Zastosowanie rond podczas robót drogowych jako sposób na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego

Transkrypt

1 PAWLAK Agnieszka 1 GAD Stanisław 2 Zastosowanie rond podczas robót drogowych jako sposób na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego WSTĘP Budowa infrastruktury drogowej wiąże się zwykle z dużymi utrudnieniami w ruchu pojazdów. Kolejne etapy robót wymagają częstych zmian organizacji ruchu, co zwykle powoduje zamieszanie, głównie wśród kierujących pojazdami, którzy nieprzyzwyczajeni do nowych warunków ruchu muszą przystosować się i właściwie zachować się na drodze. Dlatego bardzo ważne jest, aby wprowadzając czasowe organizacje ruchu stosować rozwiązania możliwie najbardziej przejrzyste i czytelne, niepozostawiające wątpliwości, jak ma się odbywać ruch w danym miejscu. Jedną z możliwości, sprawdzoną już w praktyce jest zastosowanie tymczasowego ronda. W Kielcach rozwiązanie to stosowane jest z powodzeniem od roku Rys. 1. Pierwsze tymczasowe rondo zastosowane w Kielcach, 28 kwietnia 2011r. [3] 1 ZALETY STOSOWANIA ROND PODCZAS ROBÓT DROGOWYCH Kierowca wjeżdżający na teren nowej czasowej organizacji ruchu musi w bardzo krótkim czasie zorientować się w nowej sytuacji. Zamknięte pasy, zawężenia, objazdy wszystko to powoduje, że w natłoku nowych znaków łatwo przeoczyć pewne istotne informacje. Potrzebne jest wprowadzanie takich rozwiązań, które zostają w jednej chwili poprawnie zinterpretowane. Zastosowanie ronda jest na tyle przejrzyste, że kierujący natychmiast orientuje się, jak ma się zachować dojeżdżając tego typu skrzyżowania. Oprócz czytelnych zasad pierwszeństwa rozwiązanie to ma jeszcze kilka zalet. Jedna z nich to wykorzystanie przepustowości skrzyżowania do maksimum. Stosując podczas robót drogowych tymczasową sygnalizację świetlną należy pamiętać, że jest to rozwiązanie bardzo twarde. Długości świateł zielonych dla poszczególnych relacji są zaprogramowane na sztywno, bez względu na to, czy dany wlot opuściły wszystkie pojazdy, czy pozostała jeszcze kolejka pojazdów. Z kolei przy nadaniu danej relacji pierwszeństwa, na wlotach podporządkowanych mogą tworzyć się długie kolejki pojazdów. Rondo natomiast pozwala na możliwie równomierny rozkład 1 Politechnika Świętokrzyska, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 7, Kielce, Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki, mail: a.pawlak85@gmail.com 2 Politechnika Świętokrzyska, Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 7, Kielce, Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki, mail: sgad@tu.kielce.pl 8453

2 przepustowości wlotów oraz wykorzystanie wszystkich akceptowalnych luk czasowych na włączenie się do ruchu. Inna zaleta to uspokojenie ruchu na obszarze skrzyżowania. Na terenie budowy prędkość jest czynnikiem dużo bardziej niebezpiecznym i niepożądanym niż w normalnym ruchu miejskim. Natomiast kierowcy, często zniecierpliwieni czekaniem na dojazd do skrzyżowania, kiedy tylko mają możliwość przyspieszyć robią to natychmiast, nie bacząc na zagrożenie w ruchu, które powodują. Tutaj rondo również spełnia swoje zadanie, ponieważ przy wprowadzeniu odpowiedniej geometrii pasów wlotowych można ukształtować je tak, aby trafiały one optycznie na wyspę środkową, która często wygrodzona jest trwałymi barierami. W ten sposób można wymusić na kierujących zachowanie niewielkiej prędkości jazdy oraz uniemożliwić im przejeżdżanie z dużą prędkością przez teren budowy. Do zalet zastosowania rond należy również zachowanie wszystkich relacji na skrzyżowaniu a niekiedy nawet otwarcie nowych, takich jak zawracanie w miejscu (na rondzie), gdzie do tej pory takiej możliwości nie było. Podczas prowadzenia robót zdarza się, że w celu zachowania przepustowości na głównym ciągu drogowym odcina się możliwości dojazdu do niego z ulic poprzecznych. W mniej kłopotliwych przypadkach wystarcza wprowadzanie częściowych ograniczeń, jak na przykład zakazów skrętu w lewo (w celu wyeliminowania kolejki pojazdów do lewoskrętu, które mogłyby blokować jazdę po ciągu głównym). Nie zmienia to jednak faktu, że wprowadzenie ograniczeń jest uciążliwe i powoduje konieczność prowadzenia objazdów po sąsiednich ulicach. Wprowadzenie ruchu okrężnego w miejscu krzyżowania się dróg pozwala na zachowanie wszystkich relacji i uniknięcie niejasnych sytuacji na tarczy skrzyżowania, co bezpośrednio przekłada się na bezpieczeństwo ruchu wszystkich uczestników. Zastosowanie ronda ma również zalety w aspekcie ekonomicznym. Ruch okrężny, będący alternatywą dla np. tymczasowej sygnalizacji świetlnej można wprowadzić za pomocą stosunkowo małej ilości oznakowania pionowego i poziomego. Budowa sygnalizacji świetlnej, nawet najprostszej liczona jest w setkach tysięcy złotych, a dodatkowo powoduje konieczność ingerencji w infrastrukturę podziemną (wykonanie fundamentów, doprowadzenie zasilania, itp.). Ostatnią z ważniejszych zalet wprowadzenia skrzyżowania z ruchem okrężnym jest jego elastyczność. Na dobrze zaprojektowanym rondzie można przeprowadzić kilka etapów robót bez ruszania samej tarczy skrzyżowania. Największe znaczenie ma to w przypadku ulic dwujezdniowych, gdzie do tego samego ronda można ukształtować wjazd i wyjazd z jednej jezdni, budując w tym czasie drugą, a następnie włączyć wybudowaną, aby wykonać prace po stronie, po której dotychczas odbywał się ruch. 2 OGRANICZENIA W STOSOWANIU ROND TYMCZASOWYCH Niestety, przedstawione rozwiązanie ma również pewne wady. Jedną z nich jest większa zajętość terenu. Rondo jako skrzyżowanie z ruchem okrężnym musi zapewniać możliwość bezpiecznego wykonania wszystkich relacji. Minimalne średnice podane w [1] powodują, że zdarzają się przypadki, kiedy potrzebne jest dobudowanie części jezdni w celu zapewnienia odpowiedniej średnicy ronda i szerokości pasów ruchu.. Ilość miejsca rośnie dodatkowo, jeżeli po rondzie poruszają się autobusy komunikacji miejskiej oraz ciągniki siodłowe z naczepami. Pojazdy te również muszą mieć gwarancję przejezdności danego odcinka czy skrzyżowania. Rys. 1. Minimalne szerokości pasów ruchu przy zadanych promieniach skrętu [1] 8454

3 Rys. 1. Minimalne wymiary i zakres stosowania rond [1] 3 TYMCZASOWE RONDA WPROWADZONE W KIELCACH Pierwsze tymczasowe rondo powstało przy budowie największej jak do tej pory inwestycji drogowej w Kielcach tzw. Węzła Żelazna [2]. Jest to zupełnie nowe połączenie komunikacyjne umożliwiające przejazd na kierunku północ południe po zachodniej stronie centrum miasta. Jednym z zadań tej inwestycji było przebudowanie dużego dwupasowego ronda zbierającego ruch z pięciu ulic w centrum miasta. Po wielu możliwych wariantach zorganizowania ruchu na czas budowy zdecydowano się na zastosowanie rozwiązania sprawiającego najmniej problemów zarówno użytkownikom dróg, jak i wykonawcom robót drogowych. Po dobudowaniu fragmentu jezdni przy wlocie al. IX Wieków Kielc (na rysunku 1 po prawej stronie) wprowadzono tam ruch okrężny. Rozwiązanie to spotkało się z pozytywnym odbiorem kierowców, którzy bardzo szybko przyzwyczaili się do nowego, dużo mniejszego ronda i po kilku dniach korzystali z niego bardzo sprawnie. W drugim etapie budowy podobne rondo zostało wytyczone obok istniejącego a sposób korzystania z niego praktycznie nie zmienił się. Niewiele później, bo już po trzech miesiącach w Kielcach wprowadzono drugie rondo tymczasowe, tym razem bardziej skomplikowane, bo turbinowe. Ukierunkowane zostało na relację główną ul. Żytniej i ul. Grunwaldzkiej, co pozwoliło na zachowanie dwóch pasów ruchu na kierunku wschód zachód. Dopływ ul. Armii Krajowej zawężony został do jednego pasa ruchu wjeżdżającego na rondo natomiast wlot ul. Żelaznej pozostał dwupasowy. 8455

4 Rys. 2. Tymczasowe rondo turbinowe u zbiegu ulic Żelaznej, Żytniej, Grunwaldzkiej i Armii Krajowej Kielcach, 24 lipca 2011r. [3] Rys. 3. Rondo turbinowe wieczorem. Widoczne smugi świateł samochodów uwidaczniają zasady poruszania się po rondzie turbinowym, 30 lipca 2011r. [3] Wprowadzona organizacja ruchu sprawiała niemałe problemy kierującym, którzy przez pierwsze dni nie zawsze stosowali się do oznakowania i powodowali wstrzymywanie ruchu na rondzie. Po krótkim czasie okazało się jednak, że rondo to zapewnia może nie rewelacyjne, ale akceptowalne jak na czas budowy warunki ruchu. Kolejne etapy budowy prowadzone były również na rondach, pozwalając budować kolejne obszary inwestycji. Na szczególną uwagę zasługuje moment budowy środka skrzyżowania, który do tej pory służył jako tarcze kolejnych rond. Zdecydowano się na całkowite zamknięcie środka skrzyżowania przy jednoczesnym utrzymaniu ruchu okrężnego po wybudowanych już czterech prawoskrętach. W rzucie z góry rozwiązanie to w żaden sposób nie przypominało typowego ronda, natomiast bardzo skutecznie spełniało rolę uspokojenia ruchu i zapewnienia jego bezpieczeństwa. Poodginany tor jazdy dookoła całego skrzyżowania pozwolił odsunąć od siebie wloty i wyloty 8456

5 z ronda, co przełożyło się na bardziej płynne włączanie się do ruchu. Pozwoliło również lepiej oceniać sytuację pieszym, którzy przechodzili po wyznaczonych w pobliżu przejściach dla pieszych. Mimo konieczności zawężenia do jednego pasa ruchu pozwalało ono w dalszym ciągu uzyskać zadowalające warunki ruchu. Rys. 3. Rondo tymczasowe wyznaczone po prawoskrętach, zamknięcie całej tarczy skrzyżowania.[3] W latach również pojawiło się kilka tymczasowych rond, m. innymi dwa wokół skrzyżowania z wyspą centralną, dwa na skrzyżowaniu dróg dwujezdniowych oraz kilka innych. Następne, jeszcze nie zrealizowane, czekają dopiero na zmianę etapów. Ich pracę ocenić można będzie dopiero po zakończeniu ich funkcjonowania. WNIOSKI Ronda tymczasowe nie są rozwiązaniami idealnymi. Takich praktycznie nie ma. Obserwując je jednak pod kątem bezpieczeństwa ruchu należy stwierdzić, że bardzo dobrze spełniają swoją rolę. Dotyczy to w równej mierze kierujących pojazdami, którzy przyzwyczajeni są do rozwiązań typowych - bardzo szybko się w nich odnajdują, jak i pieszych, którzy na czytelnie zorganizowanym 8457

6 placu budowy potrafią właściwie ocenić sytuację przed wkroczeniem na przejście dla pieszych. Nie oznacza to oczywiście, że wprowadzenie ronda rozładuje wszystkie kolejki pojazdów, ponieważ mają one swoją przepustowość graniczną i z tym faktem niewiele można zrobić. Należy tylko pamiętać, że celem nadrzędnym nad przepustowością ulic czy terminowym oddaniem prac budowlanych zawsze powinno być bezpieczeństwo ruchu drogowego. Ostatecznie temu właśnie służą wszystkie budowane inwestycje drogowe. Streszczenie W artykule podjęto tematykę stosowania tymczasowych skrzyżowań z ruchem okrężnym wprowadzanych na czas budowy lub przebudowy infrastruktury drogowej. Wykazano szereg zalet wynikających z zastosowania rond tymczasowych, takich jak mała zajętość terenu, przejrzystość rozwiązania, zachowanie wszystkich kierunków ruchu oraz maksymalne wykorzystanie przepustowości. Powyższe zalety przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa ruchu oraz osiągnięcia korzyści w organizacji placu budowy. Prostota tego rozwiązania powoduje, że spotyka się ono z pozytywnym odbiorem wszystkich uczestników ruchu. Praca przedstawia problematykę tymczasowych rond wprowadzanych podczas trwania robót drogowych na przykładzie miasta Kielce, gdzie są one z powodzeniem stosowane od kilku lat. The use of roundabouts during the road works as a way to improve road safety Abstract The article deals with the subject of the use of the temporary intersections with a circular motion introduced at the time of construction or reconstruction of road infrastructure. The work indicates a number of benefits arising from the use of temporary roundabouts, such as low occupancy area, transparent solution, the keeping of all directions of traffic and maximize throughput. These advantages help to improve traffic safety and to achieve benefits in the organization of the construction site. The simplicity of this solution makes it met with a positive reception for all road users. The paper presents the problem of temporary roundabouts introduced during road works on the example of the Kielce city, where they are used successfully for a several years. BIBLIOGRAFIA 1. Dziennik Ustaw 2010 nr 43 poz. 430, Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. 2. Pawlak A., Gad S. Nowe inwestycje drogowe służące poprawie bezpieczeństwa i warunków ruchu w Kielcach Technika transportu szynowego, ISSN , 10/ Pawlak A., Pawlak K., zdjęcia i opracowanie graficzne zbiory własne. 8458