MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ

Transkrypt

1 MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W ŻYWIENIU DROBIU I ŚWIO PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI KATEDRA ŻYWIENIA ZWIERZĄT I GOSPODARKI PASZOWEJ UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU

2 CECHA Nasiona KŹBR PŚS CENA 1% BIAŁKA JAKOŚĆ BIAŁKA (WARTOŚĆ ODŻYWACZA) LIZYNA WŁÓKNO SUROWE CZYNNIKI ANTYŻYWIENIOWE DOSTĘPNOŚĆ

3 OCENA WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO WYNIKI ANALIZ A NORMY ŻYWIENIA ZWIERZĄT Gatunek Łubin biały Białko ogólne % Tłuszcz surowy % Włókno surowe % Skrobia % EM dla Trzody (MJ/kg) EM dla drobiu (MJ/kg) Normy 33,6 9,9 8,9-12,6 9,3 Monitoring 35,3 10,7 14,6-13,5 9,9 Łubin żółty Łubin wąskolistny Groch Bobik Normy 44,3 5,3 15,7-14,0 8,3 Monitoring 42,0 5,5 17,6-13,1 9,1 Normy 35,6 5,6 16,4-13,6 7,2 Monitoring 32,9 5,9 16,1-12,6 8,0 Normy 23,8 1,6 6,7 51,2 15,8 11,2 Monitoring 24,9 1,2 6,7 45,9 14,9 11,2 Normy 30,4 1,5 8,3 46,0 14,5 10,1 Monitoring 30,9 1,0 10,0 41,2 12,0 9,7

4 OCENA WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO - WNIOSKI 1. Analizowane odmiany w obrębie gatunków roślin strączkowych znacząco różnią się składem chemicznym w szczególności koncentracją białka ogólnego i substancji antyżywieniowych. 2. Skład chemiczny analizowanych roślin strączkowych w dużym stopniu zależy od roku wegetacji. 3. Koncentracja związków mineralnych w nasionach roślin strączkowych jest bardzo zmienna i uzależniona od zasobności gleby.

5 OCENA MOŻLIWOŚCI STOSOWANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

6 Ograniczenie stosowania PŚS w gospodarstwach drobnotowarowych Dopłaty do upraw Rolnik Nowe odmiany prace genetyczne Nowe metody uprawy Prace agrotechniczne Nowe receptury i technologie produkcji pasz prace żywieniowe Lokalna wytwórnia pasz Własne zboże + koncentrat białkowy Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa Koncentraty białkowe i receptury mieszanek pełnoporcjowych

7 Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa drobnotowarowa produkcja zwierzęca Masarnia/przetwórnia Certyfikowane produkty

8 ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

9 Dzienny przyrost (g) WYNIKI PRODUKCYJNE TRZODY CHLEWNEJ ( ) DZIENNE PRZYROSTY MASY CIAŁA 793 Mieszanka z PŚS 740 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

10 FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE TRZODY CHLEWNEJ ( ) 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3 WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY 3,13 Mieszanka z PŚS 3,24 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

11 ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU KUR NIEŚNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

12 Średnia masa jaja (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KUR NIOSEK ( ) ŚREDNIA MASA JAJA ,1 57,4 52 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

13 Średnia spożycie paszy (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KUR NIOSEK ( ) ŚREDNIA SPOŻYCIE PASZY NA 1 JAJO 192 Mieszanka z PŚS 185 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

14 ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU GĘSI RZEŹNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

15 Masa ciała (g) WYNIKI PRODUKCYJNE GĘSI ( ) Mieszanka z PŚS MASA CIAŁA 3719 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

16 FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE GĘSI ( ) WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY 3,5 3,4 3,3 3,2 3,1 3,21 3,22 3 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

17 ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU KACZEK RZEŹNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH

18 Masa ciała (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KACZEK ( ) Mieszanka z PŚS MASA CIAŁA 3244 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

19 FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE KACZEK ( ) 3,6 WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY 3,5 3,49 3,4 3,3 3,33 3,2 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego

20 ZESTAWIENIE KOSZTÓW (SUROWCOWYCH) MATERIAŁÓW PASZOWYCH I DODATKÓW WYPRODUKOWANYCH PASZ NA Rodzaj koncentratu DOŚWIADCZENIA TERENOWE Kontrolny PSS Doświadczalny KŹBR Różnica w kosztach Warchlaki 1802, ,00 327,00 (18%) Tucznik I 1817, ,00 462,00 (24%) Tucznik II 1386, ,00 242,00 (17%) Gęsi 1449, ,00 326,00 (22%) Kaczki 1449, ,00 258,00 (18%) Nioski 1614, ,00 105,00 (6%)

21 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA TRZODZIE CHLEWNEJ Zużycie koncentratu (paszy) - Średnia z doświadczeo PSS Źródło białka KŹBR FCR (kg) 0,78 (3,12) 0,84 (3,37) Średnie koszty surowców Średni koszt koncentratu (surowców) na 1 kg przyrostu 1,25 1,03

22 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KURACH NIEŚNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeo PSS Kury nieśne KŹBR Zużycie koncentratu (paszy) na 1 jajo 87 g (192 g) 83 g (185) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 jaja 14 groszy 14 groszy

23 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA GĘSIACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeo PSS Gęsi rzeźne KŹBR FCR (kg) 0,96 (3,20) 0,96 (3,20) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 kg przyrostu 1,39 1,09

24 PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KACZKACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeo PSS Kaczki rzeźne KŹBR FCR (kg) 1,17 (3,34) 1,11 (3,18) Średnie koszty surowców Średni koszt 1 kg przyrostu 1,69 1,32

25 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO W ŻYWIENIU ZWIERZĄT MONOGASTRYCZNYCH NA FERMACH PRZEMYSŁOWYCH

26 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - ŁUBIN ŻÓŁTY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 20% nasion łubinu żółtego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

27 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - ŁUBIN BIAŁY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 15 % nasion łubinu białego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

28 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - WĄSKOLISTNY Dopuszczalny udział 100 % zastapienia PŚS Do 10% nasion łubinu wąskolistnego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

29 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - GROCH Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 20% nasion grochu w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

30 % w mieszance KURCZĘTA RZEŹNE - BOBIK Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 25% nasion bobiku w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

31 % w mieszance KURY NIOSKI- ŁUBIN ŻÓŁTY Dopuszczalny udział 100 % zastapienia PŚS Do 20% nasion łubinu żółtego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

32 % w mieszance KURY NIOSKI- ŁUBIN BIAŁY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 18 % nasion łubinu białego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

33 % w mieszance WARCHLAK- ŁUBIN ŻÓŁTY ,5 Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 17,5% nasion łubinu żółtego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

34 % w mieszance WARCHLAK- ŁUBIN WĄSKOLISTNY Dopuszczalny udział % zastapienia PŚS Do 22 % nasion łubinu wąskolistnego w mieszance bez pogorszenia wyników produkcyjnych

35 WPŁYW ZABIEGÓW TECHNOLOGICZNYCH NA PODWYŻSZENIE WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO

36 EKSTRUZJA ŁUBINÓW KURCZĘTA RZEŹNE 2,5 2 1,5 1,985 2,005 1,989 2,023 1,68 1,67 1,72 1,67 1 0,5 0 Łubin żółty surowy Łubin żółty ekstrudowany Łubin wąskolistny surowy Łubin wąskolistny ekstrudowany Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)

37 FITAZA W ŻYWIENIU KURCZĄT RZEŹNYCH 2,5 2 1,5 Udział nasion 20% * * Dodatek fitazy Energia metaboliczna kcal Fosfor dostępny - 20% 1 0, Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)

38 FITAZA W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ 60 59, , , , ,5 Dodatek fitazy Fosfor dostępny - 20% Łubin żółty Przyrost masy ciała (kg) Łubin żółty Poekstrakcyjna śruta rzepakowa

39 FITAZA W ŻYWIENIU TRZODY CHLEWNEJ 3,2 Dodatek fitazy Fosfor dostępny - 20% 3,15 3,1 3,05 3 2,95 2, Łubin żółty Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg) Łubin żółty Poekstrakcyjna śruta rzepakowa

40 PRODUKCJA MIĘSA DROBIOWEGO W UE

41 EKSPORT MIĘSA DROBIOWEGO (TYS. TON) +26%

42 POWIERZCHNIA UPRAWY ROŚLIN STRĄCZKOWYCH W POLSCE, TYS. HA %

43 ZALEŻNOŚD MIĘDZY IMPORTEM POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUTY SOJOWEJ A PRODUKCJĄ MIĘSA DROBIOWEGO W POLSCE TYS. TON Produkcja mięsa dobiowego tys. ton Inport śrytu sojowej tys. ton

44 ZALEŻNOŚD MIĘDZY IMPORTEM POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUTY SOJOWEJ A JEJ CENĄ W POLSCE TYS. TON Cena za tonę - zł Skala importu - tys. Ton

45 WNIOSKI I STWIERDZENIA Nie należy skarmiad bezpośrednio w gospodarstwie wyprodukowanych tam krajowych źródeł białka roślinnego, lecz przekazywanie ich do specjalistycznych wytwórni pasz, które na ich bazie i innych dodatków paszowych wyprodukują koncentraty odpowiednie dla danej grupy zwierząt. Uszlachetnianie nasion łubinów na drodze ekstruzji nie ma sensu, natomiast uzyskano wstępne korzystne rezultaty tego zabiegu w przypadku nasion grochu. Zaobserwowano korzystny wpływ enzymu egzogennej fitazy na poprawę wykorzystania przez drób i świnie mieszanek paszowych z udziałem łubinu żółtego i wąskolistnego. Stwierdzono możliwośd stosowania dla świo nieco wyższych poziomów łubinu wąskolistnego (do 25% mieszanki) niż żółtego (do 20% mieszanki pełnoporcjowej). W latach 2011 do 2015 mimo braku danych statystycznych obserwowany jest ciągły wzrost udziału rodzimych źródeł białka roślinnego w żywieniu drobiu i świo.

46 WNIOSKI I STWIERDZENIA Wstępne próby informują o wysokiej kulinarnej jakośd mięsa pochodzącego od tuczników żywionych krajowymi źródłami białka roślinnego Badania wykazały zdecydowanie (o ok. 2 MJ/kg) wyższy udział energii metabolicznej w nasionach współczesnych odmian łubinu wąskolistnego niż przedstawiały to dotychczasowe normy żywienia drobiu. Nasiona krajowych odmian soi, chociaż trudniejsze ze względu na obecnośd substancji antyżywieniowych, powinny doczekad się wnikliwych badao żywieniowych. Jak wynika z analiz składu chemicznego, nasiona łubinu białego mogą byd wartościowym komponentem wysokobiałkowym.

47 WNIOSKI I STWIERDZENIA Do najważniejszych utrudnieo w szerszej popularyzacji stosowania rodzimych źródeł białka roślinnego zaliczyd należy: System dopłat, bowiem obejmuje on wyłącznie powierzchnię zasiewów roślin strączkowych a nie zbiór nasion, stąd niektórzy rolnicy zasiane plantacje traktują jak tzw. zielony nawóz czyli przeorują w okresie wzrostu nie interesując się plonem nasion. Brak dobrych posiewnych środków ochrony roślin strączkowych przed chwastami Kłopot z organizacją sprzedaży i dystrybucji rodzimych pasz białkowych Eksport nasiona poza granice naszego kraju W gospodarstwach drobnotowarowych możliwe jest żywienie: Prymitywnych kur niosek, tuczników i gęsi z użyciem koncentratów opartych wyłącznie o krajowe źródła białka. Nowoczesne wysokowydajne rody indyków, kurcząt, prosiąt, warchlaków i kaczki wymagają częściowego, czasem znacznego stosowania poekstrakcyjnej śruty sojowej.

48 WNIOSKI I STWIERDZENIA Brak dostępu do importowanej śruty sojowej uniemożliwia prawidłową nowoczesną gospodarkę drobiarską w Polsce, powodując całkowite załamanie tej dziedziny rolnictwa, będącej aktualnie największym producentem mięsa drobiowego i jaj konsumpcyjnych w całej Unii Europejskiej.!!!

49 WNIOSKI I STWIERDZENIA Import poekstrakcyjnej śruty sojowej oraz działalnośd związana ze zwiększeniem stosowania rodzimych pasz białkowych to białkowe bezpieczeostwo Polaków!!!

50 CECHA Nasiona KŹBR PŚS CENA 1% BIAŁKA JAKOŚĆ BIAŁKA (WARTOŚĆ ODŻYWACZA) ENERGIA METABOLICZNA WŁÓKNO SUROWE CZYNNIKI ANTYŻYWIENIOWE DOSTĘPNOŚĆ

51 Dziękuję za uwagę