ( 1 ) - bardzo trudno byłoby się na to zgodzić ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - zdecydowanie zgodziłbym się nie wiem 14

15 DEKLAROWANA AKCEPTACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH JAKO SĄSIADÓW = NIE DLA NAŁOGÓW I ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH Osobę z jakim typem niesprawności łatwo byłoby Panu(i) zaakceptować jako sąsiada? Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) dysfunkcje wzroku dysfunkcje słuchu dysfunkcje mowy dysfunkcje narządów ruchu niesprawność będąca efektem choroby niesprawność będąca efektem utraty narządów wewnętrznych niesprawność związana ze starszym wiekiem niesprawność w efekcie wypadku zaburzenia genetyczne dysfunkcje intelektualne zaburzenia psychiczne niesprawność będąca efektem nałogów typ niesprawności nie ma znaczenia (kaŝdego akceptuję) nie akceptuję Ŝadnego niepełnosprawnego

16 KONTAKTY SPRAWNI NIEPEŁNOSPRAWNI = OGRANICZONE DO RODZINY I ZNAJOMYCH Czy ma Pan(i) obecnie lub miał(a) w przeszłości kontakty z niepełnosprawnymi? (innymi niŝ w rodzinie) Nie 2 Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Tak, mam obecnie 4 Nie 3 Sprawni nieopiekunowie (n=208) Tak, mam obecnie 3 Nie 2 Niepełnosprawni (n=229) Tak, ale w przeszłości 1 Nie Opiekunowie (n=88) Tak, ale w przeszłości 2 Tak, ale w przeszłości 3 Tak, ale w przeszłości 2 Tak, mam obecnie 4 Tak, mam obecnie 8 Pyt.10:Jeśli TAK to jakiego typu to były kontakty? (n=214) (n=140) (n=163) (n=81) rodzinne koleŝeńskie sąsiedzkie w organizacjach 1 wolontariat zawodowe sporadyczne/ przypadkowe inne 16

17 ZNAJOMOŚĆ AKCJI/ DZIAŁAŃ NA RZECZ NIEPEŁNOSPRAWNYCH W BB = słaba, zróŝnicowana Czy zna Pan(i), choćby ze słyszenia, akcje/ specjalne działania na rzecz niepełnosprawnych organizowane w BB? Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=228) Opiekunowie (n=88) NIE TAK spontanicznie: zbiórki pienięŝne/ fantowe akcje parafialne/ dzielnicowe/ w rynku imprezy kulturalne/ spotkania towarzyskie akcje świąteczne Teatr Grodzki zawody sportowe dla niepełnosprawnych akcje dotyczące róŝnych typów schorzeń szkoły integracyjne Dni Niepełnosprawności organizacje/ instytucje WOŚP sanatoria/ obozy rehabilitacyjne/ wyjazdy inne nie wiem/ brak skojarzeń jakie? n=57 jakie? n=38 jakie? n=48 jakie? n=

18 ZNAJOMOŚĆ ORGANIZACJI/OSOB ZAJMUJĄCYCH SIĘ NIEPEŁNOSPRAWNYMI W BB = BARDZO ZRÓśNICOWANA, BRAK JEDNEJ INSTYTUCJI SKUPIAJĄCEJ DZIAŁANIA Czy zna Pan(i) instytucje, organizacje / osoby zajmujące się niepełnosprawnymi w BB? Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) NIE TAK spontanicznie: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej organizacje osób niewidomych/ głuchoniemych hospicja Caritas szkoły specjalne/ dla niepełnosprawnych Fundacja 'Nadzieja' Fundacja 'ADA' stowarzyszenia PFRON PCK opieka społeczna Ośrodek Pomocy Rodzinie inne organizacje inne osoby inne nie wiem/ brak skojarzeń jakie? n=109 jakie? n=71 jakie? n=89 jakie? n=

19 UCZESTNICTWO W DZIAŁANIACH ORGANIZACJI NA RZECZ NIEPEŁNOSPRAWNYCH = SPORADYCZNE Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) NIE TAK spontanicznie: działalność w ramach jakiejś organizacji ADA pomoc dzieciom/ w szkołach wolontariat pomoc niewidomym inne w jakiej? n=18 w jakiej? n=8 w jakiej? n=16 w jakiej? n=

20 Czym charakteryzują się niepełnosprawni i czym róŝnią się od sprawnych

21 Charakterystyka sprawnych i niepełnosprawnych niepełnosprawni = dominują osoby starsze, renciści/ emeryci, duŝo samotnych, słabiej zarabiających, gorzej wykształconych, o gorszej sytuacji materialnej Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) płeć kobieta męŝczyzna wiek ostatnia ukończona szkoła niepełne podstawowe/ gimnazjum zasadnicze zawodowe średnie/ policealne licencjat/ wyŝsze/ podyplomowe czy jest w trakcie nauki tak 2 2 nie

22 ŹRÓDŁA UTRZYMANIA I DOCHODY P yt.m4: Główne źródło utrzyma nia Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) praca najemna stała/ własna firma praca najemna czasowa emerytura renta 3 1 zasiłek/ inne dochody na utrzymaniu innych Pyt.M5: Miesięczne dochody gospodarstwa domowego poniŝej 1000zł zł zł pow.4000zł 22

23 STAN RODZINNY Pyt.M6:Liczba członków gospodarstwa domowego Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) 1 osoba osoby osób osób i więcej Pyt.M7:Stan cywilny panna/ kawaler w związku osamotniony Pyt.M8:Posiadanie dzieci Tak Nie

24 STAN POSIADANIA W GOSPODARSTWIE DOMOWYM Mieszkańcy Bielsko - Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Komputer/ laptop Dostęp do Internetu Zmywarka do naczyń Kuchenka mikrofalowa Odtwarzacz/ nagrywarka DVD Samochód osobowy (osobowodostawczy) Odmowa 1 1 śadne z tych

25 SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ Mieszkańcy Bielsko - Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Wspaniały Dobry Dosyć dobry Ani dobry, ani zły Zły 1 Tragiczny 25

26 Niepełnosprawni nie zawsze czują się niepełnosprawni i/lub chorzy Pyt.7:"Myśląc o sobie, czy uwaŝa się Pan(i) za osobę zdrową czy chorą?" Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Chora Zdrowa I to, i to Pyt.8:"A czy uwaŝa się Pan(i) za osobę niepełnosprawną?" Tak Nie I tak, i nie Pyt.S1:"Czy niepełnosprawni to według Pana(i) osoby zdrowe, czy chore?" Chore Zdrowe I to, i to

27 OCENY WYBRANYCH ASPEKTÓW śycia Podstawa: niepełnosprawni, n= Pana(i) obecna sytuacja finansowa Pana(i) obecne Ŝycie towarzyskie/ kontakty z innymi Pana(i) obecna sytuacja zawodowa Pana(i) obecne moŝliwości samorealizacji, realizacji swoich zainteresowań/ pasji Pana(i) obecne Ŝycie rodzinne Pana(i) obecne Ŝycie seksualne ( 1 ) - tragicznie ( 2 ) - źle ( 3 ) - ani dobrze, ani źle ( 4 ) - dosyć dobrze ( 5 ) - dobrze ( 6 ) - wspaniale nie wiem ZróŜnicowane oceny, kontakty społeczne - pozytywnie, finanse i praca, samorealizacja, Ŝycie seksualne - negatywnie 27

28 OGÓLNA OCENA WŁASNEGO śycia Mieszkańcy Bielsko - Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Bardzo szczęśliwy(a) 1 2 Dosyć szczęśliwy(a) Niezbyt szczęśliwy(a) Nieszczęśliwy(a) 28

29 AKTYWNOŚĆ - INTERNET, WYBORY Pyt.M9:"Czy osobiście korzysta Pan(i) z internetu?" Tak, regularnie 3 Tak, regularnie 1 Tak, Tak, Nie Nie regularnie Mieszkańcy sporad. 3 Sprawni nieopiekunowisprawni 4 Niepełno- 4 Bielsko-Białej 1 Opiekunowie (n=300) (n=88) (n=208) (n=229) Tak, regularnie 2 Tak, sporad. 1 Tak, sporad. 1 Tak, sporad. 2 Nie 7 Nie 6 Pyt.M10:"A czy brał(a) Pan(i) udział w Wyborach do Sejmu i Senatu 21 października?" Nie 2 Odmowa Nie 2 Odmowa Nie 2 Nie Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Tak 7 Tak 7 Tak 7 Tak 9 29

30 Specyfika Ŝycia Potrzeby niepełnosprawnych

31 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ BIOLOGICZNA A PRAWNA Samodzielni (respondenci) 6 odczuwa ograniczenia biologiczne i ma orzeczenie o niepełnosprawności (biologiczni i prawni) 1 nie ma orzeczenia o niepełnosprawności (tylko biologiczni) 2 ma orzeczenie o niepełnosprawności, ale nie odczuwa ograniczeń biologicznych (tylko prawni) Podopieczni (niesamodzielni): 9 ma orzeczenie o niepełnosprawności (prawni) 31

32 DEKLAROWANE DYSFUNKCJE NIEPEŁNOSPRAWNYCH Niepełnosprawni o sobie (n=229) Opiekunowie o niepełnosprawnych (n=88) dysfunkcje narządów ruchu 5 5 niesprawność będąca efektem choroby 4 3 dysfunkcje wzroku niesprawność związana ze starszym wiekiem niesprawność będąca efektem utraty narządów wewnętrznych dysfunkcje słuchu 1 niesprawność w efekcie wypadku zaburzenia psychiczne/ neurologiczne 2 dysfunkcje intelektualne 2 problemy z kręgosłupem dysfunkcje mowy 1 zaburzenia genetyczne cukrzyca choroby układu krąŝenia inne odmowa 32

33 śycie CODZIENNE NIEPEŁNOSPRAWNYCH Większość nie pracuje = stereotypowe Ŝycie na rencie, emeryturze Część (1) = praca zawodowa = spacery/ na wolnym powietrzu = obowiązki domowe, spędzanie czasu z rodziną = TV, radio, ksiąŝki/ gazety = rehabilitacja, zabiegi Większość = Ŝycie raczej w mieście niŝ wyjazdy (3 nie wyjeŝdŝało z Bielska-Białej od co najmniej roku) 33

34 PRACA NIEPEŁNOSPRAWNYCH = mały wskaźnik zatrudnienia Niepełnosprawni Nie jestem zdolny do pracy zarobkowej Mógłbym pracować, ale nie opłaca się to finansowo Chcę pracować, ale nie mogę znaleźć pracy Aktualnie pracuję, ale chętnie zmieniłbym pracę Pracuję i nie chcę zmieniać pracy Brak odpowiedzi OGÓŁEM (n=229) WIEK (n=8) (n=24) (n=109) (n=88) 7 PŁEĆ kobieta (n=149) męŝczyzna (n=80) WYKSZTAŁCENIE niepełne podstawowe/ gimnazjum (n=46) 6 1 zasadnicze zawodowe (n=75) średnie policealne (n=91) licencjat/ wyŝsze/ podyplomowe (n=16)

35 PRACA NIEPEŁNOSPRAWNYCH = otwartość na pracę Niepełnosprawni Nie jestem zdolny do pracy zarobkowej Mógłbym pracować, ale nie opłaca się to finansowo Chcę pracować, ale nie mogę znaleźć pracy Aktualnie pracuję, ale chętnie zmieniłbym pracę Pracuję i nie chcę zmieniać pracy Brak odpowiedzi OGÓŁEM (n=229) WIEK (n=8) (n=24) (n=109) (n=88) 7 PŁEĆ kobieta (n=149) męŝczyzna (n=80) WYKSZTAŁCENIE niepełne podstawowe/ gimnazjum (n=46) 6 1 zasadnicze zawodowe (n=75) średnie policealne (n=91) licencjat/ wyŝsze/ podyplomowe (n=16) jest zarejestrowanych w UP ( ma prawo do zasiłku) 35

36 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ MOśE BYĆ POMOCNA W ZNALEZIENIU PRACY Czy kiedykolwiek (od czasu nabycia niepełnosprawności) ubiegał(a) się Pan(i) o pracę bezpośrednio u pracodawcy? Niepełnosprawni (n=229) Odmowa Tak 3 Nie 6 Jeśli TAK, n=69 Pyt.N4:"Czy niepełnosprawność w zatrudnieniu to:" Warunek zatrudnienia 2 Pomoc Przeszkoda 2 Nie miało to znaczenia 4 36

37 PROBLEMY ZGŁASZANE PRZEZ NIEPEŁNOSPRAWNYCH spontanicznie: niesprawność/ dysfunkcje/ niesamodzielność chamstwo/ brak tolerancji/ znieczulica polityka/ telewizja biurokracja/ źle działająca słuŝba zdrowia bariery architektoniczne ruch na ulicy/ parkingi / źle funkcjonująca komunikacja wzrost cen/ brak pieniędzy uciąŝliwość bliskich/ sąsiadów samotność/ brak rodziny/ potrzeba kogoś inne nie wiem/ odmowa nic Niepełnos prawni (n=229)

38 CZEGO PRAGNĄ NIEPEŁNOSPRAWNI (POTRZEBY DEKLAROWANE PRZEZ NICH I SPOSTRZEGANE PRZEZ OTOCZENIE)? spontanicznie: Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Sprawni nieopiekunowie (n=208) niczego 1 pieniędzy zdrowia 3 1 kontaktów z ludźmi w ogóle (tańszych) leków 1 spokoju/ Ŝyczliwości/ zrozumienia 3 sprawności pracy normalnego Ŝycia samodzielności, uniezaleŝnienia się od innych ludzi aktywności, moŝliwości realizacji własnych zainteresowań 1 likwidacji barier architektonicznych 2 środka lokomocji opieki 1 1 własnej rodziny, dzieci 38

39 CO JEST POTRZEBNE ABY ZREALIZOWAĆ POTRZEBY NIEPEŁNOSPRAWNYCH? spontanicznie: Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) Sprawni nieopiekunowie (n=208) swoboda finansowa/ większe dochody lepszy stan zdrowia 2 1 tańsze leki 1 1 praca inne podejście/ zmiana mentalności otoczenia 1 3 lepsza słuŝba zdrowia 2 nic 1 wsparcie kogoś bliskiego 1 brak barier architektonicznych / komunikacyjnych/ technicznych 1 rozwiązania prawne 1 zwolnienia podatkowe inne warunki mieszkaniowe więcej odwagi własnej lepszy sprzęt pomocniczy/ rehabilitacyjny cud 39

40 śycie OPIEKUNÓW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ICH SAMOOCENIE Z którymi z tych opinii się Pan(i) zgadza? Opiekunowie: (na ogół) akceptują swoje Ŝycie, ale (w części) są zmęczeni i mają poczucie utraty swojego Ŝycia chcieliby, Ŝeby uznać opiekę za pracę (wliczanie do staŝu pracy) oczekują zwiększenia pomocy finansowej dla siebie ze strony państwa mają obawy o los podopiecznych po ich śmierci Jeśli opiekuje się dzieckiem (poniŝej 15 lat) To co robię jest naturalne, nie wyobraŝam sobie oddania opieki w ręce innych. Państwo powinno przeznaczać specjalne środki dla opiekunów. Opieka nad osobą niepełnosprawną powinna być wliczana do staŝu pracy. Moje Ŝycie jest podporządkowane opiece nad tą osobą. Boję się co będzie, kiedy mnie zabraknie. Jestem zmęczony(a) stałą opieką, chciał(a)bym móc odpocząć. śałuję, Ŝe nie mogę robić tego, co chcę. Nie wiem, dlaczego nas to spotkało. Otrzymuję wsparcie ze strony instytucji działających na rzecz niepełnosprawnych. Chcę by moje dziecko było samodzielne w przyszłości. Moje dziecko nie moŝe tyle co inni, więc wymagam od niego znacznie mniej

41 Bielsko Biała jako miasto dla niepełnosprawnych

42 BIELSKO-BIAŁA JAKO MIASTO DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jak ocenia Pan(i) BIELSKO-BIAŁĄ ogólnie jako miejsce zamieszkania dla osób niepełnosprawnych? Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) ( 1 ) - bardzo źle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - bardzo dobrze nie wiem Bo: tworzenie dróg, usprawnienia, duŝo się robi, lubię to miasto 42

43 BIELSKO-BIAŁA JAKO MIASTO DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH Jak ocenia Pan(i) BIELSKO-BIAŁĄ ogólnie jako miejsce zamieszkania dla osób niepełnosprawnych? Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) ( 1 ) - bardzo źle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - bardzo dobrze nie wiem Bo: bariery architektoniczne, brak inwestycji, komunikacja miejska 43

44 WŁASNE śycie W BIELSKU-BIAŁEJ = POZYTYWNE OCENY (1) - bardzo Ŝle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 )-bardzo dobrze nie wiem Jak ocenia Pan(i): moŝliwości edukacji moŝliwości swobodnego poruszania się po ulicach moŝliwości pracy dostęp do urzędów dostęp do parków, terenów zieleni komunikację miejską dostęp do placówek kultury i sportu dostęp do placówek słuŝby zdrowia, ośrodków rehabilitacji Mieszkańcy Bielsko Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) 44

45 WŁASNE śycie W BIELSKU-BIAŁEJ = SŁABIEJ OCENIANE OBSZARY (1) - bardzo Ŝle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 )-bardzo dobrze nie wiem Jak ocenia Pan(i): moŝliwości edukacji moŝliwości swobodnego poruszania się po ulicach moŝliwości pracy dostęp do urzędów dostęp do parków, terenów zieleni komunikację miejską dostęp do placówek kultury i sportu dostęp do placówek słuŝby zdrowia, ośrodków rehabilitacji Słabiej oceniono dostęp do słuŝby zdrowa i rehabilitacji, niepełnosprawni moŝliwości pracy, dostęp do urzędów, ulice Mieszkańcy Bielsko Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) 45

46 JAKIE INSTYTUCJE POWINNY ZAJMOWAĆ SIĘ NIEPEŁNOSPRAWNYMI W BIELSKU-BIAŁEJ? Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) spontanicznie: urzędy (miejskie, wojewódzkie, państwowe) słuŝba zdrowia organizacje charytatywne/ humanitarne organizacje państwowe/ rządowe Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej organizacje osób niepełnosprawnych PCK szkoły kościoły organizacje pozarządowe Caritas wolontariat opieka społeczna organizacje samorządowe wszystkie zrzeszające specjalistów/ osoby kompetentne stowarzyszenia organizacje społeczne/ socjalne inne nie wiem/ brak skojarzeń

47 OCENA DZIAŁAŃ URZĘDU MIASTA Jak ocenia Pan(i) działania Urzędu Miasta na rzecz niepełnosprawnych? Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) ( 1 ) - bardzo źle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - bardzo dobrze nie wiem 47

48 DLACZEGO OCENA URZĘDU MIASTA BIELSKO-BIAŁA POZYTYWNA? Podstawa: respondenci, którzy oceniają "dobrze" lub "bardzo dobrze działania Urzędu Miasta na rzecz niepełnosprawnych spontanicznie: udogodnienia/ nowe inwestycje/ coś się dzieje pomoc Urzędu Miasta/ sprawne załatwianie spraw Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=68) 1 4 Sprawni nieopiekunowie (n=44) 1 3 Niepełnosprawni (n=58) 1 5 Opiekunowie (n=25) 1 3 duŝo jeszcze jest do zrobienia 1 na podstawie własnych doświaczeń brak udogodnień/ inwestycji/ nic się nie dzieje niedostosowana komunikacja miejska 1 bariery architektoniczne za mało informacji utrudnienia w urzędach/ biurokracja inne nie wiem/ brak skojarzeń 1 48

49 DLACZEGO OCENA URZĘDU MIASTA BIELSKO-BIAŁA NIEPOZYTYWNA? Podstawa: respondenci, którzy oceniają bardzo źle, źle lub ani dobrze, ani źle działania Urzędu Miasta na rzecz niepełnosprawnych spontanicznie: brak udogodnień/ inwestycji/ nic się nie dzieje Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=132) 2 Sprawni nieopiekunowie (n=90) 2 Niepełnosprawni (n=89) 1 Opiekunowie (n=35) 2 bariery architektoniczne udogodnienia/ nowe inwestycje/ coś się dzieje duŝo jeszcze jest do zrobienia 1 1 za mało informacji utrudnienia w urzędach/ biurokracja 1 1 brak pomocy (teŝ finansowej) znieczulica/ obojętność społeczeństwa na podstawie własnych doświaczeń pomoc Urzędu Miasta/ sprawne załatwianie spraw brak doświadczeń, kontaktów problemy z pracą inne 1 nie wiem/ brak skojarzeń

50 OCZEKIWANIA NIEPEŁNOSPRAWNYCH WOBEC URZĘDU MIASTA BIELSKO-BIAŁA = architektura, finanse, komunikacja, zainteresowanie spontanicznie: Mieszkańcy Bielsko- Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) znieść bariery architektoniczne pomoc finansowa/ dofinansowanie usprawnić komunikację zająć się ich problemem/ zainteresowanie praca/ zatrudnienie 1 integracja (szkoły; imprezy) więcej informacji na temat i dla niepełnosprawnych łatwiejszy dostęp do słuŝby zdrowia/ rehabilitacji 1 łatwiejszy dostęp do urzędów stworzyć organizację/ osoby do pomocy kursy/ szkolenia wolontariat inne nie wiem/ brak skojarzeń

51 OCENA DZIAŁAŃ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W BIELSKU BIAŁEJ = trudna, brak wiedzy Jak ocenia Pan(i) działania organizacji pozarządowych w Bielsku-Białej na rzecz niepełnosprawnych? Mieszkańcy Bielsko-Białej (n=300) Sprawni nieopiekunowie (n=208) Niepełnosprawni (n=229) Opiekunowie (n=88) ( 1 ) - bardzo źle ( 2 ) ( 3 ) ( 4 ) ( 5 ) - bardzo dobrze nie wiem 51

52 PODSUMOWANIE I WNIOSKI

53 SPOŁECZNA PERCEPCJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Stan wiedzy na temat niepełnosprawnych, skojarzenia z nimi związane, postawy są dość podobne zarówno wśród sprawnych, jak i niepełnosprawnych, czy opiekunów. Wszystkie grupy mają dość stereotypowy wizerunek niepełnosprawnego, kojarzą go głównie z dysfunkcjami ruchu, zwłaszcza z wózkiem/ kulami, nie doceniają niepełnosprawności osób starszych oraz innych dysfunkcji. MoŜe to powodować nieprawidłowe ograniczanie spostrzegania niepełnosprawnych jako osób z dysfunkcjami ruchowymi i niedocenianie potrzeb innych. Szeroko akceptowane określenia osoby niepełnosprawnej to głównie niepełnosprawny obecnie uŝywane najczęściej (95-9) badanych odpowiada określenie osoba z niesprawnością. Około 3/4 uznaje za dobre określenie sprawny inaczej, ponad połowa inwalida. 53

54 SPOŁECZNA PERCEPCJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Większość badanych wykazuje duŝą akceptację dodatkowych finansów dla niepełnosprawnych (88-9), czy normalnego Ŝycia (93-9), 84-8 uwaŝa, Ŝe obecnie za mało się robi dla niepełnosprawnych. Wśród negatywnych przekonań o niepełnosprawnych najsilniejsza jest generalna opinia, Ŝe mają oni kompleksy i niską samoocenę (ok. 4/5 kaŝdej grupy). Negatywne postawy wobec niepełnosprawnych są generalnie częstsze wśród samych niepełnosprawnych i ich opiekunów niŝ wśród osób spoza tych grup. Niepełnosprawność jest silnie utoŝsamiana z dysfunkcjami ruchu, moŝe to utrudniać postrzeganie pozostałych niesprawności i niedocenianie potrzeb z nimi związanych 54

55 SPOŁECZNA PERCEPCJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Akceptacja niepełnosprawnych jest dość znaczna, ale słabsza dla bardzo bliskich związków (małŝeństwo własne lub dzieci nie byłoby akceptowane przez kilka procent badanych w kaŝdej grupie) oraz podległości słuŝbowej osobie niepełnosprawnej, ponownie niechęć przejawiają sami niepełnosprawni i opiekunowie. Większość dysfunkcji jest (w deklaracjach) dobrze tolerowana przez sprawnych (np. ruchu, efekt chorób niemal 10 badanych). Słabiej tolerowane są dysfunkcje utrudniające kontakt niesprawność intelektualna (akceptacja 72-8), zaburzenia genetyczne (akceptacja 83-8). Raczej odrzucane we wszystkich grupach były niesprawności będące efektem nałogów (akceptacja na poziomie 31-3), czy zaburzenia psychiczne (akceptacja 32-4). 55

56 SPOŁECZNA PERCEPCJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Niepełnosprawność jest (na poziomie deklaracji) szeroko akceptowana, zwłaszcza wśród sprawnych. Słabsza dyskryminacja niepełnosprawnych ze strony sprawnych moŝe być efektem politycznej poprawności nie pozwalającej ujawniać rzeczywistych postaw. 56

57 AKTUALNA SYTUACJA NIEPEŁNOSPRAWNYCH W BIELSKU-BIAŁEJ Badania ujawniają szczególne cechy niepełnosprawnych i ich gospodarstw domowych: Niepełnosprawni 15+ wśród samodzielnych wyraźna przewaga kobiet (6), zdecydowanie starsi niŝ sprawni (8 pow. 45 roku Ŝycia), słabo wykształceni (4 ma co najwyŝej zawodowe wykształcenie). Relatywnie wielu (3) to osoby osamotnione, wdowcy/ rozwiedzeni. Zdecydowana większość to emeryci i renciści, 3 Ŝyje w gospodarstwach jednoosobowych. Niesamodzielni niepełnosprawni to zarówno męŝczyźni i kobiety (48:5), aŝ 4 ma powyŝej 65 lat, większość (7) jest słabo wykształcona, część uczy się (dzieci i młodzieŝ). 57