Zasada subsydiarności

Transkrypt

1 Ks. Arkadiusz Wuwer Zasada subsydiarności Perspektywa nauczania społecznego Kościoła Księgarnia św. Jacka Katowice 2011

2 Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nr 67 Redaktor serii: ks. Artur Malina

3 Wciąż nowe, żmudne poszukiwanie słusznego ładu rzeczy ludzkich jest zadaniem każdego pokolenia; nigdy nie jest zadaniem skończonym. Każde pokolenie powinno wnosić wkład w ustalenie przekonującego ładu wolności i dobra, który byłby pomocny dla przyszłego pokolenia jako wskazówka, jak właściwie korzystać z wolności ludzkiej, a w ten sposób dałby, oczywiście w granicach ludzkich możliwości, pewną gwarancję na przyszłość. Inaczej mówiąc, dobre struktury pomagają, ale same nie wystarczą. Benedykt XVI, encyklika Spe salvi, nr 25

4 spis treści TABLE OF CONTENTS... WYKAZ SKRÓTÓW... WPROWADZENIE... ROZDZIAŁ I IDEA I ZASADA SUBSYDIARNOŚCI Analiza pojęcia subsydiarności Znaczenie semantyczne pojęcia subsydiarność Subsydiarność jako idea i zasada społeczna W kierunku definicji subsydiarności Aspekt narzędziowo-organizacyjny subsydiarności Aspekt moralno-kompetencjny subsydiarności... ROZDZIAŁ II HISTORYCZNE NURTY INTERPRETACJI SUBSYDIARNOŚCI Subsydiarność w interpretacji nurtu kulturalno-laickiego Johannes Althusius z Emden Thomas Hobbes, John Locke i utylitaryści Alexis de Tocqueville i Pierre-Joseph Proudhon Kontynuatorzy Subsydiarność w interpretacji nurtu kulturalno-religijnego Św. Tomasz z Akwinu Wilhelm von Ketteler Heinrich Pesch Kontynuatorzy... ROZDZIAŁ III PERSPEKTYWA KATOLICKIEJ NAUKI SPOŁECZNEJ Biblijne inspiracje subsydiarności Pierwotny stan szczęścia (Rdz 2,18-24) Rada Jetry (Wj 18,18-22) Uzdrowienie epileptyka (Mk 9,14-29) Przypowieść o talentach (Mt 25,14-30) Rozmnożenie chlebów (Mk 6,32-44) Przepowiadanie św. Pawła Apostoła Zasada subsydiarności w Magisterium Kościoła Leon XIII subsydiarność jako reguła wolnorynkowa Pius XI subsydiarność jako ochrona wolności i podmiotowości Pius XII subsydiarność jako warunek pokoju Sobór Watykański II subsydiarność jako realizacja dobra wspólnego

5 8 SPIS treści 2.5. Jan XXIII subsydiarność jako reguła gospodarcza i międzynarodowa 2.6. Paweł VI subsydiarność jako zasada horyzontalna Jan Paweł II subsydiarność jako artykulacja solidarności Benedykt XVI subsydiarność jako szczególny przejaw miłości Podsumowanie... ROZDZIAŁ IV WSPÓŁCZESNY KONTEKST INTERPRETACYJNY SUBSYDIARNOŚCI Społeczeństwo zdezorientowane Zewnętrzne (społeczne) objawy kryzysu Wewnętrzne (osobowe) objawy kryzysu Socialitas Społeczeństwo relacji relacje w społeczeństwie Społeczeństwo obywatelskie i jego modele... ROZDZIAŁ V SUBSYDIARNOŚĆ JAKO RE-KONSTRUKCJA RELACJI Konkretyzacja subsydiarności Subsydiarność w społeczności świeckiej Subsydiarność we wspólnocie Kościoła Społeczeństwo komunii Kształt społeczeństwa a duchowość człowieka Wertykalno-horyzontalny wymiar relacji społecznych... ZAKOŃCZENIE... BIBLIOGRAFIA... SUMMARY... ZUSAMMENFASSUNG... SOMMAIRE

6 TABLE OF CONTENTS LIST OF ABBREVIATIONS... INTRODUCTION... CHAPTER I IDEA AND PRINCIPLE OF SUBSIDIARITY Analysis of the notion of subsidiarity Semantic meaning of the notion of subsidiarity Subsidiarity as the idea and a social principle Towards a definition of subsidiarity Tool and organisational aspect of subsidiarity Moral and competence aspect of subsidiarity... CHAPTER II HISTORIC INTERPRETATIONAL TRENDS OF SUBSIDIARITY Subsidiarity in the interpretation of a cultural-and-lay trend Johannes Althusius from Emden Thomas Hobbes, John Locke and utilitarians Alexis de Tocqueville and Pierre-Joseph Proudhon Followers Subsidiarity in the interpretation of a cultural-and-religious trend Saint Thomas Aquinas Wilhelm von Ketteler Heinrich Pesch Followers... CHAPTER III PERSPECTIVE OF THE CATHOLIC SOCIAL TEACHING Biblical inspirations of subsidiarity The primal state of happiness (Genesis 2:18-24) Jethro s advice (Exodus 18:18-22) Healing of an epileptic (Mark 9:14-29) The parable of the talents (Matthew 25:14-30) Multiplication of bread (Mark 6:32-44) Preaching of Saint Paul the Apostle Principle of subsidiarity in the Magisterium of the church Leo XIII subsidiarity as a free-market principle Pius XI subsidiarity as a protection of freedom and subjectivity Pius XII subsidiarity as a condition of peace The Second Vatican Council subsidiarity as implementation of the common good

7 10 TABLE OF CONTENTS 2.5. John XXIII subsidiarity as an economic and international principle Paul VI subsidiarity as a horizontal principle John Paul II subsidiarity as articulation of solidarity Benedict XVI subsidiarity as a particular manifestation of love Recapitulation... CHAPTER IV CONTEMPORARY INTERPRETATIVE CONTEXT OF SUBSIDIARITY A confused society External (social) symptoms of the crisis Internal (personal) symptoms of the crisis Socialitas Society of relations relations in a society Civic society and its models... CHAPTER V SUBSIDIARITY AS RE-CONSTRUCTION OF RELATIONS Making subsidiarity concrete Subsidiarity in a lay society Subsidiarity in a community of the Church Society of the communion Shape of a society and human spirituality Vertical-and-horizontal dimension of social relations... CONCLUSION... BIBLIOGRAPHY... SUMMARY... ZUSAMMENFASSUNG... SOMMAIRE