Oś podwzgórze przysadka gonada

Transkrypt

1 Oś podwzgórze przysadka gonada podwzgórze gonadoliberyna (GnRH) dekapeptyd wydzielany pulsacyjnie co min przysadka gonadotropiny: FSH, LH glikoproteiny zbudowane z dwóch podjednostek: i FSH h. folikulotropowy LH h. luteinizujący, lutropina gonady jądra: testosteron, estradiol, inhibina, AMH jajniki: estradiol, progesteron, AMH

2 Kanaliki plemnikotwórcze (nasienne) Dorosły mężczyzna: średnica kanalika m wysokość nabłonka plemnikotwórczego ok. 80 m grubość błony kanalika 8 m nabłonek plemnikotwórczy 1. komórki somatyczne k. okołokanalikowe k. Sertoliego 2. komórki plemnikotwórcze

3 Funkcja komórek Sertoliego Funkcja podporowa rusztowanie dla komórek plemnikotwórczych funkcja odżywcza i regulacyjna przekazywanie składników odżywczych regulujących podziały i dojrzewanie komórek plemnikotwórczych fagocytoza Bariera krew-jądro barierowe połączenia międzykomórkowe (tight junction) ochrona komórek haploidalnych przed układem immunologicznym tworzenie specyficznego środowiska niezbędnego dla mejozy i spermiogenezy

4 Fazy spermatogenezy spermatogonie spermatocyty (rekombinacja materiału genetycznego) spermatydy okrągłe bezpodziałowe przekształcanie w plemniki Kondensacja chromatyny jądrowej metylacja DNA (imprinting) zastępowanie białek histonowych protaminami (nie wszystkich) krystaliczne upakowanie spiralnie spakowanej nici DNA zachowanie struktury wolnego fragmentu spirali w miejscu, które jako pierwsze podlega transkrypcji po zapłodnieniu komórki jajowej zachowanie koniecznych białek macierzy jądrowej i jądrowego mrna dojrzałe plemniki

5 Najądrza Dodatkowe narządy płciowe transport plemników - unoszenie z płynem, wchłanianie wody modulowane przez ER, rytmiczne skurcze kk. kurczliwych, czas transportu plemników 2-12 dni, zagęszczanie plemników dojrzewanie funkcjonalne (grupy sulfhydrylowe ulegają utlenianiu do mostków dwusiarczkowych ruch i integracja z otoczką przejrzystą; maskowanie właściwości immunologicznych) zmiany metabolizmu komórkowego: zwiększona glikoliza, wzrost ph, zawartości wapnia, aktywności cyklazy adenylowej, zawartości fosfolipidów przechowywanie w formie niezmienionej do czasu wytrysku usuwanie obumarłych plemników utrzymywanie środowiska do przeżycia plemników transport chronienie przed czynnikami zewnętrznymi utrzymywanie bariery krew-najądrze α -1,4-glukozydaza u zdrowych z normozoospermią aktywność >15 U/L (>20 mu/ejakulat) niższe wartości występują w przewlekłym zapaleniu najądrzy lub hipoandrogenizmie azoospermia z powodu niedrożności nasieniowodów poniżej 13,5 U/L.

6 Dodatkowe narządy płciowe Gruczoł krokowy PSA 0,5 5,0 mg/ml ludzka kalikreina 2 glikoproteina cynkowa PSP-94 (prostate specific protein) aminopeptydaza leucynowa LDH dehydrogenaza mleczanowa immunoglobuliny - IgG 7-22 mg/ml, IgA 0-6 mg/dl dopełniacz transferyna Kwas cytrynowy cytryniany w nasieniu > 20 nmol, wiążą jony metali (wapnia, cynku, magnezu) Poliaminy spermidyna spermina mg/dl Oksydaza diaminowa rozkłada poliaminy i w połączeniu z kwasem cytrynowym wpływa na ruchliwość plemników. Fosforylocholina -substrat dla PAP (kwaśnej fosfatazy) (wytwarzanie wolnej choliny) Cynk 140 μg/ml - czynnik antybakteryjny, składnik metaloproteinaz kwas cytrynowy u zdrowych 52 µm / ejakulat obniżenie w infekcjach gruczołu krokowego

7 Pęcherzyki nasienne aktywność zależna od testosteronu, spadek objętości ejakulatu w hipoandrogenizmie stanowi ok. 70% objętości ejakulatu fruktoza wpływa na ruchliwość plemników beztlenowe źródło energii wpływa na lepkość nasienia wydzielanie zależne od androgenów, częstości ejakulacji, stymulacji układu współczulnego prostaglandyny μg/ml odpowiadają za erekcję, ejakulację, ruchliwość plemników, transport plemników w drogach rodnych kobiety seminogelin - białko odpowiadające za koagulację nasienia rozkładane przez PSA fruktoza u zdrowych 13 µm / ejakulat obniżone stężenie - w azoospermii z powodu niedrożności przewodów wytryskowych - w hipoandrogenizmie - w hipoplazji pecherzyków

8 Ejakulat (ok. 3 ml) - plemniki < 1% całego ejakulatu - wydzielina pęcherzyków nasiennych (1,5 2 ml; 50-70%) - wydzielina prostaty (ok. 0,5 ml; 15-20%) - wydzielina gruczołów Cowpera (ok. 0,1 0,2 ml) Fazowe wydzielanie ejakulatu: 1 wydzielina gruczołów Cowpera 2 plemniki i wydzielina prostaty bogata w kwas cytrynowy 3 wydzielina pęcherzyków bogata w fruktozę

9 podwzgórze GnRH (-) (-) przysadka (+) (-) FSH LH (-) (-) A IH Hormony białkowe k.sertoliego jądro k.leydiga T E Steroidy płciowe

10 Transport testosteronu we krwi 2% wolny testosteron, 44% związany z SHBG 54% związany z albuminami Zdolność wiązania do SHBG x większa niż do albumin receptor androgenowy gen chr. X powtórzenia CAG

11 5 DHT AR gruczoł krokowy, najądrze, pęcherzyki nasienne, prącie, łysienie, centralny układ nerwowy TESTOSTERON testosteron AR prącie, mięśnie, owłosienie, gruczoły łojowe, wątroba, erytropoeza wzrost krtani, spermatogeneza estradiol ER metabolizm kości, zamykanie nasad kości długich, centralny układ nerwowy, gruczoł krokowy spermatogeneza

12 Podstawowe poziomy hormonów u mężczyzn FSH LH 1,5 10,0 miu/ml 1,5 10,0 miu/ml testosteron całkowity nmol/l (3,5-12 ng/ml) testosteron wolny 0,3 2,3 nmol/l (5,6-10,2 ng/dl) SHBG nmol/l FTI = (TT/SHBG) x estradiol pmol/l (12 75 pg/ml) Inhibina B prolaktyna do 14 ng/ml