Niskoemisyjna Polska 2050 Mit czy rzeczywistość? Maciej Bukowski Fundacja IBS

Transkrypt

1 Niskoemisyjna Polska 2050 Mit czy rzeczywistość? 1 Maciej Bukowski Fundacja IBS

2 2 O projekcie

3 Zakres prac Przygotowanie makroekonomicznego scenariusza odniesienia Ocena technologicznego potencjału redukcji emisji do roku 2050 Analiza efektywności kosztowej i potencjału redukcyjnego poszczególnych technologii na poziomie mikroekonomicznym (micro-mac) Alternatywne scenariusze redukcji emisji do roku 2050 Przeprowadzenie symulacji makroekonomicznych scenariuszy (macro-mac, wariantowe analizy wpływu przy wykorzystaniu modelu IBS MEMO 2) Analizy uzupełniające i towarzyszące (m.in. ekoinnowacje, finansowanie, instrumenty polityki) 3

4 Wyniki projektu Discussion Papers (4 edycje), lipiec luty 2013 Raport Niskoemisyjna mapa drogowa dla Polski 2050, marzec kwiecień 2013 Prezentacje i materiały konferencyjne Bazy danych technologicznych i wyniki symulacji 4

5 Podstawowe przesłanki 5

6 PKB per capita względem USA Pułapka średniego dochodu porażki 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Strefa średniego dochodu Izrael Włochy Hiszpania Grecja Portugalia Polska Węgry Liniami przerywanymi zaznaczono strefę średniego dochodu ulokowaną orientacyjnie w granicach proc. PKB per capita USA Źródło danych: Total Economy Database 6

7 PKB per capita względem USA Pułapka średniego dochodu sukcesy 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Strefa średniego dochodu Austria Finlandia Irlandia Japonia Korea Płd Chiny Polska Liniami przerywanymi zaznaczono strefę średniego dochodu ulokowaną orientacyjnie w granicach proc. PKB per capita USA Źródło danych: Total Economy Database 7

8 Co decyduje o sukcesie lub porażce kraju o średnim dochodzie? Innowacje Rynek pracy Instytucje Ponad pułapką W pułapce Przed pułapką Wydatki na B+R jako proc. PKB, Zatrudnienie w grupie lat (proc.), Miejsce w rankingu Doing Business 2012 Austria Finlandia Irlandia Japonia Korea Płd Izrael Włochy Hiszpania Grecja Portugalia Polska Węgry Źródła: Eurostat, OECD, Bank Światowy 8

9 9 Scenariusz odniesienia

10 Wzrost a emisje perspektywa business-as-usual Rozważane trzy scenariusze wzrostu różna akceptacja dla wysiłku modernizacyjnego, różny kształt reform, różne wykorzystanie szans Nowy renesans Niedokończone reformy Utracona szansa 10

11 Wzrost gospodarczy 90% PKB per capita Polski względem USA 80% 70% 60% 50% 40% 30% Strefa średniego dochodu Utracona szansa Niedokończone reformy Nowy renesans Źródło: IBS Scenariusze różnią się tempem wzrostu produktywności (inne scenariusze innowacji i efektywności regulacji) oraz rozwojem sytuacji na rynku pracy (różne reformy w reakcji na demografię). 11

12 Proste rezerwy wzrostu i efektywności Energochłonność przemysłu ciężkiego (TOE/mld euro) Emisyjność przemysłu ciężkiego (tco2e/mld euro) Polska - dane historyczne Polska - projekcja UE - dane historyczne UE - projekcja Źródło: IBS Proste rezerwy efektywności wyczerpują się potencjał czysto imitacyjnej poprawy energochłonności i emisyjności polskiej gospodarki jest dziś znacznie mniejszy niż w przeszłości. 12

13 MtCO2e Czy uniknięcie pułapki średniego dochodu musi oznaczać wyższe emisje? (1990) Emisje GHG w Polsce Ogółem, bez LULUCF 377 (2009) procent względem Pomimo znaczącej poprawy energochłonności i emisyjności wynikającej z kontynuacji przeszłych trendów niezwiązanych z polityką klimatyczną (technologie, restrukturyzacja gospodarki) emisje w wariancie BAU będą rosły. Utracona szansa Niedokończone reformy Nowy renesans Źródło: IBS Zależność szybszy wzrost większe zużycie energii i emisje co nie musi jednak mieć miejsca przy odejściu od business-as-usual 13

14 Dlaczego gospodarka niskoemisyjna 14

15 Wzajemna zależność między wzrostem i niskoemisyjnością Szybki wzrost gospodarczy Innowacje Rynek pracy Ekoinnowacje Zielone miejsca pracy, poprawa zdrowia Nowoczesna, rozwinięta, niskoemisyjna gospodarka Instytucje Przewidywalne otoczenie niskoemisyjnych inwestycji 15

16 Bułgaria Czechy Rumunia Estonia Słowacja Polska Belgia Grecja Luksemburg Niemcy Słowenia W.Brytania Francja Malta Holandia Węgry Hiszpania Cypr Włochy Irlandia Finlandia Litwa Portugalia Austria Dania Szwecja Łotwa UE-27 UE-15 Zielona transformacja i kapitał ludzki Koszty zewnętrzne największych emitentów w Europie w 2009 roku, euro per capita Wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa dbanie o zdrowie a więc też redukcja emisji coraz bardziej się opłaca, szczególnie w starzejącym się społeczeństwie. Szacowany przedział kosztów zdrowotnych (bez CO2) Koszt CO2 (zmiany klimatu) Źródło: EEA 16

17 Spadek cen OZE 12 Koszt budowy 1 MW mocy elektrowni PV w USA (mln dol.) 3 Koszt budowy 1 MW mocy elektrowni wiatrowych w USA (mln dol.) Źródła danych: LBNL, SEIA/GTM, Bloomberg New Energy Finance. Ceny energii ze źródeł odnawialnych wykazują długoterminowy trend spadkowy osiągnięcie niesubsydiowanego grid parity dla technologii wiatrowych i solarnych w wybranych lokalizacjach możliwe będzie przed rokiem 2020, a w wypadku Polski do roku

18 mln ton Polski węgiel w 2050? 18 Rynek węgla kamiennego w Polsce (prognoza) Eksport Import Zapasy Źródła danych: MG, prognoza IBS Kosztowne wydobycie węgla kamiennego Polska importer netto. Eksploatacja nowych złóż węgla brunatnego wiąże się z wysokimi kosztami zdrowotnymi, społecznymi i środowiskowymi. 18

19 Wstępne wyniki oceny opcji redukcyjnych 19

20 Przemysł i odpady potencjał redukcyjny odpady chemia Oszczędności hutnictwo Koszt 0-30 euro/tco2e Koszt euro/tco2e cement Koszt 100+ euro/tco2e CCS ropa i gaz MtCO2e Źródła: IBS, FEWE hutnictwo branża oczekuje korzyści (popyt na nowe materiały) z transformacji w innych sektorach wydobycie i przetwórstwo ropy i gazu jedynie niewielkie redukcje możliwe bez CCS przemysł chemiczny istotny potencjał w krakingu etylenu, ale wysokie koszty Przemysł sceptycznie nastawiony do CCS (szczególnie petrochemia) 20

21 Rolnictwo kosztowna redukcja Analizowane działania w użytkowaniu gruntów i hodowli zwierząt Wysokie koszty jednostkowe i zagregowane Brak oszczędności w długim okresie Wdrożenie na większą skalę istotnie i na stałe obciąża gospodarkę Opcje kosztujące poniżej 100 euro/tco2e: Zarządzanie użytkami zielonymi(16.35 MtCO2e w 2050) Rewitalizacja gleb organicznych (0.1 MtCO2e w 2050) 21

22 Efektywność energetyczna w budynkach 120 Redukcja emisji, MtCO2e Budynki niskoemisyjnych Uwaga: uwzględnione emisje pośrednie z generacji elektryczności i ciepła LED CFL Panele słoneczne - ogrzewanie wody HVAC modernizacja mieszkalne RTV mieszkalne AGD mieszkalne Nowe budynki mieszkalne Termomodernizacja mieszkalne 2 Termomodernizacja mieszkalne 1 Nowe budynki komercyjne Termomodernizacja komercyjne 2 Termomodernizacja komercyjne 1 RTV komercyjne AGD komercyjne Źródła: IBS, FEWE Oszczędność energii (zużycie kwh/mkw) opłacalność działań redukcyjnych 22

23 Efektywność paliwowa w transporcie 25 Redukcja emisji, MtCO2e Transport LDV, przejście na gaz Biopaliwa II generacja Biopaliwa I generacja MDV benzyna 1-4 MDV diesel 1-4 Hybryda plug-in, benzyna Hybryda, benzyna LDV benzyna 1-4 Hybryda plug-in, diesel Hybryda, diesel LDV diesel 1-4 HDV diesel 1-4 Źródło IBS Oszczędność paliw (ponad 50% samochodów hybrydy) opłacalność działań redukcyjnych 23

24 Sześć scenariuszy rozwoju niskoemisyjnej energetyki 1. Pełna dywersyfikacja: wszystkie technologie zostają wykorzystane 2. Model francuski: energetyka jądrowa staje się podstawą mixu 3. Integracja europejska: krajowe OZE, wysoki import z UE 4. Rozproszona samowystarczalność: autarkia i duże znaczenie źródeł rozproszonych 5. Łupkowe eldorado: elektrownie gazowe stają się podstawą mixu 6. Niskoemisyjny węgiel: węgiel utrzymuje dominującą pozycję w mixie 24

25 Istota scenariuszy Otwartość Autarkia Zintegrowany rynek europejski Struktura energetyki Wielkoskalowa generacja Rozproszona generacja BAU Stary-nowy węgiel Model francuski Rozproszona samowystarczalność Pełna dywersyfikacja Łupkowe eldorado Integracja europejska 25

26 Porównanie scenariuszy Redukcja względem Produkcja energii elektrycznej wg technologii, scenariusza odniesienia Scenariusz odniesienia Niskoemisyjny węgiel Łupkowe eldorado Rozproszona samowystarczalność Rynek europejski Model francuski Pełna dywersyfikacja wzrost 21% 0% 91% 93% 93% 94% 93% 94% 94% 95% 95% 96% 94% 95% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Węgiel Węgiel + CCS Gaz Gaz + CCS Biomasa Biomasa + CCS El. jądrowa Woda Geotermia Rozproszone dyspozycyjne Rozproszone, ogr. dysp. (w tym PV) Wiatr Import Źródło: IBS 26

27 Koszt niskoemisyjnej energetyki Scenariusz Pełna Dywersyfikacja Koszty, mld euro/rok Cena CO2 Import Wychwytywanie CO2 Paliwa Utrzymanie sieci Zmienne operacyjne Stałe operacyjne Moce rezerwowe Inwestycje - sieć Inwestycje - elektrownie Scenariusz odniesienia Scenariusz odniesienia bez ceny CO2 Źródło: IBS Cena uprawnień rosnąca liniowo do 45 euro w 2050 część scenariuszy tańsza po Dla scenariuszy bazujących na wysokim udziale CCS cena ta nie pokrywa kosztów obniżenia emisji. 27

28 Dodatkowe działania Analizowany pakiet pozwala na osiągnięcie redukcji emisji rzędu 55% w 2050 względem Jednak w perspektywie 2050 roku istnieje szereg innych możliwości redukcji: dodatkowa zmiana mixu paliwowego w ogrzewaniu budynków (elektryczność + gaz) samochody elektryczne (-85% emisji względem standardowego pojazdu) zmiana paliwa w przemyśle (elektryczność, biomasa; ½ mixu w przemyśle lekkim, ¼ w ciężkim) Mniejsze górnictwo i sektor paliw (-75% ze względu na niższy popyt na paliwa kopalne) Dodatkowe działania w rolnictwie (wdrożenie 1/3 obecnie kosztownych opcji) Dodatkowe działania pozwalają na redukcję emisji rzędu 80% w 2050 względem Ich powodzenie zależy od istotnego (i niepewnego) postępu technologii, przede wszystkim w generacji niskoemisyjnej elektryczności (np. lepsze baterie). Dlatego trudno jest podać wiarygodne szacunki kosztów tych działań zamiast tego przedstawiona zostanie analiza jakościowa. 28

29 MtCO2e Ogólny potencjał redukcyjny 600 przemysł i odpady budynki energetyka transport rolnictwo dodatkowo - zmiana paliwa w budynkach dodatkowo - samochody elektryczne dodatkowo - zmiana paliwa w przemyśle dodatkowo - mniejsze górnictwo i sektor paliw dodatkowo - rolnictwo emisje po redukcji redukcja bazowa scenariusz odniesienia Źródło: IBS 29

30 30 Podsumowanie

31 Podsumowanie Projekt Niskoemisyjna Polska 2050 ma na celu wzbogacenie debaty publicznej oraz wsparcie administracji zarówno przy tworzeniu skutecznych rozwiązań krajowych, jak i prowadzeniu negocjacji międzynarodowych. Polska stoi przed wyzwaniem utrzymania tempa poprawy jakości życia obywateli. Nowy czynnik polityka klimatyczna i ekoinnowacje. Analizowany pakiet skupia się na poprawie efektywności energetycznej oraz paliwowej wraz z transformacją energetyki. Wstępne wyniki analizy wskazują, że działania z pozwalają na redukcję emisji rzędu 55% w 2050 roku. Redukcja 80% osiągalna pod warunkiem szybkiego rozwoju niskoemisyjnych technologii. Na efekt netto redukcji emisji istotny wpływ będzie miała nie tylko głębokość cięć, ale również forma stosowanych narzędzi i ich powiązanie z ogólną polityką rozwoju. 31

32 Dziękuję za uwagę! 32