Bioetyka - wprowadzenie

Transkrypt

1 Bioetyka - wprowadzenie

2 Bioetyka - etymologia gr. bios Życie rozumiane w wymiarze biologicznym, materialnym. Etyka Jedna z gałęzi filozofii, która ustala oceny i zasady postępowania w określonych sytuacjach.

3 Bioetyka - definicja Część etyki szczegółowej ustalająca oceny i zasady postępowania w sytuacjach ingerencji w ludzkie życie na etapie jego powstawania, trwania i śmierci.

4 Bioetyka - historia Termin 'bioetyka' został użyty po raz pierwszy w 1970 r. przez amerykańskiego onkologa Van Rensselaera Pottera. Współczesny rozwój i potrzeba bioetyki są związane przede wszystkim z gwałtownym rozwojem medycyny.

5 Bioetyka - historia STAROŻYTNOŚĆ Mumifikacja ciał w Egipcie (III tys. przed Chr.) Hipokrates z Kos (V-IV w. przed Chr.) primum non nocere Akademia Aleksandryjska (III w. przed Chr.) Wykorzystywanie ciał skazańców. Testy na niewolnikach. Galen (II w.) Sekcje na zwierzętach. Leki testował na sobie.

6 Bioetyka - historia ŚREDNIOWIECZE Awicenna (X-XI w.) św. Tomasz z Akwinu (XIII w.) lekarz i filozof w swojej Sumie poruszał tematy samobójstwa, kary śmierci. Ciało jest grzeszne, jednak należy mu się szacunek, gdyż: jest pojemnikiem duszy; kiedyś zmartwychwstanie. Generalnie obowiązywał zakaz eksperymentowania na ciele, ale: ciała świętych były krojone na relikwie; dokonywano sekcji w przypadkach tajemniczych zgonów, np. papież Aleksander V, którego otruto; leczono rany po bitwach.

7 Bioetyka - historia NOWOŻYTNOŚĆ Andreas Wesaliusz (XVI w.) twórca współczesnej anatomii. Do nauki anatomii wykorzystywano ciała skazanych na śmierć. Wykradano również zwłoki z cmentarzy. Sekcje zwłok były wykonywane najpierw w ukryciu (w nocy), ale stopniowo aprobata społeczna dla medycznych eksperymentów wzrastała. W XVII w. powstają tzw. teatry anatomiczne. Eksperymenty medyczne wykonywane są na biedakach, niewolnikach, w zakładach zamkniętych często bez wiedzy pacjentów.

8 Bioetyka - historia WSPÓŁCZESNOŚĆ Eksperymenty medyczne Niemców na więźniach obozów koncentracyjnych Josef Mengele Firma Bayer Eksperymenty medyczne Japończyków na jeńcach wojennych. Szwadron 731 Wykorzystanie ciała jako dzieła sztuki (Gunther von Hages).

9 Bioetyka podstawowe pytania Pytanie o ludzkie ciało. Pytanie o początek życia. Pytanie o śmierć. Wokół tych trzech pytań koncentrują się główne problemy bioetyczne.

10 Pytanie o ludzkie ciało Transplantacja. Eksperymenty medyczne. Human enhancement ( Wykorzystywanie ludzkiego ciała po śmierci.

11 Pytanie o początek życia Aborcja. In vitro. Surogatyzm. Klonowanie. Badania prenatalne. Projektowanie ludzi.

12 Pytanie o śmierć Eutanazja. Uporczywa terapia. Samobójstwo. Definicja śmierci (mózgowej). Kara śmierci.

13 Bioetyka Nie ma jednoznacznych rozstrzygnięć tych problemów bioetycznych, gdyż są one uwarunkowane kulturowo i światopoglądowo. To, w jaki sposób odpowiadamy na te pytania zależy od pewnych założeń, jakie przyjmujemy. Głównie chodzi tu o założenia filozoficzne i etyczne.

14 Założenia kosmologii i antropologii chrześcijańskiej 1. Wszystko pochodzi od Boga. 2. Wszystko, co Bóg stworzył jest dobre. 3. Każde stworzenie ma swoje miejsce w hierarchii świata. 4. Najdoskonalszym stworzeniem jest człowiek, gdyż: został stworzony na obraz i podobieństwo Boga; jednoczy w swej naturze świat materialny i świat duchowy. 5. Zadaniem człowieka jest opieka nad całym stworzeniem oraz współpraca z Bogiem. 6. Człowiek to mężczyzna i kobieta równi w godności i stworzeni do miłości.

15 Podstawowe zasady etyczne Ogólne zasady: Ocenie moralnej podlegają ludzkie czyny, czyli to, co człowiek robi świadomie i dobrowolnie. Niedopuszczalne jest czynienie zła, aby wynikło z tego dobro. Czyli, cel nie uświęca środków. Złota reguła postępowania: Cokolwiek byście chcieli, aby wam ludzie czynili i wy im czyńcie. Istnieją dwa rodzaje zła: fizyczne i moralne. Zasada podwójnego skutku. Kiedy czyn jest dobry, a kiedy zły czyli kryteria moralności: O tym czy czyn jest moralnie dobry, czy moralnie zły decyduje: przedmiot, intencja, okoliczności. Czyn jest moralnie dobry, gdy jego przedmiot, intencja i okoliczności również są dobre. Najważniejszym spośród tych kryteriów jest przedmiot. Jeśli jest on zły, cały czyn zawsze będzie zły.

16 Bioetyka założenia 1 Życie ludzkie jest darem od Boga i nie jest faktem czysto biologicznym. Sami nie potrafimy dać życia ani sobie, ani innej osobie. Nie jesteśmy właścicielami, ani tym bardziej panami życia. Nie wolno nam więc nikomu życia odebrać. Zadaniem człowieka jest raczej troska o życie i jego ochrona.

17 Bioetyka założenia 2 Nie sposób wskazać innego momentu rozpoczęcia życia niż moment poczęcia. Od tego momentu bowiem życie człowieka rozwija się w sposób nieprzerwany, aż do naturalnej śmierci. Poza tym już od poczęcia istota żyjąca posiada kompletną informację genetyczną, potrzebną jej do dalszego rozwoju. To oznacza, że życia ludzkie domaga się od nas ochrony od poczęcia aż do naturalnej śmierci.

18 Bioetyka założenia 3 "Nikt nie jest samotną wyspą" (Merton). Człowiek zawsze żyje w jakiejś wspólnocie i potrzebuje jej, aby się właściwie rozwijać. To oznacza, że moje działania mają zawsze jakieś skutki społeczne.

19 Bioetyka założenia 4 Osoba ludzka posiada niezbywalną (tzn. nie może z niej zrezygnować) godność. Dlatego jest ona zawsze podmiotem i celem zarówno praw i obowiązków, jak i wszelkich działań. Nie może być nigdy traktowana przedmiotowo lub jako środek do osiągnięcia jakiegoś celu.

20 Bioetyka założenia 5 Każdy człowiek posiada wolność. Jednak wolność ta ma zawsze pewne granice. Granicą mojej wolności jest wolność drugiego człowieka oraz prawa społeczności, w której żyję.

21 Bioetyka dokumenty Kościoła Katechizm Kościoła Katolickiego (KKK) "Evangelium Vitae" (EV) encyklika Jana Pawła II "O wartości i nienaruszalności życia ludzkiego", r. "Dignitas personae" (DP) instrukcja Kongregacji Nauki Wiary dotycząca niektórych problemów bioetycznych, r. "O wyzwaniach bioetycznych, przed którymi stoi współczesny człowiek" dokument Konferencji Episkopatu Polski, r.

22 Bioetyka Katechizm (KKK) Aborcja: KKK Eutanazja: KKK Homoseksualizm: KKK In vitro: KKK Kara śmierci: KKK Klonowanie: KKK 2275 Samobójstwo: KKK Transplantacja: KKK 2296,

23 Bioetyka konwencje Europejska Konwencja Bioetyczna jest jedną z konwencji Rady Europy Została zawarta 4 kwietnia 1997 r. w hiszpańskim mieście Oviedo Jej pełna nazwa: Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny. Stopniowo dołączane są do niej dodatkowe protokoły, np. o klonowaniu. Konwencja w internecie po polsku Polska podpisała ją w 1999 r., ale jeszcze jej nie ratyfikowała.

24 Bioetyka dodatkowe info Bioetyka dla młodych (w naszej bibliotece) Encyklopedia bioetyki Newsletter bioetyczny ( Wiadomości bioetyczne ( Komitet Bioetyki PAN ( Polskie Towarzystwo Bioetyczne ( Bioethica - biuletyn informacyjny wydawany przez UM w Poznaniu (Bioethica)