Zachowania agresywne w otępieniu czołowo-skroniowym Aggressive behaviour in frontotemporal dementia
|
|
- Andrzej Nowicki
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2013;10(2):41-48 artykuł oryginalny original article Zachowania agresywne w otępieniu czołowo-skroniowym Aggressive behaviour in frontotemporal dementia Jakub Grabowski 1, Beata Dutczak 1, Dorota Janikowska-Hołoweńko 2, Leszek Bidzan 1 1 Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego, Gdański Uniwersytet Medyczny 2 Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie Słowa kluczowe: otępienie czołowo-skroniowe, zachowania agresywne, osoby starsze, domy opieki Key words: frontotemporal dementia, aggression, elderly, nursing homes Streszczenie Wstęp W otępieniu czołowo skroniowym (FTD Frontotemporal Dementia) ważne miejsce zajmują zaburzenia zachowania, w tym zachowania agresywne, które manifestują się we wczesnym okresie rozwoju choroby. Celem pracy była ocena występowania zachowań agresywnych i impulsywnych w wariancie behawioralnym otępienia czołowo-skroniowego (behavioral variant of Frontotemporal Degeneration bvftd). Materiał i metody Do badania włączono 15 pensjonariuszy domu opieki z rozpoznanym w oparciu o kryteria Grupy Roboczej Otępienia Czołowo-Skroniowego i Choroby Picka bvftd. Osoby włączone do badania oceniono inwentarzem pobudzenia Cohen Mansfield (The Cohen Mansfield Agitation Inventory CMAI). W pracy posługiwano się 29-elementowym narzędziem przeznaczonym do oceny osób przebywających w placówkach opiekuńczych. Wyniki Wśród osób z rozpoznanym bvftd zachowania agresywne występowały u większości badanych. Jednak ich nasilenie było zwykle klasyfikowane jako nieznaczne lub umiarkowane. Niektóre z zachowań nieprawidłowych występują częściej od pozostałych. Należy do nich zaliczyć: chodzenie tam i z powrotem, bezustanne nieuzasadnione prośby o pomoc lub uwagę, powtarzane zdania lub pytania, czepianie się ludzi, narzekanie, negatywizm, powtarzające się manieryzmy. PGP 170 Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego. Gdański Uniwersytet Medyczny. Kierownik: dr hab. med. Leszek Bidzan, prof. GUMed Gdańsk, ul. Srebrniki 17 kpsych@gumed.edu.pl Copyright 2013 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego
2 42 Podsumowanie W grupie badanych osób z bvftd dominują głównie zachowania zaliczane według inwentarza CMAI do kategorii nieagresywnych, a wynikających raczej z pobudzenia. Typowe reakcje agresywne pojawiały się rzadziej. Niewielka grupa badanych, z których wszyscy pochodzili z jednego domu opieki oraz brak grupy porównawczej nakazują ostrożność w ocenie wyników biorąc pod uwagę znaczący wpływ czynników środowiskowych na obraz kliniczny bvftd. Introduction Behavior disorders, including aggression, are the key symptoms of Frontotemporal Dementia (FTD). They tend to manifest in an early stage of the disease. The purpose of this study was to evaluate the incidence of aggressive and impulsive behavior in behavioral variant of Frontotemporal Degeneration (bvftd). Materials and methods 15 nursing home residents with a diagnosed bvftd were included in the study. The diagnosis was made based on criteria established by Work Group on Frontotemporal Dementia and Pick s Disease. The included patients behavior was assessed by The Cohen Mansfield Agitation Inventory (CMAI). In this study a 29-element tool appropriate for the evaluation of nursing home residents was used. Results Aggressive behaviour was observed in a majority of subjects with diagnosed bvftd. However, its intensity was usually classified as mild or moderate. Some of the behavior disorders tend to appear more often than the others. These include aimless wandering, constant unwarranted request for attention or help, repetitive sentensces or questions, grabbing onto people, complaining, negativism, performing repetitious mannerisms. Conclusion The prevailing behaviors observed in the study group of subjects with bvftd are classified as nonaggressive according to the CMAI and seem to arise from agitation. Typical aggressive reactions happenned less frequently. A relatively small number of subjects, all of whom were residents of one nursing home, as well as lack of a control group suggest caution in the results evaluation, taking into consideration the major influence of environmental factors on the clinical picture of bvftd. Wstęp Otępienie czołowo-skroniowe (FTD - Frontotemporal Dementia) uznawane jest za trzecią pod względem częstości występowania przyczynę otępień. Do wiodących objawów w przebiegu FTD nalezą, obok upośledzenia funkcji poznawczych, zaburzenia mowy oraz objawy neuropsychiatryczne, w tym różne formy zaburzeń zachowania. W początkowym okresie rozwoju schorzenia funkcje poznawcze mogą być upośledzone na tyle nieznacznie, że w obrazie klinicznym dominują inne objawy. Podstawowe znaczenie mają zaburzenia zachowania. Objawy te prowadzą do relatywnie szybkiego i widocznego upośledzenia funkcjonowania społecznego, należą do podstawowych elementów obrazu klinicznego FTD i obecne są w całym przebiegu choroby [1]. Szczególne znaczenie z uwagi na konsekwencje społeczne przypada zachowaniom agresywnym i impulsywnym. Ocena zachowań agresywnych i impulsywnych nie jest prosta. Stany te są dość słabo zdefiniowane, a przez to ich opisy są często niejednoznaczne [2]. Pomimo, że powszechnie wskazuje się na występowanie zachowań agresywnych w przebiegu FTD, to już w odniesieniu do oceny częstości a zwłaszcza rodzaju tego rodzaju zachowań panują duże rozbieżności [3].
3 43 Dodatkowym istotnym utrudnieniem w badaniach obrazu klinicznego FTD jest ciągle jeszcze niewystarczające zdefiniowanie samego schorzenia, na który prawdopodobnie składa się szereg procesów patogenetycznych. Od kilku lat toczy się dyskusja nad opracowaniem kryteriów diagnostycznych, które opisywałyby w sposób najpełniejszy tę grupę zaburzeń. Wskazuje się na zasadność wyróżnienia dwóch wariantów fenotypowych: wariant behawioralny FTD (behavioral variant of Frontotemporal Degeneration bvftd), gdzie zmiany patologiczne dominują w obszarach przedczołowych, oraz wariant językowy (language variant of Frontotemporal Degeneration lvftd) z dominującymi zmianami w płatach skroniowych [4]. Patologia dotycząca płatów czołowych oraz skroniowych prowadzi do powstania bogatej symptomatologii klinicznej. Obraz kliniczny uzależniony jest od złożonych interakcji czynników biologicznych i środowiskowych [5]. Celem pracy była ocena występowania zachowań agresywnych i impulsywnych w behawioralnym wariancie FTD (bvftd). Materiał i metody Pacjentów rekrutowano spośród mieszkańców domu opieki. Wstępna procedura włączenia do badania obejmowała uzyskanie zgody na udział w badaniu oraz ocenę kryteriów wyłączających, tj. obecności w chwili badania lub w wywiadzie jednej z następujących chorób: choroby afektywnej, schizofrenii, alkoholizmu, uzależnienia od leków lub środków odurzających, padaczki, choroby Parkinsona, upośledzenia umysłowego; oraz obecności w chwili badania zaburzeń świadomości. Tab. 1. Charakterystyka badanej grupy pod względem wieku, nasilenia zaburzeń poznawczych (MMSE-C) oraz zachowań agresywnych i impulsywnych wg inwentarza CMAI Tab. 1. The profile of examined subjects according to age, cognitive disruption (MMSE-C) and impulsive and aggressive behavior as described by CMAI. bvftd średnia n = 15 SD Wiek 67,67 5,74 MMSE 17,07 1,98 MMSE-C 18,92 2,75 CMAI suma 63,53 14,71 Kategorie inwentarza CMAI: Zachowanie werbalne-nieagresywne 13,47 4,52 Zachowanie fizyczne-nieagresywne 24,27 8,72 Zachowanie werbalne-agresywne 7,80 3,80 Zachowanie fizyczne-agresywne 18,00 4,23 MMSE wynik skali Mini-Mental State Examination / Mini-Mental State Examination result MMSE C - wynik skali Mini-Mental State Examination po przekształceniu wg algorytmu Mungasa i wsp. / Mini-Mental State Examination result after Mungas et al. algorithm correction [14] CMAI wynik inwentarza Cohen Mansfield Agitation Inventory / Cohen Mansfield Agitation Inventory result
4 44 Warunkiem podstawowym włączenia do badania było rozpoznanie w oparciu o kryteria DSM IV TR otępienia. Z badania wyłączono osoby, które w ocenie radiologicznej (tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny) wykazywały zmiany mogące przemawiać za naczyniowym podłożem choroby lub też cechy radiologiczne wskazywały na dominację zmian w innych niż okolice czołowe lub skroniowe strukturach mózgowia. Dodatkowym kryterium wykluczającym z badania było uzyskanie w skali niedokrwiennej Hachinskiego wyniku równego lub wyższego od 4 punktów [6]. Do badania włączono osoby z behawioralnym wariantem FTD (behavioral variant of Frontotemporal Degeneration bvftd) otępienia czołowo skroniowego rozpoznanego w oparciu o kryteria Grupy Roboczej Otępienia Czołowo-Skroniowego i Choroby Picka [4]. Celem lepszego zróżnicowania FTD od innych postaci zaburzeń otępiennych, zwłaszcza od choroby Alzheimera, wykluczono osoby, u których w badaniu neuroobrazowym dominowały zaniki w płatach skroniowych. Osoby włączone do badania oceniono w oparciu o Inwentarz pobudzenia Cohen Mansfield (The Cohen Mansfield Agitation Inventory CMAI) [7]. W pracy posługiwano się 29-elementowym narzędziem przeznaczonym do oceny osób przebywających w placówkach opiekuńczych. Poszczególne zachowania uwzględnione w inwentarzu wchodzą w skład czterech wymiarów: zachowania werbalnego nieagresywnego, fizycznego nieagresywnego, werbalnego agresywnego oraz fizycznego agresywnego. Przyporządkowanie poszczególnych zachowań do tych kategorii przedstawiono we wcześniejszej publikacji [8]. Stosowano polską wersję językową, w stosunku do której dokonano oceny rzetelności i trafności uzyskując zadowalające wyniki [8]. Inwentarz CMAI wykonywały osoby sprawujące bezpośrednią opiekę nad mieszkańcami domu opieki. Nasilenie zaburzeń funkcji poznawczych zostało ocenione Krótką Skalą Oceny Stanu Psychicznego (Mini-Mental State Examination MMSE). Z uwagi na wpływ wykształcenia i wieku na wynik skali MMSE [9], uzyskane wyniki przekształcono (MMSE C) w oparciu o algorytm Mungasa [10]. Wyniki testów, dla których poziom istotności był równy lub mniejszy od 0,05 (p < 0,05 lub p = 0.05) uznano za istotne, a pozostałe (p > 0,05) za nieistotne. Ponadto, przy weryfikowaniu założenia o rozkładzie normalnym badanej cechy w zbiorowości generalnej (przy wykonywaniu testów dla dwóch średnich) posługiwano się testem zgodności Chi-kwadrat, a założenia o równości wariancji weryfikowano testem dla dwóch wariancji. Wyniki Do badania włączono 15 osób z rozpoznanym bvftd. Charakterystykę badanej grupy pod względem wieku, nasilenia zaburzeń poznawczych (MMSE i MMSE-C) oraz zachowań agresywnych i impulsywnych opisanych Inwentarzem pobudzenia Cohen Mansfield przedstawia tabela 1. W tabeli 2 zestawiono poszczególne elementy oceniane w badaniu skalą CMAI.
5 45 Tab. 2 Poszczególne zachowania określone skalą CMAI Tab. 2 Specific behavior as described by CMAI bvftd średnia n = 15 wartości minimalne wartości maksymalne ilość badanych ze stwierdzanym objawem Chodzenie tam i z powrotem, wałęsanie się bez celu 3, Nieodpowiednie ubranie lub rozbieranie się 2, Plucie (łącznie z pluciem podczas posiłków) 1, Wyzywanie lub agresja słowna 2, Bezustanne nieuzasadnione prośby o pomoc lub uwagę 3, Powtarzane zdania lub pytania 3, Bicie (łącznie z biciem siebie) 1, Kopanie 1, Czepianie się ludzi 2, Popychanie 2, Rzucanie rzeczami 2, Dziwne odgłosy (dziwaczny śmiech lub płacz) 1, Krzyki 1, Gryzienie 1, Drapanie 1, Usiłowanie dostania się w inne miejsce (np. wychodzenie z pokoju, budynku) 3, Celowe upadanie 1, Narzekanie 3, Negatywizm 2, Jedzenie/picie nieodpowiednich substancji 1, Robienie krzywdy sobie lub innym (papierosem, gorącą wodą, itp.) 1, Nieodpowiednie obchodzenie się z rzeczami 2, Ukrywanie rzeczy 2, Gromadzenie rzeczy 2, Darcie rzeczy lub niszczenie własności 1, Powtarzające się manieryzmy 2, Werbalne molestowanie seksualne 1, Fizyczne molestowanie seksualne 1, Ogólny niepokój ruchowy 1,
6 46 Dyskusja Oparcie oceny agresji na skali CMAI umożliwiło szczegółową kwantyfikację obserwowanych zjawisk, a ponadto pozwoliło uniknąć trudności związanych z definicją pojęcia agresji. Prawdopodobnie umożliwiło to lepszy opis badanych zachowań. Do badania włączono osoby z rozpoznanym bvftd, u których w badaniu neuroobrazowym (TK lub MRI) nie stwierdzono dominacji zaników w płatach skroniowych. Zdecydowano się na wprowadzenie tego dodatkowego kryterium dyskryminacyjnego celem ograniczenia ryzyka błędnego rozpoznania innych postaci otępienia, szczególnie choroby Alzheimera, ale także postaci skroniowej FTD. Poprawiło to wiarygodność diagnostyczną. Jakkolwiek istnieją, bowiem, publikacje wskazujące na brak różnic w zakresie objawów behawioralnych pomiędzy bvftd a lvftd [11,12], należy uwzględnić fakt, że otępienia w przebiegu zaników czołowo-skroniowych najpewniej nie stanowią jednolitej grupy schorzeń. Dlatego też, można mieć wątpliwości czy podobne rodzaje zaburzeń zachowania będą prezentowały osoby ze skroniowym wariantem choroby, stąd próba wykluczenia pacjentów z tym schorzeniem spośród osób badanych. Różnice w obrazie klinicznym obu omawianych wyżej wariantów mogą sugerować, że za specyfikę zaburzeń behawioralnych w FTD odpowiada nie tyle sama lokalizacja zmian w płatach czołowych, ale bardziej ich podłoże histochemiczne. Warto przypomnieć, że zarówno w wariancie behawioralnym (bvftd) jak i językowym (lvftd) przeważają zmiany ubikwytyno-dodatnie, tau-ujemne [13]. W badanej grupie osób z bvftd zaburzenia zachowania pod postacią zachowań agresywnych i impulsywnych występowały często i w różnym stopniu dotyczyły wszystkich badanych. Jak może się wydawać, niektóre z postaci zachowań agresywnych występują częściej od pozostałych. Do objawów, które z różnym nasileniem występowały u ponad 2/3 badanych (przynajmniej u 11 osób) zaliczyć można: chodzenie tam i z powrotem, bezustanne nieuzasadnione prośby o pomoc lub uwagę, powtarzane zdania lub pytania, czepianie się ludzi, narzekanie, negatywizm, powtarzające się manieryzmy. Jak widać z powyższego zestawienia dominowały głównie zachowania zaliczane według inwentarza CMAI do kategorii nieagresywnych a wynikających raczej z pobudzenia. Typowe reakcje agresywne pojawiały się rzadziej. Niewielka liczba badanych osób, z których wszyscy pochodzili z jednego domu opieki oraz brak grupy porównawczej nakazują ostrożność w ocenie wyników, zwłaszcza biorąc pod uwagę znaczący wpływ czynników środowiskowych na obraz kliniczny bvftd ze szczególnym uwzględnieniem wyzwalania zachowania agresywnych. Należy również zwrócić uwagę, że ocena stopnia otępienia w badaniu była wykonywana za pomocą MMSE, które jest narzędziem mało precyzyjnym. Podsumowanie Zaburzenia zachowania są stałym elementem chorób otępiennych, w tym zwłaszcza FTD [3]. Szczególnie zmiany patologiczne zlokalizowane w płatach czołowych sprzyjać będą reakcjom impulsywnym i agresywnym. Przedmiotem badania był czołowy wariant FTD, nazywany również wariantem behawioralnym, dlatego nie powinno dziwić stwierdzenie zachowań impulsywnych i agresywnych u większości z badanych osób. Wyróżnienie wariantu behawioralnego ma oparcie nie tylko w obrazie klinicznym, ale również znajduje przynajmniej częściowe potwierdzenie w ocenie morfologicznej opartej na przyżyciowych badaniach neuroobrazowych i pośmiertnych histopatologicznych. O ile rozhamowanie jest związane z patologią części oczodołowych płatów czołowych i przednich obszarów płatów skroniowych, to postać apatyczna wykazuje rozlane zmiany czołowe obejmujące również obszary grzbietowo boczne płatów czołowych. Z kolei zachowania stereotypowe mogą wykazywać bardziej ścisły związek ze zwyrodnieniem przednich części płatów skroniowych i prążkowia [14,15].
7 47 Zagadnienie to wymaga dalszych badań nad większą liczbą chorych, najlepiej w różnych ośrodkach, z uwzględnieniem grupy porównawczej i oceny czynników środowiskowych. Celowe wydawałoby się również przeprowadzenie dokładnego oszacowania stopnia nasilenia otępienia, na przykład za pomocą baterii testów neuropsychologicznych. Piśmiennictwo [1] Neary D et al.: Frontotemporal lobar degeneration: a consensus on clinical diagnostic criteria. Neurology Dec;51(6): [2] Bidzan L, Marcinkiewicz M: Stany pobudzenia i zachowania agresywne wśród mieszkańców domów opieki z otępieniem w chorobie Alzheimera doniesienie wstępne. Psychogeriatr. Pol., 2006, 3, 4, [3] Chiu MJ, et al.: Behavioral and psychologic symptoms in different types of dementia. J Formos Med Assoc Jul;105(7): [4] McKhann GM, et al.: Clinical and pathological diagnosis of frontotemporal dementia: report of the Work Group on Frontotemporal Dementia and Pick s Disease. Arch Neurol Nov;58(11): [5] Josephs KA Jr et al.: Predicting functional decline in behavioural variant frontotemporal dementia. Brain Feb;134(Pt 2): [6] Hachinski V.C.: Multi-infarct dementia: a cause of mental deterioration in the elderly. Lancet 1974, 2, [7] Cohen Mansfield J et al.: A description of agitation in a nursing home. J. Gerontol. 1989: 44: M77 M84. [8] Bidzan L, Bidzan M: Ocena rzetelności i trafności polskiej wersji językowej skali pobudzenia Cohena Mansfielda (The Cohen Mansfield Agitation Inventory) Psychogeriatr. Pol. 2005; 2: [9] Folstein M.F, et al.: Mini-Mental State: A practical method for grading the cognitive state of patients for the clinician. J. Psychiatr. Res. 1975, 12, [10] Mungas D, et al.: Age and education correction of Mini Mental State Examination for English and Spanish speaking elderly. Neurology 1996; 46: [11] Bozeat S,et al.: Which neuropsychiatric and behavioural features distinguish frontal and temporal variants of frontotemporal dementia from Alzheimer s disease? J Neurol Neurosurg Psychiatry Aug;69(2): [12] Edwards Lee T, et al.: The temporal lobe variant of frontotemporal dementia. Neurology 1996, 46, [13] Kertesz A: Frontotemporal dementia: one disease, or many?: probably one, possibly two. Alzheimer Dis Assoc Disord Oct-Dec;19 Suppl 1:S [14] Liu W, et al.: Behavioral disorders in the frontal and temporal variants of frontotemporal dementia. Neurology Mar 9;62(5): [15] Neary D, Snowden J, Mann D: Frontotemporal lobar degeneration: frontotemporal dementia, progressive aphasia, semantic dementia. London: Churchill Livingstone, 1996.
8 KOMUNIKAT REDAKCJI Zaproszenie do publikacji Redakcja uprzejmie zaprasza do nadsyłania pełnotekstowych artykułów oryginalnych i krótkich doniesień badawczych mieszczących się w tematyce czasopisma, wcześniej niepublikowanych oraz nieprzedłożonych do innych wydawnictw, celem rozważenia Publikacji w Psychogeriatrii Polskiej Wszystkie przedłożone artykuły zostaną niezależnie zrecenzowane. Wydawca Psychogeriatrii Polskiej Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego Wrocław, ul. Nożownicza 4/8 fozp@fozp.org.pl
Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(1):29-36 artykuł oryginalny oryginal article Zachowania agresywne w przebiegu schizofrenii i otępienia u mieszkańców domu opieki Aggressive behaviors in the course of schizophrenia
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2008;5(3):139-146 artykuł oryginalny oryginal article Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne oraz funkcjonowanie społeczne a nasilenie otępienia Relationship between behavioral
Bardziej szczegółowoKlinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku 2
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2006;3(4):201-209 artykuł oryginalny oryginal article Stany pobudzenia i zachowania agresywne wśród mieszkańców domów opieki z otępieniem w chorobie Alzheimera doniesienie wstępne
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoOtępienie czołowo-skroniowe Problemy diagnostyczne i terapeutyczne Frontotemporal dementia Diagnostic and therapeutic problems
41 GERIATRIA 2012; 6: 41-45 Akademia Medycyny Otępienie czołowo-skroniowe Problemy diagnostyczne i terapeutyczne Frontotemporal dementia Diagnostic and therapeutic problems ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER
Bardziej szczegółowoKluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Bardziej szczegółowoRozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):117-122 artykuł oryginalny orginal article Rozpowszechnienie łagodnych zaburzeń funkcji poznawczych w populacji regionu gdańskiego Prevalence of MCI in a population from
Bardziej szczegółowoStandardy postępowania w chorobach otępiennych. Maria Barcikowska
Standardy postępowania w chorobach otępiennych Maria Barcikowska Rozwój wiedzy od 1984 1. Przestało obowiązywać rozpoznanie AD przez wykluczenie - fenotyp został ostatecznie zdefiniowany 2. Rozwój metod
Bardziej szczegółowoDarmowy fragment www.bezkartek.pl
Copyright by Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2008 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008 Recenzenci: prof. zw. dr hab. Danuta Kądzielawa dr hab. med. Bożena Grochmal-Bach, prof. nadzw. UJ Redakcja
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych
Testowanie hipotez statystycznych Hipotezą statystyczną jest dowolne przypuszczenie co do rozkładu populacji generalnej (jego postaci funkcyjnej lub wartości parametrów). Prawdziwość tego przypuszczenia
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Podstawy psychiatrii
Załącznik Nr do Uchwały Nr 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod KPP modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu Podstawy psychiatrii Obowiązkowy Wydział Nauk
Bardziej szczegółowoSTOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI
Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,
Bardziej szczegółowoZaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów
PRACA ORYGINALNA Zaburzenia snu u pacjentów z zespołem otępiennym oraz u ich opiekunów Sleep problems in group of patients with dementia and in group of carers of these patients Emilia Hercuń-Marchwiarz,
Bardziej szczegółowoSTWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ
STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ PROBLEMÓW Warszawa, 26 kwietnia 2016 r. Projekt badawczy STWARDNIENIE ROZSIANE - ZARZĄDZANIE CHOROBĄ Projekt jest kontynuacją prac badawczych
Bardziej szczegółowoCIERPIENIE OSÓB Z OTĘPIENIEM TYPU ALZHEIMERA
1 Bożena Grochmal-Bach CIERPIENIE OSÓB Z OTĘPIENIEM TYPU ALZHEIMERA PODEJŚCIE TERAPEUTYCZNE 2 3 CIERPIENIE OSÓB Z OTĘPIENIEM TYPU ALZHEIMERA PODEJŚCIE TERAPEUTYCZNE Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna
Bardziej szczegółowoGDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Bardziej szczegółowoKlinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego, AM w Gdańsku 2
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2007;4(2):89-96 artykuł oryginalny oryginal article Weryfikacja radiologiczna w oparciu o kryteria NINDS-AIREN rozpoznania otępienia naczyniopochodnego NINDS-AIREN verification of
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoPorównanie kwasu walproinowego i neuroleptyków klasycznych w terapii objawów neuropsychiatrycznych towarzyszących uszkodzeniom CUN
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2010;7(1):1-10 artykuł oryginalny orginal article Porównanie kwasu walproinowego i neuroleptyków klasycznych w terapii objawów neuropsychiatrycznych towarzyszących uszkodzeniom CUN
Bardziej szczegółowoZakład Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk, Polska 3
Aktualn Neurol 2017, 17 (1), p. 34 41 Emilia J. Sitek 1,2, Anna Barczak 3,4, Magdalena Senderecka 5 Received: 08.03.2017 Accepted: 22.03.2017 Published: 31.03.2017 Zastosowanie jakościowej analizy profilu
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric Symptoms in Mild Cognitive Impairment
PSYCHOGERIATR POL 2004;1:23-28 praca oryginalna oryginal paper ISSN 1732-2642 Leszek Bidzan, Mariola Bidzan Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w ³agodnych zaburzeniach funkcji poznawczych Neuropsychiatric
Bardziej szczegółowoJoanna Łapin, Leszek Bidzan, Jacek Turczyński, Krzysztof Sołtys
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2007;4(2):81-88 artykuł oryginalny oryginal article Wpływ dawki kwasu walproinowego na redukcję zaburzeń zachowania u osób z organicznymi zaburzeniami osobowości Valproate dose and
Bardziej szczegółowoAgnieszka Jatczak-Stańczyk, Katarzyna Nowakowska, Józef Kocur Zakład Rehabilitacji Psychospołecznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi.
86 G E R I A T R I A 213; 7: 86-9 Akademia Medycyny ARTYKUŁ ORYGINALNY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 27.4.213 Poprawiono: 6.6.213 Zaakceptowano/Accepted: 18.6.213 Współwystępowanie zaburzeń poznawczych
Bardziej szczegółowo1. Chory z otępieniem charakterystyka kliniczna. Dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak, dr hab. n. med. Piotr Gorczyca
SESJA: Neuromorficzna architektura szpitali psychiatrycznych. W związku z intensywnym rozwojem medycyny jak i architektury służby zdrowia, rośnie zapotrzebowanie na tworzenie środowiska zbudowanego dostosowanego
Bardziej szczegółowoUrszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoLiczba zadań a rzetelność testu na przykładzie testów biegłości językowej z języka angielskiego
Ewaluacja biegłości językowej Od pomiaru do sztuki pomiaru Liczba zadań a rzetelność testu na przykładzie testów biegłości językowej z języka angielskiego Tomasz Żółtak Instytut Badań Edukacyjnych oraz
Bardziej szczegółowoTesty przesiewowe choroby Alzheimera
Testy przesiewowe choroby Alzheimera WYNIKI TESTU PRZESIEWOWEGO CHOROBY ALZHEIMERA: 7-30 wynik prawidłowy 4- zaburzenia poznawcze bez otępienia 9-3 otępienie lekkiego stopnia -8 otępienie średniego stopnia
Bardziej szczegółowoAlina Borkowska, Monika Wilkość, Janusz Rybakowski. The effect oj donepezil on working memory disturbances in Alzheimer s Disease
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2003, 4,95-10 l Alina Borkowska, Monika Wilkość, Janusz Rybakowski Wpływ donepezilu na zaburzenia pamięci operacyjnej u osób z chorobą Alzheimera The effect oj
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoDynamika zmian zaburzeń zachowania w otępieniu typu Alzheimera
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(2):43-58 artykuł oryginalny orginal article Dynamika zmian zaburzeń zachowania w otępieniu typu Alzheimera Dynamics of changes in behavioral disturbances in Alzheimer Type
Bardziej szczegółowoPierwotna afazja postępująca opis przypadku
ISSN 1734 5251 KAZUISTYKA Pierwotna afazja postępująca opis przypadku Anna Barczak Oddział Alzheimerowski Kliniki Neurologii CSK MSWiA w Warszawie STRESZCZENIE Pierwotna afazja postępująca (PPA, primary
Bardziej szczegółowoWYŻSZA SZKOŁA POLICJI W SZCZYTNIE
WYŻSZA SZKOŁA POLICJI W SZCZYTNIE KOMUNIKAT z badań ankietowych przeprowadzonych na stacjonarnych i niestacjonarnych studiach pierwszego stopnia na kierunku Administracja i Bezpieczeństwo wewnętrzne oraz
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoWskazówki dotyczące audytu w ramach procedury akredytacji ośrodków wsparcia ekonomii społecznej
Wskazówki dotyczące audytu w ramach procedury akredytacji ośrodków wsparcia ekonomii społecznej Czym są ośrodki wsparcia ekonomii społecznej? Ośrodki wsparcia ekonomii społecznej oferują usługi wspierające
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie przyczyn zaburzeń funkcji poznawczych w wieku podeszłym Differentiation of causes of cognitive impairment in the elderly age
279 G E R I A T R I A 2010; 4: 279-283 ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Otrzymano/Submitted: 16.11.2010 Poprawiono/Corrected: 18.11.2010 Zaakceptowano/Accepted: 18.11.2010 Akademia Medycyny Różnicowanie
Bardziej szczegółowoAspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior
Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce projekt PolSenior PBZ-MEIN-9/2/2006 Odsetek osób w wieku 65+ i 80+ w Polsce w latach 1980-2035 25 20 15 10 5 0
Bardziej szczegółowoObjawy neurobehawioralne we wczesnych postaciach otępień typu Alzheimera i naczyniopochodnych
Psychiatr. Pol. 2014; 48(2): 319 330 PL ISSN 0033-2674 www.psychiatriapolska.pl Objawy neurobehawioralne we wczesnych postaciach otępień typu Alzheimera i naczyniopochodnych Neurobehavioral manifestation
Bardziej szczegółowoObrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoThe epidemiology of dementia in Poland epidemiological research review
Postępy Nauk Medycznych, t. XXIV, nr 8, 2011 Borgis *Andrzej Kiejna 1, Dorota Frydecka 1, Przemysław Biecek 2, Tomasz Adamowski 1 Epidemiologia zaburzeń otępiennych w Polsce przegląd badań** The epidemiology
Bardziej szczegółowo3 Zespół czerwonego ucha opis, diagnostyka i leczenie Antoni Prusiński. 4 Zawroty głowy w aspekcie medycyny ratunkowej Antoni Prusiński
VERTIGOPROFIL VOL. 3/Nr 3(11)/2009 Redaktor naczelny: Prof. dr hab. n. med. Antoni Prusiński Zastępca redaktora naczelnego: Dr n. med. Tomasz Berkowicz 2 XXXVI Międzynarodowy Kongres Towarzystwa Neurootologicznego
Bardziej szczegółowoOcena zaburzeń funkcji poznawczych osób starszych próba porównania poszczególnych metod przesiewowych*
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 16, nr 2, 111 118 ISSN 1425 4956 Jolanta Wilmańska, Ewa Gułaj Klinika Geriatrii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Ocena zaburzeń funkcji poznawczych osób starszych
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii Kod przedmiotu/ modułu* Wydział
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu leczniczego Demezon Omówienie rozpowszechnienia choroby Deksametazonu sodu fosforan w postaci roztworu do wstrzykiwań stosowany jest
Bardziej szczegółowoWALIDACJA SKALI OCENY NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH (SONKSS)
WALIDACJA SKALI OCENY NADMIERNEGO KORZYSTANIA Z SIECI SPOŁECZNOŚCIOWYCH (SONKSS) dr hab. Paweł Izdebski prof. nadzw. mgr Martyna Kotyśko Instytut Psychologii Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Grant: Osobowościowe
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoPrzebieg kariery naukowej 1980 1985. Uniwersytet Jagiellooski, kierunek psychologia
Tytuł naukowy Stanowisko Kontakt Prof. UG, dr hab. Mariola Bidzan Dyrektor Instytutu Psychologii UG Instytut Psychologii UG, Zakład Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii, ul Pomorska 68, 80-343 Gdaosk,
Bardziej szczegółowoOtępienie w praktyce. Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska
Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz Anna Barczak Maria Barcikowska Otępienie w praktyce Tomasz Gabryelewicz, Anna Barczak, Maria Barcikowska Copyright by Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2018
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych. Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: NEUROLOGOPEDIA Z ELEMENTAMI AUDIOLOGII I FONIATRII Typ studiów: kwalifikacyjne/doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów
Bardziej szczegółowoZaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w otępieniach o różnej etiologii
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Iwona Kłoszewska I Klinika Psychiatryczna, Katedra Psychiatrii Akademii Medycznej w Łodzi Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne w otępieniach o różnej etiologii Behavioural
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
Bardziej szczegółowoOtępienie i depresja u pacjentów w podeszłym wieku w Praktyce Lekarza Rodzinnego
M.M. Bujnowska-Fedak, U. Grata- Borkowska, B.J. Sapilak Otępienie i depresja u pacjentów w podeszłym : 349 353 Copyright by Wydawnictwo Continuo PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Otępienie i depresja u
Bardziej szczegółowoKompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka
Kompleksowa Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna nad pacjentem z Otępieniem - propozycja ekspercka D. Ryglewicz, M. Barcikowska, A. Friedman, A. Szczudlik, G.Opala Zasadnicze elementy systemu kompleksowej
Bardziej szczegółowoAneks Wnioski naukowe i podstawy do odmowy wprowadzenia zmiany przedstawione przez Europejską Agencję Leków
Aneks Wnioski naukowe i podstawy do odmowy wprowadzenia zmiany przedstawione przez Europejską Agencję Leków 1/7 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej Podmiot odpowiedzialny (MAH) złożył wniosek
Bardziej szczegółowoInformacja o wynikach sprawdzianu w 2010 roku
Wydział Badań i Analiz OKE w Krakowie Informacja o wynikach sprawdzianu w 2010 roku 8 kwietnia 2010 roku po raz dziewiąty uczniowie w całym kraju pisali sprawdzian w szóstej klasie szkoły podstawowej.
Bardziej szczegółowoObjawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź
Objawy zwiastujące początek otępień Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Przedkliniczne stadia otępienia: AD Przedkliniczne stadia chorób
Bardziej szczegółowoOPS.PS.0430.4.2012.EI Rada Gminy w Łambinowicach. Rekomendacje Oceny Zasobów Pomocy Społecznej
Łambinowice, dnia 12 kwietnia 2012r. OPS.PS.0430.4.2012.EI Rada Gminy w Łambinowicach Rekomendacje Oceny Zasobów Pomocy Społecznej Nowelizacja z 2011r. ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej
Bardziej szczegółowoWarsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Bardziej szczegółowoWykształcenie zasadnicze zawodowe i poniżej Wiek: 18-29 Wiek: 30-39 Wiek: 40-59 Wiek: 60 i powyżej
Wyniki badań społecznych mieszkańcy miasta i gminy Pobiedziska Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Pobiedziska na lata - Pobiedziska, luty . Zakładając, że będzie Pani/Pan mieszkać w gminie Pobiedziska przez
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Instytut Zdrowia Karta przedmiotu obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWE ZSADY OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH W KLASACH IV - VI
PRZEDMIOTOWE ZSADY OCENIANIA Z ZAJĘĆ KOMPUTEROWYCH W KLASACH IV - VI CELE OGÓLNE NAUCZANIA INFORMATYKI. 1. Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego oprogramowaniem; świadomość zagrożeń i ograniczeń
Bardziej szczegółowoJakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków?
Jakie metody diagnostyki obrazowej powinny być zastosowane w przypadku niedotlenienia-niedokrwienia u noworodków? A. USG przezciemiączkowe B. USG i w drugiej kolejności TK C. USG i MR D. USG, TK i MR Badanie
Bardziej szczegółowoPrzyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2009;6(3):147-154 artykuł oryginalny orginal article Przyczyny hospitalizacji kobiet z zespołami otępiennymi w oddziale psychogeriatrycznym Causes of hospital admission of women
Bardziej szczegółowoProf. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy
Prof. zw. dr hab. med. Alina Borkowska Katedra i Zakład Neuropsychologii Klinicznej UMK w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy Ocena rozprawy doktorskiej mgr Doroty Szcześniak pt. Właściwości psychometryczne
Bardziej szczegółowoKompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju
Kompleksowa diagnostyka całościowych zaburzeń rozwoju Może to autyzm? Kiedy rozwój dziecka budzi niepokój rodziców zwłaszcza w zakresie mowy i komunikacji, rozwoju ruchowego oraz/lub w sferze emocjonalno
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Instytut Psychologii/Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatrii 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychopatologia - aspekt medyczny 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychopathology - medical perspective 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA
Warszawa, 16.09.2016 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Łukasz Samoliński, Mariusz Panczyk, Joanna Gotlib
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE PROJEKTAMI I PROCESAMI. Mapowanie procesów AUTOR: ADAM KOLIŃSKI ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI I PROCESAMI. Mapowanie procesów
1 ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI I PROCESAMI MAPOWANIE PROCESÓW 2 Tworzenie szczegółowego schematu przebiegu procesu, obejmujące wejścia, wyjścia oraz działania i zadania w kolejności ich występowania. Wymaga
Bardziej szczegółowoKryteria kliniczne rozpoznawania otępienia
II Konferencja Otępienie w praktyce Warszawa, 8-9.06.2018 Kryteria kliniczne rozpoznawania otępienia Andrzej Szczudlik Centrum Neurologii Klinicznej Krakowska Akademia Neurologii, sp. z o.o. Otępienie
Bardziej szczegółowoRada nadzorcza w procesie nadzoru i zarządzania. przedsiębiorstwem
Rada nadzorcza w procesie nadzoru i zarządzania przedsiębiorstwem Dr inż. Kazimierz Barwacz Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie Sopot 29 31.05.2011 r. 1 System zarządzania i nadzoru to konstrukcja
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu PSYCHIATRIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoPsychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem. Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman
Psychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman Ustalenia przedinterpretacyjne Interpretacja zachowań niepożądanych
Bardziej szczegółowoBadanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego zostało wykonane przez: Pracowni
Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców województwa łódzkiego Badanie Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych oraz używania narkotyków wśród mieszkańców
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoOcena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
Bardziej szczegółowoprognoz demograficznych
Niniejszą informację opracowano na podstawie prognozy ludności faktycznej do 2035 r. dla powiatów oraz miast na prawach powiatu opublikowanej przez Główny Urząd Statystyczny w lipcu 2011 r. Prognoza powiatowa
Bardziej szczegółowoWariant behawioralny otępienia czołowo-skroniowego z dominującymi zaburzeniami chodu w obrazie klinicznym opis przypadku
Psychiatr. Pol. 2016; 50(2): 329 336 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: http://dx.doi.org/10.12740/pp/58937 Wariant behawioralny otępienia czołowo-skroniowego
Bardziej szczegółowoIs there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Andrzej Potemkowski Zakład Psychologii Klinicznej i Psychoprofilaktyki. Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Lekarz, neurolog Marzena Zboch Dyrektor ds. medycznych Ośrodek Badawczo- Naukowo- Dydaktyczny Chorób Otępiennych Uniwersytetu Medycznego, im. Księdza Henryka Kardynała Gulbinowicza SP ZOZ w Ścinawie Rozprawa
Bardziej szczegółowoOtępienie a sprawność fizyczna pacjentów w podeszłym wieku mieszkających w wybranych domach opieki
Gerontologia Polska PRACA ORYGINALNA tom 18, nr 2, 71 75 ISSN 1425 4956 Krzysztof Tomaszewski 1, Paweł Matusik 1, Katarzyna Chmielowska 1, Jan Nowak 1, Agnieszka Parnicka 2, Marzena Dubiel 2, Jerzy Gąsowski
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...
I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Wybrane zagadnienia z psychopatologii 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek
Bardziej szczegółowoWIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne
WIEDZA K_W01 Posiada ogólną wiedzę na temat neurologopedii jako specjalności logopedycznej. K_W02 Zna neurolingwistyczne i psycholingwistyczne uwarunkowania wypowiedzi językowych. K_W03 Posiada usystematyzowaną
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoGeriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior
Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna
Bardziej szczegółowoPsychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Europejski System Transferu Punktów Karta opisu przedmiotu Nazwa przedmiotu: Kierunek: Specjalność:- Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne Pielęgniarstwo Wymiar godzin: 195godzin Wykłady: 45godzin,
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 235 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 235 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowolek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoNCBR: POIG /12
Rezultaty polskiego rocznego wieloośrodkowego randomizowanego badania klinicznego telepsychiatrycznej metody terapii pacjentów ze schizofrenią paranoidalną czy jesteśmy gotowi do leczenia? Krzysztof Krysta
Bardziej szczegółowoOpis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych
Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 100 Rektora UJ z 2 października 2017 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Tabela odniesienia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych
Bardziej szczegółowoBazy danych do rejestracji termograficznych badań medycznych
Bazy danych do rejestracji termograficznych badań medycznych Mariusz Kaczmarek 1, Antoni Nowakowski 1, Mateusz Moderhak 1, Piotr Siondalski 2 1 Politechnika Gdańska, Wydział Elektroniki, Telekomunikacji
Bardziej szczegółowo