VAT. Komentarz. Michalik. Tomasz. Wydanie 8. PODATKOWE KOMENTARZE BECKA

Transkrypt

1 VAT Komentarz Tomasz Michalik Wydanie 8. PODATKOWE KOMENTARZE BECKA

2 PODATKOWE KOMENTARZE BECKA VAT

3

4 VAT Komentarz Tomasz Michalik Wydanie 8. Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2012

5 Propozycja cytowania: Michalik, VATU. Komentarz, wyd. 8, Warszawa 2012 Redakcja: Agnieszka Bereźnicka-Serafin Wydawca: Dagna Kordyasz Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS Publikację polecają eksperci z Monitora Podatkowego Wydawnictwo C.H. Beck 2012 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie w systemie TeX: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów IX XI Ustawa o podatku od towarów i usług Dział I. Przepisy ogólne Art Dział II. Zakres opodatkowania Rozdział 1. Przepisy ogólne Art Rozdział 2. Dostawa towarów i świadczenie usług Art Rozdział 3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów Art Rozdział 4. Opodatkowanie przy likwidacji działalności spółki i zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną Art Dział III. Podatnicy i płatnicy Art Dział IV. Obowiązek podatkowy Rozdział 1. Zasady ogólne Art Rozdział 2. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów i w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów Art b Rozdział 3. Obowiązek podatkowy u małych podatników Art Dział V. Miejsce świadczenia Rozdział 1. Miejsce świadczenia przy dostawie towarów Art Rozdział 2. Miejsce świadczenia przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów Art Rozdział 3. Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług Art o Dział VI. Podstawa opodatkowania Art Dział VII. Zasady wymiaru i poboru podatku z tytułu importu towarów Art Dział VIII. Wysokość opodatkowania Rozdział 1. Stawki Art Rozdział 2. Zwolnienia Art Rozdział 3. Zwolnienia z tytułu importu towarów Art Rozdział 4. Szczególne przypadki zastosowania stawki 0% Art V

7 Spis treści Rozdział 5. Szczególne przypadki określania wysokości podatku należnego Art Dział IX. Odliczenie i zwrot podatku. Odliczanie częściowe Rozdział 1. Odliczenie i zwrot podatku Art Rozdział 1a. Rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności Art. 89a 89b Rozdział 2. Odliczanie częściowe podatku oraz korekta podatku naliczonego Art Dział X. Rejestracja. Deklaracje i informacje podsumowujące. Zapłata podatku Rozdział 1. Rejestracja Art Rozdział 2. Deklaracje Art Rozdział 3. Informacje podsumowujące Art Rozdział 4. Zapłata podatku Art Dział XI. Dokumentacja Rozdział 1. Faktury Art Rozdział 2. Ewidencje Art Rozdział 3. Kasy rejestrujące Art Rozdział 4. Terminy przechowywania dokumentów Art Dział XII. Procedury szczególne Rozdział 1. Szczególne procedury dotyczące drobnych przedsiębiorców Art Rozdział 2. Szczególne procedury dotyczące rolników ryczałtowych Art Rozdział 3. Szczególne procedury przy świadczeniu usług turystyki Art Rozdział 4. Szczególne procedury w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków Art Rozdział 5. Szczególne procedury dotyczące złota inwestycyjnego Art Rozdział 6. System zwrotu podatku podróżnym Art Rozdział 7. Procedury szczególne dotyczące podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Unii Europejskiej usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu 909 Art Rozdział 7a. Szczególna procedura w zakresie świadczenia usług międzynarodowego okazjonalnego przewozu drogowego osób Art. 134a 134c Rozdział 8. Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne procedura uproszczona Art Dział XIII. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe Rozdział 1. Zmiany w przepisach obowiązujących Art Rozdział 2. Przepisy przejściowe i końcowe Art Załącznik 1. (uchylony) Załącznik VI

8 Spis treści Załącznik Załącznik 4. (uchylony) Załącznik 5. (uchylony) Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik 9. (uchylony) Załącznik Załącznik Indeks rzeczowy VII

9

10 Przedmowa Podatek od towarów i usług stanowi podstawowe źródło dochodów Skarbu Państwa. Podatki obrotowe są wśród rozmaitych instrumentów polityki fiskalnej państwa tymi elementami, które w największym stopniu powiązane są z codziennym życiem gospodarczym. Dynamika obrotu gospodarczego, niezwykłe bogactwo zdarzeń i zjawisk zachodzących w ramach tego obrotu stawia zarówno przed ustawodawcą, jak i praktykami zajmującymi się tymi podatkami wiele coraz to nowych wyzwań. Nowe techniki sprzedaży, nowe rodzaje usług finansowych, rozwój usług telekomunikacyjnych, handel elektroniczny, elektroniczne formy dokumentacji, a przede wszystkim postępująca globalizacja gospodarki powodują konieczność szybkich reakcji ustawodawcy na zmieniającą się rzeczywistość. Natomiast w przypadku braku pożądanych szybkich reakcji prawodawcy konieczne jest przystosowanie rzeczywistości do tych ram, które tworzą aktualnie istniejące regulacje prawne. Wyzwania te są tym ciekawsze, że system podatku od towarów i usług istniejący w krajach Unii Europejskiej zmierza do pełnej harmonizacji opodatkowania obrotu w państwach członkowskich. Już teraz systemy poszczególnych państw oparte są na jednolitej podstawie, od której odstępstwa są starannie limitowane. Podatek od towarów i usług w kształcie obowiązującym obecnie w Polsce jest również oparty na te samej podstawie. W 2004 r. polski podatek od towarów i usług został wprowadzony do wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, funkcjonującego od wielu lat. Oznacza to zmiany o charakterze zasadniczym, a także wiele zmian o charakterze technicznym. Podstawowa konstrukcja podatku VAT, znana od 1993 r., oparta na regulacjach dyrektyw unijnych, nie uległa zmianie. Dotychczasowe konstrukcje korzystały jedynie z dorobku europejskiego, natomiast po r. dorobek ten stał się w istocie elementem polskiego systemu. Podstawowe zmiany, jakie nastąpiły z chwilą wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, są związane z przejęciem tych rozwiązań, które są niezbędne dla funkcjonowania polskiego podatku, jako elementu wspólnego systemu podatku VAT, a które dotychczas w Polsce nie funkcjonowały głównie ze względu na to, iż podatek polski pozostawał poza tym systemem, a w związku z tym konstrukcja naczyń połączonych, do której zbliżony jest wspólny system podatku, nas nie dotyczyła. Dlatego też, większość istotnych zmian w polskich regulacjach dotyczy właśnie przyjęcia tych rozwiązań, np. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, zasad określających miejsce świadczenia usług. Stanowią one podstawę wspólnego, międzynarodowego systemu podatku. Prostocie konstrukcyjnej podatku od towarów i usług towarzyszą skomplikowane i często niepełne lub nieprecyzyjne regulacje prawne dotyczące poszczególnych zagadnień. Powoduje to duże ryzyko po stronie podatnika, który zgodnie z podstawową zasadą w VAT jest zobowiązany do samodzielnego obliczenia i zadeklarowania podatku. Ponosi on więc pełną odpowiedzialność za właściwe ustalenie swojego zobowiązania podatkowego. Niestety, nowa ustawa o podatku od towarów i usług nie jest wolna od skomplikowanych i nieprecyzyjnych regulacji, których konsekwencje poniesie podatnik. Rok 2005 przyniósł pierwszy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w którym sąd, opierając się na dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, przyjąwszy, że przepisy ustawy o VAT i rozporządzenia wykonawczego do niej są niezgodne z VI Dyrektywą, uznał prawo podatnika do bezpośredniego zastosowania VI Dyrektywy. Rok 2006 przyniósł nowy praktyczny aspekt stosowania regulacji o VAT r. weszło w życie rozporządzenie Rady, które w sposób bezpośredni a zatem bez konieczności szczególnej implementacji w drodze ustawy obowiązuje we wszystkich państwach członkowskich (patrz IX

11 Przedmowa komentarz do art. 27). Podatnicy w coraz większym stopniu korzystają nie tylko z dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ale także z legislacji wspólnotowej. Istotną zmianą, którą przyniósł rok 2007, jest zastąpienie I i VI Dyrektywy Dyrektywą 2006/112/WE. Nowa Dyrektywa stanowi przede wszystkim ujednolicenie dotychczasowych wielokrotnie nowelizowanych regulacji VI Dyrektywy; jej układ jest bardziej czytelny i logicznie uzasadniony. Nowa Dyrektywa nie jest jednak tylko nowelizacją kosmetyczną, przynosi też ważne zmiany, które mogą mieć istotny wpływ na działalność polskich podatników. Z kolei rok 2008 przyniósł pierwsze polskie wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie podatku VAT, kolejne zmiany Dyrektywy 2006/112 oraz wiele rozstrzygnięć polskich sądów administracyjnych, w których kierują się one prowspólnotową wykładnią ustawy. To wszystko sprawia, że ustawy o VAT nie wolno już odczytywać w oderwaniu od Dyrektywy 2006/112 i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Rok 2009 przynosi kolejną dosyć poważną nowelizację ustawy. Szczególnie ważne zmiany to te wprowadzające nowe instytucje i rozwiązania, takie jak szczególna procedura rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów przy zastosowaniu konstrukcji magazynu konsygnacyjnego czy wprowadzenie, niestety jedynie dla wybranych podatników, możliwości rozliczenia podatku od importu towarów w deklaracji podatkowej. Są to rozwiązania w polskiej ustawie nowe, ale stosowane od lat przez inne państwa członkowskie, w tym te, które wraz z Polską weszły do Unii Europejskiej w 2004 r. Dlatego te zmiany powodowały jedynie, że powoli doganialiśmy innych, a nie tworzyliśmy rozwiązań nowatorskich, które w ramach systemu zharmonizowanego, stworzyłyby dla Polski pewnego rodzaju przewagę konkurencyjną. Zmiany, które nastąpiły od r. wydają się szczególnie istotne. Wynika to w pierwszej kolejności z faktu, iż są one konsekwencją zasadniczej nowelizacji Dyrektywy 112, w części dotyczącej określenia miejsca świadczenia usług w przypadku, gdy świadczący usługi i ich nabywca pochodzą z różnych państw. Waga tej nowelizacji wynika z tego, iż stanowi ona próbę ograniczenia przypadków nadużyć systemu wspólnotowego poprzez, co szczególnie ciekawe, przyjęcie, jako reguły podstawowej, że miejscem świadczenia (a zatem miejscem opodatkowania) takich usług świadczonych na rzecz podatników jest miejsce siedziby nabywcy tych usług. Formuła ta jest o tyle interesująca, że realizacja powyższego celu prawodawcy europejskiego oznacza jednocześnie wprowadzenie rozwiązania niezwykle korzystnego dla podatników. Oczywiście nowelizację uzupełniają także reguły wprowadzające nowe obowiązki administracyjne w szczególności dotyczące informacji podsumowujących o transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Generalna ocena tej nowelizacji powinna być pozytywna, niemniej jednak pewna część nowych regulacji, zwłaszcza rozwiązań szczegółowych, zasługuje na, czasem bardzo poważną, krytykę. Najwyraźniej, w każdym razie jeżeli chodzi i ustawę o VAT, wciąż nie można mieć wszystkiego. Przełom 2010/2011 to prawdziwe szaleństwo legislacyjne. Od końca października 2010 do lipca 2011 r. ustawa była nowelizowana 8 razy! Przy czym, o ile część zmian miało charakter jedynie pewnej kosmetyki o tyle inne wprowadziły naprawdę poważne i kompleksowe zmiany w ustawie takie jak choćby zmiana stawek podatku i cały mechanizm automatycznych zmian stawek w kolejnych latach, regulacje dotyczące odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodów osobowych, wybranych innych pojazdów samochodowych i paliwa do nich, czy wreszcie kompleksowa zmiana przepisów dotyczących zwolnień przedmiotowych. Przyczyny zmian były różne począwszy od orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które zakwestionowały zgodność niektórych przepisów ustawy z Dyrektywą 2006/112 (dotyczy to m.in. odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodów i paliwa oraz zakazu odliczenia podatku od usług nabywanych z tzw. rajów podatkowych), aż po zmiany, które dostosowały przepisy ustawy do regulacji Dyrektywy (dotyczy to np. zwolnień przedmiotowych) względnie innych ustaw (jak choćby wprowadzone od r. zmiany, które dostosowały przepisy ustawy do nowej ustawy o działalności leczniczej). A przecież poza ustawą wprowadzono także szereg zmian w rozporządzeniach wykonawczych (w tym zmianę bodaj najważniejszą dotyczącą faktur elektronicznych), a jakby tego było jeszcze mało to od r. weszło w życie długo oczekiwane Rozporządzenie Rady UE 282, które obowiązuje wprost, a zatem w przeciwieństwie do dyrektywy, nie wymaga implementacji do prawa krajowego. Warszawa, grudzień 2011 r. Autor X

12 Wykaz skrótów 1. Akty prawne AkcyzaU ustawa z r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11 ze zm.) Dyrektywa 2006/112/WE dyrektywa Rady 2006/112/WE z r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z 2006 r. ze zm.) EwPodU ustawa z r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 269, poz ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KKS ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) OrdPU ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PCzCywU ustawa z r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) PDOFizU ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) PDOPrU ustawa z r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) PLeśU ustawa z r. o podatku leśnym (Dz.U. Nr 200, poz ze zm.) PrBud ustawa z r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz ze zm.) PrCel ustawa z r. Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.) SGospU ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) PSpDarU ustawa z r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) RachU ustawa z r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz ze zm.) rozporządzenie o fakturach rozporządzenie Ministra Finansów z r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 222, poz. 1760) XI

13 Wykaz skrótów rozporządzenie o VAT rozporządzenie Ministra Finansów r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 73, poz. 392 ze zm.) TUE Traktat o Unii Europejskiej TWE Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską VATU/ustawa o VAT. ustawa z r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz ze zm.) WKC Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. WE L 302, s. 1, z r.) 2. Publikacje Biul. Skarb Biuletyn Skarbowy DP Doradztwo Podatkowe Dz.U Dziennik Ustaw MoPod Monitor Podatkowy M.P Monitor Polski ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PP Przegląd Podatkowy PiPod Prawo i Podatki PrG Prawo Gospodarcze PrP Prawo Przedsiębiorcy Rz Rzeczpospolita 3. Organy orzekające TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej NSA Naczelny Sąd Administracyjny SA Sąd Apelacyjny SN Sąd Najwyższy TK Trybunał Konstytucyjny WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny 4. Inne skróty art artykuł CN Scalona Nomenklatura Towarów Handlu Zagranicznego CPA Europejska Klasyfikacja Produktów cyt cytat cz część dot dotyczące j jednostka jw jak wyżej lit litera MF Ministerstwo Finansów MinFin Minister Finansów m.in między innymi nast następny Nb numer brzegowy Nr numer orzecz orzeczenie pkt punkt XII

14 Wykaz skrótów PKOB Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych PKWiU Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług por porównaj poz pozycja r rok red redakcja (pod redakcją) RM Rada Ministrów rozdz rozdział rozp rozporządzenie s strona sygn sygnatura tekst jedn tekst jednolity tj to jest tzn to znaczy tzw tak zwany ust ustęp VAT Value Added Tax wg według ww wyżej wymienione wyr wyrok w zw w związku ze zm ze zmianami zob zobacz XIII

15

16 Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535) Tekst jednolity z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. Nr 177, poz. 1054) (zm.: Dz.U. 2010, Nr 247, poz. 1652; 2011, Nr 64, poz. 332, Nr 134, poz. 780)

17

18 Dział I. Przepisy ogólne Art. 1. [Zakres przedmiotowy] 1. Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. 2. Podatek od towarów i usług stanowi dochód budżetu państwa. Spis treści Nb I. Uwagi ogólne Uwagi wprowadzające Dyrektywy Rady UE możliwość bezpośredniego stosowania II. Podatek od towarów i usług jako element systemu podatkowego III. Podatek od towarów i usług jako podatek obrotowy IV. Podatek od towarów i usług jako podatek od wartości dodanej Uwagi wprowadzające Podstawowe cechy podatku od wartości dodanej A. Zasada neutralności podatku B. Zasada opodatkowania konsumpcji C. Zasada powszechności opodatkowania D. Zasada unikania podwójnego opodatkowania oraz braku opodatkowania.. 53 E. Zasada unikania zakłócenia warunków konkurencji V. Nomenklatura Uwagi wprowadzające I. Uwagi ogólne Ustawa z r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, 1 pierwotna publikacja Dz.U. Nr 54, poz. 535), która weszła w życie z dniem r. dalej VATU jest podstawowym aktem prawnym regulującym konstrukcję tego podatku. Ustawa ta zastąpiła uprzednio obowiązującą ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym z r. 1, która od momentu wejścia w życie r. była nowelizowana ponad 30 razy. Obecnie obowiązująca ustawa o VAT doczekała się już wielu nowelizacji, zarówno kosmetycznych, jak i takich, które w istotny sposób zmieniły poszczególne rozwiązania ustawowe. Z tych noweli warto wskazać kilka. Pierwsza z nich, dokonana ustawą z r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników 2, była niezbędna do wdrożenia do polskiego systemu VAT postanowień Dyrektywy 2003/92/WE z r., zmieniającej VI Dyrektywę (77/388/EEC) w zakresie określenia zasad dotyczących miejsca dostawy gazu i energii elektrycznej 3. Druga nowelizacja ustawy z r. 4, która weszła w życie r. (z wyjątkiem zmian dotyczących samochodów, które weszły w życie z dniem r.), wynikała, generalnie rzecz ujmując, z doświadczeń zebranych w ciągu pierwszych miesięcy funkcjonowania nowej ustawy o VAT, które spowodowały konieczność dokonania wielu poprawek o charakterze porządkowym, ale również wprowadzenie wielu zmian ograniczających nadmierne, jak się okazało, obowiązki podatników (jak np. w zakresie dokumentowania wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów patrz art. 42), ale także nowej w polskich regulacjach VAT instytucji ulgi na złe długi (patrz art. 89a i 89b). 1 Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm. 2 Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz Dz.Urz. UE L 260 z r. 4 Dz.U. Nr 90, poz

19 Art. 1 Nb 2 Dział I. Przepisy ogólne 2 Dwie kolejne nowelizacje 5 weszły w życie z dniem r. Nowela z r. związana jest z wprowadzeniem do Ordynacji podatkowej konstrukcji uprzednich porozumień cenowych, zgodnie z którą organ podatkowy może wydać decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej w obrocie pomiędzy podmiotami powiązanymi. Stąd konieczność stosownej zmiany konstrukcji art. 32 VATU odnoszącego się właśnie do możliwości szacowania przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej obrotów w relacjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. Natomiast nowelą z r. ustawodawca usunął z załącznika Nr 4 do ustawy, zawierającego listę usług zwolnionych, usługi naukowo-badawcze. Nowelą z r. 6, która weszła w życie r., ustawodawca dostosował regulacje polskie (np. art. 27 ustawy) do przepisów rozporządzenia Rady Wspólnoty 1777/2005 z r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 7. Z kolei nowelizacja z r. 8 wprowadziła szereg zmian, które miały charakter dostosowujący poszczególne przepisy ustawy do regulacji Dyrektywy 2006/112. Nowelizacją z r. 9 ustawodawca przedłużył możliwość stosowania stawek obniżonych na niektóre czynności oraz podwyższył stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku dla rolników ryczałtowych. Nowelizacja z r. 10 wprowadziła wiele istotnych zmian dotychczas stosowanych rozwiązań ustawy (np. zmiana regulacji dotyczących tzw. ulgi na złe długi, umożliwiające jej praktyczne stosowanie patrz art. 89a) oraz po raz pierwszy wprowadziła kilka nowych instytucji (np. rozwiązania szczególne dotyczące magazynów konsygnacyjnych patrz np. art. 12a, czy zwolnienie od podatku dostawy nieruchomości z opcją ich opodatkowania patrz art. 43). Nowelizacja z r. 11 dostosowała polską ustawę o VAT do kolejnych zmian Dyrektywy 2006/112, dotyczących miejsca świadczenia usług, zmienionych obowiązków sprawozdawczych związanych z informacjami podsumowującymi i uproszczeniem zasad zwrotu podatku przedsiębiorcom mającym siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa członkowskiego. Istotą nowelizacji z r. 12 było podwyższenie (stopniowe, dokonane w ciągu 2 kolejnych lat) kwoty granicznej określającej możliwość zastosowania zwolnienia podmiotowego. Szczególnie bogaty w zmiany był rok 2010, który przyniósł aż cztery ustawy nowelizujące ustawę o VAT. Dwie z nich (nowelizacje z r. 13 i r. 14 ) to odpowiednio: zmiany niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej oraz zmiana ustawy o finansach publicznych, które wprowadziły czasową zmianę stawek podatku oraz mechanizm prowadzący do automatycznego dalszego podwyższenia tych stawek, w przypadku gdy relacja państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto przekroczy w okresie do r. określony pułap (mechanizm dotyczy jednak okresu sięgającego r.). Najważniejszym elementem nowelizacji z r. 15 była zupełna zmiana zasad określających zwolnienia przedmiotowe w przypadku świadczenia usług. Ustawodawca postanowił oderwać te zwolnienia od symboli statystycznych i w ich miejsce zaproponował opisowe określenie usług, których świadczenie jest zwolnione od podatku. Z kolei najistotniejszym elementem nowelizacji z r. 16 było dostosowanie przepisów ustawy do uzyskanej przez Polskę możliwości wprowadzenia czasowego ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku nabycia niektórych pojazdów samochodowych i paliwa do nich. Nowelizacja z r. 17 wprowadziła szereg zmian, z których najważniejsze dotyczą przypadków, w których podatnikiem jest nabywca towarów i usług. Wreszcie nowelizacja z r. 18 miała na celu przede wszystkim dostosowanie regulacji ustawy do zmian wprowadzonych od r. rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej Nr 282/ Ustawa z r., Dz.U. Nr 143, poz oraz z r., Dz.U. Nr 179, poz Dz.U. Nr 143, poz Dz.Urz. UE L 288 z r. 8 Dz.U. Nr 192, poz Dz.U Nr 74, poz Dz.U. Nr 209, poz Dz.U. Nr 195, poz Dz.U. Nr 215, poz Dz.U. Nr 238, poz ze zm. 14 Dz.U. Nr 247, poz ze zm. 15 Dz.U. Nr 226, poz Dz.U. Nr 247, poz ze zm. 17 Dz.U. Nr 64, poz Dz.U. Nr 134, poz. 780 ze zm. 4

20 Dział I. Przepisy ogólne Nb 3 Art. 1 z r. ustanawiającym środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej 19. Rozporządzenie to wchodzi w życie r. na terenie wszystkich państw członkowskich. Co ważne jest ono stosowane bezpośrednio tj. nie musi być implementowane do prawa krajowego państw członkowskich. Z tego względu nowelizacja ustawy dostosowująca jej przepisy do regulacji rozporządzenia była formalnie zbędna. Ustawodawca uznał jednak, że pożądane jest doprecyzowanie przepisów ustawy. Nowelizacja ta wprowadza jeszcze jedną niezmiernie istotną zmianę, a mianowicie pojęcie siedziba działalności gospodarczej zastępujące dotychczasowe określenie siedziba w szczególności jako podstawowy punkt odniesienia dla określenia miejsca świadczenia usług (patrz art. 28b i nast.). Ze względu na tak dużą liczbę nowelizacji Marszałek Sejmu zdecydował o publikacji tekstu jednolitego ustawy o VAT. Tekst jednolity został ogłszony obwieszczeniem Marszałka Sejmu RP z r. (Dz.U. Nr 177, poz. 1054). Ustawa o VAT nie jest jednak jedynym źródłem prawa w tej mierze. Szczegółowe regulacje znajdują się w przepisach wykonawczych do ustawy, z których najważniejsze 3 to: 1) rozp. MinFin z r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 73, poz. 392 oraz Dz.U. Nr 136, poz. 798, Dz.U. Nr 198, poz. 1174, Nr 292, poz. 1716), dalej: rozporządzenie o VAT, 2) rozp. MinFin z r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 68, poz. 360); (dalej: rozporządzenie o fakturach), 3) rozp. MinFin z r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 55, poz. 539, z 2005 r. Nr 177, poz. 1471, z 2007 r. Nr 249, poz. 1862, z 2008 r. Nr 211, poz. 1331, z 2009 r. Nr 201, poz. 1543, z 2011 r. Nr 136, poz. 800 i 801), 4) rozp. MinFin z r. w sprawie wzoru zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o wyborze lub rezygnacji z wyboru miejsca opodatkowania w przypadku sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju (Dz.U. Nr 55, poz. 538, z 2007 r. Nr 205, poz. 1486), 5) rozp. MinFin z r. w sprawie określenia podatników niemających obowiązku składania zgłoszenia rejestracyjnego (Dz.U. Nr 58, poz. 558, z 2007 r. Nr 245, poz. 1808, z 2009 r. Nr 222, poz. 1762, z 2011 r. Nr 44, poz. 228, Nr 68, poz. 364 oraz Nr 136, poz. 799), 6) rozp. MinFin z r. w sprawie potwierdzania zidentyfikowania określonego podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 58, poz. 559, z 2008 r. Nr 211, poz. 1332), 7) rozp. MinFin z r. w sprawie przedstawiciela podatkowego (Dz.U. Nr 68, poz. 359), 8) rozp. MinFin z r. w sprawie przypadków, w których nie ma konieczności ustanawiania przedstawiciela podatkowego (Dz.U. Nr 136, poz. 796), 9) rozp. MinFin z r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 211, poz. 1333, z 2009 r. Nr 222, poz. 1763, z 2010 r. Nr 250, poz. 1681, z 2011 r. Nr 126, poz. 716, Nr 153, poz. 906), 10) rozp. MinFin z r. w sprawie informacji podsumowującej o dokonanych wewnątrzwspólnotowych transakcjach (Dz.U. Nr 156, poz. 931), 11) rozp. MinFin z r. w sprawie określenia wzoru dokumentu potwierdzającego wywóz przez nabywcę nowego środka transportu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium innego państwa członkowskiego (Dz.U. Nr 84, poz. 783), 12) rozp. MinFin z r. w sprawie określenia wzoru informacji o wewnątrzwspólnotowym nabyciu środków transportu (Dz.U. Nr 84, poz. 784), 13) rozp. MinFin z r. w sprawie określenia wzoru wniosku o wydanie zaświadczenia potwierdzającego brak obowiązku uiszczenia podatku od towarów i usług z tytułu przywozu środka transportu nabytego z terytorium innego państwa członkowskiego niż terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 84, poz. 785), 14) rozp. MinFin z r. w sprawie określenia wzoru zaświadczenia potwierdzającego uiszczenie przez podatnika podatku od towarów i usług z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu lub brak obowiązku uiszczenia tego podatku z tytułu przywozu środka transportu nabytego z terytorium innego państwa członkowskiego niż terytorium RP (Dz.U. Nr 84, poz. 786), 19 Dz.Urz. UE L 77, s. 1 z r.; rozporządzenie to zastąpiło rozporządzenie Nr 1777/2005 z r. ustanawiające środki wykonawcze do Dyrektywy 77/388/EWG w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 288 z r.). 5