IPS. System Ochrony Instytucjonalnej. WSPÓLNYCH SIŁ ISSN Nr 3/2012 czerwiec. magazyn. Ludzie i pieniądze. Temat numeru.

Transkrypt

1 Temat numeru Potraktujmy IPS jako szansę Wydarzenia Jubileusz najstarszego w Polsce Banku Spółdzielczego Ludzie i pieniądze Wyniki Banku BPS S.A. po pierwszym kwartale magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ ISSN Nr 3/2012 czerwiec IPS System Ochrony Instytucjonalnej 1

2 20 Dobre wyniki banku BPS S.A. po I kwartale 4 Potraktujmy IPS jako szansę 78 Co, jeśli nie Euro? Co począć, jeśli jako jedyni w domu nie jesteśmy w stanie oglądać meczów bo albo potwornie nas nudzą, albo za bardzo denerwują. Dlaczego temat IPS-u stał się istotny i o co właściwie chodzi w dyrektywie CRD IV? spis treści Słowo wstępne Temat numeru 4 Potraktujmy to jako szansę 10 Ryzykowne aktualności Okiem Prezesa Banku Spółdzielczego 14 Nie czekajmy, aż dotknie nas kryzys Ludzie i pieniądze 16 Wyniki Banków Spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. 19 Express Elixir nowa marka na rynku usług płatniczych w Polsce 20 Dobre wyniki Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. po I kwartale 22 Bilans kwartału 25 Naruszenia niektórych przepisów prawa 26 BPS Cash nowy system w Grupie BPS 27 W jaki sposób obniżyć koszty obsługi kart i bankomatów? 28 Pierwsza rocznica, pierwsze oceny 30 Juniper SSG gwarantuje bezpieczeństwo sieci 32 Metody pomiaru i ocena płynności finansowej 34 Kiedy kredytobiorca umiera 36 Wirtualizacja systemu Banku Spółdzielczego w pigułce 39 Jakość obsługi i budowa więzi 40 W biurze jak na boisku 42 Gospodarka, prognozy a Euro Ustawa deweloperska czyli nowe obowiązki i wyzwania nie tylko dla deweloperów 46 Wychować klienta 47 Kwestia bezpieczeństwa felieton Wizytówka Banku Spółdzielczego 48 Bank Spółdzielczy w Wolbromiu 50 GBS Bank w Barlinku Wydarzenia 52 Orzeł z rekomendacji burmistrza 52 Debata w dzienniku 52 Komunikat 53 Kontynuacja dynamicznego rozwoju 53 Mocny samorząd 53 W skrócie 54 Wyniki godne tradycji 54 Wyróżnienie od Concordii 54 O perspektywach rozwoju 54 W skrócie 55 Zebranie pełne odznaczeń 55 Z kolektorami za pan brat 55 W skrócie 56 Listy w kamieniu 56 Podsumowanie i wybory 56 W skrócie 57 Europejskie standardy na Podkarpaciu 57 Fabia i mnóstwo innych nagród 57 Centrum Finansowe liderem 57 W skrócie 58 IV Forum Ryzyka Bankowego Rozwijamy się 60 Efektowne stupiętnastolecie 60 Harleyowcy i grochówka 60 W skrócie 61 Podwójny jubileusz 61 Pomyśleli o wszystkich 61 W skrócie 62 Najstarszy bank spółdzielczy w polsce skończył 150 lat! 63 Cząstka lokalnej społeczności 63 Zaczęli kolejarze 64 Funkcjonalność w parze z estetyką 64 Filozofia współtworzenia 64 W skrócie CSR Naszych Banków 65 Moneta w plenerze 65 Pilot Hołowczyca 65 Pomogą żonom górników 66 Radość Kamila 66 Ekonomiczni olimpijczycy 66 W skrócie 67 Multimedaliści z Jastrzębia-Zdroju 67 Ciastka od prezesa 67 Tango za zdjęcie 68 Puchar pojechał do Iławy 68 Zmagania z ortografią 68 Gżegżółki z laptopem Okiem sponsora 69 Zmiany tylko na lepsze! Euro Czternaście razy Euro Kultura 72 Kulturalnie polecamy 73 w dobrym stylu Edukacja 74 Poziomy logiczne Diltsa czy mamy w sobie coś ze Shreka? Po godzinach 77 Felieton Marka Majewskiego 78 Co, jeśli nie Euro? 80 Moto 82 Gadżet na topie 83 Butik nowości Media o nas Krzyżówka 70 Czternaście razy Euro Historia piłkarskich Mistrzostw Europy, których czternasta edycja gości właśnie w Polsce i na Ukrainie 2 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

3 magazyn BANKgrupy bps WSPÓLNYCH SIŁ Słowo wstępne Szanowni Państwo, W dniu 27 czerwca będziemy uczestniczyć w Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Naszego Banku, na którym dokonamy podsumowania i rozliczenia 2011 roku. Dla sektora finansowego był to niełatwy okres rozrachunkowy. Również Bank Polskiej Spółdzielczości był narażony na negatywne czynniki zewnętrzne, które niejednokrotnie oddziaływały na jego pracę i ostateczne wyniki. Bank dokonał podsumowania swojej działalności w roku Ostateczny wynik finansowy znacznie odbiega od prezentowanego w pierwszej wersji. Podejście badającego bilans do wyceny niektórych aktywów Banku znacznie różniło się od stanowiska prezentowanego przez Zarząd. Z informacji, jakie otrzymaliśmy od biegłego rewidenta, wynika, że sygnały o odmiennym podejściu do wyceny czy też odmiennego ujęcia w bilansie niektórych pozycji były zgłaszane Zarządowi Banku od samego początku badań końcowego jednostkowego sprawozdania finansowego. W związku z tym Zarząd Banku mógł się liczyć z tym, że ostateczny wynik finansowy może być inny od prezentowanego pierwotnie. Jesteśmy pewni, że badanie sprawozdania finansowego zostało przeprowadzone zgodnie ze sztuką, rzetelnie, w sposób nie budzący wątpliwości, a ostateczny wynik jest zgodny z rzetelnie prowadzonymi księgami rachunkowymi. Chcę zapewnić Państwa, że skomplikowana sytuacja, która powstała w wyniku konfliktu w Zarządzie Banku, nie miała żadnego wpływu na odmienne podejście do wyceny aktywów Banku i w konsekwencji na obniżenie wyniku finansowego. Insynuacje, jakoby zmiana stanowiska audytora nastąpiła po ujawnieniu zaistniałego konfliktu, są bezpodstawne. Audytor badający sprawozdanie finansowe od samego początku prezentował określone stanowisko i to stanowisko przedstawił w raporcie końcowym. Rada Nadzorcza do badania sprawozdania finansowego wybrała firmę Ernst & Young, którą darzy pełnym zaufaniem. Podczas wielu spotkań z audytorem, jakie na przestrzeni ostatnich pięciu lat odbyła Rada Nadzorcza oraz Komitet Audytu, firma Ernst & Young zawsze rzetelnie informowała o ustaleniach i wynikach prowadzonych badań. Sprawozdania sporządzone przez audytora były bez zastrzeżeń zatwierdzane przez Walne Zgromadzenia Banku. Również rok 2011 należy podsumować na najbliższym Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu, a wynik finansowy przyjąć taki, jaki wynika z ksiąg rachunkowych. Pragnę podkreślić, że Rada Nadzorcza nigdy nie stawiała wyniku finansowego jako najważniejszego elementu efektywnościowego. Zawsze nadrzędnym celem było i jest bezpieczeństwo środków, jakie właściciele Banki Spółdzielcze powierzyły Bankowi Zrzeszającemu. Wracając do sytuacji, jaka zaistniała w ostatnim czasie w naszym Banku, pragnę podkreślić, że nie jest to konflikt pomiędzy Zarządem a Radą Nadzorczą, jak go niektórzy próbują przedstawić jest to konflikt wewnątrz Zarządu, natomiast Rada Nadzorcza ma obowiązek go rozstrzygnąć. Pragnę Państwa zapewnić, że staramy się działać w taki sposób, aby żadna szkoda nie dotknęła zarówno Banku BPS jak i Banków Zrzeszonych. Dobro Banku jest nadrzędnym celem, nad sprawami personalnymi. Nie miejsce i czas, aby dokonywać całościowej oceny sytuacji, jaka zaistniała w Naszym Banku, pragnę jednak zwrócić uwagę na niektóre zagadnienie związane z jego funkcjonowaniem. Po pierwsze, doraźne zmiany w składzie Zarządu nie mają negatywnego wpływu na bieżącą pracę tego organu oraz jego funkcjonowanie. Bank realizuje swoje bieżące zadania, a Zarząd wykonuje swoje obowiązki. Rozpoczęte prace i zadania realizowane są zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami i planami. Zachowane jest pełne bezpieczeństwo funkcjonowania Banku. Po drugie, zadania zrzeszeniowe związane z funkcjonowaniem i obsługą Banków Zrzeszonych są objęte szczególnym nadzorem. Obsługa Banków Spółdzielczych przebiega bez zakłóceń, wszelkie zadania i zobowiązania są realizowane zgodnie z założeniami i przyjętymi umowami. Po trzecie, sprawnie przebiegły prace przygotowawcze dzisiejszego Zgromadzenia Prezesów oraz bez zarzutu przebiegają również przygotowania do zbliżającego się Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia, które odbędzie się w dniu 27 czerwca. Zarówno Rada Nadzorcza, jak i Zarząd Banku dokładają wszelkich starań, aby przebieg Zgromadzeń był okazją do obiektywnego podsumowania minionego roku oraz czasem refleksji nad zmianami, jakie w ostatnim czasie zaszły w Zarządzie Banku, a także okazją do rozważenia podłoża oraz przyczyn zaistniałej sytuacji. Pragnę zapewnić, że przy podejmowaniu tych ostatnich bardzo trudnych decyzji wszystkim członkom Rady Nadzorczej przyświecało tylko i wyłącznie dobro Banku Polskiej Spółdzielczości i dobro zrzeszonych w nim Banków Spółdzielczych. Kierowali się oni najlepszą wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem w rozstrzyganiu tych jakże trudnych spraw. Również Rada Zrzeszenia włączyła się czynnie w te działania i dokonała niezależnej oceny zaistniałej sytuacji. Podjęte przez nią decyzje były wielce pomocne w pracy Rady Nadzorczej i utwierdziły ją w przekonaniu co do słuszności podjętych działań. Pragnę ponadto podkreślić, że realizacja przyjętych planów na rok bieżący, zarówno rzeczowych jak i finansowych, przebiega zgodnie z założeniami. Również wynik finansowy Banku w roku bieżącym realizowany jest zgodnie z przyjętym planem finansowym. Wojciech Kulak Przewodniczący Rady Nadzorczej Banku BPS S.A. Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Starym Sączu 3

4 temat numeru System Ochrony Instytucjonalnej IPS Potraktujmy to Wojciech Kulak Aleksander Trojanowicz Michał Oleszko Robert Rodek Banki Spółdzielcze w Polsce czeka rewolucja. Przepisy unijne powodują, że zmienią się zasady wyliczeń wymogów ostrożnościowych. Jednym ze sposobów na spełnienie norm nadzorczych jest stworzenie przez Banki Spółdzielcze Systemu Ochrony Instytucjonalnej (IPS).Czemu to służy, jakie niesie ze sobą korzyści, a jakie obawy i wątpliwości? Dyskutowano o tym podczas debaty z udziałem przedstawicieli Grupy BPS oraz Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Dlaczego temat IPS-u stał się istotny i o co właściwie chodzi w dyrektywie CRD IV? Wszelkiego rodzaju regulacje finansowe wynikają przede wszystkim z tego, że najpierw mamy do czynienia z realnymi problemami, w wyniku których pojawiają się regulacje ostrożnościowe wyjaśniał podczas debaty Michał Oleszko, ekspert moderujący debatę. Trudno ukrywać fakt, że od kilku lat w gospodarce światowej istnieje kryzys wynikający z działalności instytucji finansowych i różnego rodzaju zaniedbań związanych z zarządzaniem ryzykiem w instytucjach finansowych. W szczególności dotyczyło to braku zarządzania ryzykiem płynności, a także wykorzystania scenariuszy warunków skrajnych. Wszystko przez kryzys Jest to pierwszy kryzys, który tak bardzo dotknął banki. Ciągnie się od kilku lat i tak naprawdę nie wiadomo, kiedy się skończy. Sytuacja ta miała bezpośredni wpływ na powstanie Regulacji CRD IV. Z ryzykiem płynności nierozerwalnie związane jest pojęcie aktywów płynnych, czyli najczęściej różnego rodzaju papierów wartościowych w bankach kontynuował Michał Oleszko. W wielu bankach tych papierów wartościowych nie było lub były na bardzo niskim poziomie. Kiedyś uważano, że stabilny bank powinien mieć ok. 20 proc. aktywów w obligacjach skarbowych lub płynnych papierach wartościowych. Tymczasem duże banki zagraniczne miały tych papierów wartościowych 2-3 proc. Ale to nie jedyny powód, dlaczego musimy obecnie stawiać czoła kryzysowi. Banki te na globalnym poziomie w nieodpowiedni sposób pozyskiwały pasywa. Posługiwały się instrumentami kapitałowymi dłużnymi, zaniedbując depozyty swoich klientów. Poza tym banki te prowadziły nadmierną działalność handlową. Z instrumentami pochodnymi związany jest także temat zarządzania ryzykiem kredytowym kontrahenta. Klient 4 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

5 jako szansę Bartosz Kublik Dariusz Twardowski Maciej Obrębski Józef Szperlak może mieć problemy finansowe i może przynieść bankowi stratę wynikającą z ekspozycji pozabilansowych. Istniejące mechanizmy kalkulacji rezerw na ryzyko kredytowe (MSR) nie były dopasowane do rzeczywistości rynkowej. Prace regulacyjne, które spowodował kryzys, na początku były zorientowane na duże banki. Ukierunkowano je głównie na zmianę szacowania ryzyka w portfelach handlowych banków światowych. To były pierwsze działania, które zostały podjęte w ramach tzw. Bazylei 2.5. Po wypuszczeniu tych pierwszych regulacji w 2009 roku nastąpił pozorny spokój, który był spowodowany tym, że świat oczekiwał końca kryzysu. Ale ten nie nadszedł. Potrzebne więc były kolejne regulacje i tak powstały regulacje CRD IV, które jako pierwsze zostały stworzone bez opcji lokalnych (wykorzystywanych przez nadzorców krajowych) wyjaśniał Michał Oleszko. Niestety regulacja ta zrównuje wymagania stawiane wszelkim bankom i nie można jej dopasowywać do konkretnych warunków. Najistotniejsze zmiany W ramach regulacji CRD IV wprowadzone zostały zmiany w definicji kapitałów własnych. Kapitały własne muszą mieć teraz formę bezpieczną taką, by zostawała ona w banku aż do ewentualnej regulacyjnej upadłości. Wprowadzone zostały ponadto zmiany w pomiarze adekwatności kapitałowej oraz współczynniki regulacyjne dla ryzyka płynności. Pierwsza zmiana oznacza tyle, że banki muszą utrzymywać znacząco więcej kapitałów własnych niż dotąd. Druga mówi o tym, że banki muszą utrzymywać różnego rodzaju aktywa płynne w określonej wysokości oraz muszą rozwijać nowe źródła stabilnego finansowania (pozyskiwanego w długim terminie, które pozostaną w banku). Jeśli chodzi o kwestie kapitałowe, to ogólnie nie są one problemem mówił Michał Oleszko. Banki polskie w tym banki spółdzielcze, i zagraniczne mają wystarczająco dużo kapitału, który przekracza nawet wymagane 8 proc. Jedynym wyjątkiem są te banki spółdzielcze, w których duży udział w kapitałach własnych stanowi fundusz udziałowy, który w ramach nowych regulacji nie jest zaliczany do funduszy własnych. Inaczej wygląda sytuacja we współczynnikach dotyczących płynności. Według regulacji każdy bank musi posiadać płynne papiery wartościowe i nimi zarządzać, rozliczać je i wyceniać. W sytuacji gdy banki spółdzielcze utrzymują swoje rezerwy płynne w banku zrzeszającym, sytuacja się komplikuje. Tymczasem: BPS musi utrzymywać 100 procent aktywów płynnych na krótkoterminowe depozyty złożone przez banki spółdzielcze. Wypływ środków od banków, które uczestniczą w ramach Systemu Ochrony Instytucjonalnej w zależności od tego, jakie to są środki jest ograniczony do wysokości 25 proc. wysokości złożonych środków. Kolejną zasadą jest to, że środki wpłacane do banku przez instytucje finansowe nie są traktowane jako źródło stabilnego finansowania. Jednak co istotne każde finansowanie zawarte na okres dłuższy niż rok można już traktować jako środki stabilne. W tym jest nadzieja dla banków zrzeszonych w BPS jeśli tylko będą po- 5

6 temat numeru trafiły stworzyć odpowiednie produkty. Wówczas wpłynie to na polepszenie ich współczynników. Do płynnych papierów wartościowych, o których mowa w regulacji, nie zaliczamy papierów wartościowych emitowanych przez banki. Jest to kolejny cios w instytucje finansowe, m.in. banki spółdzielcze, które coraz aktywniej działają na tym polu stwierdził Michał Oleszko. Stawia się przed nimi coraz większe wymagania regulacyjno-współczynnikowe, a jednocześnie odcina się je od możliwości rozwoju. IPS jest to model ścisłej współpracy podobnych do siebie instytucji finansowych. Model ten wymaga istnienia systemu gwarancyjnego.wdrożony jest wspólny system kontroli zarządzania ryzykiem, który tworzy się na bazie doświadczeń wszystkich podmiotów w ramach systemu. W dalszej części wystąpienia Michał Oleszko wyjaśniał, na czym polega działanie w ramach IPS: zrzeszone instytucje mają wspólny przegląd ryzyka, publikowane jest skonsolidowane lub zagregowane sprawozdanie finansowe podmiotów, wyeliminowane jest sztuczne zwiększanie funduszy własnych, banki stowarzyszone są reprezentowane przez IPS, I PS jest zatwierdzany i monitorowany przez nadzór finansowy. Co banki mogą realnie zyskać dzięki Systemowi Ochrony Instytucjonalnej IPS? Waga aktywów ważonych ryzykiem dla należności wzajemnych wynosi 0 proc. IPS jest to model ścisłej współpracy podobnych do siebie instytucji finansowych. Model ten wymaga istnienia systemu gwarancyjnego.wdrożony jest wspólny system kontroli zarządzania ryzykiem, który tworzy się na bazie doświadczeń wszystkich podmiotów w ramach systemu. Banki mają korzyść z tytułu kalkulacji wypływu środków od instytucji finansowych. W ramach IPS są łagodniej traktowane. Wyliczenie miar współczynnika LCR może odbywać się na poziomie skonsolidowanym (całości IPS). IPS wiąże się jednak również z wymaganiami oraz kosztami. Są nimi: dodatkowy fundusz gwarancyjny, konieczność współpracy i kooperacji, m.in. ujednolicenie procesów biznesowych i czerpanie ze wspólnych doświadczeń, koszt aktywnego utrzymywania portfela aktywów płynnych. Zdaniem Michała Oleszki IPS jest dużą szansą dla BPS-u oraz zrzeszonych banków spółdzielczych, bo jeśli zostanie wypracowany model, w jaki sposób powinien działać System Ochrony Instytucjonalnej, to na mocy współpracy z nadzorcą istnieje szansa na stworzenie na rynku polskim zupełnie nowego rodzaju instytucji finansowej. Prace ponad podziałami Przewodniczący zespołu ds. prac nad zmianami regulacji prawnych dotyczących sektora bankowości spółdzielczej Wojciech Kulak, Prezes Banku Spółdzielczego w Starym Sączu, Przewodniczący Rady Nadzorczej Banku BPS S.A. wyjaśnił podczas debaty kulisy prac przygotowawczych do wprowadzeniem Systemu Ochrony Instytucjonalnej IPS: Jesienią ubiegłego roku został powołany zespół do spraw związanych z działaniem aktów prawnych związanych z bankowością spółdzielczą. Powołały go Rady Nadzorcze BPS i SGB-Banku S.A. w Poznaniu, a wyłoniony został spośród członków tych rad i przedstawicieli Krajowego Związku Banków Spółdzielczych. Głównym celem kilkunastu już spotkań było wypracowanie stanowiska wewnątrz zespołu oraz konsultacje z przedstawicielami Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie projektów nowych aktów prawnych, to jest rozporządzenia CRR i dyrektywy CRD. Przede wszystkim zajęto się sprawami kapitałów i płynności finansowej. Wzorując się na zapisach rozporządzenia oraz dyrektywy zespół wypracował stanowisko aby ograniczyć zapisy w naszym ustawodawstwie wyłącznie do tego, co jest w rozporządzeniu (art. 108). Chodzi o to, by nie zawężać bankom możliwości działania. Propozycje te zostały uzgodnione z przedstawicielami UKNF-u. Na razie jesteśmy na etapie budowania modelu, który mielibyśmy przyjąć mówił Prezes Wojciech Kulak. Powstaje on w oparciu o rozwiązania zagraniczne. Konsultowaliśmy się także z ekspertami, którzy przybliżyli nam, jak systemy 6 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

7 te funkcjonują w innych krajach Europy. I na tej podstawie postanowiliśmy przyjąć system niemiecki. Tam jednak istnieje jeden IPS funkcjonujący poza zrzeszeniem. Doszliśmy do wniosku, że w naszych warunkach, korzystniej by było, aby powstały IPS-y przy bankach zrzeszonych. Organem zarządzającym miałaby być Rada Zrzeszenia odpowiednio umotywowana, umocniona i wyposażona w odpowiednie delegacje, by mogła zarządzać tym systemem na bazie Banku Zrzeszającego. To na razie tylko propozycja, którą po konsultacji będzie można rozbudowywać i uszczegółowić. Jak ta instytucja miałaby działać? Propozycja jest taka, by banki uczestniczące w IPS-ie stworzyły Fundusz Płynnościowy i Fundusz Gwarancyjny wyjaśniał Wojciech Kulak. Przyjęliśmy też założenie dobrowolności uczestniczenia banków w Systemie Ochrony Instytucjonalnej. Polegałoby to na tym, że banki, które spełniają warunki kapitałowe i płynnościowe, mogłyby istnieć poza IPS-em. Jednak wspólnie z Komisją Nadzoru Finansowego zostało uzgodnione, że banki, które miałyby istnieć poza IPS-em, musiałyby równocześnie istnieć poza Zrzeszeniem. Podczas kolejnych spotkań zespołu będą uszczegółowiane powyższe zagadnienia. Wątpliwości są zawsze, dlatego musimy edukować Podczas debaty tylko jeden z uczestników wypowiedział się zdecydowanie krytycznie na temat prac nad dążeniem do wprowadzenia w Grupie BPS Systemu Ochrony Instytucjonalnej Sprawy są tak poważne, że musimy wnieść protest mówił Józef Szperlak, Prezes BS w Jabłonce. Nie mamy pretensji o to, że specjalnie powołany zespół wykonał pracę. Zespół ten nie miał mandatu banków spółdzielczych, (powołany przez centralę banków zrzeszających, nie przez Zgromadzenia Prezesów), tym bardziej że my na dole mamy zupełnie odmienne stanowisko na temat IPS-u, a szczególnie na temat manipulowania funduszem udziałowym. Powołano zespół zbyt młody, który starał się przypodobać władzom UKNF. Jako ekonomista uważam, że nadzorca nadmiernie zajmuje się ryzykami, a nie zyskiem. Mimo próby wzmocnienia banków spółdzielczych w praktyce osłabimy je. Poprzez próbę wdrażania IPS-u czy CRD IV nadmiernie eksponujemy poszukiwanie przyszłych ryzyk kosztem wzrostu dbałości o efektywne zarządzanie bankiem. Zbyt szybkie wprowadzanie zmian, bez odpowiedniego uwzględnienia proporcjonalności i czasu na merytoryczne wdrażanie zmian to cel służący UE i KNF, a nie bankom spółdzielczym. Jestem człowiekiem Solidarności 80. W sytuacji gdy w Polsce sprzedano 70% kapitału bankowego instytucjom zagranicznym, kto dzisiaj ośmieli się twierdzić, że tak głębokie przekształcenie sektora bankowego było dobre dla Polski. Podobnie niekorzystne będzie wdrożenie IPS, CRD IV i eliminowanie udziałów z kapitałów własnych poprzez zasłanianie się wdrażaniem zmian oferowanych przez UE. W Polsce mamy jeszcze nasze własne prawo. Przyrównywanie modeli niemieckich i holenderskich do warunków polskich jest niestosowne, bowiem tam kapitał obcy w bankowości występuje w śladowych wielkościach, a kraje te od lat cieszyły się wolnością w przeciwieństwie do Polski podkreślił Prezes Szperlak. Zasady powołania i funkcjonowaniazespołu ds. prac nad zmianami regulacji prawnych dotyczących sektora bankowości spółdzielczej wyjaśnił Prezes Kulak. Dziwią mnie takie głosy, zwłaszcza że zespół został stworzony z przedstawicieli obu zrzeszeń banków spółdzielczych i pod egidą Krajowego Związku Banków Spółdzielczych. Podkreślił też, że negatywnych opinii jest bardzo niewiele, a jeśli sporadycznie się pojawiają, wynikają raczej z braku wiedzy na temat IPS-ów. Dlatego wkrótce zorganizujemy specjalne szkolenia na temat Systemu Ochrony Instytucjonalnej IPS i korzyści z niego płynących zapewnił. Genialne narzędzie? Ciekawe tory dalszej dyskusji nadał Dariusz Twardowski, dyrektor Departamentu Bankowości Spółdzielczej w Urzędzie Komisji Nadzoru Finansowego. Na początku swojej wypowiedzi zapewnił, że UKNF przychylnie patrzy na banki spółdzielcze i zna ich specyficzną sytuację. Państwo nie musicie tworzyć IPS-u. To jest tylko Podobnie niekorzystne będzie wdrożenie IPS, CRD IV i eliminowanie udziałów z kapitałów własnych poprzez zasłanianie się wdrażaniem zmian oferowanych przez UE. W Polsce mamy jeszcze nasze własne prawo. Przyrównywanie modeli niemieckich i holenderskich do warunków polskich jest niestosowne. pewien pomysł dla grup działających na terenie Europy. Ale co się stanie, jeśli banki spółdzielcze odrzucą tę ideę? Łatwo przewidzieć taki scenariusz. Banki zrzeszone zachowują się rozsądnie i przestają lokować swoje środki 7

8 temat numeru w Banku Zrzeszającym. Bank Zrzeszający traci rację bytu i przestaje funkcjonować. To z kolei oznacza, że banki spółdzielcze same muszą spełniać wymogi stawiane wszystkim bankom, czyli posiadać minimum 5 mln euro funduszy własnych wyjaśnił. Idea IPS wynika z założenia, że pewna grupa banków przyjmuje określone zasady, które zapewniają jej absolutne bezpieczeństwo: gwarancję płynności i wypłacalności. Oczywiście, warunki IPS są trudne, bo trzeba się poddać kontroli, a nawet reagowaniu, kiedy coś dzieje się nie tak. Jesteśmy za tym, żeby fundusz udziałowy zyskał taki walor jak fundusz akcyjny w spółkach, bo to jest podstawa bankowości spółdzielczej kontynuował dyrektor Twardowski. Podkreślił też, że IPS-y mogą być też używane jako genialne narzędzie W warunkach jeśli te udziały nie będą zaliczane do funduszy podstawowych, płacenie godziwej dywidendy będzie pozbawione sensu. My musimy udziałowcom zaproponować coś w zamian. I musimy zrobić to jeszcze w tym roku, jeśli mają wejść w życie te najbardziej restrykcyjne dla nas rozporządzenia. marketingowe. Bo można zapewnić klientów, że na pewno bank nie upadnie. Powoływane przez oponentów idei przykłady portugalski i hiszpański nie są jego zdaniem adekwatne, bo w tych krajach IPS został narzucony sztucznie. Ma charakter instrumentalny i dlatego się nie sprawdził. IPS-y to szansa dla bankowości spółdzielczej. Szansa na to, by osiągnąć mityczne 15 proc. udziału w rynku podsumował swoje wystąpienie dyrektor Twardowski. Alternatywy nie ma Dostajemy troszeczkę po głowie przy wprowadzeniu regulacji adresowanych do dużych, większych od nas grup finansowych do dyskusji dołączył się Bartosz Kublik, Prezes Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej. Są banki, które mają znaczące kwoty w swoim funduszu, prowadzą od lat zrównoważoną politykę dywidendy dla swoich udziałowców i nadal chciałyby ją prowadzić. W warunkach jeśli te udziały nie będą zaliczane do funduszy podstawowych, płacenie godziwej dywidendy będzie pozbawione sensu. My musimy udziałowcom zaproponować coś w zamian. I musimy zrobić to jeszcze w tym roku, jeśli mają wejść w życie te najbardziej restrykcyjne dla nas rozporządzenia. Myślę, że IPS jest w tym wypadku koniecznością, bo alternatywa jest żadna. Ale model powinien się ukształtować w naszym kraju i wynikać z dialogu między bankami a krajowym nadzorcą. Tak by w maksymalnym stopniu uwzględnić podmiotowość banków spółdzielczych. Naszą siłą jest przecież efekt skali w Zrzeszeniu oraz własna, dostosowana do lokalnych potrzeb polityka poszczególnych banków kontynuował Prezes Kublik.. Jego zdaniem banki spółdzielcze mają mocne poczucie niezależności, ale w dzisiejszym, mocno zglobalizowanym świecie coś takiego jak pełna niezależność po prostu nie istnieje. W kontekście globalizacji oraz konkurowania z międzynarodowymi bankami na lokalnych rynkach rozpraszanie zasobów poprzez tworzenie np. kilku IPS uważam za niezasadne, a naturalnym umiejscowieniem IPS jest bank zrzeszający. Ideę IPS-u należałoby tłumaczyć tak: to, co jesteśmy w stanie robić sami, róbmy sami, ale to, co możemy robić razem i dzięki temu rozwijać się, róbmy właśnie razem. Skoro już musimy wprowadzić te regulacje, korzystajmy z tego. Przecież u zarania spółdzielczości stoi kooperacja, a IPS to właśnie budowanie wspólnej silnej grupy zakończył swoją wypowiedź Prezes Kublik. Jednak Maciej Obrębski, członek Zarządu Banku Spółdzielczego w Poddębicach, widzi pewną alternatywę. Dla bankowości spółdzielczej rodzi się dylemat: co dalej? Prosiłbym, by powrócić do koncepcji rozwiązania hybrydowego zaproponował. Polegałoby ono na tym, że działałyby obok siebie banki 8 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

9 spółdzielcze jedne na zasadzie prawa bankowego, tak jak obecnie Krakowski Bank Spółdzielczy, inne na podstawie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, tak jak obecnie wszystkie banki spółdzielcze oraz banki spółdzielcze działające na podstawie statutu IPS. Zdaniem Obrębskiego taki model byłby najbezpieczniejszy i dający największe możliwości wzmocnienia kapitałowego w sytuacji, gdy źle zaczęłoby się dziać w bankach objętych Systemem Ochrony Instytucjonalnej czy też sektorze bankowości spółdzielczej, a sytuacji takiej nie można wykluczyć, co obrazuje wprowadzenie rozwiązań IPS w bankach spółdzielczych w Hiszpanii. Prezes wątpi bowiem w możliwość 100-procentowej gwarancji wypłacalności IPS w najbliższym terminie. Pokazują to z jednej strony model niemiecki, gdzie na swoje rozwiązania gwarancyjne Niemcy gromadzili środki od lat 30. ubiegłego wieku, a z drugiej strony rozwiązanie hiszpańskie, gdzie wprowadzenie IPS nie spowodowało pełnego zabezpieczenia gwarancyjnego. Tworząc IPS w Polsce, warto mieć na uwadze pozytywne doświadczenia, ale nie można lekceważyć i umniejszać negatywnych doświadczeń innych. Poza tym trudno jego zdaniem zdecydować o statusie zarządzającego IPS-em i o tym, kto miałby nim zarządzać. Model niemiecki tak chętnie wskazywany jako dobre, czy pożądane rozwiązanie właśnie według niego główną siłę czerpie z takiego, a nie innego ulokowania zarządzającego IPS. Obecnie dyskutowane propozycje i nasz krajowy model zrzeszeń są skrajnie odmienne od niemieckiego w tym najważniejszym punkcie. Nie da się więc wdrożyć rozwiązań zagranicznych bez modyfikacji i ostatecznie może powstać jakieś rozwiązanie hybrydowe. Może warto pochylić się jeszcze raz nad proponowaną przeze mnie koncepcją ponowił na zakończenie apel. Możemy być konkurencyjni! Dlaczego nie potraktujemy IPS-u jako szansy na możliwość konkurowania z bankowością komercyjną? włączył się do debaty Robert Rodek, Dyrektor Departamentu Zarządzania Ryzykiem Kredytowym w Banku BPS S.A. Klienci chcący lokować swoje środki często zadają pytania o bezpieczeństwo ich pieniędzy. Banki działające w IPS-ie ze względu na działanie w grupie mogą w praktyce gwarantować do 100% wkładów pieniężnych, byłby to bardzo silny Ideę IPS-u należałoby tłumaczyć tak: to, co jesteśmy w stanie robić sami, róbmy sami, ale to, co możemy robić razem i dzięki temu rozwijać się, róbmy właśnie razem. Skoro już musimy wprowadzić te regulacje, korzystajmy z tego. Przecież u zarania spółdzielczości stoi kooperacja, a IPS to właśnie budowanie wspólnej silnej grupy. argument w konkurowaniu o depozyty z bankowością komercyjną dodał Dyrektor Rodek. Jego zdaniem najbliższy realiom Polski jest niemiecki system IPS zarządzany przez BVR. System stara się wprowadzać równowagę pomiędzy niezależnością działania banków członków IPS a regułami funkcjonowania wprowadzanymi przez IPS. Unifikujemy narzędzia oceny ryzyka kredytowego zostawiając politykę zarządzania ryzykiem kredytowym Bankom Spółdzielczym, które dostosują ją do specyfiki swojej lokalnej działalności. Potraktujmy IPS jako dobrodziejstwo, z którego możemy wszyscy skorzystać, a nie jako przymus zachęcał kończąc debatę na temat Systemu Ochrony Instytucjonalnej Aleksander Trojanowicz, Wiceprezes Zarządu Banku BPS S.A. Istnieje tylko kwestia ustalenia sposobu, w jaki mamy to robić. Biuro Reklamy i PR 9

10 temat numeru Ryzykowne aktualności Od 2010 roku następuje stopniowe zmniejszanie tempa przyrostu kredytów zagrożonych w bankach spółdzielczych Grupy BPS, jednakże dynamika tych kredytów w przeciwieństwie do sektora banków komercyjnych jest nadal wyższa od dynamiki całego portfela kredytowego. Przełożyło się to na pogorszenie jakości portfela, niemniej wskaźnik udziału kredytów zagrożonych w kredytach ogółem banków spółdzielczych z Grupy BPS kształtuje się nadal na poziomie korzystniejszym niż średnio w bankach komercyjnych. Dynamika kredytów banków komercyjnych, po dużym jej spadku w latach , przyspieszyła do 120 proc. w 2011 roku, nadal jednak była ona niższa od uzyskanej w 2008 roku (136,4 proc. r./r.). W bankach spółdzielczych, począwszy od 2009 r., następuje spadek dynamiki sprzedaży kredytów. Z jednej strony jest to wpływ otoczenia makroekonomicznego i regulacji ostrożnościowych, z drugiej zaś może być to skutkiem przejmowania przez banki komercyjne rynku pozyskanego przez BS-y w latach Ponadto niepokój może budzić pogarszający się od trzech lat wskaźnik jakości kredytów w bankach naszej Grupy, który na koniec 2011 roku wyniósł 5,4 proc. Mimo,że kształtuje się on na poziomie korzystniejszym niż w sektorze banków komercyjnych (7,7 proc), to od 2008 roku wzrósł o 2,4 pp. Pogarszająca się jakość portfela kredytowego w Grupie BPS wpłynęła istotnie na osiągnięcie w minionym roku znacznie wyższej niż w sektorze banków komercyjnych dynamiki ujemnego wyniku z tytułu rezerw celowych. W bankach spółdzielczych różnica wartości rezerw zwiększyła się w 2011 roku o 19,7 proc., podczas gdy w bankach komercyjnych uległa zmniejszeniu o 16,5 proc. Na uwagę zasługuje fakt, że w bankach spółdzielczych wynik na rezerwach stanowi zaledwie 6,7 proc. wyniku na działalności bankowej, natomiast w bankach komercyjnych relacja ta przekracza poziom 16 proc. W Banku BPS SA., podobnie jak w zrzeszonych bankach spółdzielczych, wskaźnik szkodowości kredytów uległ pogorszeniu i na koniec 2011 roku osiągnął poziom 7,1 proc. Było to między innymi spowodowane wzrostem szkodowości portfela kredytów konsorcjalnych. Począwszy od czerwca ubiegłego roku, jakość kredytów konsorcjalnych jest gorsza od jakości portfela pozostałych kredytów w Banku BPS. Udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów konsorcjalnych na koniec I kwartału br. wyniósł 7,9 proc., tj. o 0,5 pp. więcej niż w przypadku pozostałych kredytów. W obliczu podwyższonego ryzyka kredytowego zarówno w Banku BPS jak i w zrzeszonych z nim bankach spółdzielczych, coraz większego znaczenia nabiera działalność profesjonalnej spółki Centrum Finansowe Banku BPS S.A., wspierającej proces zarządzania wierzytelnościami w Grupie. 10 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

11 Od 2009 r. Centrum Finansowe nabywa wierzytelności na własnych rachunek, natomiast od czerwca 2011 r. zarządza również funduszem sekurytyzacyjnym. W wyniku tych operacji rośnie portfel wierzytelności obsługiwanych przez Spółkę. Na koniec 2011 r. wielkość obsługiwanego portfela pozwoliła zająć spółce piąte miejsce na rynku firm windykacyjnych, tuż po firmach KRUK, BEST, Kredyt Inkaso i Ultimo. Po 4 latach działalności Centrum Finansowe zarządza portfelem o obligu ponad 1,1mld zł, z czego 37 proc. stanowią wierzytelności własne i nabyte w ramach sekurytyzacji. Każdego roku sukcesywnie rośnie liczba zawieranych umów cesji i umów-zleceń. Do marca 2012 r. spółka zawarła 55 umów cesji, w tym z bankami z Grupy BPS 33 umowy. Pozostałe 22 umowy zawarte były z BS-ami z SGB (4), podmiotami niebankowymi (15) oraz bankami komercyjnymi (3). Do końca marca bieżącego roku tylko 20 spośród wszystkich zrzeszonych BS-ów zawarło z Centrum Finansowym umowy-zlecenia. To zastanawiająca okoliczność w obliczu pogarszania się jakości portfela kredytowego banków. Największy wzrost portfela obsługiwanego przez CF widać w zakresie sekurytyzacji największe portfele zakupione zostały od banków komercyjnych (ok. 94 mln zł). Również w zakresie umów cesji na rzecz Centrum Finansowego największe portfele pochodziły od banków komercyjnych i podmiotów niebankowych. W obszarze zarządzania ryzykiem kredytowym warto wspomnieć o ustawie o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, która weszła w życie 29 kwietnia2012 r. Wprowadza ona zmiany w relacjach banku i dewelopera zaciągającego kredyt. W ostatnim okresie do Banków Spółdzielczych skierowanych zostało wiele wzorcowych regulacji, wprowadzających do stosowania zasady zdefiniowane w rekomendacji S. Są to: instrukcja zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych w Banku Spółdzielczym; metodyka oceny zdolności kredytowej osób fizycznych; polityka zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych. Narzędzia te w połączeniu z wcześniej przygotowanymi: W Banku BPS polityką i instrukcją zarządzania SA., podobnie jak w zrzeszonych bankach ekspozycjami kredytowymi spółdzielczych, wskaźnik zabezpieczonymi hipo- pogorszeniu i na koniec 2011 szkodowości kredytów uległ tecznie, stanowią komplet roku osiągnął poziom 7,1 proc. regulacji związanych z Reko- spowodowane wzrostem Było to między innymi mendacją S. szkodowości portfela Wdrożono ponadto dwie usługi kredytów konsorcjalnych. usprawniające współpracę banków spółdzielczych z Biurem Informacji Kredytowej. Pierwsza z nich to Korekty On-Line, które służą do bezpośredniej i natychmiastowej korekty danych klientów w bazach BIK. Na dzień r. korekty on-line wdrożyło już 51 banków spółdzielczych. We współpracy z Biurem Informacji Kredytowej i Fundacją Rozwoju Bankowości Spółdzielczej organizowane są szkolenia dotyczące zasad korzystania z systemu on-line. Kolejna usługa to Telekomunikacyjne Kanały Wymiany Plików. Umożliwia ona bezpośrednie przekazywanie wsadów z danymi do Biura Informacji Kredytowej. Dzięki temu, skróceniu ulega czas od momentu wygenerowania wsadu w Banku Spółdzielczym do jego zaczytania w BIK. Każdy bank przekazujący wsady przez TKWP jest niezależny od pozostałych banków. Dotychczas Bank BPS zbierał wsady od wszystkich BS-ów, scalał je w jeden, a następnie przekazywał do BIK S.A. Termin zaczytania wsadu do bazy BIK był zatem uzależniony od terminu dostarczenia ostatniego wsadu do BPS. Z BIK S.A. współpracują 344 zrzeszone Banki Spółdzielcze, z czego 313 przekazuje wsady, co uznać można za bardzo dobry wynik. Ponadto w systemie Dokumenty Zastrzeżone uczestniczą 342 Banki Spółdzielcze, w systemie AMRON 108 banków, natomiast w systemie Bankowy Rejestr 89 banków. Aby usprawnić zarządzanie ryzykiem finansowym, przygotowana została usługa wyceny portfela dłużnych papierów wartościowych. Dzięki niej możliwe jest oszacowanie wartości narażonej na ryzyko VaR portfela banku spółdzielczego. Wykorzystując zaawansowane systemy informatyczne funkcjonujące w Banku BPS opracowujemy raporty, które posłużą bankom spółdzielczym w zarządzaniu posiadanym portfelem. W obszarze zarządzania ryzykiem operacyjnym, dokonano przeglądu i aktualizacji wewnętrznych aktów prawnych, dostosowując je do zmienionego Regulaminu Organizacyjnego Banku i przepisów zewnętrznych. Zmiany wynikają również z wykonania zaleceń pokontrolnych wydanych przez KNF. Ponadto, kontynuowane są prace nad aktualizacją takich aktów prawnych jak: Strategia/Polityka zarządzania ryzykiem outsourcingu, Instrukcja monitorowania kluczowych wskaźników ryzyka, Instrukcja Zasady postępowania w zakresie działań przestępczych na szkodę Banku, Instrukcja Funkcjonowanie systemu informacji wewnętrznej na temat poziomu ryzyka operacyjnego, Instrukcja do przeprowadzenia procesu samooceny ryzyka operacyjnego, Instrukcja do przeprowadzenia procesu analizy scenariuszy. W trakcie opracowywania jest strategia zarządzania ryzykiem outsourcingu, która jest nowym dokumentem. Ponadto na bieżąco przeprowadzane są konsultacje telefoniczne oraz za pomocą poczty elektronicznej, w kwestii tworzenia/aktualizacji regulacji z zakresu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz obsługi systemu AZRO dla BS. W 2011 r. Bank przeprowadził bezpłatne szkolenia dla użytkowników AZRO w bankach spółdzielczych, z nowych funkcjonalności tego systemu. 11

12 temat numeru Warto też chwilę uwagi poświęcić Instytucjonalnemu Systemowi Ochrony IPS. Jest to temat istotny z uwagi na wchodzące w życie nowe uregulowania, dotyczące kapitałów oraz norm płynności, tj. dyrektywę CRD IV oraz rozporządzenie CRR Parlamentu Europejskiego i Rady Europy, zastępujące dyrektywy 2006/48/WE i 2006/49/WE. Możliwość tworzenia IPS istnieje już od 2006 roku, jednak restrykcyjne normy ostrożnościowe (a raczej brak możliwości spełnienia ich przez pojedynczy bank) powodują, że jest on swego rodzaju bonusem oferowanym nam przez Unię Europejską. Z punktu widzenia zrzeszonych banków spółdzielczych można powiedzieć, że IPS tworzy pewne zasady prawne, które normują funkcjonujące już teraz mechanizmy: produkty przygotowane dla podniesienia wskaźników płynnościowych norm płynności (np. otwarte, bezwarunkowe linie pozabilansowe) banków spółdzielczych są pewnego rodzaju funduszem płynnościowym zrzeszenia, większość danych niezbędnych do agregacji na potrzeby raportowania ryzyka przekazywana jest w ramach sprawozdawczości obligatoryjnej, funkcjonują jednolite procedury oceny ryzyka kredytowego w ramach regulacji dotyczących udzielania kredytów konsorcjalnych na mocy pełnomocnictwa. Jaki wpływ na ocenę sytuacji Zrzeszenia może mieć zastosowanie IPS w Grupie BPS? Propozycja regulacji europejskiej CRD IV przynosi nowe rozwiązania w zakresie mierzenia poziomu krótkoterminowej płynności instytucji bankowych. Wskaźnik ten obrazuje, w jakim stopniu różnica pomiędzy wypływami i wpływami finansowymi do banku w okresie 30 najbliższych dni jest pokryta płynnymi papierami wartościowymi. Najważniejsze są jednak szczegółowe definicje wypływów i wpływów. Sposób funkcjonowania zrzeszenia banków spółdzielczych nie był chyba brany pod uwagę przez twórców wskaźnika LCR. Z jednej strony banki spółdzielcze mają ograniczone możliwości zaliczenia lokat do jednego miesiąca w Banku Zrzeszającym do aktywów płynnych. Z drugiej strony wszystkie środki deponowane do 1 miesiąca przez banki spółdzielcze muszą być przez BPS traktowane jako niestabilne podlegające wypływowi. Skutkuje to sytuacją, że cześć depozytów (traktowanych wg aktualnej uchwały KNF jako środki stabilne) wypływających z BPS do banków spółdzielczych nie poprawia płynności u tych ostatnich. Jedynym wyjściem, które pozwoli spełnić normę LCR indywidualnie przez banki spółdzielcze jest wycofanie większości środków zdeponowanych w Banku Zrzeszającym i zamiana ich na płynne papiery wartościowe. Taka zamiana skutkuje brakiem możliwości funkcjonowania Zrzeszeń w obecnej formie. Nad koncepcją jednego wskaźnika na poziomie IPS trwają cały czas prace. W czasie spotkań Zespołu ds. zmian regulacji prawnych dotyczących sektora bankowości spółdzielczej z przedstawicielami UKNF wyłania się model, w którym tylko jedna instytucja finansowa w ramach IPS sprawozdawałaby wskaźnik LCR i byłaby zobligowana do jego utrzymania na odpowiednim poziomie, uwzględniającym pozycję płynnościową skumulowaną wszystkich instytucji wchodzących w skład IPS. Szacunek wskaźnika LCR dla IPS Zrzeszenia BPS na koniec I kwartału 2012 r. wyniósł około 1,65. Blisko 7 mld zł w płynnych papierach wartościowych z nadwyżką pokryłoby skumulowane wypływy finansowe poszczególnych członków IPS. Wdrożenie IPS ma niezaprzeczalne zalety. Ale czy ma również wady? Na pewno będzie to rozwiązanie kosztowne, zakres merytoryczny i skomplikowanie organizacyjne może oznaczać konieczność powołania osobnej instytucji (funduszu). IPS umożliwia również stosowanie 0% wagi ryzyka dla aktywów wynikających z wzajemnych zobowiązań członków systemu ochrony. W przypadku Zrzeszenia BPS wymóg kapitałowy Banku BPS generowany przez ekspozycje związane ze zrzeszonymi bankami spółdzielczymi wynosi 14,3 mln zł, natomiast wymóg kapitałowy zrzeszonych banków spółdzielczych z tytułu środków lokowanych w BPS wynosi już 345,7 mln zł. Zastosowanie 0% wagi ryzyka dla tych środków oznacza możliwość udzielenia dodatkowych 4,5 mld zł kredytów z wagą ryzyka 100% bez zmiany obecnego współczynnika wypłacalności na poziomie Zrzeszenia. Wdrożenie IPS ma niezaprzeczalne zalety. Ale czy ma również wady? Na pewno będzie to rozwiązanie kosztowne, zakres merytoryczny i skomplikowanie organizacyjne może oznaczać konieczność powołania osobnej instytucji (funduszu), która w ramach Zrzeszenia będzie zajmować się: codziennym nadzorem nad zbieraniem i konsolidowaniem danych od uczestników systemu ochrony, raportowaniem do Komisji Nadzoru Finansowego, nadzorem nad funduszem pomocowym, który obecnie funkcjonuje w ramach Zrzeszenia. Ale czy rzeczywiście IPS oznacza ograniczenie lub nawet likwidację podmiotowości banków działających w ramach IPS? Jakie dodatkowe zalety i jakie wady niesie za sobą uczestnictwo w IPS? Czy mamy alternatywę do IPS? Na pewno kluczową kwestią będą szczegółowe zapisy określające sposób działania IPS w polskim prawodawstwie. Dyrektywa unijna umożliwia podjęcie przez nadzór krajowy decyzji co do funkcjonowania IPS-ów w Polsce. Możemy mieć nadzieję, że znajomość sektora bankowości spółdzielczej przez przedstawicieli KNF spowoduje, że doregulowania krajowe przepisów o IPS będą odzwierciedlały polskie warunki rynkowe. Aleksander Trojanowicz, Wiceprezes Zarządu Bank BPS S.A. 12 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

13 Lubimy bankową robotę, ale futbol jest naszą pasją! 13

14 Okiem Prezesa Banku Spółdzielczego Cieszy mnie, że liczne grono prezesów wypowiada się w kwestii niezbędnych zmian w sektorze, niezwykle istotnych dla Banków Spółdzielczych. Szczególnym powodem mojej radości jest kolejne wspólne spotkanie przedstawicieli obu zrzeszeń, które odbyło się w maju br. Sądzę, że ksiądz Wawrzyniak też by się bardzo z tego cieszył. Nie czekajmy, aż dotknie nas kryzys przemyślenia, uwagi i propozycje do dyskusji wokół regulacji dyrektywy CRD IV Martwi mnie natomiast brak znajomości rozwiązań stosowanych już od lat w innych krajach, szczególnie w Niemczech i Austrii, skąd zresztą szanowani powszechnie przez spółdzielców działacze, np. Wawrzyniak, Stefczyk, czerpali wzorce, nie zważając na to, że były to wówczas państwa zaborcze. Polecam lekturę prezentacji z wyjazdu do Montabaur (ta prezentacja jest w posiadaniu KZBS) w celu zapoznania się z rzeczywistymi ograniczeniami w działalności Banków Spółdzielczych w Niemczech dobrowolnych uczestników systemu BVR. Najbardziej wymowna jest preambuła statutu BVR, z której ewidentnie wynika, że strony poddają się pewnym rygorom po to, by nadal działać jako samodzielne podmioty, a przy tym zapewnić sobie bezpieczeństwo działania. Nie są to ograniczenia, o których piszą niektórzy koledzy. Warto zauważyć, że BVR powstał nie na mocy ustawy, ale na mocy umowy banków, zawartej przed wielu laty, zanim zostały przygotowane obecne regulacje europejskie. Przepisy projektowanej regulacji UE uwzględniają funkcjonowanie Systemu Ochrony Instytucjonalnej (IPS), który sprawdził się już w niemieckiej bankowości spółdzielczej. Podawany jest czasami przykład, że niemiecki system IPS nie zadziałał właściwie i DZ Bank miał kłopoty. Należałoby się jednak zastanowić, czym skończyłby się ten problem, gdyby nie system IPS. Dowodem skuteczności Systemu Ochrony Instytucjonalnej jest dobry stan niemieckiej bankowości spółdzielczej. Zapoznanie się z dobrymi wzorcami pozwoli na wypracowanie kierunku zmian organizacji bankowości spółdzielczej w Polsce. W prowadzonych dyskusjach proponuję wystrzegać się powtarzania niesprawdzonych informacji, bo to utrudnia osiągnięcie celu i powoduje niepotrzebny zamęt. Dla przykładu mówi się o limitach kredytowych w rozumieniu PRL-owskich rozdzielników. Według aktualnego stanu każdy z banków w swojej strategii i konsekwentnie w zarządzaniu ryzykiem kredytowym określa (wylicza), jakie są możliwości kredytowe banku. W IPS będzie nadal tak samo, zaś powołana przez banki instytucja (organ) pomoże w dokonaniu wyliczenia zdolności do udzielania kredytów i dodatkowo poradzi, jak w grupie znaleźć możliwości bezpiecznego zwiększenia akcji kredytowej, jeżeli takie lokalne potrzeby wystąpią. Martwi mnie także dość często przejawiające się niezrozumienie roli zespołu powołanego przez prezydia rad obu zrzeszeń. Jego zadaniem jest poszukiwanie nowych roz- 14 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

15 wiązań, oczywiście przy udziale tych, którzy ostatecznie wpłyną na przyszłe regulacje (szczególnie KNF i MF) oraz przygotowanie propozycji (podkreślam: propozycji) dla obu zrzeszeń, które w demokratyczny sposób rozważą ich przydatność. Niezależnie od decyzji zrzeszeń w zakresie przyjęcia proponowanych rozwiązań wdrożenie rozporządzenia CRR będzie obowiązujące, bezpośrednio na podstawie jego przepisów. Natomiast przepisy dyrektywy CRD IV wymagają zaimplementowania do polskiego porządku prawnego poprzez wydanie i modyfikację odpowiednich krajowych aktów prawnych. Podkreślam, że KNF i Ministerstwo Finansów oczekują sensownych propozycji od Banków Spółdzielczych. Pojawiają się głosy, że przygotowanie projektu należało poprzedzić konsultacjami w sektorze, jednak wydaje się, że temu postulatowi sprostać niezwykle trudno z uwagi na ograniczony czas, szeroki zakres przepisów oraz liczne grono zainteresowanych. Niemniej każda propozycja zgłaszana przez Banki Spółdzielcze była i będzie zawsze wnikliwie rozpatrywana przez Międzyzrzeszeniowy Zespół d.s. Regulacji. Często też spotykam się z poglądem, że IPS ma być obowiązkowy. Z propozycji nowych regulacji ewidentnie wynika, że IPS jest rozwiązaniem dobrowolnym, a problem sprowadza się tylko do tego, czy konkretny bank będzie w stanie działać sam, bez współdziałania z innymi, Oczywiście osiągnięcie bezpieczeństwa grupy wymaga określonej organizacji systemu, wyposażonego w odpowiednie mechanizmy monitorowania, kontroli, wsparcia solidarnościowego i jednocześnie podlegającego zarówno wewnętrznemu nadzorowi, jak i nadzorowi krajowemu. nie tylko po wdrożeniu Rozporządzenia CRR, lecz także w każdej sytuacji rosnącej konkurencji i rosnących kosztów, które w bankach spółdzielczych są nieproporcjonalnie wysokie. Niepokoi mnie zbyt wielka wiara, że działając w dotychczasowy sposób, będziemy sobie nadal dobrze radzili, i powtarzanie, jacy dobrzy jesteśmy. Jeżeli ktoś uważa, że Banków Spółdzielczych i ich zrzeszeń nie dotyczy ryzyko, które przecież może się zdarzyć każdemu podmiotowi, to przypominam, co musiał zrobić Mazowiecki Bank Regionalny i całe jego zrzeszenie, głównie na skutek zdarzenia polegającego na pechowej lokacie. Moje doświadczenie życiowe mówi, że w pewnym momencie, gdy firma rozwija się pomyślnie, decydenci często zachłystują się sukcesami i podejmują nawet bardzo ryzykowne decyzje. Z wypowiedzi przedstawicieli KNF na jednym ze spotkań, jak również z konferencji w NBP, wyraźnie wynika, że KNF nieraz musiała interweniować, widząc zbyt ryzykowne działania niektórych Banków Spółdzielczych. W ramach IPS, zamiast KNF, upoważniona przez banki instytucja zwróci uwagę na ryzykowność działań i poradzi, co można zrobić, aby było bezpiecznie i skutecznie. Chciałbym podkreślić, że system IPS ma działać przede wszystkim prewencyjnie. Na jednym ze spotkań w Montabaur mocno podkreślano rolę BVR w zakresie prewencyjnego działania. Takie podejście skutecznie eliminuje ryzyko rzeczywistej konieczności przyjmowania odpowiedzialności Banków Spółdzielczych, funkcjonujących w systemie IPS, za wadliwe działania konkretnego banku. Jest to moja odpowiedź na dochodzące do mnie obawy o możliwość wpadki większej liczby banków lub całej grupy. Oczywiście osiągnięcie bezpieczeństwa grupy wymaga określonej organizacji systemu, wyposażonego w odpowiednie mechanizmy monitorowania, kontroli, wsparcia solidarnościowego i jednocześnie podlegającego zarówno wewnętrznemu nadzorowi, jak i nadzorowi krajowemu. Wiem, że wiele osób obawia się o duże koszty IPS. Mój pogląd sprowadza się do tego, że najkorzystniejszym rozwiązaniem byłoby stworzenie jednego IPS dla obu zrzeszeń w odpowiednim przedziale czasowym możemy osiągnąć o wiele większe korzyści. Zachodzi jednak obawa, że do tego potrzeba byłoby zainwestowania w stworzenie nowej organizacji, i istnieje niepewność, czy zrzeszenia dobrze będą współpracowały. Dlatego też, świadomy wypracowanych już rozwiązań o charakterze IPS w poszczególnych zrzeszeniach, nie upieram się przy swoim poglądzie. Jednak nawet przy istnieniu dwóch IPS dojdzie do obniżenia kosztów albo do uzyskania większych przychodów, co przełoży się na lepszy wynik i zwiększenie naszego udziału w rynku. Wykonywanie obecnie pracochłonnych analiz i opracowań przez osoby w każdym z banków może być z powodzeniem zastąpione przez zespół pracowników na szczeblu administratora systemu IPS. KNF nie będzie musiała kontrolować każdego banku (chociaż zawsze będzie mogła to zrobić) będzie kontrolowała działanie systemu IPS wyposażonego we własną komórkę kontroli wewnętrznej. Zatem nietrudno zauważyć, że po wdrożeniu systemu IPS musi dojść do obniżenia kosztów albo co jest w ekonomii chyba bardziej oczekiwane do zwiększenia przychodów (każdy z banków więcej energii może włożyć w działalność handlową). Natomiast lepsza organizacja i współpraca w zakresie rozwiązań informatycznych przyniesie wymierne efekty. Zadaję sobie pytanie, czy IPS to zbawienie i skuteczna pomoc dla Banków Spółdzielczych na dziś i na przyszłość, czy to kara za zbyt ryzykowne działanie banków komercyjnych na świecie. Mam tylko jedną odpowiedź: korzystając z przykrych zdarzeń instytucji finansowych, działających w innych krajach, mocno doświadczonych kryzysem, i podejmowanych prób uzdrowienia sytuacji, mamy okazję stworzenia lepszej organizacji bankowości spółdzielczej w Polsce. Skorzystajmy z niej. Wykorzystajmy tę szansę już dzisiaj, nie czekajmy, aż kryzys dotknie nas, bo wówczas może być za późno. Jerzy Dąbrowski 15

16 Ludzie i pieniądze Wyniki Banków Spółdzielczych zrzeszonych z Bankiem BPS S.A. według stanu na r. Kierunki rozwoju działalności Banków Spółdzielczych nie uległy zmianie. W strukturze ich aktywów bilansowych dominują kredyty i inne należności od podmiotów sektora niefinansowego oraz instytucji samorządowych. W portfelu ekspozycji kredytowych Banków Spółdzielczych dominuje pozycja kredytów dla przedsiębiorstw. Na koniec marca 2012 r. wszystkie banki Grupy BPS spełniały wymagany minimalny poziom kapitałów (równowartość 1 mln euro). Na 31 marca 2012 r. Banki Spółdzielcze zrzeszone były w dwóch strukturach. Jeden bank Krakowski Bank Spółdzielczy działał samodzielnie i współpracował z Bankiem BPS S.A. Na koniec marca 2012 r. działalność prowadziły 573 Banki Spółdzielcze. W porównaniu z marcem 2011 r. ich liczba zmniejszyła się o dwa w wyniku połączenia Banku Spółdzielczego w Wysokiem ze Spółdzielczym Bankiem Powiatowym w Piaskach oraz Banku Spółdzielczego w Branicach z Bankiem Spółdzielczym w Namysłowie. Cztery wymienione banki zrzeszone były z Bankiem BPS S.A. Bank BPS S.A. zrzeszał 365 banków, tj. 63,70% łącznej liczby Banków Spółdzielczych, a SGB-Bank S.A. 207 banków (36,13%). W drugim półroczu 2011 r. liczba Banków Spółdzielczych Grupy BPS zwiększyła się o 9 banków należących wcześniej do struktur zrzeszeniowych MR Banku, co zaowocowało wzrostem udziału pod względem liczbowym Banków Spółdzielczych Zrzeszenia BPS w sektorze o 1,44 pkt proc. w odniesieniu do stanu z końca marca 2011 r. Aktywa bilansowe Banków Spółdzielczych Grupy BPS na 31 marca 2012 r. wynosiły mln zł i w okresie 12 miesięcy wzrosły o 5440 mln zł (o 12,44%). W strukturze aktywów zdecydowanie przeważały kredyty i inne należności od podmiotów sektora niefinansowego oraz sektora instytucji rządowych i samorządowych (60,02%). Wartość tej pozycji w ciągu 12 miesięcy zwiększyła się o 3980 mln zł (o 15,59%) do mln zł na 31 marca 2012 r. W portfelu kredytowym dominowały kredyty udzielone sektorowi niefinansowemu. Ich wielkość ukształtowała się na poziomie mln zł i stanowiła 89,81% łącznego obliga kredytowego. Najwyższe tempo wzrostu w tej grupie kredytów wykazywały kredyty dla przedsiębiorstw (24,62%), rolników indywidualnych (14,55%) oraz dla przedsiębiorców indywidualnych (13,20%). W nieco mniejszym stopniu kredyty dla insty- Wykres 1. Struktura podmiotowa kredytów sektora niefinansowego Wykres 2. Kredyty sektora niefinansowego 16 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

17 tucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (11,95%) (wykres 1 i 2). W ujęciu przedmiotowym największy udział w portfelu kredytowym miały kredyty inwestycyjne 33,06%. Kredyty operacyjne stanowiły 28,99%, kredyty na zakup nieruchomości 23,20%, natomiast kredyty konsumpcyjne 12,73%. Środki pieniężne lokowane w innych bankach stanowiły drugą pod względem wielkości pozycję aktywów bilansowych Banków Spółdzielczych, stanowiąc 29,21% aktywów ogółem. Lokaty międzybankowe w wartości nominalnej wynosiły mln zł i w porównaniu z końcem marca 2011 r. wzrosły o 903 mln zł, tj. o 7,07%. Wartość lokat złożonych poza Bankiem BPS S.A. wykazywała tendencję malejącą i stanowiła niewielki odsetek całej bazy lokacyjnej Banków Spółdzielczych. Trzecią pod względem wielkości pozycję w aktywach zajmowały instrumenty dłużne i kapitałowe, które stanowiły 3,97% aktywów. Na przestrzeni dwunastu miesięcy ich wartość wzrosła o 253 mln zł, tj. o 14,89%, do 1951 mln zł. Na portfel tych papierów składały się instrumenty kapitałowe w kwocie 457 mln zł oraz dłużne o wartości 1493 mln zł. Główną pozycję pozostałych aktywów stanowiły rzeczowe aktywa trwałe w kwocie 1309 mln zł, których udział w aktywach ogółem wyniósł 2,66%. Podstawowym źródłem finansowania działalności Banków Spółdzielczych były zobowiązania wobec sektora niefinansowego, które stanowiły 76,93% pasywów bilansowych ogółem. Udział kapitałów w pasywach wynosił 10,54%, zobowiązań wobec sektora instytucji rządowych i samorządowych 7,84%, zobowiązań wobec sektora finansowego 2,35%, pozostałych pasywów 2,34%. W porównaniu ze stanem na koniec marca 2011 r. w strukturze pasywów nie zaszły istotne zmiany. Depozyty w Bankach Spółdzielczych Grupy BPS wzrosły w porównaniu z końcem marca 2011 r. o 4467 mln zł (o 12,06%) i na koniec marca 2012 r. wyniosły mln zł. Na bazę depozytową składały się depozyty sektora niefinansowego mln zł oraz sektora instytucji rządowych i samorządowych 3847 mln zł. O wysokiej dynamice jej rozwoju zdecydowały przede wszystkim depozyty osób prywatnych (środki tych podmiotów wzrosły o 15,87%) oraz rolników indywidualnych (zwiększyły się o 14,55%). W mniejszym stopniu wzrosły depozyty instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych (o 6,73%) oraz przedsiębiorców indywidualnych (o 5,27%) (wykres 3 i 4). Depozyty sektora instytucji rządowych i samorządowych, podobnie jak w ubiegłych latach, w pierwszym kwartale uległy wzrostowi, jednak w perspektywie długookresowej, obejmującej okres od początku 2009 r., obserwuje się zahamowanie trendu rosnącego. W ujęciu rocznym zmniejszyły się one o 1,41% (wykres 5 i 6). Na 31 marca 2012 r. dominowały depozyty terminowe, które stanowiły 56,77% ogółu depozytów, natomiast udział depozytów bieżących wynosił 43,23%. Drugim pod względem wielkości źródłem finansowania w zrzeszonych Bankach Spółdzielczych były kapitały. Pokrywały aktywa bilansowe w 10,54%. Na koniec marca 2012 r. osiągnęły poziom 5182 mln zł i stanowiły 25,25% rzeczowych aktywów trwałych. Wynik finansowy netto Banków Spółdzielczych w trzech pierwszych miesiącach 2012 r. wyniósł 172,6 mln zł i był o 31,4 mln zł (o 22,23%) wyższy niż w analogicznym okresie 2011 r. O wzroście wyniku finansowego zdecydował przyrost wyniku odsetkowego. Wynik odsetkowy był podstawową pozycją wyniku działalności bankowej (stanowił 76,25%) i wykazywał wysoką dynamikę 123,09%. Istotne znaczenie miała również niższa dynamika wydatków niż wyniku działalności bankowej. Koszty działania wzrosły w analizowanym okresie o 10,69%, natomiast wynik działalności bankowej o 17,42%. Na poziom wyniku finansowego wpłynęły także dokonane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości aktywów finansowych. Na koniec marca 2012 r. saldo Wykres 3. Depozyty sektora niefinansowego Wykres 4. Depozyty sektora instytucji rządowych i samorządowych 17

18 Ludzie i pieniądze Wykres 5. Depozyty osób prywatnych Wykres 6. Struktura depozytów sektora niefinansowego rezerw celowych było wyższe o 91,36% niż w tym samym okresie 2011 r. W ujęciu nominalnym saldo tych odpisów wynosiło 29 mln zł. W pierwszym kwartale 2012 r. poprawiła się efektywność kosztowa banków. Wskaźnik kosztów operacyjnych (C/I) wyniósł 62,46% i był o 4,03 pkt proc. niższy niż w analogicznym okresie 2011 r. Wskaźniki rentowności osiągnięte na 31 marca 2012 r. uległy poprawie na przestrzeni ostatniego roku. Wskaźnik ROA wzrósł o 0,11 pkt proc. do 1,42%, natomiast współczynnik ROE o 1,07 pkt proc. do 12,78%. W ujęciu rocznym nastąpiło pogorszenie jakości portfela kredytowego, mierzonej wielkością nominalną i udziałem kredytów zagrożonych. Kredyty z rozpoznaną utratą wartości wzrosły o 329 mln zł, tj. o 24,65%. Udział kredytów z rozpoznaną utratą wartości z odsetkami w całym portfelu kredytowym zwiększył się z 5,25% na koniec marca 2011 r. do 5,65% na 31 marca 2012 r., natomiast wskaźnik ten liczony bez odsetek wzrósł odpowiednio z 4,34% do 4,82%. Sytuację Banków Spółdzielczych w zakresie płynności należy uznać za zadowalającą. Na przestrzeni ostatniego roku odnotowano wzrost aktywów płynnych, w porównaniu do końca marca 2011 r. o 2214 mln zł, tj. o 15,23%. Średni udział aktywów płynnych w aktywach ogółem wyniósł 27,47%. Jednocześnie nastąpiło zwiększenie o 15,87% poziomu stabilnych środków obcych. Nadwyżka depozytów nad kredytami wzrosła o 497 mln zł do mln zł, natomiast relacja depozytów do kredytów wyniosła 140,73% i zmniejszyła się w ciągu 12 miesięcy o 4,36 pkt proc. Fundusze własne, zapewniające bezpieczeństwo ekonomiczne banków, na koniec marca 2012 r. wyniosły 5013 mln zł i w okresie 12 miesięcy zwiększyły się o 14,90%. Z łącznej kwoty funduszy własnych 92,95% przypadało na fundusze własne podstawowe i 7,05% na fundusze własne uzupełniające. Całkowity wymóg kapitałowy wzrósł o 301 mln zł, tj. o 11,83%, do poziomu 2844 mln zł. Z tej kwoty 86,88% przypadało na wymóg z tytułu ryzyka kredytowego, 12,56% na ryzyko operacyjne, a 0,56% na wymogi z tytułu pozostałych rodzajów ryzyka. Średni współczynnik wypłacalności na koniec marca 2012 r. wynosił 14,10%, co oznacza jego wzrost w porównaniu do stanu na 31 marca 2011 r. o 0,37 pkt proc. W pierwszym kwartale 2012 r. aktywność Banków Spółdzielczych Grupy BPS, mierzona dynamiką wzrostu sumy bilansowej, była zadowalająca. Kierunki rozwoju działalności Banków Spółdzielczych nie uległy zmianie. W strukturze ich aktywów bilansowych dominują kredyty i inne należności od podmiotów sektora niefinansowego oraz instytucji samorządowych. W portfelu ekspozycji kredytowych Banków Spółdzielczych dominuje pozycja kredytów dla przedsiębiorstw. W trzech pierwszych miesiącach 2012 r. wypracowano wyższy wynik finansowy netto niż w analogicznym okresie 2011 r. Głównym źródłem jego poprawy był przyrost wyniku odsetkowego. Pozostałe pozycje wyniku działalności bankowej miały niewielki wpływ na poprawę wyniku tych banków. Pozytywne tendencje obserwuje się w zakresie wskaźnika kosztów działania banku do wyniku działalności bankowej. Głównym obszarem ryzyka jest jakość portfela kredytowego, która od 2009 r. ulega systematycznemu pogorszeniu. Wskaźnik kredytów zagrożonych na r. wynosił 5,65%. Sytuacja Banków Spółdzielczych w zakresie adekwatności kapitałów jest stabilna. Wszystkie banki spełniały wymogi w zakresie współczynnika wypłacalności oraz poziomu kapitałów (równowartość 1 mln euro). Helena Banaśkiewicz Dyrektor Departamentu Bankowości Spółdzielczej Banku BPS S.A. 18 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps

19 Express Elixir nowa marka na rynku usług płatniczych w Polsce Już niebawem ma wystartować na polskim rynku bankowym nowy system Krajowej Izby Rozliczeniowej o nazwie Express Elixir, służący do realizacji przelewów natychmiastowych. Usługi płatnicze, tak jak każda inna działalność usługowa, nieustannie ewoluują w kierunku coraz nowocześniejszych rozwiązań, które spełnią rosnące oczekiwania klientów. Jeszcze niedawno płatności międzybankowe były przesyłane w postaci papierowej, a czas rozrachunku był liczony w dniach. Dziś chyba każdy bankowiec w Polsce bezbłędnie kojarzy nazwę Elixir z usługą elektronicznego przelewu krajowego, realizowanego poprzez Krajową Izbę Rozliczeniową S.A., którego czas rozliczenia wynosi maksymalnie kilka godzin. Uruchomienie systemu Elixir w 1994 roku było na rynku prawdziwą rewolucją, dzięki której Polska znalazła się w ścisłej czołówce pod względem zaawansowania systemów płatniczych na świecie oraz szybkości realizacji płatności. Obecnie, w dobie powszechnego handlu internetowego, gdy czas odgrywa krytyczną rolę w realizacji transakcji, dla wielu odbiorców usług bankowych oczekiwanie na rozliczenie sesji staje się już nieakceptowalne, a rynek wymusza opracowanie takich rozwiązań, które umożliwią rozrachunek jeszcze szybciej. Do tej pory zadanie częściowo spełniał system Sorbnet, umożliwiający rozliczenia w czasie rzeczywistym. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne dla klientów, gdyż godziny pracy systemu są ograniczone, a koszt realizacji transakcji relatywnie wysoki, co wynika z założenia, że podstawowym celem istnienia systemu Sorbnet jest realizacja transakcji międzybankowych i wysokokwotowych. W 2012 roku mamy szansę na zapoczątkowanie kolejnego przeskoku jakościowego w rozliczeniach krajowych. Zapowiadany już w zeszłym roku przez KIR System Rozliczeń Płatności Natychmiastowych właśnie zaczyna funkcjonować produkcyjnie pod nazwą Express Elixir. Nowa marka przez skojarzenie z istniejącym systemem Elixir ma przywodzić na myśl KIR jako dostawcę rozwiązania i solidnego partnera, a z drugiej strony podkreśla walor innowacji czas realizacji transakcji. Główne cechy systemu to: jego dostępność w trybie ciągłym 24/7/365, realizacja transakcji, od przyjęcia zlecenia do zaksięgowania uznania na rachunku odbiorcy płatności, w ciągu kilku do maksymalnie kilkudziesięciu sekund, Wykres 1. Techniczne wymogi, które należy spełnić, aby zostać podłączonym do systemu schemat rozwiązania wymiana przelewów tylko pomiędzy bankami, które przystąpią do systemu, kwota pojedynczej transakcji nie większa niż zł, bezpieczeństwo środków zapewnione poprzez wykorzystanie rachunku powierniczego dla systemu, prowadzonego w NBP. Oczywiście warunkiem powodzenia Express Elixir jest jego implementacja w jak największej liczbie banków w Polsce. Według danych KIR obecnie już co najmniej dziesięć spośród największych banków podpisało umowy uczestnictwa w systemie, a pierwsze dwa planują rozpocząć produkcyjną wymianę komunikatów w czerwcu br. Doceniając potencjał rozwiązania, także Zarząd Banku BPS S.A. podjął decyzję o przystąpieniu do rozliczeń w Express Elixir, pragnąc jednocześnie wspierać Banki Spółdzielcze Grupy BPS w tym zakresie, podobnie jak to ma miejsce w przypadku rozliczeń w Elixir. Dlatego też jednym z elementów budowanego właśnie przez IT BPS nowego Systemu Rozliczeń Krajowych będzie moduł rozliczeń płatności natychmiastowych, z którym będą mogły się komunikować systemy Banków Spółdzielczych w procesie realizacji transakcji. Techniczne wymogi, które należy spełnić, aby zostać podłączonym do systemu, jak również standardy wymiany danych, zostały już udostępnione wszystkim Bankom Spółdzielczym. Schemat rozwiązania przedstawia wykres 1. Express Elixir nie ma zastąpić dotychczasowego systemu Elixir, a raczej uzupełnić ofertę o nową usługę. Pozwoli zaoferować klientom szybki przelew, którego cena zapewne w większości banków zostanie skalkulowana znacznie poniżej kosztu przelewu w Sorbnet, a jednocześnie nie będzie związany z ryzykiem utraty środków, jakie ponoszą klienci, realizując podobne usługi poprzez firmy spoza systemu bankowego. Każdy Bank Spółdzielczy będzie mógł w dowolnym momencie podjąć decyzję o przystąpieniu do systemu, bez wpływu na dotychczas realizowane rozliczenia. Jednakże do rozpoczęcia realizacji płatności niezbędne będzie odpowiednie dostosowanie własnych systemów po stronie BS, zakończone pozytywnym wynikiem testów z Bankiem BPS S.A. Po stronie Banku BPS S.A. pełna funkcjonalność systemu i uruchomienie produkcyjne rozwiązania są planowane na jesień br. Marek Kuropka Ekspert Departament Rozliczeń Krajowych i Zagranicznych Banku BPS S.A. 19

20 Ludzie i pieniądze Dobre wyniki Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. po I kwartale Sytuację ekonomiczno-finansową Banku BPS S.A. za I kwartał 2012 roku należy ocenić pozytywnie. Potwierdzają to wielkości bilansowe, wyniki oraz wskaźniki efektywnościowe uzyskane po trzech miesiącach bieżącego roku, które prezentują się bardzo korzystnie w porównaniu zarówno z analogicznym okresem ubiegłego roku, jak i założeniami planu finansowego banku. Zysk brutto po I kwartale br. wyniósł 27,3 mln zł i był wyższy od uzyskanego przed rokiem o 5,1 mln zł, tj. o 23,1%, natomiast zysk netto ukształtował się na poziomie 23,1 mln zł, tj. o 15,3% wyższym od wielkości wygenerowanej w tym samym okresie roku poprzedniego (tabela 1). Głównym elementem, który wpłynął na wzrost wyniku finansowego banku, był wynik z tytułu odsetek, który w porównaniu z wielkością wygenerowaną w ciągu trzech miesięcy ubiegłego roku zwiększył się o 32,3%, osiągając na koniec marca br. wysokość 65,0 mln zł. Przyczynił się do tego między innymi rozwój akcji kredytowej, zrealizowanej przy wyższym poziomie marży odsetkowej. Spread odsetkowy, tj. różnica pomiędzy średnim oprocentowaniem aktywów i pasywów odsetkowych na koniec I kwartału 2012 roku, osiągnął poziom 1,58 pkt proc., podczas gdy przed rokiem wyniósł 1,19 pkt proc. (wykres 1). Z uwagi na zwiększającą się skalę działalności handlowej, jak również wzrost marż realizowanych na głównych pozycjach aktywów i pasywów odsetkowych, zmianie ulega struktura wyniku na działalności bankowej, przejawiająca się wzrostem udziału wyniku z tytułu odsetek. Relacja ta na koniec marca br. ukształtowała się na poziomie 70,4%, przed rokiem 67,5%, natomiast na koniec I kwartału 2010 roku wyniosła 40,6%. W całym sektorze bankowym udział wyniku z tytułu odsetek w wyniku na działalności bankowej na koniec marca 2012 roku stanowił średnio 61,0%. Wysoki poziom wyniku finansowego ma swoje odzwierciedlenie we wskaźnikach obrazujących rentowność działania banku. Pomimo przyrostu sumy bilansowej wskaźnik ROA brutto ukształtował się na poziomie Tabela 1. Podstawowe wielkości rachunku zysków i strat Banku BPS S.A. (w tys. zł). Wyszczególnienie Dynamika r./r. Plan Wykonanie /plan Wynik z tytułu odsetek ,3% ,1% Wynik z tytułu prowizji ,9% ,6% Wynik na operacjach finansowych ,6% ,4% Wynik z pozycji wymiany ,3% ,6% Wynik na działalności bankowej Koszty działania banku z amortyzacją Różnica wartości rezerw i aktualizacji ,9% ,8% ,7% ,1% ,9% ,2% Wynik finansowy brutto ,1% ,7% Wynik finansowy netto ,3% ,0% Wykres 1. Przychodowość i kosztowość aktywów i pasywów odsetkowych. 20 BANK WSPÓLNYCH SIŁ magazyn grupy bps