KOMISJA EUROPEJSKA. Przedmiot: Pomoc państwa SA (2014/N) Polska Fundusz Powierniczy JEREMIE. Szanowny Panie Ministrze, 1.

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia C(2014) 2613 final WERSJA UPUBLICZNIONA Niniejszy dokument został udostępniony wyłącznie w celach informacyjnych. Przedmiot: Pomoc państwa SA (2014/N) Polska Fundusz Powierniczy JEREMIE Szanowny Panie Ministrze, 1. PROCEDURA (1) W piśmie z dnia 13 stycznia 2014 r., zarejestrowanym przez Komisję tego samego dnia, władze polskie zgłosiły, zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 1 ( TFUE ), dla celów pewności prawnej, wyżej wspomniany środek poddany ocenie na podstawie Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach 2 ( Wytyczne w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka ). (2) Komisja zwróciła się z prośbą o dodatkowe informacje dnia 11 lutego 2014 r. i 6 marca 2014 r. oraz otrzymała odpowiedzi odpowiednio 19 lutego 2014 r. i 7 marca 2014 r. 1 2 Dz.U. C 115 z , s. 47. Dz.U. C 194 z , s. 2-22, z późniejszymi zmianami. Czas trwania Wytycznych w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka został przedłużony do 30 czerwca 2014 przez ust. 173 Wytycznych w sprawie pomocy państwa na rzecz promowania inwestycji w zakresie finansowania ryzyka (Dz. U. C 19 z , s. 4ff). Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. J. Ch. Szucha Warszawa POLSKA Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique - Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefon: (0)

2 2. OPIS ŚRODKA 2.1. Cel pomocy i organ przyznający pomoc (3) Inwestycje w ramach środka są realizowane, jako część inicjatywy JEREMIE - Joint European Resources for Micro and Medium Enterprises (Wspólne europejskie zasoby dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw) opracowanej przez Komisję Europejską we współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym. Inicjatywa JEREMIE daje państwom członkowskim UE możliwość, za pośrednictwem ich krajowych lub regionalnych instytucji zarządzających, wykorzystania części funduszy strukturalnych na podlegające zwrotowi nakłady inwestycyjne z przeznaczeniem na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). (4) W ramach zgłoszonego środka instytucje zarządzające województwa dolnośląskiego, łódzkiego, mazowieckiego, pomorskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, biorące udział w realizacji programu, wybrały bank państwowy - Bank Gospodarstwa Krajowego (dalej: BGK) na menadżera sześciu funduszy powierniczych JEREMIE. Wojewódzkie instytucje zarządzające przekazały wówczas funduszom powierniczym JEREMIE środki publiczne dostępne w ramach regionalnych programów operacyjnych. (5) Jako menadżer Funduszu Powierniczego JEREMIE BGK wybierze profesjonalnych zarządzających funduszami, którzy utworzą fundusze venture capital, po jednym w każdym z wyżej wspomnianych województw. Z funduszy venture capital będą realizowane podejmowane dla zysku inwestycje w MŚP na wczesnym etapie rozwoju. BGK zainwestuje następnie zasoby Funduszu Powierniczego JEREMIE, przyznane mu w ramach środka, w fundusze venture capital. Inwestycje dokonywane przez BGK realizowane są na zasadzie pari-passu z inwestorami prywatnymi. Wkład wniesiony przez BGK do każdego funduszu venture capital nie przekroczy 49 % całkowitej kapitalizacji funduszy venture capital Podstawa prawna (6) Podstawy prawne środka to: i. Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych; ii. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; iii. Regionalne programy operacyjne odpowiednich województw. (7) Ponadto biorąc pod uwagę, że środek będzie częściowo finansowany z funduszy udostępnionych przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ( EFRR ), będzie on zarządzany zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami dotyczącymi europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych Budżet (8) Całkowity budżet środka wynosi 152 mln PLN (36,6 mln EUR 3 ), na co składają się fundusze strukturalne przekazane przez sześć województw uczestniczących w realizacji zgłoszonego środka. Są to następujące kwoty: i. 40 mln PLN (9,63 mln EUR) przekazane przez województwo dolnośląskie; 3 Według kursu PLN/EUR obowiązującego w dniu zgłoszenia i wynoszącego 1 EUR = 4,1542 PLN. 2

3 ii. 25 mln PLN (6,02 mln EUR) przekazane przez województwo łódzkie; iii. 5,5 mln PLN (1,32 mln EUR) przekazane przez województwo mazowieckie; iv. 28 mln PLN (6,74 mln EUR) przekazane przez województwo pomorskie; v. 25,1 mln PLN (6,04 mln EUR) przekazane przez województwo wielkopolskie; vi. 28 mln PLN (6,74 mln EUR) przekazane przez województwo zachodniopomorskie Czas trwania (9) Czas trwania środka obejmuje okres inwestowania funduszy venture capital, które od momentu utworzenia będą funkcjonowały do 30 czerwca 2020 r., a następnie zostaną zlikwidowane. Władze polskie wyjaśniły, że dochody z zakończonych inwestycji nie będą podlegały reinwestycji. Będą one inwestowane w bezpieczne instrumenty rynku pieniężnego i lokaty bankowe, utrzymywane do czasu likwidacji funduszu venture capital Struktura inwestycyjna środka Kwalifikowalność BGK jako menadżera funduszu powierniczego (10) Władze polskie wyjaśniły, że BGK wybrano na menadżera Funduszu Powierniczego JEREMIE w drodze otwartej, przejrzystej i niedyskryminacyjnej procedury przetargowej. Umowy o finansowaniu pomiędzy BGK i instytucjami zarządzającymi województw zostały podpisane w 2009 r. w przypadku województwa dolnośląskiego, łódzkiego, wielkopolskiego, pomorskiego i zachodniopomorskiego oraz w 2012 r. w przypadku województwa mazowieckiego. Na podstawie umów o finansowaniu instytucje zarządzające powierzyły BGK wkłady finansowe z regionalnych programów operacyjnych. (11) BGK prowadzi odrębny rachunek dla każdej umowy o finansowaniu, który jest wykorzystywany wyłącznie do operacji określonych w danej umowie o finansowaniu. Jednak wobec faktu, że umowa o finansowaniu może obejmować różne instrumenty finansowe, władze polskie potwierdziły, że BGK będzie prowadzić odrębne rachunki dla każdego instrumentu finansowego, odpowiednio rozliczając wszystkie koszty i przychody związane z zarządzaniem poszczególnymi instrumentami finansowymi. (12) Środki publiczne, które zostały przyznane na rzecz regionalnego Funduszu Powierniczego JEREMIE i nie zostały jeszcze wydatkowane, są lokowane na rachunku oprocentowanym. Środki funduszu powierniczego nie generują, zatem żadnych korzyści dla działalności BGK wykraczającej poza zakres zgłoszonego środka. (13) Władze polskie potwierdziły również, że wszystkie odsetki i inne zyski uzyskane z inwestycji powiększają kapitał inwestycyjny funduszu powierniczego zgodnie z zasadami prawidłowego zarządzania. Kapitału inwestycyjnego funduszy powierniczych można użyć wyłącznie do zwrotu kosztów zarządzania poniesionych przez BGK w związku z jego działalnością w charakterze menadżera funduszu powierniczego. W tym kontekście należy zauważyć, że BGK przysługuje jedynie zwrot kosztów zarządzania (kosztów bezpośrednich i pośrednich na podstawie dowodów potwierdzających wydatki), które nie mogą przekroczyć maksymalnych progów określonych w art. 43 ust. 4 rozporządzenia 1828/

4 (14) Po likwidacji Funduszu Powierniczego JEREMIE kapitał inwestycyjny funduszu, po odliczeniu kosztów zarządzania, zostanie zwrócony odpowiednim instytucjom zarządzającym Wybór pośredników finansowych (15) BGK będzie odpowiedzialny za wybór zarządzających funduszami w drodze otwartej, przejrzystej i niedyskryminacyjnej procedury. Informacja na temat procedury wyboru będzie opublikowana na stronie internetowej BGK ( jak również na stronach internetowych poświęconych inicjatywie JEREMIE. Ponadto informacja o procedurze wyboru zostanie opublikowana w dwóch polskich dziennikach o ogólnokrajowym zasięgu w języku angielskim i w języku polskim, tj. w Gazecie Wyborczej i w Rzeczpospolitej. (16) Zarządzający funduszami uczestniczący w procedurze wyboru muszą być towarzystwami funduszy inwestycyjnych w rozumieniu polskiej Ustawy o funduszach inwestycyjnych, posiadającymi stosowne zezwolenie na prowadzenie działalności oraz podlegającymi nadzorowi ze strony polskiego organu nadzoru finansowego - Komisji Nadzoru Finansowego (zwanej dalej KNF ). (17) W ramach procedury wyboru zarządzający funduszami będą musieli przedstawić biznes plan, obejmujący strategię inwestycyjną funduszu venture capital, który ma być utworzony w ramach środka. Przeprowadzając ocenę strategii inwestycyjnej zarządzającego funduszem, BGK zwróci uwagę na proponowane ukierunkowanie sektorowe funduszu venture capital, profil MŚP, do których jest adresowany oraz strategię wyjścia z inwestycji. (18) Zarządzający funduszami muszą również udowodnić, że mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zarządzaniu funduszami venture capital zgodnie ze strategią inwestycyjną funduszu. W tym kontekście BGK sprawdzi, czy zarządzający funduszami posiadają odpowiednie środki finansowe i zasoby ludzkie, a przede wszystkim czy pracownicy bezpośrednio odpowiedzialni za zarządzanie funduszami dysponują odpowiednią wiedzą fachową. BGK oceni również standardy proceduralne i organizacyjne zarządzających funduszami, jak również stosowane przez nich metody oceny inwestycji i oceny ryzyka. (19) Równie ważnym warunkiem w procedurze wyboru będzie kwota inwestycji sektora prywatnego, którą zarządzający funduszem planuje zabezpieczyć na poziomie funduszu. Już na etapie procedury wyboru wskazane jest, aby zarządzający funduszami dysponowali gwarancjami wpłat od inwestorów prywatnych. (20) Ponadto jednym z elementów procedury wyboru będzie wysokość wynagrodzenia zarządzającego funduszem 4, stanowiąc jedno z głównych kryteriów drugiego etapu procedury wyboru, obok oceny doświadczenia inwestycyjnego zarządzającego funduszem oraz kwoty zabezpieczonych inwestycji prywatnych. Pośrednicy finansowi będą musieli przedstawić szacunkowe roczne koszty zarządzania w odniesieniu do całego okresu działalności funduszu venture capital. W każdym przypadku koszty funduszu, w tym wynagrodzenie zarządzającego funduszem, zostaną ograniczone do poziomu 3 % wartości aktywów netto funduszu w skali roku. Jeżeli koszty zarządzania 4 Fundusze będą również mogły pobierać opłatę za emisję certyfikatów inwestycyjnych, która będzie uwzględniona w ramach procedury wyboru. 4

5 przekroczą limity ustanowione w ramach procedury wyboru, zarządzający funduszem będzie musiał wykorzystać własne środki. (21) Władze polskie wyjaśniły również, że podczas wyboru zarządzających funduszami nie będą przyznawane żadne preferencje ze względu na miejsce siedziby albo miejsce prowadzenia działalności podmiotu. Zarządzający funduszami będą musieli jednak zobowiązać się do ograniczenia inwestycji do MŚP, które prowadzą działalność na terytorium województwa objętego umową o finansowaniu. (22) Władze polskie wyjaśniły ponadto, że zarządzający funduszami są niezależni od regionalnych instytucji zarządzających, BGK, inwestorów prywatnych i MŚP. (23) Zarządzający funduszami podlegać będą rygorystycznym zasadom dotyczącym konfliktu interesów, w tym zasadom wyraźnie określonym w polskiej Ustawie o funduszach inwestycyjnych, które wymagają wdrożenia odpowiedniego systemu kontroli wewnętrznej w ramach struktury organizacyjnej funduszy venture capital Fundusze venture capital i udział inwestorów prywatnych (24) Władze polskie wyjaśniły, że fundusz venture capital zostanie utworzony dla każdego województwa uczestniczącego we wdrażaniu tego środka. Fundusze venture capital zostaną utworzone, tj. zarejestrowane przez zarządzającego funduszem w rejestrze funduszy inwestycyjnych (prowadzonym przez sąd okręgowy w Warszawie), dopiero po podpisaniu umowy pomiędzy BGK a zarządzającym funduszem. Fundusz venture capital nie zostanie jednak utworzony, jeżeli jego łączna kapitalizacja będzie niższa niż 10 mln PLN. (25) Fundusze venture capital utworzone w ramach niniejszego środka będą posiadać odrębną osobowość prawną i będą działać, jako fundusze inwestycyjne zamknięte aktywów niepublicznych w rozumieniu polskiej Ustawy o funduszach inwestycyjnych. Działalność funduszy venture capital będzie ograniczała się do inwestycji dokonywanych w ramach środka. Udział inwestorów prywatnych i publicznych (26) Udział w funduszach venture capital będzie miał formę nabycia certyfikatów inwestycyjnych, które nie zostaną dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym. (27) Nie będzie żadnego rozróżnienia pomiędzy certyfikatami inwestycyjnymi nabywanymi przez inwestorów prywatnych i publicznych, ponieważ z każdym certyfikatem inwestycyjnym będą związane takie same prawa własności gwarantujące identyczne warunki inwestowania dla wszystkich inwestorów. (28) Inwestorzy prywatni będą nabywać certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze, które odpowiadają, co najmniej 51 % kapitalizacji funduszu venture capital. Władze polskie wskazały, że inwestorzy prywatni funduszy venture capital, między innymi anioły biznesu lub inwestorzy venture capital, mogą być osobami fizycznymi, osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej. Inwestorzy prywatni będą również niezależni od MŚP, do których kierowane są inwestycje. Tym samym władze polskie potwierdziły, że w celu ustalenia, czy 5

6 inwestorzy prywatni są niezależni, spełnione muszą być warunki definicji 5 przewidzianej w punkcie (xvii) sekcji 2.3 Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka 6. (29) W świetle powyższego inwestycje BGK, stanowiące wkład publiczny do poszczególnych funduszy powierniczych JEREMIE, wynoszą maksymalnie 49 % łącznej kapitalizacji funduszu (nie przekraczając jednak kwoty finansowania przydzielonej przez dane województwo). W tym kontekście należy zauważyć, że BGK będzie jedynie współ-inwestował środki publiczne w przypadku, gdy zarządzający funduszem pozyskał stosowne środki od inwestorów prywatnych. Reprezentacja inwestorów prywatnych w organach zarządzających funduszu (30) Prywatni inwestorzy będą reprezentowani w Radzie Inwestorów oraz Zgromadzeniu Inwestorów funduszu venture capital. (31) Rada Inwestorów będzie odpowiadać za monitorowanie realizacji strategii inwestycyjnej przez fundusz venture capital. Będzie kontrolowała, czy fundusz przestrzega ograniczeń inwestycyjnych. Zatwierdzenie przez Radę Inwestorów będzie wymagane zwłaszcza w sytuacji, w której istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu interesów pomiędzy zarządzającym funduszem a MŚP będącym przedmiotem danej inwestycji. (32) Zgromadzenie Inwestorów podejmuje decyzje w sprawach takich jak rozwiązanie funduszu, emisja nowych certyfikatów inwestycyjnych, zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego funduszu, zmiany statutu funduszu, zmiana podmiotu zarządzającego funduszem (w tym zmiana umowy), zmiana depozytariusza, wyznaczenie daty wykupu certyfikatów inwestycyjnych, przedłużenie czasu funkcjonowania funduszu. (33) Żaden z wyżej wspomnianych organów, w których reprezentowani są inwestorzy prywatni, nie może jednak wpływać na decyzje inwestycyjne zarządzającego funduszem, który ponosi pełną odpowiedzialność za wyniki osiągane przez fundusz venture capital zgodnie z jego strategią inwestycyjną. (34) Ponadto, biorąc pod uwagę zaangażowanie środków publicznych, zarówno uchwały Rady jak i Zgromadzenia Inwestorów będą wymagały udziału BGK, którego zgoda jest niezbędna do przyjęcia uchwały. W tym kontekście władze polskie wyjaśniły, że niemniej jednak BGK nie będzie mógł przeforsować żadnej decyzji inwestycyjnej. (35) Ponadto, władze polskie wyjaśniły, że przewiduje się, że zarówno BGK jak i zarządzający funduszami będą upowszechniali informacje na temat funduszy venture capital za pośrednictwem seminariów, konferencji i innych kanałów informacyjnych. Przedmiotowe działania będą podejmowane, aby zapewnić, w ramach ograniczeń 5 6 Niezależny inwestor prywatny oznacza inwestora prywatnego, który nie jest udziałowcem/akcjonariuszem kwalifikującego się przedsiębiorstwa, w które inwestuje, w tym anioły biznesu i instytucje finansowe, bez względu na ich prawo własności, w zakresie, w jakim ponoszą one pełne ryzyko związane ze swoimi inwestycjami; po utworzeniu nowej spółki wszyscy inwestorzy prywatni, w tym założyciele, są uważani za niezależnych od tej spółki. Komunikat Komisji Wytyczne Unii w sprawie pomocy państwa na rzecz promowania inwestycji w zakresie finansowania ryzyka (Dz.U. C 19 z , s. 4ff). Zgodnie z ust. 174 Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka, Komisja będzie stosować zasady określone w niniejszych wytycznych (tylko) od 1 lipca 2014 r. 6

7 ustanowionych przez obowiązujące polskie przepisy prawne i właściwe rozporządzenia, rozpowszechnienie informacji na temat funduszy venture capital w jak najszerszym kręgu inwestorów prywatnych Inwestycje rynkowe w docelowe MŚP Docelowe MŚP (36) Fundusze venture capital utworzone w ramach środka będą ukierunkowane na MŚP na wczesnym etapie rozwoju, tj. w fazie zalążkowej (seed) i fazie rozruchu (start-up). Docelowe MŚP muszą prowadzić działalność w województwie objętym działaniami danego funduszu venture capital lub mieć taki zamiar. W tym kontekście władze polskie wyjaśniły, że wystarczy, aby MŚP prowadziły działalność w województwie poprzez biuro lub oddział. (37) Władze polskie wskazały, że całkowita wartość inwestycji w jedno MŚP nie przekroczy 1,5 mln PLN (ok. 361,080 EUR 7 ) i nie będzie niższa niż 300,000 PLN (ok. 72,216 EUR 8 ). Władze polskie podkreśliły ponadto, że ekspozycja na jedno MŚP nie może co do zasady przekroczyć 10 % wartości aktywów funduszu. Ocena zgodności inwestycji z zasadami rynkowymi (38) Według informacji przekazanych przez władze polskie inwestycje w MŚP realizowane przez profesjonalne podmioty zarządzające funduszem są zgodne z logiką rynku, tj. są prowadzone w celu osiągnięcia zysku i poprzedzone dogłębną oceną rynkową. W rezultacie, z inwestycji dokonywanych przez fundusze venture capital wyłączone są MŚP znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej w rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw 9, jak również prowadzące działalność w sektorach budownictwa okrętowego, górnictwa węgla oraz hutnictwa żelaza i stali. (39) Strategia inwestycyjna każdego funduszu venture capital będzie przewidywać dokonywanie inwestycji w celu zwiększenia wartości aktywów funduszu, aby ograniczyć do minimum ryzyko inwestycyjne ponoszone przez inwestorów prywatnych. Inwestycje będą realizowane za pomocą instrumentów kapitałowych lub obligacji korporacyjnych. (40) Wszystkie decyzje inwestycyjne funduszy venture capital utworzonych w ramach środka poprzedzi badanie due diligence i ocena indywidualnego biznes planu docelowych MŚP. W ramach tej oceny uwzględnia się charakter działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, oczekiwane przyszłe przychody, efektywność finansową projektów objętych biznes planem itp. Ponadto dla każdej inwestycji zarządzający funduszem ustanowi jasno określoną strategię wyjścia, która może przyjmować następujące formy: zbycie udziałów/akcji/obligacji korporacyjnych, wykup menedżerski, wykup udziałów/akcji przez prywatnych inwestorów, odpisanie jako straty, sprzedaż na rzecz instytucji finansowej, sprzedaż w drodze oferty publicznej. Wynagrodzenie zarządzającego funduszem w oparciu o wyniki Według kursu PLN/EUR obowiązującego w dniu zgłoszenia i wynoszącego 1 EUR = 4,1542 PLN. Według kursu PLN/EUR obowiązującego w dniu zgłoszenia i wynoszącego 1 EUR = 4,1542 PLN. Dz.U. C 244 z , s

8 (41) Wynagrodzenie zarządzającego funduszem będzie w znacznej części zależne od wyników osiąganych przez dany fundusz venture capital. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez władze polskie zarządzającemu funduszem przysługuje premia z tytułu osiągniętych celów (success fee) jedynie w przypadku, gdy stopa zwrotu z poszczególnych inwestycji jest wyższa niż WIBOR 1M 10, a portfel inwestycji stanowi co najmniej 80 % kapitału zaangażowanego w fundusze venture capital. (42) Jeżeli zarządzający funduszem nie stworzy portfela inwestycji w ustalonym terminie zgodnie ze strategią inwestycyjną funduszu, będzie musiał zapłacić na rzecz BGK karę w wysokości 2 % sumy wpłaconych przez BGK środków niezainwestowanych w MŚP. Zarządzający funduszem nie zapłaci kary tylko w przypadku zainwestowania w MŚP, w uzgodnionym terminie, nie mniej niż 80 % wpłaconych do funduszu środków. (43) Ponadto, jeżeli zarządzający funduszem nie uzyska od inwestorów prywatnych zadeklarowanej wysokości finansowania w uzgodnionym terminie, będzie musiał zapłacić karę umowną w wysokości 2 % różnicy pomiędzy kwotami zadeklarowanymi przez inwestorów prywatnych a kwotami faktycznie zebranymi. (44) Zarządzający funduszami działają ponadto zachowując należytą staranność zawodową, gdyż fundusze będą podlegać kontroli ze strony KNF i działać zgodnie z przepisami prawnymi mającymi zastosowanie do działalności pośredników finansowych, jak na przykład polska Ustawa o funduszach inwestycyjnych. (45) Zarządzający funduszami muszą również przestrzegać zasad dotyczących najlepszych praktyk w zarządzaniu instrumentami inżynierii finansowej określonych w Nocie interpretacyjnej dot. instrumentów inżynierii finansowej objętych art. 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 przyjętej przez Komitet Koordynacyjny ds. Funduszy (COCOF) Dyrekcji Generalnej ds. Rozwoju Regionalnego. 3. OCENA 3.1. Istnienie pomocy państwa (46) Komisja dokonała oceny środka w świetle art. 107 ust. 1 TFUE i Wytycznych w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka 11, a także następujących Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka 12, które wejdą w życie dnia 1 lipca 2014 r. stanowiących zasady, objaśniające zastosowanie zasad pomocy państwa zawartych w TFUE, przez większość czasu trwania środka, w obszarze środków kapitału wysokiego ryzyka skierowanych do MŚP. (47) Podczas oceny Komisja uwzględniła zwłaszcza sekcję 2.1 wspomnianych wyżej przyszłych Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka dotyczącą testu prywatnego inwestora, w której określono warunki, na podstawie których można wykluczyć istnienie pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE w ramach środka finansowania ryzyka. (48) W związku z tym Komisja przeprowadziła istnienie obecności pomocy państwa w rozumieniu TFUE na trzech różnych poziomach: Warsaw Inter-bank Offered Rate. patrz przypis 2. patrz przypis 6. 8

9 i. na poziomie funduszu inwestycyjnego, instrumentu inwestycyjnego i/lub jego menadżera; ii. na poziomie inwestorów; iii. na poziomie przedsiębiorstw, w które dokonywane są inwestycje Pomoc państwa dla funduszu powierniczego (49) W ramach Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka, opublikowanych w styczniu 2014 r., Komisja wyjaśnia, że w przypadku gdy środkiem finansowania ryzyka zarządza podmiot, któremu powierzono zadanie, a podmiot ten nie dokonuje wspólnych inwestycji z danym państwem członkowskim, wówczas podmiot, któremu powierzono zadanie, uznaje się za narzędzie służące do ukierunkowania finansowania, a nie za beneficjenta pomocy, dopóki nie otrzymuje on nadmiernej rekompensaty. (50) Komisja zauważa, że zgodnie z motywem 10 polskie władze powierzyły BGK zarządzanie sześcioma regionalnymi funduszami powierniczymi JEREMIE zgodnie z właściwymi przepisami UE, w oparciu o otwartą, przejrzystą i niedyskryminacyjną procedurę przetargową. Ponadto polskie władze potwierdziły, że BGK nie będzie współ-inwestować własnych środków wraz z inwestycjami realizowanymi przez BGK w roli menadżera funduszy powierniczych JEREMIE. (51) Ponadto, jak wskazano w motywie 11, polskie władze potwierdziły, że każdy z funduszy powierniczych JEREMIE, a także instrumentów finansowych, jest ustanawiany jako odrębny rachunek w BGK. Ustanowione fundusze powiernicze JEREMIE mogą, więc być uznane za odrębny zbiór aktywów zarządzanych przez BGK, które będą następnie przeniesione do funduszy venture capital ustanowionych w ramach notyfikowanego środka. (52) Komisja zwróciła również uwagę, jak opisano w motywach 12 13, że środki publiczne przekazane funduszom powierniczym JEREMIE, lecz jeszcze nie wpłacone do funduszy venture capital, będą deponowane na rachunkach oprocentowanych i BGK, poza pokrywaniem kosztów administracyjnych ponoszonych jako menadżer funduszu powierniczego JEREMIE, nie będzie ich wykorzystywał do innej działalności niż tą prowadzona w ramach zgłoszonego środka. Po zamknięciu funduszy powierniczych wszystkie wkłady finansowe z programów operacyjnych plus odsetki i inne zyski (pomniejszone o koszty zarządzania) zwracane są odpowiednim instytucjom zarządzającym. (53) Zgodnie z motywem 13, BGK jest uprawniony jedynie do zwrotu wydatków związanych z zarządzaniem, poniesionych w ramach środka, które nie mogą przekroczyć maksymalnych progów określonych w art. 43 ust. 4 Rozporządzenia nr 1828/2006. W tym kontekście Komisja zauważyła, że BGK nie pobiera od instytucji zarządzających żadnych dodatkowych opłat za zarządzanie z tytułu świadczonych usług. (54) Zatem środki publiczne powierzone funduszowi powierniczemu nie będą przeznaczane na działalność BGK inną niż notyfikowany środek. W związku z tym Komisja uznaje, że funduszowi powierniczemu JEREMIE ani jego menadżerowi nie jest udzielana pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. 9

10 Pomoc państwa dla inwestorów (55) Komisja uważa 13, że inwestycja publiczna nie stanowi pomocy państwa, jeśli realizowana jest na zasadzie pari-passu z inwestorem prywatnym, dzięki czemu inwestor publiczny i prywatny inwestują jednocześnie na tych samych warunkach, a udział inwestora prywatnego można uznać za mający znaczenie ekonomiczne. Co się tyczy tego ostatniego warunku, na mocy punktu 3.2 Wytycznych w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka, Komisja stwierdziła, że w celu zapewnienia warunków paripassu należy zagwarantować co najmniej 50 % niezależnych inwestycji prywatnych. W ramach Wytycznych dotyczących finansowania ryzyka próg ten zmniejszono do 30 % niezależnych inwestycji prywatnych. (56) W ramach notyfikowanego środka, jak opisano w motywach 28 29, niezależni inwestorzy prywatni dostarczą co najmniej 51 % kapitału dla każdego funduszu venture capital ustanowionego w ramach tego środka. Warunek ten zapewnia, iż udział inwestycji prywatnych można uznać za istotny z ekonomicznego punktu widzenia, a więc publiczna część inwestycji udostępniana przez BGK nie stanowi sama w sobie korzyści dla inwestorów prywatnych. (57) Ponadto Komisja zauważa, że inwestorzy prywatni i publiczni nabędą, na dokładnie tych samych warunkach, certyfikaty inwestycyjne emitowane przez fundusze, zapewniające im takie same prawa do zysków i narażające je w równym stopniu na ryzyko inwestycyjne. (58) Uwzględniając powyższe, Komisja uważa, że inwestorzy prywatni, którzy są niezależni od przedsiębiorstw docelowych w rozumieniu motywu 28, nie będą czerpać żadnej korzyści z inwestowania wspólnie z BGK. Ponadto polskie władze potwierdziły, że inwestycje prywatne będą obejmować zasoby niepubliczne. (59) Komisja uważa więc, że nie występuje korzyść dla inwestorów prywatnych, a więc na tym poziomie można stwierdzić brak pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Pomoc państwa dla funduszu venture capital lub zarządzającego funduszem (60) Zgodnie z sekcją 3.2 Wytycznych w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka i sekcją Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka Komisja skłania się ku poglądowi, że fundusz nie jest sam w sobie beneficjentem pomocy, ale jest instrumentem służącym przekazywaniu pomocy inwestorom lub przedsiębiorstwom, w które dokonuje się inwestycji. Jednak środki takie jak środki fiskalne lub inne środki łączące się z bezpośrednimi przelewami na rzecz instrumentu inwestycyjnego lub istniejącego funduszu z licznymi i różnymi inwestorami mającego charakter niezależnego przedsiębiorstwa, mogą stanowić pomoc, chyba że inwestycja dokonywana jest na warunkach, które byłyby możliwe do przyjęcia dla normalnego podmiotu gospodarczego w warunkach gospodarki rynkowej, i stąd też nie przedstawiałyby korzyści dla beneficjenta. 13 Zob. zarówno Wytyczne w sprawie kapitału podwyższonego ryzyka, jak i kolejne Wytyczne dotyczące finansowania ryzyka. 10

11 (61) Ponadto Komisja stwierdza, że pomoc państwa dla zarządzających funduszami lub spółki zarządzającej została przyznana, jeżeli ich wynagrodzenie nie odzwierciedla w pełni bieżącego wynagrodzenia rynkowego w porównywalnych sytuacjach. W tym kontekście występuje przypuszczenie braku istnienia pomocy, jeśli zarządzający lub spółka zarządzająca są wybrani w drodze otwartej i przejrzystej procedury przetargowej lub jeśli nie otrzymują od państwa jakichkolwiek innych korzyści. (62) Po pierwsze, Komisja zauważa, jak wskazano w sekcji decyzji, że inwestycje inwestorów publicznych i prywatnych na poziomie funduszy venture capital, ustanawianych w ramach środka, są realizowane na warunkach pari-passu, i inwestycje te zawierają znaczący udział inwestycji prywatnych. (63) Po drugie, jak wskazano w motywie 24 i 25, fundusze venture capital są ustanawiane wyłącznie w celu dokonywania motywowanych zyskiem inwestycji w docelowe MŚP. Fundusze nie będą zatem prowadzić żadnej innej działalności. (64) Po trzecie, zarządzający funduszami zostali wybrani przez BGK na podstawie konkurencyjnej procedury selekcji. Zarządzający funduszami są upoważnieni do prowadzenia działalności inwestycyjnej zgodnie z polską Ustawą o funduszach inwestycyjnych i w związku, z czym podlegają nadzorowi KNF. (65) Niemniej ważny jest fakt, że wynagrodzenie wypłacane zarządzającym funduszami zostało ustanowione w ramach konkurencyjnej procedury wyboru, co pozwala Komisji wnioskować, że wynagrodzenie zarządzającego funduszem odzwierciedla poziom aktualnego wynagrodzenia rynkowego w podobnej sytuacji. Zgodnie z motywami wynagrodzenie zarządzających funduszami jest głównie uzależnione od wyników i zależy od sukcesów zarządzającego funduszem w zakresie budowania rentownego portfela inwestycyjnego. (66) W świetle powyższego Komisja uznaje, że nie występuje pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE na poziomie zarządzających funduszami, ani na poziomie funduszy venture capital ustanowionych w ramach środka Pomoc państwa dla przedsiębiorstw, w które dokonuje się inwestycji (67) Pod warunkiem, że występowanie pomocy może zostać wykluczone na poziomie inwestorów i funduszu inwestycyjnego, Komisja zazwyczaj uznaje, że w przypadkach, gdy inwestycja dokonywana jest na warunkach, które byłyby możliwe do przyjęcia dla inwestora prywatnego w kontekście gospodarki rynkowej przy braku jakiejkolwiek ingerencji ze strony państwa, przedsiębiorstwa, w które zainwestowano, nie będą uznawane za beneficjentów pomocy. (68) W tym celu Komisja musi rozważyć, czy decyzje dotyczące inwestycji podlegające jej ocenie są motywowane wyłącznie zyskiem i powiązane są z uzasadnionym biznesplanem i prognozami, a także przejrzystą i realistyczną strategią wyjścia. (69) Po pierwsze, zgodnie z motywami 16 23, inwestycje w ramach środka będą dokonywane przez uprawnionych i profesjonalnych zarządzających funduszami pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Zarządzający funduszami mają obowiązek pozyskania wpłat od niezależnych inwestorów prywatnych wynoszących co najmniej 51 % kapitału funduszu venture capital. Jednocześnie inwestorzy prywatni nie będą czerpać żadnych korzyści wynikających ze współ-inwestycji publicznej. Zatem 11

12 inwestorzy prywatni będą podejmowali decyzje o inwestycjach w fundusz venture capital na podstawie swojej własnej oceny strategii inwestycyjnej funduszu i perspektyw osiągnięcia docelowej stopy zwrotu z inwestycji. (70) Po drugie, profesjonalny podmiot zarządzający funduszem będzie z kolei zobowiązany przepisami prawa i strategią inwestycyjną do stosowania najlepszych praktyk zawodowych w celu optymalizacji zwrotów dla inwestorów inwestujących w fundusze venture capital. Aby zagwarantować powyższe, jak wskazano w motywach powyżej, każda inwestycja zarządzającego funduszem musi być poprzedzona szczegółową oceną biznesplanu docelowej inwestycji, przeprowadzaną przez personel o rozległym i odpowiednim doświadczeniu. Jak wskazano w motywach 30 35, zarządzający funduszami będą ponosili wyłączną odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne, a inwestorzy prywatni będą reprezentowani w organach funduszu nadzorujących jego działalność, wobec ustalonej polityki inwestycyjnej. (71) Ponadto Komisja uważa, że mechanizm wynagrodzenia zarządzającego funduszem uzależniony od wyników inwestycji, opisanych w motywach 41 43, dającemu zarządzającemu funduszem możliwość udziału w zwrotach generowanych przez fundusz, jak i sankcje przewidziane w przypadku nieosiągnięcia celów strategii inwestycyjnej, będą odpowiednimi bodźcami dla zarządzającego funduszem do dokonywania inwestycji na zasadach rynkowych, generując najwyższe zwroty dla inwestorów do funduszu. (72) Zarządzający funduszami będą podlegali nadzorowi polskiego organu nadzoru finansowego - Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) i będą zobowiązani do przestrzegania wymogów ustanowionych przez polską Ustawę o funduszach inwestycyjnych i inne właściwe regulacje rynku finansowego. (73) Komisja uważa więc, że na poziomie MŚP, w których dokonywane są inwestycje, nie występuje pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Wniosek (74) W świetle powyższego Komisja stwierdza, że finansowanie udzielone w ramach zgłoszonego środka nie stanowi pomocy państwa, zgodnie z warunkami zawartymi w sekcji 3.2 Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na wspieranie inwestycji kapitału podwyższonego ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach, potwierdzonych przez sekcje 2.1 Wytycznych w zakresie finansowania ryzyka, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2014 r., określającą warunki spełniające test inwestora prywatnego. 12

13 4. DECYZJA (75) Komisja stwierdza zatem, że środek nie stanowi pomocy państwa. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma uzasadnionego wniosku w wyznaczonym terminie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie informacji osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres: European Commission Directorate-General for Competition Directorate for State Aid State aid Greffe B Brussels Belgium Faks: Z wyrazami szacunku, W imieniu Komisji Joaquín ALMUNIA Wiceprzewodniczący 13