Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku uzupełnionych i nieuzupełnionych preparatem enzymatycznym w żywieniu kurcząt brojlerów

Transkrypt

1 TOM XXXII ROŚLINY OLEISTE OILSEED CROPS 2011 Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Wydział Przyrodniczy Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku uzupełnionych i nieuzupełnionych preparatem enzymatycznym w żywieniu kurcząt brojlerów The estimation of diets with rapeseed cakes from two cultivars supplemented and non-supplemented with enzyme preparation for broiler chickens Słowa kluczowe: makuch rzepakowy, odmiana, preparat enzymatyczny, parametry wzrostu, wyniki rzeźne, strawność mieszanek, kurczęta brojlery W badaniach na kurczętach brojlerach oceniano mieszanki zawierające makuchy uzyskane z rzepaku odmiany Kana i Marita uzupełnione i nieuzupełnione preparatem enzymatycznym zawierającym ksylanazę. W doświadczeniu wzrostowym przeprowadzonym na 120 ptakach podzielonych na 4 grupy po 30 sztuk (6 5 ptaków) w okresie od 1. do 21. dnia życia skarmiano izoenergetyczne i izobiałkowe mieszanki starter, a od 22. do 49. dnia grower. Mieszanki starter zawierały makuchy rzepakowe z odmiany Kana lub Marita w ilości 15%, a mieszanki grower 20%. Do tych mieszanek dodano preparat enzymatyczny zawierający ksylanazę w ilości 0,2 g/kg mieszanki. Po zakończeniu badań wzrostowych w 49. dniu z każdej grupy wybrano losowo po 6 ptaków (3 kurki i 3 kogutki) i przeprowadzono analizę rzeźną. W doświadczeniu strawnościowym przeprowadzonym na 64 kurczętach podzielonych na 4 grupy po 16 ptaków (4 powtórzenia po 4 ptaki) określano strawność mieszanek skarmianych w badaniach wzrostowych. Zastosowanie w mieszankach makuchów z dwóch odmian rzepaku, jak również dodanie preparatu enzymatycznego zawierającego ksylanazę, co prawda nie zróżnicowało istotnie wyników produkcyjnych, rzeźnych oraz zawartości podstawowych składników pokarmowych w mięsie kurcząt brojlerów, to jednak można zauważyć pewne korzystne tendencje dotyczące oddziaływania preparatu enzymatycznego zawierającego ksylanazę na takie cechy: jak przyrost masy ciała, zużycie paszy, umięśnienie i otłuszczenie tusz kurcząt (głównie w grupach żywionych mieszankami z makuchem odmiany Kana). Kurczęta istotnie gorzej trawiły suchą masę, białko ogólne, BAW i włókno surowe z mieszanki grower zawierającej makuchy z odmiany Marita niż Kana, a wpływ dodatku ksylanazy zależał od rodzaju makuchu w mieszance. Key words: broiler chickens, rapeseed cake, cultivar, enzyme preparation, growth parameters, slaughter results, digestibility The diets containing rapeseed cakes from Kana and Marita cultivars supplemented and nonsupplemented with enzyme preparation of xylanase activity have been evaluated. The growth

2 270 experiment was carried out on 120 broiler chickens divided into four groups, each of 30 birds (six replications with five birds). From the 1st 21st day chickens were fed with isoenergetic and isoprotein starter diets and from 22nd 49th day with grower diets. Two groups were fed with diets containing rapeseed cake from seeds of Kana or Marita cv. (15% starter diet and 20% of grower diet) non- supplemented with enzyme preparation and two groups were fed with these diets supplemented with enzyme preparation containing xylanase (0,2 g kg -1 ). On the 49th day of life six chickens from each group (3 and 3 ) were scarified and slaughter analysis was carried out. In the digestibility experiment conducted on 64birds divided into 4 groups of 16 birds (4 4 birds) the digestibility coefficients of diets described earlier were stated. The application of cakes from two rapeseed cultivars in diets and also the addition of the enzyme preparation containing xylanase did not significantly influence the production and slaughter results and content of basal nutrients in meat of broiler chickens. Obtained results show some favourable tendencies regarding the effect of this enzymatic preparation on body weight, feed conversion, musculature and carcass fatness of chickens, mainly in groups fed with mixtures containing rapeseed cake from Kana cultivar. The digestibility of dry matter, crude protein, N-free-extract and crude fibre was significantly lower in grower diet containing rapeseed cake of Marita than of Kana cultivar. The effect of xylanase supplement depended on the kind of rapeseed cake used in the diet. Wstęp Produktami rzepakowymi można częściowo zastąpić importowaną poekstrakcyjną śrutę sojową w mieszankach dla kurcząt brojlerów (Kinal i in. 1992, Smulikowska i Nquyen 2003) lub całkowicie ją wyeliminować, jeżeli uzupełni się mieszanki lizyną (Lesson i in. 1987). Produkty rzepakowe zawierają jednak różne substancje antyżywieniowe, które mogą niekorzystnie wpływać na przyswajalność energii oraz fosforu ogólnego. Gorsza przyswajalność energii spowodowana jest głównie niską strawnością tłuszczu, białka i skrobi, natomiast niska dostępność fosforu obecnością fityn (Smulikowska i Nquyen 2003). Zastosowanie dodatku preparatów enzymatycznych do mieszanek zawierających pszenicę oraz produkty rzepakowe powoduje szybsze uwalnianie skrobi i białka związanego z polisacharydami nieskrobiowymi oraz obniża lepkość treści pokarmowej, a to korzystnie wpływa na wykorzystanie tłuszczu głównie u młodych ptaków (Smulikowska 1998). Jak podają Pastuszewska i Raj (2003) enzymy rozkładające węglowodany nieskrobiowe są uważane za czynnik, który poprawia wartość odżywczą śruty rzepakowej, chociaż nie zawsze wpływa na poprawę wyników produkcyjnych. W badaniach Fang i in. (2007) na świniach zastosowanie dodatku preparatu zawierającego ksylanazę w ilości 0,5 i 0,7 g/kg do mieszanki zawierającej 6 i 10% śruty rzepakowej istotnie poprawiło strawność suchej masy i białka, a istotną poprawę przyrostów dziennych uzyskano przy najwyższej ilości preparatu (0,7 g/kg). W badaniach przeprowadzonych przez Fang i in. (2009) na kurczętach dodatek ksylanazy, jak i ksylanazy z celulazą wpłynął istotnie na poprawę wskaźników strawności białka i NDF mieszanek pszennych zawierających 20% śruty rzepakowej z rzepaku całego, jak i obłuszczonego. Zastosowanie dodatku ksylanazy lub

3 Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku ksylanazy z -glukanazą istotnie wpłynęło na większe spożycie paszy i przyrosty kurcząt, nie poprawiło natomiast wykorzystania paszy. Celem badań przeprowadzonych na kurczętach brojlerach była ocena mieszanek w skład których wchodziły makuchy rzepakowe z dwóch odmian, do których dodano lub nie preparat enzymatyczny zawierający ksylanazę. Materiał i metody W badaniach oceniano mieszanki starter i grower zawierające makuchy rzepakowe uzyskane z nasion odmiany Kana i Marita uzupełnione i nieuzupełnione preparatem enzymatycznym zawierającym ksylanazę. Makuchy zastosowane w mieszankach uzyskano w małej olejarni w wyniku tłoczenia nasion za pomocą prasy hydraulicznej przy ciśnieniu do 400 kg/cm 2. Następnie makuchy rozdrabniano i wprowadzano do mieszanek zawierających śrutę pszenną (61% starter i 60,1% grower) i poekstrakcyjną śrutę sojową (odpowiednio 20,85 i 16,85%), w ilościach 15% do mieszanek starter i 20% do grower. Ilość dodanego do mieszanek preparatu enzymatycznego zawierającego tylko aktywność ksylanolityczną wynosiła 0,2 g/kg. Pozostałą część mieszanki stanowiły pasze mineralne i witaminowe. Izoenergetyczne (11,5 MJ/kg starter; 11,9 MJ/kg grower) i izobiałkowe (20,5% starter, 19,5% grower) mieszanki oceniano w badaniach wzrostowych oraz strawnościowych na kurczętach brojlerach. Doświadczenie wzrostowe przeprowadzono na 120 kurczętach brojlerach mieszańcach ROSS 308 podzielonych na 4 grupy po trzydzieści ptaków (6 powtórzeń po 5 ptaków) według następującego układu: Grupa I mieszanki starter i grower zawierające makuch rzepakowy odmiany Kana, Grupa II mieszanki starter i grower zawierające makuch rzepakowy odmiany Kana uzupełnione preparatem zawierającym ksylanazę, Grupa III mieszanki starter i grower zawierające makuch rzepakowy odmiany Marita, Grupa IV mieszanki starter i grower zawierające makuch rzepakowy odmiany Marita uzupełnione preparatem zawierającym ksylanazę. Kurczęta były utrzymywane w klatkach w pomieszczeniu o kontrolowanym mikroklimacie. Ptaki miały swobodny dostęp do paszy i wody. Od 1. do 21. dnia życia kurczęta otrzymywały sypkie mieszanki starter, a od 22. do 49. typu grower. Podczas badań wzrostowych oceniano podstawowe parametry wzrostu kurcząt brojlerów, tj.: masę ciała w 1, 21, 42 i 49 dniu odchowu oraz ilość spożytej paszy. Na podstawie uzyskanych danych obliczono przyrosty masy ciała, zużycie paszy na 1 kg przyrostu w poszczególnych okresach odchowu i łącznie za cały okres badań.

4 272 Po zakończeniu doświadczenia wzrostowego z każdej grupy żywieniowej wybrano losowo i ubito po 6 ptaków (3 kurki i 3 kogutki). Ubite ptaki oskubano, wypatroszono, zważono podroby, a tuszki schłodzono w temperaturze 4 o C przez 24 godziny. Następnie przeprowadzono analizę rzeźną według Ziołeckiego i Doruchowskiego (1989). Określono masę podrobów, mięśni piersiowych, mięśni ud i podudzi, tłuszczu sadełkowego i skóry z tłuszczem podskórnym. Na podstawie uzyskanych wyników określono wydajność rzeźną oraz procentowy udział poszczególnych elementów w masie ciała lub tuszce schłodzonej. W drugim doświadczeniu oceniano strawność podstawowych składników pokarmowych mieszanek. Badania prowadzono metodą bilansową. Strawność mieszanek określono na 64 ptakach, a każdą mieszankę oceniano na 16 ptakach (4 powtórzenia po 4 ptaki). Strawność mieszanek starter określano na 7-dniowych, a grower na 28-dniowych kurczętach. Test strawnościowy składał się z okresu wstępnego (4 dni) i kolekcji kałomoczu, którą prowadzono przez kolejne 3 dni. Podczas okresu kolekcji wydalin określano ilość spożytej paszy oraz wydalonego kałomoczu. Zebrany kałomocz suszono w temperaturze 60 C, a następnie zważono. Podstawowy skład chemiczny pasz i kałomoczu oznaczono według procedur AOAC (1990). Azot moczu oznaczono metodą Ekmana (1949). Na podstawie masy i składu chemicznego kału oraz ilości spożytej mieszanki i jej składu obliczono współczynniki strawności podstawowych składników pokarmowych. Wyniki opracowano statystycznie stosując jednoczynnikową analizę wariancji. W przypadku uzyskania istotnej różnicy między grupami (F emp > F tab ) istotność różnic określono za pomocą wielokrotnego testu rozstępu Duncana. Wyniki i dyskusja Zawartość białka ogólnego w makuchach rzepakowych z nowych odmian rzepaku (tab. 1) wynosiła odpowiednio: 25,61% (Kana) i 26,62% (Marita). Trochę więcej włókna surowego stwierdzono w makuchach uzyskanych z nasion odmiany Kana 10,65% niż z odmiany Marita 9,78%, natomiast w przypadku zawartości tłuszczu surowego odwrotnie, trochę więcej było go w makuchu z odmiany Marita (29,34%) niż Kana (28,67%). Wartości te były zbliżone do podawanych przez Borys i in. (2006), natomiast zawartość tłuszczu w stosowanych makuchach była wyższa niż w wytłokach ocenianych przez Smulikowską i in. (1997), a uzyskane różnice mogły wynikać z rodzaju pras stosowanych do tłoczenia oleju. W tabeli 2 przedstawiono masę ciała kurcząt w poszczególnych okresach odchowu. Masa kurcząt jednodniowych była wyrównana i kształtowała się w granicach g. Po okresie skarmiania mieszanek starter (w 21. dniu życia) kurczęta żywione mieszankami zawierającymi makuchy rzepakowe nieuzupełnione preparatem enzymatycznym osiągnęły masę ciała w granicach g (tab. 2),

5 Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku Skład chemiczny makuchów rzepakowych Chemical composition of rapeseed cake (%) Tabela 1 Wyszczególnienie Specification Makuch z odmiany Kana Rapeseed cake Kana cv. Makuch z odmiany Marita Rapeseed cake Marita cv. Sucha masa Dry matter 95,37 95,49 Popiół surowy Crude ash 5,25 5,02 Białko ogólne Crude protein 25,61 26,62 Tłuszcz surowy Crude fat 28,67 29,34 Włókno surowe Crude fibre 10,65 9,78 Związki bez-n-wyciągowe N-free extract 25,19 24,73 Masa ciała oraz zużycie paszy przez kurczęta brojlery Body weight and feed efficiency of broiler chickens Wyszczególnienie Specification w 1 dniu życia ( + ) on 1st day w 21 dniu ( + ) on 21st day w 42 dniu ( + ) on 42nd day w 49 dniu ( + ) on 49nd day kurki ( ) females kogutki ( ) males Grupa doświadczalna Experimental group I II III IV Masa ciała kurcząt Body weight of chickens: 39 a 481 a 1750 a 2377 a 2124 a 2501 a 39 a 529 a 1893 a 2490 a 2227 a 2627 a 38 a 492 a 1911 a 2494 a 2253 a 2736 a 39 a 522 a 1914 a 2473 a 2353 a 2523 a Zużycie paszy w okresie od do, kg/kg przyrostu Feed/gain ratio in period: 1 21 dzień życia 1 21st day of life dzień życia 22 42nd day of life dzień życia 22 49nd day of life 1 42 dzień życia 1 42nd day of life 1 49 dzień życia 1 49nd day of life 1,80 a 2,06 a 2,10 a 1,99 a 2,04 a 1,69 a 1,88 a 2,07 a 1,83 a 1,99 a 1,79 a 1,88 a 2,14 a 1,85 a 2,06 a 1,75 a 1,90 a 2,18 a 1,85 a 2,08 a błąd średniej arytmetycznej pooled standard error of mean a średnie w rzędach oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie (P 0,05) means in rows followed by the same letters are not significantly different (P 0.05) Tabela 2 0,4 10,3 34,0 38,1 52,7 64,9 0,02 0,04 0,05 0,04 0,04 natomiast otrzymujące mieszanki z dodatkiem preparatu enzymatycznego odpowiednio 529 i 522 g. Masa ciała kurcząt otrzymujących mieszanki z dodatkiem ksylanazy w 42. dniu doświadczenia wynosiła 1893 g (mieszanka z makuchem

6 274 odmiany Kana) i 1914 g (makuch z odmiany Marita), podczas gdy kurczęta otrzymujące mieszanki nieuzupełnione tym preparatem uzyskały odpowiednio 1750 i 1911 g. Nie stwierdzono korzystnego oddziaływania ksylanazy dodanej do mieszanki zawierającej makuch rzepakowy z odmiany Marita na masę kurcząt w 49. dniu, natomiast w przypadku makuchu z odmiany Kana obserwowano tendencję do korzystnego oddziaływania dodanego preparatu na masę ciała kurcząt w tym wieku. Mimo pewnego korzystnego wzrostu masy ciała kurcząt w wyniku dodania preparatu enzymatycznego zawierającego ksylanazę wpływ ten nie został potwierdzony statystycznie. Średnia masa ciała kurek w 49. dniu życia wynosiła od 2124 g w grupie I do 2353 g w grupie IV, a kogutków od 2501 g w grupie I do 2736 g w grupie III, ale uzyskane różnice nie zostały potwierdzone statystycznie. W tabeli 2 przedstawiono również zużycie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała kurcząt. Najwięcej mieszanki starter na 1 kg przyrostu zużyły kurczęta z grupy I karmionej mieszanką zawierającą makuch z odmiany Kana nieuzupełnioną preparatem enzymatycznym (1,80 kg), najmniej z grupy II otrzymującej tę mieszankę uzupełnioną preparatem ksylanazy (1,69 kg). Uzyskana różnica między tymi grupami nie została jednak potwierdzona statystycznie. Zużycie mieszanek grower na 1 kg przyrostu masy ciała do 42. dnia życia było na poziomie od 1,88 kg w grupie II i III do 2,06 kg w grupie I, natomiast do 49. dnia to zużycie kształtowało się od 2,07 do 2,18 kg/kg przyrostu. Uzyskane różnice w zużyciu mieszanek grower między grupami nie zostały jednak potwierdzone statystycznie, podobnie układało się zużycie za cały okres odchowu. Wzbogacenie mieszanek dla indyków różną ilością kompleksowego preparatu enzymatycznego zawierającego ksylanazę wg Mikulskiego i in. (2000) nie wpłynęło znacząco na wyniki odchowu indyczek i nie zależało od dawki preparatu, natomiast Kermanshahi i Abbasi Pour (2006) po zastosowaniu 0,025% preparatu zawierającego ksylanazę i glukanazę do mieszanek zawierających poekstrakcyjną śrutę rzepakową uzyskali istotną poprawę przyrostów w okresie starter, jednak wykorzystanie paszy nie uległo poprawieniu przy żadnym poziomie dodanego preparatu. Janjescic i in. (2002) stwierdzili, że zastosowanie 10 i 20% śruty rzepakowej podwójnie ulepszonej odmiany Silvia w mieszankach dla kurcząt brojlerów pozwala uzyskać podobne przyrosty i zużycie paszy jak bez jej udziału. Wyniki analizy rzeźnej dotyczące wydajności rzeźnej, umięśnienia oraz otłuszczenia tuszek przedstawiono w tabeli 3. Jak wynika z danych zawartych w tej tabeli dodanie preparatu enzymatycznego nie miało wpływu na wydajność rzeźną. Najmniejszą wydajnością rzeźną (72,01%) charakteryzowały się kurczęta otrzymujące mieszankę zawierającą makuch z odmiany Kana uzupełnioną preparatem enzymatycznym ksylanazy, a największą (75,08%) karmione paszą z makuchem odmiany Marita bez dodatku preparatu. Kurczęta żywione mieszanką zawierającą makuch z odmiany Kana charakteryzowały się trochę większym otłuszczeniem niż w przypadku makuchu odmiany Marita. Trochę wyższa wydajność rzeźna w gru-

7 Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku pach otrzymujących makuch z odmiany Marita mogła być związana z większym procentowym udziałem mięśnia piersiowego, mięśni nóg oraz mięśni ogółem w tuszkach, a nie z ich większym otłuszczeniem (tab. 3). Udział podrobów w masie ciała nie był istotnie zróżnicowany, jednak generalnie dodanie preparatu enzymatycznego obniżyło nieco ich udział w masie ciała kurcząt. Kermanshahi i Abbasi Pour (2006) po zastosowaniu różnych dawek preparatu enzymatycznego Endofeed do mieszanek zawierających poekstrakcyjną śrutę rzepakową nie obserwowali zmian w masie wątroby, żołądka oraz tłuszczu sadełkowego kurcząt brojlerów. Zastosowanie preparatu Grindazyme w mieszankach dla kurcząt brojlerów zawierających poekstrakcyjną śrutę rzepakową przez Ghorbani i in. (2009) nie miało istotnego wpływu na masę tuszek oraz ich części. Wyniki analizy rzeźnej Results of slaughter analysis Tabela 3 Wyszczególnienie Specification Masa tuszki schłodzonej Weight of cold carcass [kg] Wydajność rzeźna Slaughter yield [%] Mięsień piersiowy Breast muscle Mięśnie ud Thigh muscles Mięśnie podudzi Shank muscles Mięśnie razem Muscles total Tłuszcz sadełkowy Abdominal fat Skóra z tłuszczem podskórnym Skin with subcutaneous fat Serce Heart Wątroba Liver Żołądek Gizzard Podroby razem Giblets total Grupa doświadczalna Experimental group I II III IV 1,76 a 1,76 a 1,82 a 1,85 a 64,9 74,16 a 72,01 a 75,08 a 74,44 a 0,6 Udział w tuszce schłodzonej Content in cold carcass [%] 23,07 a 10,45 a 9,06 a 42,58 a 1,89 a 10,99 a 23,85 a 10,99 a 8,97 a 43,77 a 1,88 a 9,82 a 24,66 a 11,24 a 9,20 a 45,10 a 1,39 a 10,25 a Udział w masie ciała Content in body weight [%] 0,49 a 1,79 a 1,27 a 3,55 a 0,47 a 1,74 a 1,28 a 3,49 a Objaśnienia jak w tabeli 2 Explanation as under Table 2 0,48 a 1,66 a 1,30 a 3,44 a 24,89 a 11,42 a 9,05 a 45,36 a 1,39 a 10,06 a 0,40 a 1,48 a 1,18 a 3,06 a Podstawowy skład chemiczny mięśnia piersiowego oraz mięśni nóg podano w tabeli 4. Zawartość tłuszczu surowego zarówno w mięśniu piersiowym jak i mięśniach nóg kurcząt z poszczególnych grup nie różniła się istotnie. Najwięcej tego składnika zawierały mięśnie piersiowe kurcząt żywionych mieszanką zawierającą makuch z odmiany Kana nieuzupełniony preparatem enzymatycznym (1,8%), 0,4 0,3 0,1 0,5 0,1 0,2 0,01 0,05 0,04 0,09

8 276 podobnie było w przypadku mięśni nóg, najwięcej tłuszczu stwierdzono u kurcząt z grupy I (tab. 4). Zawartość białka ogólnego zarówno w mięśniu piersiowym, jak i mięśniach nóg była najwyższa w grupie żywionej mieszanką zawierającą makuch z odmiany Marita uzupełniony ksylanazą. Dodanie preparatu enzymatycznego do mieszanek z makuchami wpłynęło korzystnie na zawartość białka w mięsie. Skład chemiczny mięśni nóg i mięśnia piersiowego Chemical composition of breast muscles and in thigh muscles (%) Tabela 4 Grupy Groups Sucha masa Dry matter Białko ogólne Crude protein Tłuszcz surowy Crude fat Popiół surowy Crude ash Mięśnie nóg Thight muscles I II III IV 25,7 a 24,9 a 25,5 a 25,3 a 0,23 18,8 a 18,9 a 18,7 a 19,3 a 0,16 5,7 a 4,5 a 5,5 a 4,9 a 0,30 Mięsień piersiowy Breast muscle I 26,4 a 23,6 a 1,8 a II 26,4 a 23,8 a 1,6 a III 26,1 a 23,9 a 1,3 a IV 27,0 a 24,1 a 1,6 a 0,11 0,14 0,12 Objaśnienia jak w tabeli 2 Explanation as under Table 2 1,0 a 1,1 a 1,1 a 1,1 a 0,01 1,1 a 1,2 a 1,2 a 1,2 a 0,01 W tabeli 5 przedstawiono współczynniki strawności podstawowych składników pokarmowych mieszanek starter i grower. Tłuszcz surowy był trochę lepiej trawiony z mieszanek starter zawierających makuchy z odmiany Marita (73,5 i 73,0%) niż z mieszanek zawierających makuchy z odmiany Kana (72,7 72,5%). Dodanie preparatu enzymatycznego do mieszanek starter spowodowało lepsze trawienie BAW w przypadku makuchu z odmiany Kana, a włókna surowego gdy do mieszanek wprowadzono makuch z odmiany Marita. Mimo pewnych różnic uzyskanych w strawności składników pokarmowych w mieszankach starter nie zostały one potwierdzone statystycznie. Współczynniki strawności podstawowych składników pokarmowych mieszanek grower były istotnie zróżnicowane. Najlepiej kurczęta trawiły suchą masę z mieszanki skarmianej w grupie I (75,2%), natomiast z pozostałych mieszanek grower istotnie gorzej. Podobnie układała się strawność pozostałych składników pokarmowych. Białko ogólne było trawione najgorzej z mieszanki zawierającej makuch

9 Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku Tabela 5 Strawność składników pokarmowych mieszanek (%) Digestibility of nutrients of diets (%) Grupy Group sucha masa dry matter Współczynniki strawności Digestibility coefficients białko ogólne crude protein tłuszcz surowy crude fat BAW N-free extract włókno surowe crude fibre Mieszanki starter Starter diets I II III IV 71,1 a 72,7 a 73,2 a 72,9 a 0,43 85,9 a 86,5 a 86,1 a 85,6 a 0,24 72,7 a 72,5 a 73,5 a 73,0 a 0,75 Mieszanki grower Grower diets I 75,2 a 89,8 a 76,9 a II 69,0 b 86,9 bc 72,8 ab III 66,7 b 85,1 c 73,2 a IV 69,0 b 87,1 b 67,5 b 0,98 0,50 1,16 Objaśnienia jak w tabeli 2 Explanation as under Table 2 71,2 a 73,3 a 74,2 a 72,8 a 0,44 74,8 a 69,0 b 66,8 b 69,9 b 0,96 29,0 a 28,2 a 25,8 a 31,2 a 0,97 44,8 a 29,9 b 23,9 b 28,1 b 2,57 z odmiany Marita nieuzupełnionej preparatem. Zastosowanie preparatu enzymatycznego w przypadku makuchu rzepakowego odmiany Marita istotnie poprawiło strawność tego składnika. Dodanie preparatu enzymatycznego do mieszanek z makuchami otrzymanymi zarówno z odmiany Kana jak i Marita nie poprawiło strawności tłuszczu z mieszanek grower. Strawność BAW wahała się od 66,8 do 74,8% i była najwyższa dla mieszanki zawierającej w swoim składzie makuch z odmiany Kana (grupa I) i istotnie różniła się od strawności BAW z mieszanki zawierającej makuch z odmiany Marita uzupełniony preparatem enzymatycznym (grupa IV). Zastosowanie dodatku preparatu ksylanazy poprawiło strawność włókna surowego w przypadku mieszanki zawierającej makuchy z odmiany Marita, ale uzyskany wzrost nie został potwierdzony statystycznie. Mikulski i in. (2000) stwierdzili korzystny wpływ zastosowania preparatu zawierającego ksylanazę na strawność tłuszczu w mieszankach z żytem i pszenżytem. Podsumowanie Zastosowanie makuchów z dwóch odmian rzepaku, jak również dodanie preparatu enzymatycznego zawierającego ksylanazę, nie zróżnicowało istotnie wyników produkcyjnych i rzeźnych oraz zawartości podstawowych składników

10 278 pokarmowych w mięsie kurcząt brojlerów, ale obserwowano korzystne tendencje w przypadku masy ciała i zużycia paszy, głównie w przypadku odmiany Kana. Strawność składników pokarmowych z mieszanek starter była zbliżona, natomiast istotne zróżnicowanie dla analizowanych składników stwierdzono w przypadku mieszanek grower. Istotnie gorzej kurczęta trawiły suchą masę, białko ogólne, BAW i włókno surowe z mieszanki grower zawierającej makuchy z odmiany Marita niż Kana, a oddziaływanie dodatku ksylanazy zależało od rodzaju makuchu w mieszance. W przypadku mieszanki zawierającej makuchy z odmiany Marita obserwowano korzystną tendencję w strawności wszystkich składników pokarmowych, z wyjątkiem tłuszczu surowego. Literatura AOAC (Association of Official Analytical Chemists) Official Methods of Analysis. 14th Edition, Washington, DC. Borys A., Borys B., Grześkiewicz S., Pakulska E Charakterystyka składu chemicznego nasion rzepaku i uzyskanego z nich makuchu przy tłoczeniu oleju metodą na zimno i na gorąco, Tłuszcze Jadalne, 41, 1/2: Ekman P., Emanuelson H., Fransson A The digestibility of protein in poultry KGL. Lantbruks- Hogskol. Ann., 16: 749. Fang Z.F., Peng J., Tang T.J., Liu Z.L., Dai J.J., Jin L.Z Xylanase supplementation improved digestibility and performance of growing pigs fed Chinese double-low rapeseed meal inclusion diets: in vitro and in vivo studies. Asian-Australasian J. Anim. Sci., 20, 11: Fang Z.F., Liu Z.L., Dai J.J., Qian H.Y., Qi Z.L., Ma L.B., Peng J Effects of enzyme addition on the nutritive value of broiler diets containing hulled or dehulled Chinese double-low rapeseed meals. J. Anim. Physiology and Anim. Nutr., 93, 4: Ghorbani M.R., Fayazi J., Chaji M Effect of dietary phytase and NSP-degrading enzymes in diets containing rape seed meal on broiler performance and carcass characteristic. Res. J. Biol. Sci., 4 (3): Janjecic Z., Grbesa D., Muzic S., Curic S., Rupic V Influence of rapeseed meal on productivity and health of broiler chicks. Acta Vet. Hung., 50 (1): Kermanshahi H., Abbasi Pour A.R Replacement value of soybean meal with rapeseed meal supplemented with or without a dietary NSP-Degrading enzyme on performance, carcass traits and thyroid hormones of broiler chickens. Int. J. Poultry Sci., 5 (10): Kinal S., Jarosz L., Fritz Z., Schleicher A Wytłoki i śruta poekstrakcyjna z rzepaku odmian dwuzerowych w mieszankach dla kurcząt rzeźnych. Biul. Inf. Przem. Pasz., 3: Lesson S., Attech J.O., Summers J.D The replacement value of canola meal for soybean meal in poultry diets. Can. J. Anim.Sci., 67: Mikulski D., Faruga A., Majewska T., Pomianowski J.F., Jankowski J., Mikulska M Wpływ różnych dawek enzymów hydrolizujących NSP na wartość paszy dla indyków rzeźnych. Zesz. Nauk. Przegl. Hod., Chów i hodowla drobiu, 49: Pastuszewska B., Raj S Śruta rzepakowa jako pasza białkowa i energetyczna ograniczenia i perspektywy. Rośliny Oleiste Oilseed Crops, XXIV(2):

11 Ocena mieszanek zawierających makuchy z dwóch odmian rzepaku Smulikowska S., Pastuszewska B., Mieczkowska A., Ochtabinska A Chemical composition, energy value for chickens and protein utilization in rats of rapeseed expeller cakes produced by different processing technologies. J. Anim. Feed Sci., 6: Smulikowska S Wartość pokarmowa żyta, pszenżyta i pszenicy w żywieniu drobiu. Rozprawa habilitacyjna. IFiŻZ PAN, Jabłonna. Smulikowska S., Nguyen C.V Przydatność paszowa nasion i wytłoków rzepakowych w żywieniu drobiu i świń i ich wpływ na jakość produktów zwierzęcych. Rośliny Oleiste Oilseed Crops, XXIV (1): Ziołecki J., Doruchowski W Metoda oceny wartości rzeźnej drobiu. COBRD, Poznań.