Wstęp C z ę ś ć I Psychologiczne uwarunkowania przeżycia religijnego

Transkrypt

1

2 Spis treści Wstęp 13 Część I Psychologiczne uwarunkowania przeżycia religijnego 23 Wprowadzenie 25 Rozdział I Doświadczenie religijne i związane z nim przeżycie religijne jako przedmiot badań interdyscyplinarnych Znaczenie terminu doświadczenie Rozumienie terminu doświadczenie religijne oraz przeżycie religijne Filozoficzne rozumienie doświadczenia religijnego Teologiczne rozumienie doświadczenia religijnego Poglądy psychologów na doświadczenie religijne i związane z nim przeżycie religijne Rodzaje doświadczenia religijnego Przebieg doświadczenia religijnego, jego cechy i zalety Specyficzne odmiany doświadczenia religijnego Doświadczenie nawrócenia religijnego proces przemiany człowieka Pojęcie nawrócenia i jego rodzaje Motywy nawrócenia i jego przebieg Skutki nawrócenia Doświadczenie kryzysu religijnego szansa odnalezienia siebie Pojęcie kryzysu religijnego i jego rodzaje Etapy przebiegu kryzysu Przyczyny kryzysu Zjawiska doświadczenia religijnego Stan badań psychologicznych nad doświadczeniem religijnym i związanym z nim przeżyciem religijnym Początek badań nad doświadczeniem religijnym i przeżyciem religijnym Zakres współczesnych badań nad doświadczeniem religijnym i przeżyciem religijnym 110 Podsumowanie 117

3 6 Spis treści Rozdział II Psychologiczne predyktory przeżycia religijnego Wielowymiarowość człowieka Wybrane egzystencjalia człowieka Rodzaje odniesień człowieka do otaczającej go rzeczywistości Sumienie w ujęciu psychologicznym Poglądy badaczy na sumienie i jego rodzaje Rozwój sumienia i jego struktura Kryteria dojrzałego sumienia Kryteria sumienia zdeformowanego Altruizm jako kategoria psychologiczna Różne stanowiska badaczy Rodzaje altruizmu Przejawy altruizmu Empatia w poglądach psychologów Rozumienie empatii, jej rodzaje i struktura Empatia jako zjawisko interpersonalne Empatia i pojęcia pokrewne Przejawy empatii Wartości jako przedmiot zainteresowań psychologii Wartości i ich geneza Sposób podejścia do wartości w koncepcjach psychologicznych Typologia i hierarchia wartości Wartości i sens życia 213 Podsumowanie 218 Część II Badania empiryczne nad uwarunkowaniami psychologicznymi przeżycia religijnego 221 Wprowadzenie 223 Rozdział III Metodologia badań własnych nad przeżyciem religijnym młodzieży Założenia wynikające z części teoretycznej Specyfikacja problemu badawczego oraz przyjętych pojęć teoretycznych Sformułowanie pytań badawczych, hipotez i celu badań Charakterystyka zastosowanych metod Strategia badań Sposób przeprowadzenia badań Charakterystyka badanej grupy osób 257 Rozdział IV Charakterystyka podgrup młodzieży wyodrębnionych za pomocą analizy skupień pod względem przeżycia religijnego 263

4 Spis treści 7 1. Ogólna prezentacja podziału i porównanie skupień homogenicznych pod względem stylów przeżycia religijnego Porównanie zmiennych osobowościowych w poszczególnych skupieniach osób pod względem stylów przeżycia religijnego 265 Rozdział V Poziom i zakres zmiennych osobowościowych grup młodzieży o wysokim i niskim nasyceniu przeżycia religijnego: obecności Boga i nieobecności Boga Poziom zmiennych osobowościowych osób o wysokim i niskim poziomie przeżycia obecności Boga Poziom zmiennych osobowościowych osób o wysokim i niskim poziomie przeżycia nieobecności Boga 277 Rozdział VI religijnym mężczyzn i kobiet Poziom i zakres zmiennych osobowościowych oraz przeżycie religijne mężczyzn i kobiet 284 mężczyzn i kobiet 288 Rozdział VII religijnym młodzieży studiującej kierunki humanistyczny i techniczny Poziom i zakres zmiennych osobowościowych oraz przeżycia religijnego studentów kierunku humanistycznego i technicznego 298 młodzieży studiującej na kierunku humanistycznym i technicznym 303 Rozdział VIII religijnym młodzieży o różnych profilach studiów Poziom i zakres zmiennych osobowościowych i przeżycia religijnego młodzieży o różnych profilach studiów 314 młodzieży o różnych profilach studiów 319 Rozdział IX religijnym młodzieży o wysokim i niskim altruizmie Poziom i zakres zmiennych osobowościowych oraz przeżycie religijne młodzieży o wysokim i niskim poziomie altruizmu 330

5 8 Spis treści młodzieży o wysokim i niskim poziomie altruizmu 335 Rozdział X religijnym młodzieży o wysokiej i niskiej empatii Poziom i zakres zmiennych osobowościowych oraz przeżycie religijne studentów o wysokim i niskim poziomie empatii 344 młodzieży o wysokim i niskim poziomie empatii 349 Rozdział XI religijnym młodzieży o wysokiej i niskiej wrażliwości sumienia Poziom i zakres zmiennych osobowościowych oraz przeżycie religijne studentów o wysokim i niskim poziomie wrażliwości sumienia 358 młodzieży o wysokim i niskim poziomie wrażliwości sumienia Wyniki analizy wielokrotnej regresji krokowej dla wszystkich zmiennych branych pod uwagę w niniejszych badaniach 371 Rozdział XII 375 W kierunku poszukiwania syntetycznej teorii i aplikacji psychologiczno-pastoralnej Problematyka pracy i metody badań Weryfikacja przyjętych hipotez Interpretacja psychologiczna statystyk opisowych na podstawie uzyskanych wyników badań empirycznych Interpretacja psychologiczna wyników analizy regresji: związku istotnych zmiennych osobowościowych z przeżyciem religijnym młodzieży Wyniki analizy równań strukturalnych dotyczących związku osobowości z przeżyciem religijnym oraz ich interpretacja psychologiczna Synteza interpretacji psychologicznej Aplikacje psychologiczno-pastoralne 482 Zakończenie 495 Bibliografia 505 Aneksy 545 Annex 567 Summary: Students personality traits conditioning religious experience 571

6 Table of Contents Introduction 13 PART I Psychological conditions of religious experience 23 Introduction 25 Chapter I Religious experience and connected with it religious feeling as a focus of interest in interdisciplinary studies The notion of experience and its meaning Interpretation of the notions of religious experience and religious feeling Philosophical interpretation of religious experience Theological interpretation of religious experience Psychologists opinions on religious experience and connected with it religious feeling Types of religious experience The process of religious experience, its features and advantages Specific variations of religious experience Experiencing conversion the process of human change The concept of conversion and its types The reasons for conversion and its process The consequences of conversion Experiencing religious crisis as an opportunity to find oneself The notion of religious crisis and its types Crisis stages Reasons for crisis Phenomena of religious experience Present status of psychological studies on religious experience and connected with it religious feeling The onset of studies on religious experience and religious feeling The scope of present-day studies on religious experience and religious feeling 110 Conclusions 117

7 10 Table of Contents Chapter II Psychological predictors of religious experience The multi-dimensional aspect of a human being Selected dimensions of human existence Types of human reference to the surrounding reality Psychological depiction of conscience Scholars opinions on conscience and its types The development and structure of conscience Mature conscience criteria Deformed conscience criteria Altruism as a psychological category Various standpoints of scholars Types of altruism Manifestations of altruism Empathy in psychologists views Interpretation of empathy, its types and structure Empathy as an interpersonal phenomenon Empathy and related notions Manifestations of empathy Values as a source of interest in psychology Values and their origin Approach to values according to psychological ideas Typology and hierarchy of values Values and the meaning in life 213 Conclusions 218 PART II Empirical research concerning the influence of psychological aspects on religious experience 221 Introduction 223 ChapterIII Methodology of own research into young people s religious experience Assumptions resulting from the theoretical part Research problem and notions applied in the work Formulating the research questions, hypotheses and aims Characteristics of the methods applied Research strategy The way of conducting the research Characteristics of the research subjects 257 Chapter IV Characteristics of the subgroups of students selected as a result of the analysis of clusters referring to religious experience 263

8 Table of Contents An overview of the division and comparing clusters homogeneous in terms of types of religious experience Comparison of personality variables in particular clusters of people in terms of types of religious experience 265 Chapter V The level and scope of personality variables of students with a high and low degree of religious experience: God s presence and God s absence The level of personality variables of people with a high and low degree of experiencing God s presence The level of personality variables of people with a high and low degree of experiencing God s absence 277 Chapter VI experience of men and women The level and scope of personality variables and religious experience of men and women The influence of personality variables on the religious experience of men and women 288 Chapter VII experience of students of humanistic and technical faculties 297 of students of humanistic and technical subjects 298 of students of humanistic and technical subjects 303 Chapter VIII experience of young people studying at different faculties 313 of young people studying at different faculties 314 of young people studying at different faculties 319 Chapter IX experience of young people with a high and low level of altruism 329 of young people with a high and low level of altruism 330

9 12 Table of Contents of young people with a high and low level of altruism 335 Chapter X experience of young people with a high and low level of empathy 343 of young people with a high and low level of empathy 344 of young people with a high and low level of empathy 349 Chapter XI experience of young people with a high and low conscience sensitivity 357 of students with a high and low level of conscience sensitivity 358 of young people with a high and low level of conscience sensitivity The results of the multiple stepwise regression analysis for all variables considered in the work 371 Chapter XII Looking for a synthetic theory as well as psychological and pastoral applications Issues discussed in the work and research methods Verification of the adopted hypotheses Psychological interpretation of descriptive statistics based on the obtained empirical research results Psychological interpretation of the regression analysis results: the influence of essential personality variables on young people s religious experience The results of the structural equation analysis concerning the influence of personality on the religious experience and their psychological interpretation Psychological interpretation synthesis Psychological and pastoral applications 482 Final conclusions 495 Bibliography 505 Annexes 545 Annex 567 Summary: Students personality traits conditioning religious experience 571