Systemy ochrony znaków towarowych

Transkrypt

1 Systemy ochrony znaków towarowych Gospodarowanie dobrami niematerialnymi powinno być traktowane jako odrębna dziedzina wiedzy. Integruje ono bowiem wiele coraz bardziej skomplikowanych zależności organizacyjno-prawnych. Etapy standaryzacji prawa własności przemysłowej Poniżej zostały przywołane podstawy prawne dotyczące ochrony własności przemysłowej. Pierwszym etapem standaryzacji prawa własności przemysłowej było ustanowienie dyrektyw, do których należy zaliczyć: Dyrektywę nr 87 /54/ EWG Rady z dnia 16 grudnia 1986 r. w sprawie ochrony prawnej topografii układów scalonych, Dyrektywę nr 89 /104/ EWG Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w dziedzinie znaków towarowych, Dyrektywę nr 98 /44/ EWG Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lipca 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wynalazków biotechnologicznych, Dyrektywę nr 98 /71/ EWG Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 1998 r. w sprawie ochrony prawnej wzorów przemysłowych. Drugim etapem było uchwalenie jednolitego prawa europejskiego w odniesieniu do znaków towarowych. W dniu 20 grudnia 1993 r. uchwalono Rozporządzenie nr 40 /94/ Rady o znaku towarowym Wspólnoty, które ustanowiło autonomiczne prawo Wspólnoty w tej dziedzinie. Kolejnym źródłem prawa międzynarodowego w zakresie prawa własności przemysłowej są również umowy międzynarodowe. Obok wspomnianej wcześniej konwencji paryskiej zasadnicze znaczenie ma konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, podpisana w Sztokholmie 14 lipca 1967 r., zwana też konwencją WIPO [i]. Systemy ochrony znaków Istnieją trzy podstawowe systemy ochrony znaku towarowego, które określa się jako: 1) tryb krajowy (zgłoszenia dokonuje się w Urzędzie Patentowym danego państwa),

2 2) tryb wspólnotowy (zgłoszenie należy przesłać do Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego OHIM w Alicante), 3) tryb międzynarodowy (podanie składa się w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie na podstawie krajowego zgłoszenia lub rejestracji krajowej). Systemy te są niezależne i nie wykluczają się nawzajem. Często określa się je jako systemy koegzystencyjne. Aby lepiej zrozumieć możliwość ochrony swojego znaku towarowego, należy poznać zasady jego zgłaszania, oczywiście oparte na przepisach określonych aktów prawnych, a także mieć świadomość zalet i wad poszczególnych systemów, w ramach których uzyskuje się taką ochronę. System krajowy Podstawowe przepisy prawa krajowego to: ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (DzU z 2003 r. nr 119, poz z późn. zm.), rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 lipca 2002 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania znaków towarowych (DzU nr 115, poz. 998; z 2005 r. nr. 109, poz. 911); rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (DzU nr 90, poz. 1000, z 2004 r. nr 35, poz. 309, z 2008 r. nr 41, poz. 241). Aby otrzymać ochronę znaku towarowego na terenie Polski w trybie krajowym, należy złożyć w Urzędzie Patentowym RP podanie o rejestrację. Podanie można przesłać pocztą, złożyć osobiście przez 24 godziny na dobę lub przesłać w postaci elektronicznej (formularz jest zamieszczony na stronie internetowej Urzędu Patentowego i jest dostępny dla posiadaczy Konta Premium w Internetowym Portalu Usługowym Urzędu). Na tej stronie zawarte są także informacje, jakie wymogi powinno spełniać podanie, aby zgłoszenie można było uznać za prawidłowe. Wraz z podaniem powinna być uiszczona opłata za zgłoszenie (550 PLN za formę papierową lub 500 PLN za formę elektroniczną oraz 120 PLN za każdą klasę towarową powyżej trzech). W przypadku nieuiszczenia opłaty za zgłoszenie postępowanie zostanie umorzone. Aby przybliżyć wymogi formalne, jakie należy spełnić w trakcie składania podania, można je w dużym uproszczeniu podzielić na dwie części: Podanie, które powinno zawierać:

3 nazwisko i imię albo nazwę, adres zamieszkania albo siedzibę zgłaszającego oraz NIP, a także PESEL albo REGON, o ile zgłaszający go posiada; nazwisko i imię oraz adres pełnomocnika, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika; wniosek o udzielenie określonej kategorii prawa ochronnego, do wyboru: znak towarowy indywidualny, wspólny znak towarowy bądź wspólny znak towarowy gwarancyjny albo wspólne prawo ochronne; określenie znaku towarowego; wskazanie towarów/usług. 2. Pozostałe załączniki: dowód pierwszeństwa, jeżeli zgłaszający może z niego skorzystać; pięć fotografii lub odbitek znaku, a jeżeli znak jest barwny dodatkowo dwie fotografie lub odbitki czarno-białe; przy znaku dźwiękowym nośnik elektroniczny zawierający nagranie dźwięku; w przypadku kategorii ochrony (poza znakiem indywidualnym) regulamin używania znaku; pełnomocnictwo, jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika. Po przeprowadzeniu badania formalno-prawnego i merytorycznego Urząd Patentowy wydaje decyzję bądź o odmowie udzielenia prawa ochronnego, bądź o jego udzieleniu na okres 10 lat. W tym przypadku należna będzie opłata za I okres ochrony, która wynosi 400 PLN lub 450 PLN za każdą klasę powyżej trzech. Należy podkreślić, że w przypadku ubiegania się o ochronę wspólnych praw zarówno opłata za zgłoszenie, jak i za ochronę ulega zwiększeniu o 100%. Ochronę na znak towarowy można przedłużać na kolejne 10-letnie okresy. Taka ochrona może zatem trwać w nieograniczonym czasie. Należy jednak pamiętać, że brak wniosku o przedłużenie ochrony i uiszczenie opłaty okresowej skutkuje wygaśnięciem prawa, czyli utratą prawa wyłącznego. Trzeba bowiem podkreślić, że taki rodzaj prawa jest swoistym monopolem osoby uprawnionej do używania znaku towarowego w obrocie gospodarczym na terytorium Polski. Potwierdzeniem uzyskania ochrony jest wydany przez Urząd Patentowy dokument zwany świadectwem ochronnym na znak towarowy. Warto również zwrócić uwagę, że jednym z najważniejszych punktów podania o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy jest wykaz towarów i/lub innych usług, czyli zakres ochrony, na jaki zostanie udzielone prawo wyłączne. Wykaz ten sporządza się według Międzynarodowej Klasyfikacji

4 Towarów i Usług, zwanej klasyfikacją nicejską. Polska jest stroną tego porozumienia od 1997 r. Na całość klasyfikacji składają się 34 klasy towarowe i 11 klas usługowych. Zaleca się, aby przed rozpoczęciem sporządzania takiego wykazu dokładnie zapoznać się ze wskazówkami zamieszczonymi w ogólnych uwagach klasyfikacji. Drugą klasyfikacją, wykorzystywaną przede wszystkim podczas badania znaków zwierających elementy graficzne, jest Międzynarodowa Klasyfikacja Elementów Obrazowych Znaków Towarowych, zwana klasyfikacją wiedeńską. Polska jest stroną tego porozumienia od 1997 r. Obie klasyfikacje umieszczone są również na stronie internetowej UPRP. Ustawa reguluje także przypadki, które przewidują, że prawo nie zostanie udzielone. Nie udziela się bowiem praw ochronnych na znaki, które: 1. jak wynika z definicji znaku towarowego, nie mogą być znakiem w rozumieniu ustawy; 2. nie mają dostatecznych znamion odróżniających (np. składają się wyłącznie z elementów mogących służyć do wskazania rodzaju towaru, jakości, ilości, sposobu wytwarzania, składu czy funkcji lub przydatności); 3. weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane. Nie udziela się również praw ochronnych na znaki towarowe: 1. których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich; 2. które są sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami; 3. które ze swojej istoty mogą wprowadzić w błąd. Szczególne wyłączenia dotyczą znaków towarowych, jeżeli: 1. zostały zgłoszone w złej wierze, 2. zawierają nazwy, skróty nazw bądź symbole, na których używanie zgłaszający nie ma zezwolenia właściwego organu państwa albo organizacji (np. RP, ONZ, symbol czerwonego krzyża, symbol kółek olimpijskich); 3. zawierają elementy będące symbolami o charakterze religijnym, patriotycznym, kulturowym, których używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową (np. JP II, kotwica jako symbol Polski Walczącej); 4. stanowią formę lub inną właściwość towaru bądź opakowania, która jest uwarunkowana jego naturą, jest niezbędna do uzyskania efektu technicznego lub zwiększa znaczenie wartości towaru (np. standardowa butelka). Ponadto niedopuszczalne jest udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy identyczny lub podobny, który narusza prawa nabyte z wcześniejszym pierwszeństwem przez inne osoby. System międzynarodowy System międzynarodowej rejestracji znaków towarowych jest uregulowany następującymi umowami międzynarodowymi:

5 Porozumieniem madryckim dotyczącym międzynarodowej rejestracji znaków towarowych z 14 kwietnia 1891 r., którego Polska stała się członkiem od 18 marca 1991 r. (DzU z 1993 r., nr 116, poz. 514 i 515), Protokołem do Porozumienia madryckiego przyjętym 27 czerwca 1989 r., który Polskę obowiązuje od 1 kwietnia 1996 r. (DzU z 2003 r., nr 13, poz. 129). Sposób stosowania tych aktów precyzują: wspólny regulamin wykonawczy z 18 stycznia 1996 r. (opublikowany w Wiadomościach Urzędu Patentowego RP nr 4/1996, tekst ze zmianami wg stanu na r. WUP 1/2003); instrukcje administracyjne, które zostały opublikowane łącznie ze zmodyfikowanym tekstem regulaminu i stanowią jego załącznik. Istotą systemu międzynarodowego jest ułatwienie procedury ubiegania się o rejestrację znaku towarowego w krajach członkowskich Związku Madryckiego. Zgłaszający, w wyniku rejestracji bądź jednego zgłoszenia dokonanego w kraju pochodzenia, uzyskuje możliwość ochrony w wyznaczonych krajach. Administracją systemu madryckiego zajmuje się Biuro Międzynarodowe WIPO z siedzibą w Genewie. Warunkiem ubiegania się o rejestrację międzynarodową znaku towarowego w trybie Porozumienia madryckiego jest uzyskanie rejestracji znaku w kraju pochodzenia, natomiast w trybie Protokołu do Porozumienia madryckiego konieczne jest dokonanie zgłoszenia znaku lub uzyskanie jego rejestracji również w kraju pochodzenia. Przed dokonaniem zgłoszenia międzynarodowego zainteresowany powinien ustalić, jaki urząd może być jego urzędem pochodzenia. W przypadku zamiaru dokonania zgłoszenia międzynarodowego na podstawie Porozumienia madryckiego jest to: urząd kraju pochodzenia osoby zgłaszającej, w którym zgłaszający posiada rzeczywiste i istniejące w obrocie przedsiębiorstwo przemysłowe lub handlowe, państwo będące stroną tego porozumienia, w którym zgłaszający ma miejsce zamieszkania (jeżeli nie ma przedsiębiorstwa), państwo, którego obywatelem jest zgłaszający (jeżeli nie ma przedsiębiorstwa ani miejsca zamieszkania). Zgłaszający powinien respektować podaną kolejność kryteriów przy wyborze kraju pochodzenia. W przypadku zamiaru dokonania zgłoszenia międzynarodowego na podstawie Protokołu do Porozumienia madryckiego zgłaszający ma wolny wybór co do przyjęcia kryterium wyboru kraju pochodzenia. Niestety, będzie to miało wpływ na możliwość wyboru krajów, w których zechce uzyskać ochronę. Z tego też powodu są trzy rodzaje zgłoszeń międzynarodowych: gdy urzędem pochodzenia jest urząd kraju związanego Porozumieniem madryckim, można wyznaczyć kraje, które są tylko stroną tego porozumienia,

6 gdy urzędem pochodzenia jest urząd kraju związanego Protokołem do Porozumienia madryckiego, można wyznaczyć kraje, które są jego stroną, gdy urzędem pochodzenia jest urząd kraju związanego Porozumieniem madryckim i Protokołem do Porozumienia madryckiego, mogą być wyznaczone kraje, które są stronami tych porozumień. Zgłoszenie międzynarodowe w przypadku Polski jako kraju pochodzenia powinno być wniesione do Biura Międzynarodowego w Genewie za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP. Zgłoszenia dokonuje się na formularzach opracowanych przez WIPO. Wykaz formularzy zwarty jest w instrukcjach administracyjnych. W tym przypadku Urząd Patentowy RP służy pomocą przy ich wypełnianiu. Zgłoszenie międzynarodowe powinno zawierać m.in.: kopię znaku, który musi być identyczny jak ten w zgłoszeniu podstawowym, a także wykaz towarów i usług, sklasyfikowanych zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Towarów i Usług. Zgłoszenie powinno być dokonane w języku angielskim lub francuskim. Urząd Patentowy RP pobiera opłatę od wniosku o rejestrację międzynarodową w wysokości 600 PLN. Natomiast Biuro Międzynarodowe pobiera już opłaty za wyspecyfikowane wymogi formalne. Opłaty te wnosi się bezpośrednio do biura (we frankach szwajcarskich), a składają się na nie: opłaty podstawowe, których wielkość zależy od tego, czy znak jest czarno-biały, czy kolorowy, opłaty dodatkowe (za każdą klasę towarową powyżej trzech), opłaty uzupełniające (za wyznaczenie krajów). Tak to wygląda w przypadku polskiego przedsiębiorcy. Niemiecki biznesmen musi z kolei dokonać zgłoszenia lub uzyskać rejestrację w Niemieckim Urzędzie Patentowym, a następnie wystąpić o rejestrację swojego znaku, wyznaczając państwa, w których taką ochronę chce uzyskać. Wówczas Biuro Międzynarodowe przesyła do urzędów patentowych tych państw tzw. notyfikacje. Na podstawie przesłanych dokumentów każda sprawa wchodzi w etap postępowania wg ustawodawstwa danego kraju. W konsekwencji urząd bądź uznaje rejestrację międzynarodową i udziela ochrony na terytorium swojego państwa, bądź wydaje decyzję o odmowie uznania skutków tej rejestracji. Szczegółowe informacje są dostępne na stronie internetowej Biura Międzynarodowego WIPO. System wspólnotowy Podstawowym aktem prawnym regulującym wspólnotowy system rejestracji znaku towarowego jest Rozporządzenie Rady WE nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (poprzednie rozporządzenie Rady WE 40/94). Organem, który został powołany do rejestracji wspólnotowych znaków towarowych, jest Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) w Alicante (Hiszpania). Wejście Polski do Unii Europejskiej zmusiło firmy do zmiany polityki znaku towarowego. Od 1 maja 2004 r. wszystkie rejestrowane w OHIM znaki są chronione w 27 krajach członkowskich, w tym także w Polsce. Procedura

7 wspólnotowego znaku towarowego (CTM) jest bardziej złożona, dlatego zostanie przedstawiona w niekonwencjonalny sposób przez udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania. Co oznacza, że CTM ma charakter unitarny? Zarówno zgłoszenia CTM, jak i rejestracje obejmują całą Unię Europejską. Rozciągają się one automatycznie na terytorium 27 krajów członkowskich Wspólnoty. Nie można zatem ograniczyć ochrony do jednego kraju Unii. Należy podkreślić, że charakterystyczną cechą jest to, że dzięki jednej procedurze przed jednym urzędem uzyskuje się ochronę. Nie ma zatem konieczności zgłaszania znaku do każdego z urzędów krajowych. Ponadto w przypadku decyzji o unieważnieniu znaku, odmowy jego rejestracji czy przedłużenia rejestracji taki stan prawny będzie obowiązywał we wszystkich państwach członkowskche. Ta sytuacja dotyczy także cesji i udzielonych licencji. W jaki sposób można dokonać zgłoszenia CTM? OHIM uznaje następujące sposoby składania dokumentów: bezpośrednie złożenie w Wydziale Zgłoszeń lub przez 24 godziny na dobę w skrzynce pocztowej przy urzędzie, pocztą kurierską, em; telefaksem; w postaci elektronicznej. Od 12 listopada 2002 r. zgłoszenie może być wniesione za pośrednictwem internetu, na stronie service.oami.eu.int/forms/ctmapplication/. W tym zakresie prezydent OHIM wydał decyzję, w której wskazane są wymogi dotyczące elektronicznego dokonywania zgłoszeń w szczególności określono formaty przesyłania danych, dla dokumentacji w formacie PDF, a przy grafice JPG. Jakie oznaczenia mogą być rejestrowane jako CTM? Opierając się na definicji znaku, wyodrębnia się następujące oznaczenia, które mogą być zarejestrowane jako wspólnotowy znak towarowy: słowne, zawierające litery, cyfry oraz kombinacie liter, cyfr i słów, graficzne, w tym również w kolorze,

8 kolory i kombinacje kolorów, trójwymiarowe, dźwiękowe. Zgłoszenie musi zawierać prezentację graficzną znaku. Jest to wymóg bezwzględny. Jakie oznaczenia nie mogą być zarejestrowane jako CTM? Znak ocenia się według: bezwzględnych warunków odmowy (obligatoryjne badanie przez OHIM), względnych warunków odmowy (w trybie sporządzania raportów i wnoszenia sprzeciwów). Nie rejestruje się znaku, jeżeli jest on powszechnie znany w krajach Unii oraz gdy jest zgłoszony do ochrony z naruszeniem art. 6 ter konwencji paryskiej (dotyczy to nazw organizacji międzynarodowych, ich skrótów, emblematów, odznak). Podczas gdy urząd prowadzi ex officio badania przy bezwzględnych warunkach odmowy, to względne warunki oceniane są w momencie złożenia sprzeciwu osób, których prawa mogą być naruszane. Jakie są podstawowe opłaty? Za zgłoszenie 900 EUR EUR za każdą klasę towarową/usługową powyżej trzech. Za zgłoszenie elektroniczne 750 EUR EUR za każdą klasę towarową/usługową powyżej trzech. Za rejestrację znaku towarowego 850 EUR EUR za każdą klasę towarową/usługową powyżej trzech. Uwaga! Euro jest jedyną walutą, w jakiej uiszcza się tego typu opłaty. Kiedy należy dokonać opłaty za zgłoszenie i rejestrację znaku towarowego? Podstawowa opłata za zgłoszenie musi być uiszczona w ciągu 1 miesiąca od uznanej daty zgłoszenia. W przypadku rejestracji znaku OHIM zawiadamia o terminie uiszczenia opłaty za rejestrację. Czy można wnieść opłaty za pośrednictwem urzędów krajów członkowskich?

9 Jest to niemożliwe, wszystkie opłaty wnosi się do OHIM. Czy można stworzyć swoje konto w OHIM? Należy złożyć wniosek o otwarcie konta do Departamentu Finansowego w OHIM, z minimalną kwotą 3000 EUR. Bezwzględne podstawy odmowy rejestracji Nie są rejestrowane: ü oznaczenia, które nie spełniają wymogów definicji znaku, ü znaki towarowe, które są pozbawione odróżniającego charakteru, ü znaki towarowe, które składają się wyłącznie z elementów niepodlegających ochronie, np. jakość, ilość, przeznaczenie itp., ü znaki towarowe, które mogą wprowadzić w błąd opinię publiczną co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towarów/usług, ü znaki towarowe, odnośnie do których właściwe organy nie wydały zezwolenia, a odmowa rejestracji następuje na podstawie art. 6 ter konwencji paryskiej, ü znaki towarowe, które zawierają odznaki, godła lub herby inne niż określone w art. 6 ter, chyba że na ich rejestrację uzyskano zezwolenie właściwych organów. Względne podstawy odmowy rejestracji Względne podstawy odmowy mogą być podnoszone w wyniku sprzeciwu uprawnionego do zgłoszonego lub zarejestrowanego znaku (wcześniejszy znak towarowy).wcześniejszy znak towarowy to: ü znak, który ma uprzednie pierwszeństwo, ü wspólnotowy znak towarowy, ü znak krajowy, ü znak krajów Beneluksu, ü znak towarowy uzyskany w wyniku rejestracji międzynarodowej.

10 Powered by TCPDF ( 1 października 2004 r. Unia Europejska przystąpiła do Protokołu do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków, w wyniku czego doszło do połączenia systemu międzynarodowej rejestracji znaków towarowych z systemem wspólnotowego znaku towarowego. Uprawnieni do rejestracji międzynarodowej mogą występować do Unii Europejskiej z wnioskami o objęcie ochroną na terytorium UE. Następnie są one przekazywane do OHIM. Przystąpienie Unii Europejskiej do Protokołu stwarza również możliwość zgłoszenia do międzynarodowej rejestracji w OHIM w oparciu o zgłoszenie lub rejestrację wspólnotowego znaku towarowego. W tym przypadku istnieje możliwość ochrony na terytorium 64 państw będących stronami Protokołu. Przed stworzeniem wspólnotowego znaku towarowego przedsiębiorcy mogli korzystać z dwóch różnych procedur w celu ochrony swojego znaku towarowego na terytorium Unii Europejskiej. Firmy mogły rejestrować swój znak towarowy równolegle w każdym kraju UE (krajowy system rejestracji znaków towarowych) lub przez jedno zgłoszenie do WIPO, lecz musiały się ograniczać wyłącznie do krajów należących do Porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków towarowych (międzynarodowy system rejestracji znaków). Wspólnotowy znak towarowy może stanowić alternatywę lub uzupełnienie do dwóch wcześniejszych systemów. Te trzy systemy umożliwiają przedsiębiorcom rozwijanie systemu ochrony znaku towarowego spełniającego ich wymagania. Marta Czyż dyrektor Departamentu Badań Znaków Towarowych Urząd Patentowy RP [i] DzU z dnia 24 marca 1975 r., nr 9, poz. 49.