Raport z badań. Płoccy niepełnosprawni rzeczywistość r., Płock

Transkrypt

1 BADANIE I DIAGNOZA SYTUACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LOKALNYM RYNKU PRACY Raport z badań Karolina Messyasz Płoccy niepełnosprawni rzeczywistość r., Płock

2 PLAN PREZENTACJI 1. Sytuacja społeczno-demograficzna osób niepełnosprawnych w Polsce 2. Cel badania 3. Charakterystyka próby 4. Metoda badań 5. Prezentacja wyników z I etapu badania wybrane aspekty 6. Podsumowanie pierwsze wnioski

3 SYTUACJA SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE 2002 r. Narodowy Spis Ludności 5,5 mln osób niepełnosprawnych, co stanowi 14,3% ogółu ludności Polski osób niepełnosprawnych zamieszkuje w Płocku, co stanowi 10% wszystkich mieszkańców Płocka 2008 r. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności 23,9% osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym było aktywnych zawodowo, zaś wśród osób zdrowych współczynnik aktywności zawodowej wyniósł 74,7% biernych zawodowo było 83,9% osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej i 75,7% osób w wieku produkcyjnym (wobec adekwatnych udziałów dla osób sprawnych - odpowiednio 40,6% i 25,3%)

4 CEL BADANIA Drogi aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz czynniki zachęcające do ich zatrudniania Sytuacja społeczno-demograficzna Bariery mentalne powodujące dezaktywizację zawodową Diagnoza potrzeb osób niepełnosprawnych związanych z przystosowaniem ich do zatrudnienia oraz zapotrzebowania na pracę tych osób wśród płockich pracodawców Sytuacja zdrowotna Bariery formalno-prawne utrudniające zatrudnianie Sytuacja zawodowa Potrzeby psychospołeczne

5 CHARAKTERYSTYKA PRÓBY Osoby niepełnosprawne: korzystające z pomocy MOPS lub zarejestrowane w MUP w Płocku jako bezrobotni, w wieku produkcyjnym Pracodawcy: przedstawiciele małych i średnich przedsiębiorstw z terenu Płocka PilotaŜ: 25 os. niepełnosprawnych, 5 pracodawców I etap: 250 os. niepełnosprawnych 25 pracodawców II etap: 250 os. niepełnosprawnych 25 pracodawców Liczebność próby: 525 os. niepełnosprawnych i 55 pracodawców

6 METODA BADAŃ Narzędzie badawcze: kwestionariusz wywiadu przeznaczony dla osób niepełnosprawnych (88 pytań) kwestionariusz wywiadu przeznaczony dla pracodawców (47 pytań) Analiza zebranych danych: SPSS wersja 18.0

7 Sytuacja społeczno-demograficzna

9 Sytuacja społeczno-demograficzna Wykształcenie rodziców respondenta

13 90,0% 100,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 90,8% PREZENTACJA WYNIKÓW Z I ETAPU Sytuacja społeczno-demograficzna Jakiej formy pomocy najbardziej P. brakuje? 47,6% 18,8% 18,0% 13,2% 17,2% 7,2% 7,6% Finansowa Materialna (rzeczowa) Opieka Doradztwo w zakresie edukacji Doradztwo zawodowe Doradztwo prawne Wsparcie psychologiczne K ompleksowe wsparcie dla rodzin

14 Sytuacja zdrowotna

19 Sytuacja zawodowa

20 Sytuacja zawodowa Stosunek zdobytego zawodu do współczesnych wymagań rynku pracy 14,4% 4,8% 9,6% uważam, że mogę bez problemu znaleźć pracę w swoim zawodzie uważam, że mogę znaleźć pracę w swoim zawodzie, ale wymaga to sporo zachodu i starań 20,4% mam bardzo duże problemy ze znalezieniem pracy nie ma pracy w moim zawodzie 49,2% trudno powiedzieć

24 Kwalifikacje i umiejętności Posiadane przedmioty Samochód 9,2% Telewizor 91,2% Internet 28% Komputer 28% Telefon komórkowy 82,2% 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0%

25 Kwalifikacje i umiejętności Posiadane umiejętności Autoprezentacja 38,8% Obsługa urządzeń biurowych 32,4% Znajmość języka obcego 26,4% Napisanie CV i listu motywacyjnego 44% Prawo jazdy 25,2% Obsługa Internetu 32,4% Obsługa zaawansowanych programów komputerowych 12,4% Obsługa komputera 39,6% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0%

26 Kwalifikacje i umiejętności Czy chciałby/aby P. podnieść swoje kwalifikacje zawodowe? 50,0% 47,6% 49,2% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 3,2% Tak Nie Trudno powiedzieć

27 Wyznawane wartości i samoocena Proszę powiedzieć, w jakim stopniu poniŝsze cechy charakteryzują P. osobowość? 96,0% 95,5% 95,2% 95,6% 95,6% 96,0% 95,6% 95,0% 94,5% 94,0% 94,0% 93,5% 93,0% Odpowiedzialność Obowiazkowość Punktulność Pracowitość Sumienność Dokładność Odpowiedzialność Obowiazkowość Punktulność Pracowitość Sumienność Dokładność

28 Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy Praca jako wartość 120,0% 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 87,6% 93,6% 98,0% 90,8% 96,4% 94,8% 57,6% 56,0% 40,4% 41,6% 10,8% 1,6% 5,6% 2,0% 8,0% 0,8% 1,2% 3,6% 5,2% 2,0% 2,4% Praca nadaje sens mojemu Ŝyciu Warto być pracowitym KaŜdą pracę warto wykonywać sumiennie Pracowitość i sumienność się opłaca Praca to obowiązek moralny człowieka Praca to przede wszystkim źródło dochodów Uczciwą pracą człowiek nie jest w stanie się dorobić i Ŝyć z niej godnie W pracę nie warto się angaŝować, jeśli nie przynosi wymiernych korzyści Zdecydowanie i raczej się zgadzam Zdecydowanie i raczej się nie zgadzam Trudno powiedzieć

29 Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy Praca osób niepełnosprawnych Są źle traktowane i dyskryminowane w miejscach pracy 34,8% 58,0% 7,2% Są naraŝone w pracy na ogromny stres i nic więcej 42,0% 53,2% 4,8% Mają najwiekszą szansę znaleźć tylko pracę prostą i niewymagającą kwalifikacji 62,4% 36,0% 1,6% Nie mają praktycznie Ŝadnego wyboru i moŝliwości na rynku pracy 60,0% 37,2% 2,8% Nie są w stanie pracować bez wsparcia i pomocy innych osób 24,8% 73,6% 1,6% Os. niepełnosprawne powinny pracować na zamknietym rynku pracy 21,6% 78,0% 0,4% Nie nadają się do pracy, nie są w stanie się w niej odnaleźć 11,2% 86,0% 2,8% Jeśli tylko chcą, mogą pracować w kaŝdej pracy i w kaŝdym zawodzie 74,8% 23,6% 2,0% Powinny pracować razem z os. zdrowymi 93,2% 6,4% 0,4% W ogóle nie powinny pracować, bo to nie ma sensu 4,0% 92,8% 1,2% Os. niepełnosprawne powinny dąŝyc do tego by być aktywnym zawodowo i pracować 94,8% 4,4% 0,8% Pracując, mogę popawić jakość swojego Ŝycia 98,0% 1,2% 0,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Całkowicie i raczej się zgadzam Całkowicie i raczej się nie zgadzam Trudno powiedzieć

30 Odbiór społeczny Stosunek społeczeństwa do osób niepełnosprawnych 60,0% 53,2% 50,0% 39,6% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 7,2% Bardzo dobry i dobry Bardzo zły i zły Trudno powiedzieć

31 Odbiór społeczny Czy z racji tego, Ŝe jest P. osobą niepełnosprawną spotyka się P. z nieprzychylnością ludzi? 8,4% 10,4% 80,8% Bardzo często i często Średnio często Rzadko i wcale

32 Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy Ocena sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy 4,0% 21,2% Bardzo dobrze i raczej dobrze Bardzo źle i raczej źle Trudno powiedzieć 74,8%

33 Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy Jakie czynniki zachęcają do zatrudniania os. niepełnosprawnych? inne 6,8% nie wiem 12,4% nie ma takich czynników 3,6% zmiana przepisów prawnych większa świadomość pracodawców (szkolenia, kursy) wyrozumiałość i empatia pracodawców dostosować pracę do potrzeb osoby niepełnosprawnej wykształcenie i umiejętności 1,6% 2,4% 6,0% 2,4% 1,2% dostępność do rynku pracy 1,6% finansowe (dotacje, ulgi, podatki, refundacje) 60,8% 0,0% 10,0 % 20,0 % 30,0 % 40,0 % 50,0 % 60,0 % 70,0 %

34 Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy NajpowaŜniejsze bariery związane z zatrudnianiem os. niepełnosprawnych przystosowanie miejsca pracy 25,2% częste zwolnienia lekarskie 36,0% zmniejszona odporność na stres 10,8% niŝsza wydajność pracy brak doświadczenia 21,6% 26,4% wysokie koszty pracy 12,8% poziom wykształcenia brak dodatkowych kwalifikacji 19,6% 27,6% stan zdrowia 82,2% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0%

35 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% PREZENTACJA WYNIKÓW Z I ETAPU Stosunek do pracy i sytuacja na rynku pracy Co moŝna zrobić aby więcej os. niepełnosprawnych podejmowało pracę? 31,6% 14,8% 8,8% 4,0% 3,6% 5,2% 5,6% 7,2% 8,4% 6,4% 2,4% 1,6% s k o l e n i a, k u r s y, p r z e k w a l i f i k o w a n i a z a w o d o w e ; u ś w i a d a m i a ć p r a c o d a w c ó w s t w a r z a ć m i e j s c a p r a c y, w ię c e j o f e r t u a k t y w n i a ć o s o b y n i e p e ł n o s p r a w n e z m n i e j s z e n i e i l o ś c i b a r i e r a r c h i t e k t o n i c z n y c h, t r a n s p o r t o w y c h, k o m u n i k a c y j n y c h ; p o m o c p a ń s t w a t w o r z y ć z a k ł a d y p r a c y c h r o n i o n e j z m i e n ić p r z e p i s y p r a w n e u l g i f i n a n s o w e d l a p r a c o d o a w c ó w w ię c e j e m p a t i i i z r o z u m i e n i a k a p a n i e i n f o r m a c y j n e, r e k l a m o w e t r u d n o p o w i e d z i e ć

36 Charakterystyka przedsiębiorstw i zatrudnienia Liczba osób niepełnosprawnych zatrudnionych 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 44% 8% 16% 1 do 5 6 do 10 powyżej 25

37 Charakterystyka przedsiębiorstw i zatrudnienia Stanowiska, na których pracodawcy zatrudniali osoby niepełnosprawne 4% 8% 4% 4% 36% Stanowiska produkcyjne Stanowiska działu trnasportu Stanowiska usług niższego szczebla Stanowiska handlowe Stanowiska biurowe 16% 8% Stanowiska wyższego szczebla Inne

38 Relacje pracodawca - pracownik Ocena kwalifikacji i umiejętności osób niepełnosprawnych przez pracodawców 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 52% 32% 16% Wysoko i raczej wysoko Raczej nisko i nisko Trudno powiedzieć

39 Relacje pracodawca - pracownik Umiejętności i kwalifikacje przydatne niepełnosprawnym w zdobyciu i wykonywaniu pracy 100% 100% 90% 80% 88% 84% 88% 88% 80% 70% 72% 60% 60% 50% 40% 30% 32% 28% 20% 20% 10% 0% Obsługa komputera 8% 8% 4% 12% Obsługa Obsługa Internetu Prawo jazdy zaawansowanych programów komputerowych 8% 4% 12% Napisania CV i Znajomość języka Obsługa urządzeń Autoprezentacja listu motywacyjnego obcego biurowych 4% Inne Zdecydowanie tak i raczej tak Raczej nie i zdecydowanie nie Trudno powiedzieć

40 Bariery aktywności zawodowej Szkolenia jakich wymagają osoby niepełnosprawne 20% 28% 8% 44% kursy doszkalające w ramach posiadanego zawodu kursy komputerowe kursy przyuczające do nowego zawodu szkolenia dotyczące rozwijania umiejętności komunikacyjnych

41 Relacje pracodawca - pracownik Zawody deficytowe, w których mogliby pracować osby niepełnosprawne 8% 8% Praca biurowa 4% 4% 4% Praca handlowo-usługowa Praca produkcyjna Rożne zawody w zależności od rodzaju i stopnia niepełn. Trudno powiedzieć 60% Nie widzę takiej mozliwości

42 Ocena sytuacji na rynku pracy Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy 80% 70% 60% 50% 40% 76% 30% 20% 10% 0% 16% Bardzo dobrze i raczej dobrze Raczej źle i zdecydowanie źle 8% Trudno powiedzieć

43 Bariery aktywności zawodowej Cechy mogące stanowić przeszkodę w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 40% 12% 4% 52% 4% 12% 12% 40% 28% 28% 12% stan zdrowia zbyt niski bądź nieadekwatny poziom wykształcenia brak dodatkowych kwalifikacji brak doświadczenia zawodowego niŝsza wydajność pracy zmniejszona odporność na stres nieumiejętność odnalzezienia się w środowisku pracy słaba komunikatywność brak pewności siebie negatywne stereotypy i uprzedzenia wśród zdrowych pracowników inne

44 Bariery aktywności zawodowej Przyczyny niezatrudniania osób niepełnosprawnych 20% 24% 20% 36% 12% 24% 20% 48% 48% brak wiedzy o moŝliwościach zawodowych os. niepełnosprawnych brak wiedzy o moŝliwościach uzyskania wsparcia na zatrudnianie niepełnosprawnych wysokie koszty zatrudnienia niepełnosprawnych obawa przed dodatkowymi kontrolami obawa przed dodatkowymi obowiązkami wobec niepełnosprawnych pracowników liczne i kosztowne przywileje niŝsza wydajność i jakość pracy koszty przystosowania stanowiska pracy stan zdrowia

45 Bariery aktywności zawodowej Co jest bardziej opłacalne dla P. jako pracodawcy? 50% 40% 36% 44% 30% 20% 20% 10% 0% zatrudnienie niepełnosprawnych pracowników wpłaty na PFRON trudno powiedzieć

46 Bariery aktywności zawodowej Przystosowanie firmy pod względem architektonicznym 70% 60% 68% 50% 40% 30% 20% 10% 28% 4% 0% tak, jest przystosowana nie, ma bariery architektoniczne jest w trakcie redukcji barier architektonicznych

47 Bariery aktywności zawodowej Czy polskie prawo zachęca do zatrudniania osób niepełnosprawnych? 12% 36% Zdecydowanie i raczej tak Zdecydowanie i raczej nie Trudno powiedzieć 52%

48 Bariery aktywności zawodowej Co moŝe wpłynąć na zmianę postaw pracodawców? 60% 52% 50% 48% 40% 40% 36% 30% 20% 10% 8% 0% edukacja edukacja pracodawców w pracodawców w zakresie moŝliwości zakresie moŝliwości zawodowych osób uzyskiwania niepełnosprawnych róŝnych form wsparcia na zatrudnianie osób niepełnosprawnych racjonalizacja i lepszy dobór instrumentów finansowego wspierania pracodawców kampanie medialne, edukacja z tytułu lokalne akcje zatrudniania osób informacyjne, niepełnosprawnych promocja społecznej odpowiedzialności biznesu

49 PODSUMOWANIE PIERWSZE WNIOSKI Trudna sytuacja materialna osób niepełnosprawnych Niski poziom kondycji zdrowotnej i fizycznej osób niepełnosprawnych Brak korzystania z rehabilitacji Niski odsetek osób pracujących i niski poziom aktywności zawodowej Poszukiwanie jedynie prac prostych Niechęć do podnoszenia własnych kwalifikacji i poszerzania umiejętności Wysoka ocena własnych kompetencji i cech osobowości Praca jako wartość autoteliczna Utrudniony dostęp do rynku pracy Pozytywny odbiór społeczny Podkreślenie roli edukacji przez pracodawców