Nowoczesne rozwiązania w logistyce miejskiej na przykładzie Warszawy

Transkrypt

1 Barbara Malus Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Nowoczesne rozwiązania w logistyce miejskiej na przykładzie Warszawy Wstęp Celem artykułu było zebranie i usystematyzowanie informacji na temat nowoczesnych rozwiązań w logistyce miejskiej stosowanych w Warszawie lub których stosowanie mogłoby przynieść realne korzyści w przepływie dóbr, usług i ludzi w środowisku miejskim. Zagadnienia te są istotne, ponieważ odpowiednie zarządzanie ruchem w mieście wpływa na czas i komfort podroży, w tym dojazd do pracy co jest istotnym elementem z punktu widzenia gospodarczego, ponieważ bezpośrednio przekłada się na wydajność pracowników, a także zminimalizuje emitowanie hałasu oraz spalin. Wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań w transporcie publicznym ma na celu zachęcanie do korzystania z niego zamiast z prywatnych samochodów osobowych, co pozwoli na odciążenie miasta. Logistyka miejska obejmuje: proces planowania, realizowania i kontrolowania przepływów: inicjowanych na zewnątrz i skierowanych do miasta, inicjowanych w mieście i skierowanych na zewnątrz, przepływów przechodzących przez miasto, miejskich przepływów wewnętrznych oraz towarzyszących im przepływów informacji, mający na celu zaspokojenie potrzeb aglomeracji miejskiej w dziedzinie jakości gospodarowania, jakości życia i rozwoju. [1] Logistyka miejska stanowi narzędzie rozwiązywania związanych z patologią ruchu problemów funkcjonowania wysoce zurbanizowanych obszarów, jakimi są miasta, aglomeracje miejskie, metropolie i megalopolis [2]. Podstawowe problemy transportu miejskiego to przeciążenie dróg, konieczność przejazdu przez centrum miasta spowodowane brakiem obwodnic, zmniejszenie komfortu życia wynikające z negatywnego wpływu transportu (natężenie hałasu, emisja spalin), niedostosowanie infrastruktury i nie stosowanie Inteligentnych Systemów Transportowych. [3] Naprzeciw tym problemom wychodzi właśnie logistyka miejska. Innowacyjne rozwiązania są wprowadzane, aby odciążać najbardziej zatłoczone fragmenty miast oraz minimalizować negatywne skutki środowiskowe. Nowoczesne rozwiązania w logistyce miejskiej można podzielić na: udogodnienia dla rowerzystów udogodnienia dla osób korzystających z komunikacji miejskiej udogodnienia dla osób przesiadających się do komunikacji miejskiej udogodnienia dla osób optymalnie wykorzystujących miejsce w samochodzie osobowym udogodnienia drogowe. 3607

2 Udogodnienia dla osób korzystających z komunikacji miejskiej Powstaje szereg działań mających na celu nakłonienie mieszkańców do korzystania z transportu zbiorowego. Na jego korzyść przemawia mnogość środków transportu: autobusy, tramwaje, metro, kolej. Również stosunkowo niedrogie bilety, uprzywilejowanie na drogach oraz możliwość dotarcia na miejsce szybciej dzięki chociażby bus pasom. Jednym z wdrażanych rozwiązań jest tworzenie specjalnej formy buspasów, tzw. trambuspasów. Są to pasy tramwajowo-autobusowe, czyli tory po których jeździć mają prawo także autobusy. Rozwiązanie takie wprowadzono w Warszawie między Placem Bankowym a Pragą, co pozwoliło na znaczne skrócenie czasu przejazdu. Kolejną korzyścią przemawiającą za korzystaniem z komunikacji miejskiej są buspasy. Buspas jest to wyznaczony pas drogi, który jest dedykowany autobusom. Dzięki temu pasażerowie mogą szybciej dojechać do celu. Ma to zachęcać do odstawienia samochodów, co zdecydowanie zmniejszyłoby natężenie ruchu a co za tym idzie poprawiło płynność ruchu oraz zredukowało emisje spalin [4]. Są jednak wyznaczone godziny, w których wszyscy mogą z danego pasa korzystać. Jest to spowodowane zmianami rozkładów jazdy autobusów w zależności od pory dnia [5]. Udogodnienia dla osób podróżujących samochodem w sposób racjonalny Ciekawym rozwiązaniem są buspasy w Rzeszowie. Zostały one oznakowane napisem 1+2 co oznacza, że oprócz autobusów, taksówek i pojazdów uprzywilejowanych na wyznaczony pas mogą wjechać także pojazdy osobowe, o ile poza kierowcą znajdzie się w nich dwóch pasażerów [6]. Jest szansa, że osoby które są jednak zdecydowane na jazdę samochodem zapewniają także transport rodzinie lub sąsiadom, którzy mają zbliżone miejsce destynacji. Korzystną dla środowiska nowością jest powstanie zwyczaju, zwanego carpooling. Jest to forma podróżowania, która polega na udostępnianiu wolnego miejsca we własnym samochodzie lub korzystanie z wolnego miejsca w cudzym pojeździe. Przykładowo jeżeli student jedzie z rodzinnego miasta do miasta, w którym studiuje może zabrać innych studentów. W takiej sytuacji zmniejszają mu się koszty zużycia paliwa, gdyż dzieli się je po prostu na liczbę pasażerów. Jest wiele portali internetowych gdzie ogłaszają się zarówno osoby z wolnym miejscem w samochodzie, jak i wolnego miejsca poszukujący [7]. Większe wypełnienie pojazdu odciąża środowisko. Zarząd Transportu Miejskiego zastanawia się również nad wprowadzeniem systemu Car-sharingowego. Car-sharing jest to system polegający na wspólnym użytkowaniu samochodów osobowych. Są one odpłatnie udostępniane przez floty pojazdów, którymi są spółki, agencje publiczne, spółdzielnie [8]. Według przedstawiciela Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie jeden pojazd w tym systemie jest w stanie zastąpić od 9 do 14 samochodów osobowych prywatnych. Jest to dobre rozwiązanie ze względu na niedobór miejsc parkingowych w centrum miasta [9]. Ułatwieniem dla kierowców jest także powstanie parkingów Kiss & Ride, w skrócie K&R. Jest to nowy typ parkingu, jeszcze nie stosowany w Warszawie, dopiero wprowadzany do Polski. Tego typu parking stworzony jest dla osób, które podwożą innych do pracy lub szkoły. 3608

3 Pod znakiem K&R samochód ma prawo się zatrzymać na okres do 3 minut, żeby pozostawić lub zabrać osobę w sposób bezpieczny. Kiss & Ride są zlokalizowane z reguły przy dużych węzłach komunikacyjnych dworcach, pętlach komunikacyjnych [10]. Udogodnienia dla osób przesiadających się z samochodów do komunikacji miejskiej Są zaprojektowane również rozwiązania dla osób przesiadających się do komunikacji miejskiej z samochodów osobowych. Chodzi tu oczywiście o parkingi Park & Ride. System Parkuj i jedź umożliwia parkowanie pojazdów bez żadnych opłat dla osób posiadających ważny bilet - co najmniej dobowy [11]. Parkingi Park & Ride usytuowane są z reguły przy stacjach metra, dużych pętlach autobusowych i tramwajowych. Umożliwia to dojazd z okolic Warszawy, pozostawienie pojazdu na jej obrzeżach i szybki dojazd do miejsca pracy czy nauki [12]. Udogodnienia dla rowerzystów Warto także zauważyć propozycje ułatwień dla rowerzystów lub dla ludzi podróżujących rowerem do pracy. Długość infrastruktury liniowej transportu rowerowego to około 360km, a roczny przyrost to około 30 km. Według Warszawskiego Raportu Rowerowego 2013 w dniu powszednim tylko 21% korzysta z tego środka transportu rekreacyjnie, natomiast aż 60% wszystkich podróży rowerowych to dojazd do i z pracy. Z tego powodu stworzono parkingi Bike & Ride, miejsca parkingowe na rowery oraz system Veturilo. W Warszawie mieści się 467 parkingów rowerowych. Pozwala to na zaparkowanie ponad 5,7 tysiąca rowerów. W ciągu 2013 roku liczba miejsc parkingowych wzrosła praktycznie o 50%. Najwięcej miejsc znajduje się w Śródmieściu, czyli w miejscu pracy bardzo dużej liczby ludzi [13]. W celu ułatwienia rowerzystom dojazd do miejsca pracy stworzono system Bike & Ride, w skrócie B&R. Są to miejskie parkingi rowerowe znajdujące się przy przystankach autobusowych, tramwajowych, kolejowych oraz przystankach metra. Służą one do zaparkowania roweru i zmiany środka lokomocji na komunikację miejską. Większość z nich, bo aż 990 miejsc z 1132, należy do Zarządu Transportu Miejskiego. Pozostałe należą z reguły do dzielnic. W 2013 roku wyposażono największe parkingi B&R w samoobsługowe stacje naprawcze. Ze względu na duże zainteresowanie podróżowaniem rowerami stworzono system Warszawski Rower Publiczny Veturilo. Stworzony został przez firmę Nextbike. Jest to wyjątkowo korzystne rozwiązanie zachęcające do zmiany środka transportu. Pierwsze 20 minut jest bezpłatne, natomiast pierwsza godzina to tylko 1zł. Zwiększenie zainteresowania rowerami, przy jednoczesnej świadomości tego, że 60% podróży to podróże do pracy, sprawia że mniej osób korzysta z samochodów osobowych, zmniejsza emisję spalin, hałasu, rozładowuje zatłoczone ulice. Według Warszawskiego Raportu Rowerowego 2013 największe natężenie ruchu rowerowego jest na ulicy Prymasa Tysiąclecia i w Alejach Jerozolimskich. Zdecydowanie jest to odpowiedź na coraz bardziej zatłoczone drogi. Logistyka 1/

4 Udogodnienia drogowe Coraz częściej wprowadzane są nowe rozwiązania w infrastrukturze drogowej. Przykładem tego są: inteligentne systemy zarządzania ruchem, zmienny kierunek jazdy na drogach o dużym natężeniu ruchu a także zakaz wjazdu samochodów ciężarowych do miast w godzinach szczytu. W uchwale w sprawie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Systemu Transportowego Warszawy do 2015 roku i na lata kolejne, w tym Zrównoważonego Planu Rozwoju Transportu Publicznego zawarte są postanowienia dotyczące zarządzania ruchem. Planuje się zarządzanie ruchem drogowym, sygnalizacją świetlną, monitorowanie ruchu, informowanie użytkowników dróg o sytuacji na drogach. Planuje się także udzielenie priorytetu pojazdom komunikacji miejskiej [14]. W kilku miastach w Polsce, w tym w Warszawie wprowadzono inteligentną sygnalizację świetlną. Jest ona sterowana komputerowo i przystosowana do zliczania samochodów, obliczania natężenia ruchu, przewidywania przyszłego ruchu na danym obszarze. Przykładowo w Zielonej Górze na rondzie PCK można zaobserwować wiele kamer, które zliczają ilość samochód nadjeżdżających z każdej strony. Mierzą one natężenie ruchu i tak sterują sygnalizacją świetlną żeby nie powodować kongestii. Natomiast w Warszawie przy Lotnisku im. Chopina system pozwala na przejazd tzw. zieloną falą przy zachowaniu odpowiedniej prędkości jazdy. Wpływa to na ekonomiczność jazdy, mniejsze zużycie paliwa i brak konieczności zatrzymywania się na każdych światłach. Nakładania także do przestrzegania ograniczeń prędkości [15]. Ograniczenia są również nakładane na kierowców samochodów ciężarowych. Na podstawie Zarządzenia Prezydenta miasta stołecznego Warszawy w sprawie ograniczeń w ruchu pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton pojazdy te otrzymały zakaz poruszenia się po Stolicy w godzinach szczytu, tj. 7:00-10:00 oraz 16:00-20:00. Jest to sposób na radzenie sobie zarządców dróg na przeciwdziałanie powstawaniu kongestii [16]. Jednym z najbardziej nowatorskich pomysłów na usprawnienie przepływu pojazdów na drogach jest dostosowanie infrastruktury do realokacji pasów ruchu. Aktualnie jest to testowane za granicą, w tym w Stanach Zjednoczonych. Polega to na tym, że w godzinach szczytu możliwe jest zmienienie kierunku jazdy na danym pasie [17]. Wykorzystuje się do tego pojazd zwany Zipperem, który dzięki swojemu podwoziu w kształcie litery S jest w stanie przesuwać barierki spomiędzy pasów ruchu. Pozwala to na zwiększenie przepustowości drogi, a co za tym idzie redukuje kongestie [18]. Podsumowanie Specjaliści zajmujący się logistyką miejską starają się ciągle dostarczać nowych rozwiązań z tego zakresu. Powstaje coraz więcej udogodnień dla uczestników ruchu. Jednakże podstawowym problemem dużych miast, takich jak Warszawa, jest konieczność zintegrowania tych działań, połączenia ich na wielu płaszczyznach. Całościowe zarządzanie ruchem w mieście, przy wsparciu systemów komputerowych wpłynęłoby pozytywnie na transport miejski. Przede wszystkim zniwelowałoby kongestie oraz polepszyło jakość życia mieszkańcom. 3610

5 Streszczenie Artykuł przedstawia nowoczesne rozwiązania w logistyce miejskiej na przykładzie Warszawy. Wskazuje dostępne rozwiązania i możliwości rozwoju. Dotyczy udogodnień dla podróżujących zarówno komunikacją miejską, jak i samochodami osobowymi. Innovative solutions for city logistics case of Warsaw Abstract This article presents a modern urban logistics solutions to the example of Warsaw. Indicates the available solutions and opportunities. Subject facilities for travelling by public transport and private cars. Literatura [1] Szymczak M., Logistyka miejska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań [2] Gołebska E., Kompendium wiedzy o logistyce, PWN [3] Tundys B., Logistyka Miejska. Teoria i praktyka, Difin [4] Ministerstwo Transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, Słownik pojęć Strategii Rozwoju Transportu. [5] SISKOM, Buspasy dobry plan dla Warszawy, [dostęp: 24 kwietnia 2014], Dostępny w Internecie: < [6] Katarzyna Mularzuk, Buspasy w Rzeszowie 1+2, [dostęp: 23 kwietnia 2014], Dostępny w Internecie: < [7] Ministerstwo transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, Słownik pojęć Strategii Rozwoju Transportu. [8] Ministerstwo transportu, budownictwa i gospodarki morskiej, Słownik pojęć Strategii Rozwoju Transportu. [9] Urbanowicz W., Car sharing pozwoli uwolnić przestrzeń miejską, [dostęp: 4 maja 2014], Dostępny w Internecie: < [10] Komunikacja Miejska w Krakowie, Pocałuj i jedź,[dostęp: 28 kwietnia 2014], Dostępny w Internecie: < [11] SISKOM, Parkingi Parkuj i jedź, [dostęp1 maja 2014], dostępny w Internecie: < [12] Uchwała nr XVII/342/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 16 czerwca 2011 [13] Warszawski Raport Rowerowy [14] Uchwała w sprawie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Systemu Transportowego Warszawy do 2015 roku i na lata kolejne, w tym Zrównoważonego Planu Rozwoju Transportu Publicznego. 3611

6 [15] Szymczak M., Logistyka miejska, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań [16] Zarządzenie Nr 4013/2006 Prezydenta miasta stołecznego Warszawy z dnia 31 października 2006 r. w sprawie ograniczeń w ruchu pojazdów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton. [17] Matthew R., Hallowell J., Mobile Barrier Trailer, Professional safety, October Huizinga-Barton L., Moveable Concrete Barrier, [dostęp 2 maja 2014], dostępny w Internecie: < 3612