Wstęp. Przedmiot fakultatywny. Uczniów, którzy nie wybrali etyki, obowiązuje religia, nauczana według odrębnych przepisów.

Transkrypt

1 Etyka projekt A Wstęp Przedmiot fakultatywny. Uczniów, którzy nie wybrali etyki, obowiązuje religia, nauczana według odrębnych przepisów. 1. Refleksyjna postawa wobec życia, wrażliwość etyczna. 2. Umiejętności rozpoznawania wartości i powinności w sytuacjach dnia codziennego, formułowania ocen moralnych, uzasadniania ich i poddawania pod dyskusję. 3. Świadomość głównych problemów moralnych współczesnego świata (w sferze obyczaju, gospodarki i polityki) i zasad ich rozwiązywania. 4. Umiejętność samokontroli. Szkoła podstawowa, klasy Moralność w szkole: analiza zachowania się uczniów i nauczycieli ze względu na dobro moralne. 2. Moralność w rodzinie: analiza zachowania się dzieci i rodziców ze względu na dobro moralne. 1. Rozróżniać oceny moralne i pozamoralne. 1. Oceniać zachowania rówieśników w szkole i w domu ze względu na dobro moralne. 3. Etyczne aspekty stosunku do zwierząt. 1. Rozumieć powinności moralne człowieka wobec zwierząt. 4. Etyczne i pozaetyczne kryteria oceniania ludzkich czynów: 4.1. interes, 4.2. zasada odwzajemnienia, 4.3. uczucia wzbudzane w innej osobie przez postępowanie podmiotu, 4.4. prawa i reguły postępowania. 5. Człowiek jako osoba, godność człowieka. 4. Rozumieć powody niezgody moralnej na dyskryminację i marginalizację osób niepełnosprawnych. 6. Autorytet i wzór osobowy. 7. Etyczny sens kary. 8. Odpowiedzialność moralna za siebie i innych. 5. Wiedzieć, jak ćwiczyć odporność na pokusy i umiejętność odraczania nagród.

2 Gimnazjum 1. Pojęcie dylematu etycznego. Dylematy etyczne 1. Rozumieć pojęcie dylematu etycznego, ilustrować je przykładami z literatury pięknej lub życia w sytuacjach dnia codziennego. codziennego. 2. Hierarchie wartości i powinności. 1. Podać przykłady różnych hierarchii wartości i powinności. 3. Etyczny aspekt religii: 3.1. moralność chrześcijańska moralność w innych religiach świata. 4. Złota reguła, imperatyw praktyczny, jedenaste przykazanie. Godność człowieka. 1. Ocenić wybrane religie ze względu na propagowaną przez nie moralność. 1. Znać kryteria oceny hierarchii wartości. 5. Heteronomia i autonomia. Sumienie. 1. Rozumieć, dlaczego autonomia jest wyższą formą rozwoju niż heteronomia; rozumieć związek autonomii z wolnością i odpowiedzialnością. 6. Próby moralne: pożądanie, zawód, cierpienie, śmierć. 7. Samowychowanie jako kształtowanie własnego 1. Zaplanować pracę nad własnym charakterem. charakteru. Szkoła średnia kończąca się maturą 1. Pojęcie doktryny etycznej. Główne doktryny: 1.1. doktryna cnoty moralnej (Sokrates, Platon) eudajmonizm (Arystoteles) stoicyzm hedonizm (cyrenaicy i epikurejczycy) augustianizm i tomizm utylitaryzm (John S. Mill) imperatyw kategoryczny (Immanuel Kant) egzystencjalizm i personalizm. 2. Socjologia moralności: etos, prawo, obyczaje i styl życia. Przemiany moralności. 3. Psychologia moralności: prawidłowości rozwoju moralnego człowieka. 4. Etyka opisowa i normatywna jako narzędzia analizy: 4.1. polityki, 4.2. gospodarki, 4.3. mediów, 4.4. rodziny 4.5. edukacji,, 4.6. stylu życia (w tym życia seksualnego). 1. Rozumieć pojęcie doktryny etycznej, podać przykład różnych rozstrzygnięć tego samego dylematu etycznego i powiązać je z poznanymi doktrynami. 1. Wykazać zmienność wartości i norm moralnych w dziejach. Rozważyć tezę o istnieniu postępu moralnego. 1. Znać podstawowe stadia rozwoju moralnego człowieka. 1. Zanalizować konkretny przypadek z życia codziennego ze względu na uwikłane w nim wartości i powinności. 2. Rozumieć etyczny aspekt demokracji. 2

3 5. Relatywizm i absolutyzm etyczny. 1. Rozważyć konsekwencje relatywizmu i absolutyzmu etycznego. 6. Postawy wobec odmiennych systemów wartościowania: sprzeciw, tolerancja, 1. Rozumieć, czym jest tolerancja. uznanie. Zasadnicza szkoła zawodowa 1. Moralność w szkole i w rodzinie: powinności 1. Rozróżniać oceny moralne i pozamoralne. ucznia i dziecka oraz powinności nauczyciela i rodziców. 2. Moralność w grupie rówieśniczej (w tym w stosunkach między kobietami i mężczyznami). domu ze względu na dobro moralne. 1. Oceniać zachowania rówieśników w szkole i w 3. Moralność w pracy zawodowej: powinności 1. Rozumieć powody niezgody moralnej na dyskryminację i marginalizację osób niepełno- pracownika względem odbiorcy wytwarzanych dóbr i pracodawcy. Prawa pracownika. sprawnych. 4. Obowiązki moralne względem zwierząt. 1. Rozumieć powinności moralne człowieka wobec zwierząt. 5. Obowiązki moralne względem samego siebie. 1. Wiedzieć, jak pracować nad własnym charakterem. 3

4 Etyka projekt B Wstęp Przedmiot nieobowiązkowy. Można go wybrać zarówno zamiast religii, jak i równolegle z religią (patrz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii i etyki w szkołach publicznych). Podstawa programowa etyki próbuje odpowiedzieć na potrzeby nauczycieli i uczniów w społeczeństwie rosnącego zapotrzebowania na edukację etyczną. Ponieważ nie można mieć gwarancji zrealizowania podstawy na danym etapie edukacyjnym (fakultatywność przedmiotu), występuje w pewnym stopniu powtarzanie treści podstawy. Układ podstawy wskazuje pewną logikę procesu edukacyjnego: od doświadczenia praktycznego wspartego refleksją do teorii. Zawartość treściowa podstawy stara się spełniać postulat służebności podstawy dla nauczyciela stąd mnogość zagadnień szczegółowych. Wobec niewielkich praktycznych możliwości pomiaru wyników kształcenia z etyki wymagania są niezbyt rozbudowane. Szkoła podstawowa, klasy Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności w sytuacjach dnia codziennego, formułowania ocen moralnych oraz uzasadniania ich. 2. Kształtowanie pozytywnych pod względem moralnym relacji z ludźmi. 3. Wdrożenie podstaw samowychowania moralnego. 1. Uczucia i intelekt; rozumienie postępowania człowieka. 2. Etyczne i pozaetyczne kryteria oceniania ludzkich czynów: interes własny podmiotu oceny, stopień zgodności oceny z zasadami obyczajowymi i prawami stanowionymi, uczucia (w tym moralne) podmiotu oceny, zasady moralne. 3. Rodzaje wartości i ich hierarchizacja. Szacunek i współczucie. 4. Prawa, obowiązki i odpowiedzialność w życiu codziennym. Tolerancja i jej granice. 5. Przemoc, kłamstwo i znieczulica jako problemy moralne. 1. Rozpoznawać główne motywy postępowania własnego i innych. 1. Zauważać i hierarchizować wartości. Rozumieć odpowiedzialność i powinności moralne człowieka oraz umieć dokonywać ocen moralnych. 1. Kształtować postawę tolerancji i dialogu z ludźmi; uzasadniać własne przekonania. 4

5 6. Praca nad sobą i czynniki na nią wpływające: pokusy, sumienie, samoocena, nacisk otoczenia i oddziaływanie autorytetów. Łamanie prawa i zasad moralnych: przyczyny i ocena. Moralny sens kary. 1. Rozumieć pracę nad sobą. Gimnazjum 1. Kształtowanie postawy refleksyjnej, wrażliwej etycznie i odpowiedzialnej. 2. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności, formułowania ocen moralnych oraz uzasadniania ich. 3. Kształtowanie zrozumienia siebie i innych, tolerancji i zaangażowania społecznego. 4. Znajomość wybranych pojęć i doktryn z etyki i metaetyki. 5. Znajomość związków między moralnością, etyką i religią. 1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja. 2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd, współczucie, solidarność. Doświadczenie wartości. Struktura i działanie sumienia. Odpowiedzialność formalna i moralna. 3. Budowa normy moralnej i jej uzasadnienia. Hierarchie wartości i norm. Absolutyzm i relatywizm, subiektywizm i obiektywizm etyczny. 4. Naturalistyczne i antynaturalistyczne poglądy na człowieka oraz ich etyczne konsekwencje: Sokrates, Platon, Arystoteles, Arystyp, Epikur, Seneka, św. Tomasz, Hobbes, Kant, Marks, Mill, Nietzsche. 5. Wybrane problemy etyczne związane z życiem społecznym: sprawiedliwość, równość, tolerancja, prawo stanowione a prawo naturalne, wyzysk, patriotyzm. Etyczne aspekty działań politycznych. Wolność człowieka i jego prawa. 6. Człowiek wobec zła: cierpienie i śmierć, przemoc i klęski żywiołowe. Zrozumienie zła i poszukiwanie właściwej postawy wobec niego. Niedorozwój moralny i demoralizacja. 1. Obserwować własne przeżycia moralne i pracować nad sobą. 1. Spostrzegać problemy etyczne w życiu społecznym lub dziełach kultury i je analizować. 1. Analizować działania człowieka z etycznego punktu widzenia, odróżniać wyjaśnianie od oceniania. Stosować pojęcia i teorie etyczne. 2. Podawać przykłady różnych wartości i norm moralnych. 1 Uzasadniać twierdzenia etyczne i pojmować cudze uzasadnienia. 1 Pojmować naturę odpowiedzialności i jej praktyczne zachodzenie, szanować wartości wysokie, w tym godność ludzką. 5

6 6. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości. Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi. Etyczne aspekty seksualności człowieka. Zagrożenia płynące z wyobcowania ludzi i rozpadu tradycyjnego modelu rodziny. 7. Szczęście: poglądy na jego naturę i drogę do niego. Etyczny wymiar kultury konsumpcyjnej. 8. Ideały w życiu człowieka: doskonałość, odwaga, wierność, honor, dobroć, prawdomówność a kłamstwo i jego konsekwencje. Idealizm i materializm życiowy. 9. Religijne wskazania moralne w: chrześcijaństwie, judaizmie, islamie, buddyzmie. 10. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych: uzależnienia, przerywanie ciąży, kalectwo i śmierć, zaburzenia nerwowe i psychiczne; stosunek do środowiska naturalnego. Szkoła średnia kończąca się maturą 1. Kształtowanie wrażliwości moralnej, umiejętności obserwacji i analizy przeżyć i dylematów moralnych. 2. Rozróżnianie obyczaju, moralności, prawa i etyki. 3. Znajomość podstawowych wiadomości z psychologii motywacji. 4. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności, formułowania ocen moralnych oraz uzasadniania ich. 5. Rozumienie głównych problemów moralnych codziennego życia i współczesnego świata. 6. Kształtowanie pozytywnych pod względem moralnym relacji z ludźmi i zaangażowania społecznego oraz odpowiedzialnej postawy. 7. Rozumienie rozwoju moralnego, rozwijanie samoświadomości i umiejętności samowychowania moralnego. 8. Umiejętność omawiania problemów moralnych, wyrażania i uzasadniania swoich przekonań, wykrywania błędów w argumentacji. 9. Znajomość głównych pojęć oraz doktryn z etyki i metaetyki. 10. Znajomość związków między moralnością, etyką i religią, głównych poglądów etyki: chrześcijańskiej, judaistycznej, islamu i buddyjskiej. 1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja. 2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd, współczucie, solidarność, poczucie powinności i odpowiedzialności, troska. Struktura i działanie sumienia. 1. Znać zasady rozwoju moralnego oraz przyczyny i przejawy demoralizacji. 1. Znać i omawiać różne rodzaje wartości i ich hierarchie oraz problematykę zła. 6

7 3. Doświadczenie wartości, ich natura i zróżnicowanie. Odpowiedzialność moralna. Zło ontyczne i zło moralne. Niedorozwój moralny i demoralizacja. Kara i przebaczenie. 4. Budowa normy moralnej i jej uzasadnienia. Znaczenie Dekalogu. 5. Wybrane doktryny etyczne: intelektualizm etyczny Sokratesa, eudajmonizm Platona i Arystotelesa, hedonizm, moralizm cyników i stoików, epikureizm, etyka św. Augustyna i św. Tomasza, formalizm Kanta, utylitaryzm, etyka komunistyczna, etyka wartości Schelera, etyczne poglądy egzystencjalizmu i personalizmu. 6. Metaetyka i jej główne stanowiska: absolutyzm, relatywizm, obiektywizm, subiektywizm, naturalizm, intuicjonizm, emotywizm. 7. Koncepcje wolności człowieka i aspekty jego zniewolenia. Godność człowieka i jego prawa. 8. Wybrane problemy etyczne związane z życiem społecznym: zaufanie, sprawiedliwość, równość, tolerancja, prawo stanowione a prawo naturalne, solidarność i wyzyskiwanie, patriotyzm. Niedorozwój moralny i demoralizacja, kara i przebaczenie. Etyczne aspekty działań politycznych. Etyka zawodowa. Etyczne aspekty życia szkolnego. 9. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości. Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi. Etyczne aspekty seksualności człowieka i związków rodzinnych. 10 Szczęście: poglądy na jego naturę i drogę do niego. Etyczny wymiar kultury konsumpcyjnej. 11. Cnota w życiu człowieka. Idealizm i materializm życiowy. 12. Religijne wskazania moralne w: chrześcijaństwie, judaizmie, islamie, buddyzmie. 13. Troska o świat jako o wartość autonomiczną i instrumentalną. Zagadnienie zrównoważonego rozwoju. 14. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych i medycznych: uzależnienia, przerywanie ciąży, kalectwo i śmierć, choroby nerwowe i psychiczne, eutanazja, klonowanie. 1. Rozumieć problem odpowiedzialności i jej aspekty. 1. Rozumieć i analizować kontekst etyczny życia codziennego i dzieł kultury. 1. Znać podstawowe pojęcia i koncepcje etyczne i metaetyczne. 2. Umieć korzystać z dziedzictwa filozofii i nauk społecznych. 1. Analizować stereotypy społeczne dotyczące wartości, norm i natury człowieka. 1. Przejawiać postawę zrozumienia i tolerancji dla odmienności przekonań, obyczaju i religii. 1. Zauważać i rozważać problemy etyczne z wykorzystaniem poznanej wiedzy z etyki. 2. Umieć prezentować własne przekonania, argumentować je i prowadzić konstruktywny dialog z innymi. Zasadnicza szkoła zawodowa 1. Kształtowanie postawy rozumnej i odpowiedzialnej. 2. Kształtowanie umiejętności hierarchizowania wartości i szacunku dla wartości wysokich. 7

8 3. Kształtowanie postawy tolerancji i dialogu z innymi oraz zaangażowania społecznego. 1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja. 2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd, współczucie, solidarność; sumienie. 3. Normy moralne a wartości. Absolutyzm i relatywizm, subiektywizm i obiektywizm etyczny. 4. Elementy wybranych koncepcji etycznych: moralizm Sokratesa, eudajmonizm Arystotelesa, hedonizm, moralizm cyników i stoików, epikureizm, etyka chrześcijańska, formalizm Kanta, utylitaryzm, etyka komunistyczna. 5. Wybrane problemy etyczne związane z życiem społecznym: uczciwość, sprawiedliwość, równość, tolerancja, wyzysk, patriotyzm. Etyka a polityka. Wolność człowieka i jego prawa. 6. Człowiek wobec zła: cierpienie i śmierć, przemoc i klęski żywiołowe, demoralizacja. 7. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości. Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi. Etyczne aspekty seksualności człowieka i życia rodzinnego. Odpowiedzialność formalna i moralna. 8. Natura szczęścia i jego osiąganie w świecie współczesnym. 9. Ideały w życiu człowieka: doskonałość, odwaga, wierność, honor, dobroć, prawdomówność a kłamstwo i jego konsekwencje. Idealizm i materializm życiowy. 10. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych: uzależnienia, przerywanie ciąży, kalectwo i śmierć, zaburzenia nerwowe i psychiczne, przestępstwo, stosunek do zwierząt i środowiska naturalnego. 1. Obserwować własne przeżycia moralne i pracować nad sobą. 1. Podawać przykłady różnych wartości i norm moralnych. 1. Uzasadniać twierdzenia etyczne i pojmować cudze uzasadnienia. 1. Rozumieć odpowiedzialność formalną i moralną swoją oraz innych ludzi. 1. Omawiać z etycznego punktu widzenia działania człowieka oraz wydarzenia społeczne. Odróżniać wyjaśnianie od oceniania. 8