OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO NA STANOWISKU KIEROWCY

Transkrypt

1 OCEN RYZYK ZWODOWEGO N STNOWISKU KIEROWCY CHRKTERYSTYK STNOWISK PRCY ZDNI I CZYNNOŚCI ROBOCZE Głównym celem pracy kierowcy jest bezpieczny transport ludzi lub towarów. Kierowca musi doskonale znać i stosować przepisy prawa o ruchu drogowym oraz budowę i stan techniczny kierowanego pojazdu. Podstawowym narzędziem pracy kierowcy jest kierowany przez niego pojazd. Typ pojazdu przesądza o charakterze jego pracy. Inaczej wygląda praca kierowcy ciężarówki i naczepy, inaczej kierowcy autobusu czy samochodu osobowego. Czynności i zadania przypisane kierowcy można podzielić na etapy: Przed jazdą: sprawdzanie stanu technicznego pojazdu stan paliwa i płynów eksploatacyjnych, sygnalizacja dźwiękowa, kierunkowskazy, oświetlenie zewnętrzne i wewnętrzne, hamulce, ogumienie, ogrzewanie, wyposażenie w trójkąt ostrzegawczy, gaśnicę i apteczkę pierwszej pomocy, czystości zewnętrznej i wewnętrznej, prawidłowości ustawienia fotela kierowcy i pasażerów, lusterek. W trakcie jazdy: dbanie o bezpieczeństwo własne, pasażerów lub towaru oraz innych użytkowników drogi, przestrzeganie odpowiednich przerw w czasie jazdy, udzielanie pierwszej pomocy ofiarom wypadków drogowych, wykonywanie czynności zgodnych z instrukcją obsługi pojazdu. Po zakończeniu jazdy: uzupełnienie paliwa, sprawdzenie i uzupełnienie oleju, płynów eksploatacyjnych, sprawdzenie ogumienia, czystości wewnętrznej i zewnętrznej, prowadzenie dokumentacji jazdy, zgłaszanie dyspozytorowi zauważonych usterek. Inne zadania kierowcy to: dbanie o stan techniczny pojazdu (terminowe przeglądy techniczne), usuwanie niewielkich usterek pojazdu: wymiana koła, przepalonej żarówki, paska klinowego zawsze zgodnie z przepisami bhp i ppoż., a w razie poważniejszej awarii zgłoszenie jej dyspozytorowi i zjazd do bazy, zabezpieczenie pojazdu przed kradzieżą, uruchomieniem i użyciem przez osoby niepowołane, prowadzenie pojazdu zgodnie z uprawnieniami potwierdzonymi w prawie jazdy, poddawanie się okresowym badaniom lekarskim, przestrzeganie terminowego opłacania składek OC, posiadania własnego prawa jazdy i dokumentów pojazdu. 1

2 ŚRODOWISKO PRCY aterialne środowisko pracy Kierowca większą część czasu spędza w kabinie środka transportu. Warunki pracy kierowcy temperatura, hałas, drgania, oświetlenie zależą od stanu technicznego pojazdu i jego nowoczesności. Z zawodem kierowcy wiąże się szereg zagrożeń związanych z długim pozostawaniem w pozycji siedzącej, drganiami, złym ogrzewaniem w kabinie, uczestnictwem w ruchu drogowym oraz uciążliwości jak hałas uliczny, spaliny samochodowe, jazda w korkach miejskich, monotonia rutynowych czynności przy jednoczesnym skupieniu uwagi na warunkach drogowych, konieczność częstego, długiego przebywania pora domem. Społeczne środowisko pracy Praca kierowcy to bardzo częste kontakty z ludźmi wewnętrzne, w macierzystej firmie, sprowadzające się do współpracy, zewnętrzne z odbiorcami usług. Z częstych kontaktów z ludźmi może wynikać ryzyko konfliktów, zwłaszcza w sytuacjach awarii pojazdu czy zablokowania drożności drogi. Kierowca zazwyczaj porozumiewa się ustnie, czasami pisemnie lub przy pomocy telefonu. Praca kierowcy ma charakter indywidualny, sam odpowiada za sprawną i bezpieczną jazdę. Na końcowy rezultat bezpieczny przewóz mają wpływ przewożone osoby oraz inni użytkownicy drogi. Organizacyjne środowisko pracy Praca kierowcy w urzędzie to przemieszczanie się na dużych i małych odległościach. Jej organizacja zależy od specyfiki urzędu. Czas prowadzenia pojazdu jest dla wszystkich kierowców taki sam i wynosi maksymalnie godzin jazdy na dobę. Praca kierowcy nie zawsze jest stale bezpośrednio nadzorowana. Specyficzną kontrolę nad jej wykonaniem pełnią przepisy ruchu drogowego, w tym przepisy dotyczące transportu osób i mienia, a bezpośrednio policjanci patrolujący drogi oraz sprawdzający stan techniczny pojazdów. Osobą nadzorującą pracę kierowcy jest jego przełożony, który dba o stan techniczny pojazdów, o stan zdrowia i organizację pracy pracownika. W pracy kierowcy dominują czynności rutynowe i nierutynowe dotyczą szczególnych sytuacji na drodze. Kierowca jest odpowiedzialny za prowadzony pojazd i jego wyposażenie, bezpieczeństwo przewożonego towaru lub ludzi. Ponosi odpowiedzialność zawodową istnieje możliwość odebrania prawa wykonywania zawodu. WYGNI PSYCHOLOGICZNE Kierowca zawodowy podlega badaniom psychologicznym i zdrowotnym obejmującym pomiar cech osobowości i sprawności, które decydują o bezpieczeństwie wykonywanej pracy. Podstawowe wymagania dotyczą prawidłowej ostrości wzroku, rozróżniania barw, 2

3 widzenia stereoskopowego umożliwiającego ocenę odległości, dobrego widzenia o zmierzchu, prawidłowego rozróżniania natężenia i wysokości dźwięków, zmysłu równowagi, prawidłowego powonienia, koordynacji wzrokowo-ruchowej pozwalającej na jednoczesną obserwacją drogi i manewrowanie pojazdem, czucia dotykowego odczuwania ucisku, drgań itp. Od kierowcy wymaga się szybkiego refleksu, spostrzegawczości, zdolności koncentracji i podzielności uwagi umiejętności śledzenia kilku bodźców jednocześnie. Kierowca musi posiadać umiejętność pracy w warunkach monotonnych i wytrzymałość na długotrwały wysiłek (długie trasy). Praca kierowcy wymaga wysokiej odporności emocjonalnej samokontroli zarówno podczas jazdy, jak i w kontaktach z innymi ludźmi. Kierowca powinien być wytrwały i cierpliwy, umieć podporządkować się przepisom. Powinien być odpowiedzialny, nie ryzykować brawurowych manewrów, nie narażać siebie i innych. WYGNI FIZYCZNE I ZDROWOTNE Praca kierowcy należy do średnio ciężkich ze względu na obciążenia fizyczne. Ze względu na obciążenia psychiczne związane z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo przewożonych towarów lub ludzi można uznać ją za dosyć ciężką. Od kierowcy wymaga się dużej sprawności narządu wzroku, narządu słuchu oraz układu kostno-stawowego oraz zmysłu równowagi. Przeciwwskazaniem bezwzględnym do wykonywania tego zawodu jest brak widzenia obuocznego, niedosłyszenie, dysfunkcja kończyn górnych i dolnych oraz choroba psychiczna, cukrzyca i padaczka. WYGNI DOTYCZĄCE WYKSZTŁCENI Do wykonywania zawodu kierowcy wystarczy posiadać wykształcenie na poziomie zasadniczym, prawo jazdy odpowiedniej kategorii i pozytywną opinię z badań lekarskich i psychologicznych. Kierowca może być skierowany na dodatkowe badania psychologiczne lub lekarskie po ukończeniu 50 roku życia lub na polecenie policji. W zależności od typu kierowanego pojazdu wymaga się odpowiedniej kategorii prawa jazdy. Na tym stanowisku pracy, zwłaszcza w prowadzeniu dużych pojazdów samochodowych, preferuje się mężczyzn. Kierowcami samochodów osobowych z powodzeniem mogą być również kobiety. WYGNI ZWIĄZNE Z WIEKIE PRCOWNIK Pracę w zawodzie kierowcy można podjąć do 50 roku życia. le preferowani kandydaci to ludzie młodzi do 40 roku życia, którzy spełniają wszystkie wymogi formalne. Osiągnięcie przez kierowcę 50 roku życia nie ogranicza zatrudnienia w tym zawodzie, jeśli pozwala na to stan zdrowia. 3

4 Identyfikacja zagrożeń, skutki i ocena ryzyka na stanowisku kierowcy w urzędzie Czynnik Zagrożenie Źródło, przyczyna ożliwe skutki Czynniki mogące powodować wypadki Upadek na tym samym poziomie Śliskie powierzchnie pomieszczeń i dróg (zima), zastawione przejścia w budynkach, itp. ożliwość urazów w wyniku poślizgnięcia, potknięcia i upadku. Otarcia naskórka, siniaki, skaleczenia, obrażenia wewnętrzne, zwichnięcia, stłuczenia, złamania kończyn, wstrząśnienie mózgu Przygniecenie Wymiana koła Potłuczenia, złamania, zgniecenia Elementy ostre, chropowate i wystające Uderzenie o nieruchome przedmioty Uderzenie przez spadające przedmioty Pochwycenie Potrącenie przez środki transportu Ostre krawędzie konstrukcji samochodu i używanych narzędzi przy obsłudze i drobnych naprawach samochodu. Zastawiane przejścia w budynkach, wyposażenie budynków Spadające przedmioty wyposażenia samochodu i używane narzędzia Elementy silnika przy obsłudze codziennej i drobnych naprawach Samochody i inne środki transportu w ruchu drogowym ożliwość urazów w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia. Skaleczenia skóry i naczyń krwionośnych, zakażenia Potłuczenia, guzy, siniaki, skaleczenia Ryzyko *) S E P R Potłuczenia, guzy, siniaki, skaleczenia, otarcia naskórka, złamania, zgniecenia Skaleczenia, otarcia naskórka, zgniecenia Złamania kończyn, wstrząśnienie mózgu, otarcia, siniaki, obrażenia wewnętrzne, zwichnięcia, stłuczenia, urazy kręgosłupa, śmierć ,5 22,5 L.p. **)

5 Czynnik Zagrożenie Źródło, przyczyna ożliwe skutki Czynniki fizyczne Czynniki chemiczne i pyły Wypadek drogowy Napięcie prądu elektrycznego Pożar Wybuch gresja klienta Hałas Wysoka temperatura Substancje chemiczne Pyły Samochody i inne środki transportu w ruchu drogowym Porażenia prądem elektrycznym tylko w budynkach Nieodpowiednia lub uszkodzona instalacja elektryczna. Posługiwanie się uszkodzonymi lub nieprawidłowo podłączonymi urządzeniami zasilanymi prądem elektrycznym. Nieskuteczne ochrony przeciwporażeniowe Pożar samochodu, paliwo i inne materiały łatwopalne Prace związane z ładowaniem akumulatora kwasowo-ołowiowego i tankowaniem pojazdu Kontakt z klientami urzędu i innymi użytkownikami dróg Hałas emitowany przez samochód i inne pojazdy podczas ruchu Temperatura silnika i płynu chłodzącego w sytuacjach awaryjnych elementów układu hamulcowego Szkodliwe substancje chemiczne paliwo, smary, środki pielęgnacji nadwozia i tapicerki, elektrolit akumulatora Pył powstający podczas ruchu pojazdu w trudnych warunkach drogowych Złamania kończyn, wstrząśnienie mózgu, otarcia, siniaki, obrażenia wewnętrzne, zwichnięcia, stłuczenia, urazy kręgosłupa, śmierć Urazy i obrażenia wynikające z porażenia prądem elektrycznym od poparzenia do śmierci włącznie. Ryzyko *) S E P R , ,2 Poparzenia, zaczadzenia oraz zatrucia czynnikami chemicznymi powstającymi podczas spalania, śmierć ,5 Poparzenie termiczne i chemiczne, uszkodzenie oczu gresja słowna i fizyczna, potłuczenia, obtarcia, siniaki, pobicia Uciążliwość w pracy. ożliwość uszczerbku słuchu 7 6 0,2 Poparzenie pierwszego, sporadycznie drugiego stopnia rąk i twarzy 7 6 0,2 Uczulenia, bóle głowy, podrażnienia błon śluzowych nosa, oczu, krtani, złe samopoczucie, zatrucia, poparzenie chemiczne Uczulenia, bóle głowy, pieczenie oczu, podrażnienia błon śluzowych nosa, oczu, krtani, złe samopoczucie 3 6 0, ,5 22,5 3 L.p. **)

6 Czynnik Zagrożenie Źródło, przyczyna ożliwe skutki Czynniki biologiczne Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy Wirusy zapalenia wątroby typu C Wirusy zapalenia wątroby typu B i D Wirusy grypy (typ, B, C) Orthomyxoviridae Przeciążenie układu ruchu Przeciążenie Czynnik biologiczny gr. 3. Źródło zarażenia krew i inne płyny ustrojowe. Droga zakażenia bezpośrednia po skaleczeniach. oże wystąpić przy udzielaniu pomocy przedlekarskiej Czynnik biologiczny gr. 3. Szczepienia. Źródło zarażenia krew i inne płyny ustrojowe Droga zakażenia bezpośrednia po skaleczeniach. oże wystąpić przy udzielaniu pomocy przedlekarskiej Czynnik biologiczny gr. 2. Są szczepienia. Źródło zarażenia ludzie. Droga zakażenia powietrzno-kropelkowa Stała, wymuszona pozycja ciała podczas prowadzenia samochodu Stałe obciążenie wzroku, szczególnie w narządu wzroku nocy, podczas prowadzenia samochodu Zagrożenie Nieodpowiednia wymiana powietrza, związane z niesprawna wentylacja lub klimatyzacja wentylacją lub (jeśliwystępuje). klimatyzacją Nieprzyjemne zapachy spalin w ruchu ulicznym Zapalenie wątroby, postać przewlekła, rak wątroby, śmierć Zapalenie wątroby, postać przewlekła, rak wątroby, śmierć Grypa, zapalenie płuc Bóle mięśniowe, zwyrodnienia kręgosłupa i stawów Osłabienie wzroku, bóle, pieczenie i łzawienie oczu Senność, ociężałość, pieczenie oczu, duszności. Inne zjawiska związane z obniżeniem poziomu tlenu w powietrzu. lergie, zatrucia Ryzyko * ) S E P R 7 6 0, , , ,4 8,4 21 L.p. ** )

7 Czynnik Zagrożenie Źródło, przyczyna ożliwe skutki Obciążenie psychiczne stres Zmienne warunki atmosferyczne Zagrożenia związane z mobingiem Duże natężenie ruchu. Utrudnienia w ruchu drogowym praca pod presją czasu, przeciążenie pracą Wykonywanie pracy w różnych warunkach atmosferycznych Pracownicy kierownictwa, przełożeni Ryzyko * ) S E P R Przemęczenie pracą. Dolegliwości somatyczne, depresja, unikanie pracy, absencja Przeziębienia Dolegliwości somatyczne, depresja, unikanie pracy, absencja L.p. ** ) * ) Ocenę ryzyka wykonano metodą Wskaźnik Ryzyka RISK SCORE (I. Romanowska-Słomka,. Słomka, Ryzyko zawodowe. Procedury. etody. Zagrożenia. Ośrodek Państwowej Inspekcji Pracy. Wrocław 2010) Działania profilaktyczne mające na celu obniżenie poziomu ryzyka do akceptowalnego lub utrzymania ryzyka na poziomie akceptowalnym przedstawiono w tabeli Środki ochrony przed zagrożeniem. 7

8 Środki ochrony przed zagrożeniem na stanowisku kierowcy w urzędzie. Środki ochrony przed zagrożeniem L.p. Zagrożenie Działania profilaktyczne 1 Upadek na jednym poziomie W pomieszczeniach - utrzymywanie ciągów komunikacyjnych w należytym porządku. Podłogi równe, nieśliskie, jeżeli to konieczne, wyraźnie odznaczone progi. Stosowanie posadzek i wykładzin o własnościach zapobiegających poślizgnięciom. Stosowanie środków czystości do podłóg zapobiegających poślizgnięciom. Na drogach stosowanie obuwia o nieśliskich podeszwach. Zachowanie ostrożności 2 Przygniecenie Zabezpieczenie przed przesunięciem i upadkiem samochodu przy wymienianiu koła. Wykonywanie czynności zgodnie z wymaganiami opisanymi w instrukcji producenta 3 Elementy ostre, chropowate i Zachowanie ostrożności. W uzasadnionych przypadkach używanie rękawic ochronnych wystające 4 Uderzenie o nieruchome Niezastawianie przejść. Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy. Zachowanie ostrożności przedmioty 5 Uderzenie przez spadające przedmioty Układanie w sposób uporządkowany i stabilny przedmiotów. Utrzymywanie porządku na stanowisku pracy. Zachowanie ostrożności 6 Pochwycenie Wykonywanie obsługi samochodu, jeżeli to możliwe przy wyłączonym silniku i w sposób wskazany przez producenta w instrukcji. Zwrócenie uwagi na luźne i zwisające elementy ubioru. Zachowanie ostrożności 7 Potrącenie przez środki transportu Wyznaczenie i zabezpieczenie miejsca pracy, np. przy wymianie koła i innych pracach wykonywane na drodze, w sposób wymagany prawem ruchu drogowego (odpowiednie oznakowanie samochodu i miejsca pracy). Wykonywanie prac przy samochodzie poza strefą ruchu drogowego. Zachowanie ostrożności 8 Wypadek drogowy Posługiwanie się sprawnym samochodem. Wykonywanie obsługi codziennej oraz okresowych przeglądów technicznych. Przestrzeganie przepisów prawa drogowego. Zwracanie uwagi na zachowania innych użytkowników dróg. Zachowanie ostrożności Napięcie prądu elektrycznego Tylko w budynkach. Przeglądy, konserwacja i naprawy instalacji elektrycznej oraz elektronarzędzi wykonywane tylko przez osoby uprawnione. Wykonywanie okresowych pomiarów rezystancji izolacji i skutecznego działania ochrony przeciporażeniowej. Zapoznanie się z instrukcją obsługi producenta urządzeń elektrycznych Używanie sprawnych narzędzi zasilanych energią elektryczną. Przed przystąpieniem do pracy sprawdzenie optycznie stanu technicznego narzędzi, przewodów i wtyczek. Po zakończeniu pracy narzędzia wyłączenie i zabezpieczenie zgodnie z instrukcją producenta 8

9 L.p. Zagrożenie Działania profilaktyczne typu C Wirusy zapalenia wątroby typu B i D 10 Pożar Posługiwanie się sprawnym samochodem. Niewykonywanie napraw i modyfikacji instalacji elektrycznej samochodu we własnym zakresie. Niepalenie papierosów przy wykonywaniu prac obsługi i drobnych napraw w samochodzie oraz przy tankowaniu paliwa. Wyposażenie samochodu w gaśnicę przeciwpożarową. Przeszkolenie w zakresie techniki gaszenia pożaru samochodu. Zachowanie ostrożności 11 Wybuch Zachowanie ostrożności przy ładowaniu akumulatora kwasowo-ołowiowego. Zwracanie szczególnej uwagi przy podłączaniu przewodów elektrycznych ze względu na możliwość pomylenia biegunów. Wykonywanie ładowania akumulatora w dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Zakaz używania otwartego ognia i palenia papierosów. Używanie rękawic i okularów ochronnych 12 gresja klienta Szkolenia pracowników w zakresie kontaktu z osobami agresywnymi. Zachowanie spokoju, wezwanie pracowników ochrony w biurze. Unikanie sytuacji konfliktowych na drodze 13 Hałas Utrzymywanie samochodu w dobrym stanie technicznym. Jeżeli to możliwe kierowanie samochodem przy zamkniętych oknach 14 Wysoka temperatura Zachowanie ostrożności przy wykonywaniu obsługi samochodu. Jeżeli to możliwe stosowanie rękawic ochronnych. Nie odkręcać korka wlewu płynu chłodniczego przy nagrzanym silniku. Stosowanie się do wymagań opisanych w instrukcji producenta 15 Substancje chemiczne Stosowanie się do wymagań określonych w instrukcjach przez producenta substancji chemicznych. Używanie rękawic ochronnych. Zachowanie szczególnej ostrożności przy pracach z akumulatorem używać rękawic i okularów ochronnych 16 Pyły Jeżeli to możliwe, kierowanie samochodem przy zamkniętych oknach 17 Wirusy zapalenia wątroby Przy udzielaniu pomocy przedlekarskiej stosować lateksowe rękawice jednorazowe. Wykonać badania profilaktyczne po ekspozycji. Przestrzegać zasad higieny Wymagane jest przechowywanie dokumentacji choroby Przy udzielaniu pomocy przedlekarskiej stosować lateksowe rękawice jednorazowe. Szczepienia ochronne (tylko i B) i badania po ekspozycji. Przestrzegać zasad higieny. Wymagane jest przechowywanie dokumentacji choroby 1 Orthomyxoviridae Wirusy grypy (typ, B, C) Kontakt z pracownikami i klientami. Przestrzegać zasad higieny. Nie jest wymagane przechowywanie dokumentacji choroby 20 Przeciążenie układu ruchu Stosować zasady ergonomii prawidłowe ustawienie fotela, kierownicy i lusterek. Stosowanie przerw w kierowaniu samochodem

10 L.p. Zagrożenie Działania profilaktyczne 21 Przeciążenie wzroku Stosowanie sprawnego i dobrze ustawionego oświetlenia samochodu. Dbanie o czystość reflektorów i szyb. Używanie dobrej jakości okularów przeciwsłonecznych. Zaleca się stosowanie okularów podnoszących ostrość widzenia we mgle i w nocy. Stosowanie przerw w kierowaniu samochodem. 22 Zagrożenie związane z wentylacją lub klimatyzacją Wykonywanie przeglądów okresowych oraz konserwacji wentylacji i klimatyzacji (dezynfekcja, odgrzybianie, wymiana filtrów). Ustawianie parametrów klimatyzacji zgodnie z zaleceniami producenta. 23 Obciążenie psychiczne stres Precyzyjnie określone zakresy obowiązków i odpowiedzialności pracowników. Dostosowanie pracy do doświadczenia, kompetencji i tempa pracy pracownika. 24 Zmienne warunki atmosfe- Dostosowanie kierowania samochodem do warunków atmosferycznych. Dostosowanie ubioru do warunków, ryczne 25 Zagrożenia związane z mobingiem. jakie zapewnia kabina kierowcy. Szkolenia w zakresie zachowań oraz unikania i reagowania na sytuacje mobingu. 10