Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro.

Transkrypt

1 Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro. Dotychczas powstały dwa projekty ustaw Jarosława Gowina i Bolesława Piechy oraz projekt zmian w kodeksie karnym, zgłoszony przez Komitet Contra in Vitro, które w mniejszym lub większym stopniu biorą pod uwagę nauczanie Kościoła na temat sztucznego zapłodnienia. Czym się różnią, w czym są podobne i jak ich autorzy oceniają swoje i konkurencyjne pomysły? Przedstawiamy krótką charakterystykę trzech projektów według kolejności składania ich w Sejmie. Żeby mieć dobre argumenty w dyskusji ze zwolennikami nieograniczonego stosowania metody in vitro, trzeba poznać argumenty tych, którzy domagają się albo jej całkowitego zakazu, albo zgadzają się na umieszczenie w organizmie matki wyłącznie powstałych już embrionów, czy wreszcie tych, którzy zgadzając się na in vitro, chcą przynajmniej zapewnienia prawnej ochrony zarodków powstałych poza organizmem matki i dopuszczenia do procedury wyłącznie małżeństw. Dyskusja czeka nas już w niedalekiej przyszłości. Projekt Komitetu Contra in Vitro 1. Założenia podstawowe Zgoda na in vitro - Nie, pod żadnym warunkiem. 2. Brak projektu szczegółowej ustawy 3. Propozycje zmiany w kodeksie karnym: Za przeprowadzenie zapłodnienia in vitro kara pozbawienia wolności do lat 3. 1 / 7

2 Za dokonywanie eksperymentów na embrionach powstałych poza organizmem matki kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo kara 25 lat pozbawienia wolności. Za handel embrionami powstałymi poza organizmem kobiety kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Projekt Piechy 1. Założenia podstawowe Zgoda na in vitro - Nie (wyjątek: można wykorzystać zarodki, które powstały przed wejściem w życie ustawy, czyli dokończyć procedurę in vitro z wykorzystaniem już powstałych embrionów). Wykorzystanie embrionu Tylko przez umieszczenie w organizmie matki genetycznej (wyjątek: umieszczenie embrionu w organizmie innej kobiety może nastąpić tylko w sytuacji śmierci matki genetycznej lub wycofania przez nią zgody na in vitro, lub po upływie 2 lat od daty utworzenia embrionu, chyba że matka genetyczna, która nie wycofała zgody na transfer, zastrzegła w Centralnym Rejestrze Biomedycznym przedłużenie tego okresu do 3 lat). 2. Sankcje karne Niszczenie embrionu pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5. Tworzenie embrionu poza organizmem kobiety - grzywna lub kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2 / 7

3 Przeprowadzenie zapłodnienia in vitro niezgodnie z ustawą - grzywna lub kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kupno lub sprzedaż (także pośrednictwo) embrionów - Pozbawienie wolności do lat 3. Projekt Gowina 1. Założenia podstawowe Zgoda na in vitro - Tak. Dla kogo? - Tylko dla małżeństw i tylko tych, u których stwierdzono brak skuteczności w leczeniu bezpłodności; kobieta musi mieć mniej niż 40 lat (w wyjątkowych sytuacjach mniej niż 45 lat); w wyjątkowych sytuacjach decyzją sądu może to być kobieta samotna. Tworzenie zarodków nadliczbowych - Zakaz (wyjątkowo można tworzyć dwa zarodki, pod warunkiem jednak, że oba zostaną zaimplantowane kobiecie). Mrożenie embrionów - Zakaz, ale są wyjątki: w sytuacji przeciwwskazań medycznych do zapłodnienia, rezygnacji kobiety lub jej śmierci. Komórki rozrodcze - Mogą pochodzić tylko od pary poddającej się zapłodnieniu in vitro; wprowadza się zakaz tworzenia zarodków z komórek osób trzecich. Adopcja embrionów - Tak, ale tylko decyzją sądu, w sytuacji, gdy kobieta zrezygnuje z in vitro lub umrze przed procedurą zapłodnienia, lub po upływie 2 lat od utworzenia embrionu. 3 / 7

4 Zakaz tworzenia embrionów - gdy dawcy komórek wycofali zgodę na ich wykorzystanie - dawcy komórek nie pozostają już w związku małżeńskim dawca komórki zmarł. 2. Sankcje karne Za tworzenie embrionu niezgodnie z ustawą grzywna lub kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Przeprowadzanie zapłodnienia in vitro niezgodnie z ustawą grzywna lub kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Niszczenie embrionu pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5. Kupno lub sprzedaż (także pośrednictwo) komórek rozrodczych lub embrionów - Pozbawienie wolności do lat 3. Jacek Dziedzina Skurzak (Contra in Vitro): Dlaczego warto poprzeć nasz projekt? Chcemy jak najszybciej postawić parlamentowi proste pytanie: czy jesteście za tym, żeby w przyszłości mogło być kontynuowane zło w postaci powoływania do życia zarodków ludzkich poza organizmem matki, czy nie? 4 / 7

5 W tej sprawie można mieć generalnie tylko dwa stanowiska: być za albo przeciw. Każdy poseł musi rozstrzygnąć to w swoim sumieniu. I jeśli znalazłaby się większość, dla której nauczanie Kościoła i autorytet Jana Pawła II coś znaczą, sukces jest możliwy. Lepiej głosować nad naszym projektem rozumianym jako swoiste moratorium na wykonywanie zabiegu zapłodnienia pozaustrojowego. Ocena konkurencyjnych projektów: Projekt Bolesława Piechy legalizuje procedurę tzw. adopcji prenatalnej. Polega to na przyjęciu przez kobietę zarodka powstałego z gamety innej osoby, a znajdującego się obecnie w stanie kriokonserwacji (zamrożenia). Kościół w swym nauczaniu wprost tejże adopcji prenatalnej zabrania. W ostatnim dokumencie Stolicy Apostolskiej regulującego kwestie bioetyczne Dignitas personae stwierdza się m.in., że tysiące porzuconych embrionów stwarzają sytuację niesprawiedliwości nie do naprawienia. Jeśli mądrzejsi od nas mówią, że nie bardzo wiadomo, co w takiej sytuacji czynić, nawet nie aspirowaliśmy do tego, by dać receptę. Natomiast na pewno można sprawić, by kolejne istoty ludzkie w takiej sytuacji się już nie znajdowały. Za tym bardziej niezadowalający należy uznać projekt Jarosława Gowina. Dopuszcza on bowiem procedurę in vitro w przypadku wybranych małżeństw. Sam autor mówił wielokrotnie, iż zdaje sobie sprawę z konfliktu z nauczaniem Kościoła w tym względzie. Piecha: Dlaczego warto poprzeć mój projekt? Moja ustawa jest konsekwencją określonego podejścia do życia i zasad, którymi się kieruję. Pierwszą zasadą jest stwierdzenie konstytucyjne, potwierdzone przez Trybunał Konstytucyjny: embrion ludzki ma swoją niezbywalną i nienaruszalną godność, czyli powinien podlegać pełnej ochronie prawnej. Zatem niszczenie embrionów ludzkich jest niezgodne z konstytucją, a przy procedurze in vitro właśnie to ma miejsce. Po drugie ważne jest tu stanowisko Kościoła katolickiego jestem jego członkiem, a w Polsce większość jest wierząca. Trudno nie uznać wyrażonej w instrukcji watykańskiej Dignitas personae opinii, że prokreacja in vitro jest niegodziwa i moralnie więcej niż wątpliwa, czyli naganna. 5 / 7

6 I trzecia sprawa to próba stworzenia programu ratunkowego dla tych embrionów ludzkich, które już powstały. Mamy zapas zamrożonych ok tys. embrionów. Ten program ratunkowy jest wzorowany na włoskich i francuskich rozwiązaniach, stąd możliwość utrzymania w okresie przejściowym procedury częściowej in vitro, czyli transferu embrionu ze stanu zamrożenia do organizmu matki biologicznej lub we wskazanych postępowaniach sądowych matki adopcyjnej. Ocena projektów konkurencyjnych: Contra in Vitro nie reguluje pewnych spraw, które są związane z całą konwencją bioetyczną. Problemu in vitro nie da się uregulować tylko za pomocą sankcji karnych, jak proponuje Contra in Vitro. Potrzebne jest też wskazanie bardzo ważnych definicji różnych pojęć. Takie definicje znajdują się zarówno w projekcie posła Gowina, jak i moim. Poza tym Contra in Vitro pozostawia gdzieś w niebycie embriony, które dzisiaj są zamrożone. Ja rozumiem, że nie ma dokładnego stanowiska, co należy robić w tej sytuacji, ale po to jest się politykiem, żeby próbować szukać takich rozwiązań. w tym względzie. Gowin: Dlaczego warto poprzeć mój projekt? W Polsce nie ma społecznego przyzwolenia na wprowadzenie zakazu zapłodnienia in vitro. Chodzi więc o to, żeby nadać tej procedurze medycznej charakter maksymalnie zgodny z normami etycznymi. W mojej ocenie projekt, który przygotowałem, jest właśnie takim racjonalnym i dobrym kompromisem między społecznym przyzwoleniem na in vitro a postulatem maksymalnej obrony ludzkich embrionów, ich godności i życia. Mój projekt zbliżony jest do rozwiązań niemieckich, włoskich i szwajcarskich. Moje rozwiązania są jednak jeszcze bardziej rygorystyczne niż w tych trzech państwach, ponieważ dopuszczalność metody in vitro jest ograniczona wyłącznie do małżeństw. Ocena konkurencyjnych projektów: 6 / 7

7 Projekt Contra in Vitro jest bardzo niedoprecyzowany od strony prawnej, więc z całą pewnością nie ma szansy na przyjęcie w ogóle do dalszych prac sejmowych. Inaczej jest z projektem pana ministra Piechy. Jest on w dużej mierze zbieżny z moim. Zresztą pan minister nie ukrywa, że wiele zapisów w swoim projekcie przejął wprost z mojego. Zasadnicza różnica: projekt Piechy zakazuje tworzenia nowych embrionów, dopuszcza natomiast wykorzystanie embrionów już istniejących, po to, żeby ratować ich życie. Odnoszę się do jego inicjatywy z bardzo dużym szacunkiem i uznaniem. Patrząc jednak na rozkład sił na scenie politycznej, uważam, że ten projekt nie ma szans na przyjęcie przez polski parlament. Źródło: Gość Niedzielny 7 / 7