Jaskra. Basic and Clinical Science Course Część 10. Wydanie I polskie pod redakcją Marii Hanny Niżankowskiej

Transkrypt

1 Basic and Clinical Science Course Część 10 Jaskra Wydanie I polskie pod redakcją Marii Hanny Niżankowskiej URBAN&PARTNER Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław

2 Spis treści Przedmowa XI Przedmowa do wydania polskiego serii BCSC Przedmowa do wydania polskiego tomu 10 BCSC Cele części 10 BCSC Wstęp: terminologia, epidemiologia i dziedziczenie jaskry Definicje Podział Jaskra otwartego i zamkniętego kąta, pierwotna i wtórna Jaskra o złożonym mechanizmie Aspekty epidemiologiczne jaskry Jaskra pierwotna otwartego kąta Jaskra pierwotnie zamkniętego kąta Dziedziczenie i czynniki genetyczne Geny w jaskrze otwartego kąta Geny i jaskra zamkniętego kąta Geny związane z jaskrą wrodzoną Inne geny związane z jaskrą Czynniki środowiskowe Badania genetyczne Ciśnienie wewnątrzgałkowe i dynamika cieczy wodnistej Powstawanie cieczy wodnistej Czynniki hamujące wytwarzanie cieczy wodnistej Objętość wydzielanej cieczy wodnistej Odpływ cieczy wodnistej Odpływ przez beleczkowanie (zależny od ciśnienia) Odpływ naczyniówkowo twardówkowy (niezależny od ciśnienia) Tonografia Ciśnienie w żyłach nadtwardówkowych Ciśnienie wewnątrzgałkowe Rozkład populacyjny i związek z występowaniem jaskry Czynniki wpływające na ciśnienie wewnątrzgałkowe Wahania dobowe Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego Profilaktyka zakażeń podczas pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego Badania kliniczne Wywiad i badanie ogólne Wywiad Wady refrakcji

3 VIII Spis treści Aparat ochronny oka Źrenice Biomikroskopia Gonioskopia Gonioskopia bezpośrednia i pośrednia Ocena i dokumentacja badania kąta przesączania Nerw wzrokowy Anatomia i histologia Neuropatia jaskrowa Teorie powstawania uszkodzenia nerwu wzrokowego w jaskrze Badanie tarczy nerwu wzrokowego Ocena kliniczna tarczy nerwu wzrokowego Pole widzenia Zastosowanie kliniczne perymetrii Schemat uszkodzenia nerwu wzrokowego w jaskrze Cechy zmienne badania pola widzenia Automatyczna perymetria statyczna Interpretacja pojedynczego wyniku pola widzenia Interpretacja serii kolejnych pól widzenia Perymetria ręczna Inne badania Jaskra otwartego kąta Jaskra pierwotna otwartego kąta Objawy kliniczne Próba kliniczna 4 1. Ocular Hypertension Treatment Study Zaburzenia towarzyszące Próba kliniczna 4 2. Early Manifest Glaucoma Trial Próba kliniczna 4 3. Collaborative Initial Glaucoma Treatment Study (CIGTS) Próba kliniczna 4 4. Advanced Glaucoma Intervention Study (AGIS) 97 Rokowanie Jaskra otwartego kąta bez towarzyszących zwyżek ciśnienia wewnątrz gałkowego (jaskra normalnego ciśnienia) Objawy kliniczne Rozpoznanie różnicowe Badania diagnostyczne Rokowanie i leczenie Pacjent z podejrzeniem jaskry Jaskra wtórna otwartego kąta Zespół rzekomego złuszczania (PEX) Jaskra barwnikowa Jaskra związana z patologią soczewki Guzy wewnątrzgałkowe Stan zapalny oka i jaskra wtórna otwartego kąta Podwyższone ciśnienie w żyłach nadtwardówki Uraz przypadkowy i chirurgiczny

4 Spis treści IX Krwotok do komory przedniej oka (hyphema) Leki i jaskra Jaskra zamkniętego kąta Wstęp Patogeneza i patofizjologia zamknięcia kąta Blok źreniczny Zamknięcie kąta bez bloku źrenicznego Jaskra zamkniętego kąta spowodowana przez soczewkę Zamknięcie kąta spowodowane przez tęczówkę Pierwotne zamknięcie kąta Czynniki ryzyka wystąpienia pierwotnego zamknięcia kąta Ostre pierwotne zamknięcie kąta Podostre lub okresowe zamknięcie kąta Przewlekłe zamknięcie kąta Zamykający się lub wąski kąt komory przedniej Zespół płaskiej tęczówki Wtórne zamknięcie kąta z blokiem źrenicznym Zamknięcie kąta wywołane patologią soczewki Wtórne zamknięcie kąta bez bloku źrenicznego Jaskra neowaskularna Zespół tęczówkowo rogówkowo śródbłonkowy Guzy Stan zapalny Nieprawidłowy kierunek odpływu cieczy wodnistej Nieotworopochodne odwarstwienie siatkówki i odłączenie naczy niówki Wrastanie nabłonka i włóknika Uraz Chirurgia siatkówki i choroby naczyniowe siatkówki Nanophthalmus (mała gałka oczna) Retinopatia wcześniacza/pierwotne, przetrwałe hiperplastyczne ciało szkliste Płytka komora przednia Polekowa jaskra wtórna zamkniętego kąta Jaskra dziecięca Definicje i podział Epidemiologia i genetyka Patofizjologia Cechy kliniczne Rozpoznanie różnicowe Długoterminowe prowadzenie pacjenta i rokowanie Jaskra rozwojowa z towarzyszącymi zaburzeniami ocznymi lub układowymi Zespół Axenfelda Riegera (A R) Anomalia Petersa

5 X Spis treści Beztęczówkowość Inne zespoły i anomalie Farmakologiczne leczenie jaskry Leki stosowane w leczeniu jaskry Antagoniści receptora β adrenergicznego (β blokery) Parasympatykomimetyki Inhibitory anhydrazy węglanowej Agoniści receptorów adrenergicznych Lipidy hipotensyjne (analogi prostaglandyn, prostamidy, dekozanoidy) 194 Preparaty złożone Środki hiperosmotyczne Podstawowe zasady farmakologicznego leczenia jaskry Jaskra z otwartym kątem przesączania Jaskra z zamkniętym kątem przesączania Stosowanie leków przeciwjaskrowych u kobiet w ciąży i u karmiących matek Współpraca pacjenta Perspektywy leczenia jaskry Leczenie chirurgiczne jaskry Leczenie chirurgiczne w jaskrze otwartego kąta Trabekuloplastyka laserowa Leczenie operacyjne w jaskrze otwartego kąta Pełnościenna sklerektomia Zabieg filtracyjny łączony z usunięciem zaćmy Leczenie operacyjne w jaskrze zamkniętego kąta Irydotomia laserowa Gonioplastyka laserowa i irydoplastyka obwodowa Zabiegi operacyjne w jaskrze zamkniętego kąta Inne procedury obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe Wszczepy drenujące Procesy cyklodestrukcyjne Cyklodializa Przeciwjaskrowe operacje niepenetrujące Jaskra wrodzona i dziecięca Goniotomia i trabekulotomia Teksty źródłowe Dodatkowe materiały akademickie Formularz uzyskania punktów Odpowiedzi czytelnika Formularz podsumowujący sekcję Ocena sekcji Pytania kontrolne Odpowiedzi Skorowidz

6 Skorowidz A acetazolamid , 190 AGIS (advanced glaucoma intervention study) agonista receptora α adrenergicznego , air puff 33, 90 alkohol 28 analog prostaglandyn 183, aniridia 168 anomalia Petersa 10, antagonista receptora β adrenergicznego , cholinergicznego aparat ochronny oka Armaly ego Drance a technika badania przesiewowego artefakty perymetrii astygmatyzm rogówkowy 32 atak zamknięcia kąta , 140 Axenfelda Riegera zespół 10, 36, B badanie perymetryczne beleczkowanie betaksolol 177 bezsoczewkowość beztęczówkowość 168 Bjerruma mroczek 65 blaszka sitowa blok rzęskowy źreniczny 8 10, 87, 127, , 139, odwrotny blokada tęczówkowo beleczkowa 135 bloker receptor adrenergicznego , błona Descemeta, pęknięcie 38 włóknisto naczyniowa 10 Bourneville a choroba 36 bracketing 63 brąz kuty 149 buphthalmos 161 C C/D 56 Chandlera zespół chirurgia, leczenie jaskry choroba Bourneville a 36 Recklinghausena 36, ciało szkliste przetrwałe hiperplastyczne 158 ciecz wodnista odpływ 9 11 cienie komórek CIGTS (collaborative initial glaucoma treatment study) ciśnienie wewnątrzgałkowe 6, 13, 21 34, żyła nadtwardówkowa 27 Cogana Reese a zespół cornea guttata 38 cukrzyca 96, 145 cup/disc ratio 56 cupping 6 cyklodestrukcja cyklodializa 48, 128, cykloplegia 48, 128 cysta nabłonkowa 155 D decybel 64 defekt altitudinalny 65, 69 dekozanoidy 184, Descemeta błona, pęknięcie 38 dorzolamid 182 dynamika cieczy wodnistej dystrofia śródbłonkowa Fuchsa 38 dziedziczenie jaskry E efekt uczenia się pacjenta 81 ektopia soczewki embryotoxon posterior 167 EMGT (early manifest galucoma trial) epinefryna 177, F fakoanafilaksja 114 farmakologia, leczenie jaskry FASTPAC 72 FDT (frequency doubling technology) 63, fiksacja wzroku filtr bezczerwienny 59 fluoresceina fluorofotometria 24 FN (focal notch) 54, 105

7 264 Skorowidz fotokoagulacja siatkówki 147, 157 Fuchsa dystrofia śródbłonkowa 38 zapalenia błony naczyniowej G gałka oczna mała 158 Gillespiego zespół 168 Glaucomflecken 135 Goldmanna gonioskop 39, 41 perymetr równanie 21 tonometria aplanacyjna gonioplastyka laserowa 226 gonioskopia goniotomia guz wewnątrzgałkowy H Van Hericka metoda 38 homocystynuria 143 Hrubego soczewka 55 hyphema I ICE Imberta Ficka zasada 29 inhibitor anhydrazy węglanowej 23, , cholinesterazy 180 iridiocyclitis heterochromica iris bombé 38 39, 116, , 151 irydektomia 213, 215 irydoplastyka laserowa 226 irydotomia laserowa , izoptera 64 J jaskra 5 11 barwnikowa , 125 cieni komórek dziecięca dziedziczenie fakolityczna 113, 115 fakomorficzna hemolityczna leczenie chirurgiczne farmakologiczne próby kliniczne neowaskularna 46, , 229 normalnego ciśnienia pierwotna otwartego kąta 12 14, 17 18, pierwotnie zamkniętego kąta 14 15, 18 podejrzenie polekowa wtórna otwartego kąta zamkniętego kąta zapalna K kanabinole 28 kanał Schlemma 5, 26 krew 46 zatkanie 10 karbachol 180 karteolol 176 kąt przesączania, gonioskopia 39 klasyfikacja 44 neowaskularyzacja 46 recesja pourazowa 46 49, zamknięcie 8, zamykający się 138 tęczówkowo rogówkowy 38 keratoplastyka drążąca kępki naczyniowe źrenicy 145 klasyfikacja kąta przesączania klin skroniowy 65 Koeppego gonioskop 41 kofeina 28 koło tęczowe 136 tętnicze Zinna Hallera komora przednia, krwotok kortykosteroidy, jaskra 127 krioterapia panretinalna 147 krótkowzroczność 96 Krukenberga wrzeciono 110 krwotok, komora przednia płomykowaty 58 L latanoprost 183, leczenie jaskry, chirurgia farmakologia próby kliniczne leki przeciwjaskrowe LF (laminar fenestrations) 54 linia Sampaolesiego 46, 109 lipidy hipotensyjne , liść koniczyny Ł łzawienie 163 M małoocze 158 megalocornea 166

8 Skorowidz 265 melanoza oczno skórna 36 metoda Van Hericka 38 microcornea 166 mikrosferofakia 142 miocylina miotyk , mroczek 64, 80 łukowaty 67 przyśrodkowy N nabłonek, wrastanie nadciśnienie oczne 105 wewnątrzgałkowe 5 6, 13, żył nadtwardówki nadwzroczność 15 nanophthalmus 158 neowaskularyzacja kąta przesączania 46, nerw wzrokowy neuropatia 5 nerwiakowłókniakowatość 36, neurofibromatosis 36, neuropatia nerwu wzrokowego 5, notching 54, 105 O objaw liścia jesionu 36 ogołoconego naczynia 57, 59 OCT (optical coherent tomography) 60 odpływ cieczy wodnistej 9 11 naczyniówkowo twardówkowy 26 odwarstwienie siatkówki 154 oftalmopatia tarczycowa 37 oftalmoskopia tarczy nerwu wzrokowego 56 57, OHTS (ocular hypertension treatment study) operacja filtracyjna osady rogówkowe 152 otwory tęczówki 149 P panfotokoagulacja siatkówki 147, 157 parasympatykomimetyk , PAS 129, 135, 137, 146, 149 Perkinsa tonometr 33 perymetria Petersa anomalia 10, PEX pęknięcie błony Descemeta 38 pierścień nerwowy 56 pigmentacja utkania beleczkowego pilokarpina 179, 188 plama czerwone wino 170 podejrzenie jaskry poduszka filtracyjna, zaburzenia pole widzenia, ubytek 5 6, typu liścia koniczyny pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego Posnera Schlossmana zespół 102, 117 powieka, skurcz 163 półokręgi aplanacyjne 31 prostamidy 183, próba ciemieniowa 138 próby kliniczne leczenia jaskry przełom jaskrowo rzęskowy 102, 117 przetoka szyjno jamista 8 tętniczo żylna 37 przezroczystość pierścienia nerwowego 59 przyłożenie tęczówkowo beleczkowe 135 R recesja kąta pourazowa 46 49, Recklinghausena zespół 36, retinopatia wcześniacza 158 rogówka 38 mała 166 olbrzymia 166 równanie Goldmanna 21 ruch pulsacyjny 31 S Sampaolesiego linia 46, 109 Schiötza tonometr 33 Schlemma kanał 5, 26 zatkanie 10 schodek nosowy 65, 68 Schwartza zespół 126 Shaffera klasyfikacja 44 siatkówka, odwarstwienie 154 zaburzenia SITA sklerektomia pełnościenna sklerostomia 213, 215 skurcz powiek 163 SLO (scanning laser ophthalmoscopy) 60 soczewka, ektopia Hrubego 55 Koeppego 41 42

9 266 Skorowidz soczewkowość rzekoma Spaetha klasyfikacja spojówka, zapalenie stożek rogówki 166 strefa wodna 153 Sturge a Webera zespół 170 stwardnienie guzowate 36 SWAP (short wavelength automated perimetry) 63 Ś środki hiperosmotyczne przeciwfibrotyczne światłowstręt 163 T tarcza nerwu wzrokowego technika badania przesiewowego Armaly ego Drance a test perymetrii tęczówka, otwory 149 płaska 8, 11, wyrostki 45 zanik znamię 148 zrosty 45, 129, 135, 137, 146, 149 threshold 64 TIGR tomografia optyczna koherentna 60 tonografia 26 tonometr Perkinsa 33 Schiötza 33 tonometria aplanacyjna Goldmanna topiramat 159 trabekulektomia trabekuloplastyka laserowa trabekulotomia transiluminacja tęczówki szprychowata 110 triada jaskry dziecięcej 163 tymolol 176 U ubytek lokalny 54, 105 pola widzenia 5 6, uczenie się pacjenta 81 UGH (uveitis glaucoma hyphema) unaczynienie tarczy nerwu wzrokowego uraz gałki ocznej uszkodzenie nerwu wzrokowego 5, utkanie beleczkowe pigmentacja uveitis glaucoma hyphema zespół W wahania ciśnienia wewnątrzgałkowego wartość progowa 64 Weilla Marchesaniego zespół witrektomia tylna 157 woloocze 161 wrastanie nabłonka wrzeciono Krukenberga 110 wszczep drenujący wyrostki tęczówki 45 wywiad 35 Z zabieg setonowy zaburzenia odpływu cieczy wodnistej zagłębienie 6, 64 zamknięcie kąta przesączania 8 pierwotne wtórne żyły siatkówki 98 zanik tęczówki zapalenie błony naczyniowej Fuchsa poduszki filtracyjnej 219 spojówek struktur gałki ocznej , zasada Imberta Ficka 29 zatkanie beleczkowania 10 zawężanie 63 Zeissa gonioskop 42 zespół Axenfelda Riegera 10, 36, Chandlera Cogana Reese a Gillespiego 168 jaskry wrodzonej 169 płaskiej tęczówki 8, 11, Posnera Schlossmana 102, 117 pseudoeksfoliacji Recklinghausena 36, rozproszenia barwnika rzekomego złuszczania Schwartza 126 Sturge a Webera 170 tęczówkowo rogówkowo śródbłonkowy

10 Skorowidz 267 tylnego odprowadzenia cieczy wodnis tej uveitis glaucoma hyphema Weilla Marchesaniego zapalenia błony naczyniowej Fuchsa żyły czczej górnej 37 Zinna Hallera koło tętnicze złogi adrenochromowe 192 pseudoeksfoliacja znaczek znamię tęczówki 148 truskawkowe 170 zrosty tęczówki 45, 129, 135, 137, 146, 149 Ź źrenica 37 druga 149 kępki naczyniowe 145 perymetria 83 Ż żyła nadtwardówkowa 27 nadciśnienie siatkówki, zamknięcie 98 wodna 9