|
|
- Juliusz Marcin Kot
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRZEGL Nr 1 EPIDEMIOL 2006; 60:93 98 Zaka enie WZN 93 Teresa Hermanowska-Szpakowicz, Sambor Grygorczuk, Maciej Kondrusik, Joanna Zajkowska, S³awomir Pancewicz ZAKA ENIE WIRUSEM ZACHODNIEGO NILU Klinika Chorób ZakaŸnych i Neuroinfekcji Akademii Medycznej w Bia³ymstoku Kierownik: Teresa Hermanowska-Szpakowicz W ostatnich latach obserwuje siê gwa³towne szerzenie siê wirusa Zachodniego Nilu w krajach o klimacie umiarkowanym. Wstêpne obserwacje wskazuj¹ na jego obecnoœæ i mo liwoœæ wystêpowania zachorowañ u ludzi tak e w Polsce. S³owa kluczowe: wirus Zachodniego Nilu, zaka enie odzwierzêce, wirusowe zapalenie mózgu Key words: West Nile Virus, antropozoonosis, viral encephalitis WSTÊP Wirus Zachodniego Nilu (WNV) jest wirusem RNA z rodzaju Flavivirus, zaliczanym do serokompleksu wirusa japoñskiego zapalenia mózgu (JEV), wraz z wirusami zapalenia mózgu Sant Louis, zapalenia mózgu Murray Vallis i wirusem Kunjin, wystêpuj¹cym w Australii i uwa anym za podtyp WNV. Wirusy te wykazuj¹ te podobieñstwo antygenowe do wystêpuj¹cego endemicznie w Polsce wirusa kleszczowego zapalenia mózgu (kzm), co mo e byæ przyczyn¹ krzy owych reakcji immunologicznych i krzy owej odpornoœci (1,2). Istniej¹ dwa podtypy WNV, spoœród których tylko podtyp I zosta³ stwierdzony poza Afryk¹ subsaharyjsk¹ (3). W ostatnich latach obserwuje siê gwa³towne rozprzestrzenienie WNV w krajach o klimacie umiarkowanym. Wstêpne obserwacje wskazuj¹ obecnoœæ i mo liwoœæ zaka enia ludzi równie w Polsce. Dlatego wydaje siê celowe omówienie zasadniczych cech epidemiologicznych i charakterystyki klinicznej zaka eñ wywo³anych przez ten wirus oraz omówienie prawdopodobieñstwa wystêpowania zachorowañ w Polsce. CHARAKTERYSTYKA EPIDEMIOLOGICZNA Pierwotny rezerwuar WNV stanowi¹ ptaki tropikalne i wêdrowne; te ostatnie mog¹ rokrocznie przenosiæ wirus z obszarów tropikalnych na tereny o klimacie umiarkowanym, co w sprzyjaj¹cych warunkach mo e prowadziæ do powstawania nowych ognisk enzootycznych. Ptaki yj¹ce poza obszarami enzootycznymi mog¹ byæ wysoce podatne na zaka enie, a ich masowe padanie œwiadczy o wnikniêciu wirusa do miejscowego ekosystemu i jego rozprzestrzenianiu siê i mo e poprzedziæ wyst¹pienie zachorowañ u ludzi (6,11). Ssaki s¹ dla wirusa WNV ywicielami przypadkowymi, ale niektóre gatunki (m.in. konie)
2 T Hermanowska-Szpakowicz, S Grygorczuk i inni 94 Nr 1 s¹ wra liwe na zaka enie. U ssaków, w tym u cz³owieka, WNV wykazuje silny neurotropizm i po krótkim okresie namna ania w tkankach obwodowych i wiremii przenika do oœrodkowego uk³adu nerwowego (oun), gdzie wykazuje dzia³anie cytopatyczne i stymuluje tworzenie nacieków zapalnych. Wektorami WNV s¹ krwiopijne muchówki, g³ównie komary, a tak e meszki, œlepaki i inne. W przenoszeniu zaka eñ na ludzi szczególn¹ rolê odgrywaj¹ niektóre gatunki komarów, wystêpuj¹ce masowo w bezpoœredniej bliskoœci siedzib ludzkich, zw³aszcza z rodzaju Culex (3,7). Szeroko rozpowszechniony w Europie i Ameryce Pó³nocnej Culex pipiens od ywia siê krwi¹ zarówno ptaków, jak i ludzi, mo e wiêc byæ bardzo groÿnym wektorem zaka enia WNV, a ponadto zimuj¹c w stadium imago umo liwia przetrwanie wirusa przez okres zimowy (4,8). Zaka enie cz³owieka od cz³owieka jest rzadkie, ale mo liwe (6,11). Opisano przypadki zaka eñ drog¹ transfuzji krwi, z przeszczepianym narz¹dem, zaka enia wewn¹trzmaciczne i z mlekiem matki, a tak e zaka enia pracowników laboratoryjnych maj¹cych stycznoœæ z materia³ami biologicznymi zawieraj¹cymi wirus (1,5). WNV pierwotnie wykryty zosta³ w Ugandzie, jednak od lat 50-tych XX wieku stopniowo rozszerza³ zasiêg swojego wystêpowania, pocz¹tkowo g³ównie na kraje Afryki i po³udniowej Azji. Proces ten uleg³ przyspieszeniu od po³owy lat 90-tych. W 1998 epidemia zaka eñ WNV mia³a miejsce w Izraelu. W roku 1999 dosz³o do zawleczenia WNV do USA (Nowy Jork), gdzie spowodowa³ najpierw masowe padania miejscowych ptaków, a nastêpnie zachorowania wœród ludzi i koni. W ci¹gu kilku lat obszar wystêpowania WNV rozszerzy³ siê na wiêksz¹ czêœæ Stanów Zjednoczonych oraz czêœæ Kanady, Meksyku i Jamajkê (1,4). Na obszarze tym notuje siê corocznie kilka tysiêcy zachorowañ i kilkaset zgonów. Od lat 90-tych opisywano te zachorowania w kolejnych krajach europejskich, w tym s¹siaduj¹cych z Polsk¹ (7,8,9). PRZEBIEG KLINICZNY ZAKA ENIA WNV Wiêkszoœæ zaka eñ WNV u ludzi przebiega bezobjawowo, prawdopodobnie dziêki skutecznej odpowiedzi humoralnej, powoduj¹cej szybk¹ eliminacjê wirusa. Ocenia siê, e jawna klinicznie infekcja wystêpuje u 20% zaka onych osób, spoœród których oko³o po³owa wymaga pomocy lekarskiej (2). Zaka enie objawowe przebiega w przewa aj¹cej wiêkszoœci przypadków pod postaci¹ gor¹czki Zachodniego Nilu (WNF): jest to ostra choroba z objawami grypopodobnymi i o³¹dkowo-jelitowymi, niekiedy z towarzysz¹c¹ wysypk¹ i powiêkszeniem wêz³ów ch³onnych, trwaj¹ca 3-6 dni i koñcz¹ca siê samoistnym wyzdrowieniem. Do zajêcia oœrodkowego uk³adu nerwowego (oun) dochodzi u 1 osoby na 150 zaka onych (2). U oko³o po³owy z nich choroba przebiega jako zapalenie opon mózgowordzeniowych, z typowymi objawami (ból g³owy, nudnoœci, wymioty, sztywnoœæ karku). U pozosta³ych do³¹czaj¹ siê objawy zapalenia mózgu, korzeni nerwów rdzeniowych lub rdzenia krêgowego. Czêsto wystêpuj¹: pora enia nerwów czaszkowych, zawroty g³owy, utrudnienie mowy i po³ykania, zatrzymanie lub nietrzymanie moczu, zaburzenia œwiadomoœci. Czêsto te obserwuje siê mioklonie i dr enie miêœniowe, a tak e objawy przypominaj¹ce obraz choroby Parkinsona: wzmo one napiêcie i sztywnoœæ miêœni, spowolnienie ruchowe, maskowat¹ twarz s¹ one bardzo charakterystyczne i rzadko wystêpuj¹ w zapaleniach mózgu o innej etiologii. Wiotkie pora enia i niedow³ady koñczyn spowodowane
3 Zaka enie WZN Nr 1 95 zajêciem korzeni nerwów rdzeniowych lub rogów przednich rdzenia krêgowego wystêpuj¹ stosunkowo rzadko, u kilku procent chorych z zajêciem oun, ale stanowi¹ najciê sz¹ postaæ kliniczn¹ choroby. Patogeneza i przebieg kliniczny s¹ w tych przypadkach podobne jak w zaka eniu wirusem poliomyelitis, objawy rozwijaj¹ siê w krótkim czasie i czêsto s¹ poprzedzone silnym bólem miêœni zajêtej koñczyny (4,5,10). W badaniu p³ynu mózgowo-rdzeniowego chorych z zajêciem oun obserwuje siê podwy szon¹ cytozê (od kilkudziesiêciu do ponad 2 tysiêcy komórek w mm 3, z du ym odsetkiem komórek wieloj¹drzastych, co odró nia zaka enie WNV od innych infekcji oun o etiologii wirusowej) i podwy szone stê enie bia³ka, przy prawid³owym stê eniu glukozy (5). Œmiertelnoœæ chorych hospitalizowanych z powodu zaka enia WNV jest oceniana na 2-14%, a wiêc jest prawdopodobnie wiêksza ni w przebiegu kzm. Prawie wszystkie zgony wystêpuj¹ u osób z objawami zapalenia mózgu. Czêstoœæ i nasilenie powik³añ neurologicznych oraz œmiertelnoœæ wzrasta wraz z wiekiem chorych, wœród dzieci objawowe zachorowania nale ¹ do rzadkoœci i najczêœciej maj¹ ³agodny przebieg. U pacjentów w wieku powy ej 65 lat z zapaleniem mózgu œmiertelnoœæ mo e dochodziæ do 35%. Podobnie jak w przypadku kzm, u czêœci chorych nale y siê liczyæ z utrzymywaniem siê trwa³ych deficytów neurologicznych (dr enia, sztywnoœæ miêœniowa, niedow³ady) lub czêœciej, niecharakterystycznych, ale obni aj¹cych jakoœæ ycia dolegliwoœci (depresja, bóle g³owy, mêczliwoœæ, bóle miêœniowe). U pacjentów z zajêciem rdzenia krêgowego niedow³ady czêsto utrzymuj¹ siê i mog¹ powodowaæ znaczne upoœledzenie sprawnoœci (2,4,5). Szerzeniu siê WNV na nowe obszary, maj¹cemu miejsce od po³owy lat 90-tych towarzyszy³a zmiana obrazu klinicznego, ze wzrostem odsetka powik³añ neurologicznych i zgonów (2,5,7). Przyczyny tego zjawiska nie s¹ znane, mog¹ wynikaæ zarówno z rosn¹cej wirulencji WNV, jak i wiêkszego odsetka w nara onych populacjach osób w starszym wieku i przewlekle chorych, bardziej podatnych na wyst¹pienie objawowej postaci zaka enia i powik³añ neurologicznych (2,4). Potwierdzenie rozpoznania jest mo liwe na podstawie stwierdzenia obecnoœci we krwi i p³ynie mózgowo-rdzeniowym chorych przeciwcia³ przeciwko WNV, które pojawiaj¹ siê we wczesnym okresie zaka enia, a nastêpnie utrzymuj¹ siê przez wiele miesiêcy (4,5). Istniej¹ krzy owe reakcje miêdzy WNV a spokrewnionymi flavivirusami (w Polsce wirus kzm), ale miano przeciwcia³ daj¹cych reakcje krzy owe jest zazwyczaj niskie, co umo - liwia prawid³owe rozpoznanie. Stwierdzenie przeciwcia³ klasy IgM w p³ynie mózgowordzeniowym silnie przemawia za zaka eniem oun spowodowanym przez WNV i miejscow¹ syntez¹ przeciwcia³ (4,5). Bezpoœrednie wykrywanie RNA wirusa we krwi przy u yciu techniki RT-PCR (reverse-transcriptase polymerase chain reaction), jest metod¹ ma³o czu³¹, gdy okres wiremii jest w zaka eniu WNV krótki i koñczy siê najczêœciej przed wyst¹pieniem pierwszych objawów (2,5). Natomiast metody oparte na detekcji kwasów nukleinowych s¹ stosowane na obszarach wystêpowania WNV do wykrywania bezobjawowej infekcji u dawców krwi, w celu zapobie enia zaka eniom drog¹ transfuzji (10). Jak dot¹d, brak jest swoistego leczenia zaka eñ wirusem WNV. Zapobieganie polega na zwalczaniu komarów, stosowaniu repelentów, moskitier i ubrañ ochronnych oraz unikaniu miejsc wystêpowania komarów, zw³aszcza w godzinach ich najwiêkszej aktywnoœci (œwit i zmierzch) (2,5). ywe szczepionki przeciwko WNV znajduj¹ siê obecnie na etapie
4 T Hermanowska-Szpakowicz, S Grygorczuk i inni 96 Nr 1 prób klinicznych. Komercyjnie dostêpna jest jedynie szczepionka weterynaryjna, przeznaczona dla koni (2,5). WIRUS ZACHODNIEGO NILU W POLSCE Pierwsze zachorowania powodowane przez WNV w Europie opisano w roku 1964 (delta Wo³gi i po³udnie Francji) (11). W 1996 r. WNV zawleczony przez ptaki z Afryki Pó³nocnej i przenoszony przez Culex pipiens spowodowa³ epidemiê w Rumunii (527 zachorowañ, œmiertelnoœæ 9,5%). W 1999 r. kolejna epidemia wyst¹pi³a w rejonie Wo³gogradu. W ostatnich latach wirus izolowano od komarów i zaka onych zwierz¹t (w tym koni), a tak e obserwowano pojedyncze zachorowania u ludzi m.in. we W³oszech i Francji, oraz na terenach bezpoœrednio granicz¹cych z Polsk¹: w Czechach, S³owacji, Obwodzie Zakarpackim (Ukraina) i na Bia³orusi (1,3,8,9,11). We Francji w 2003 r. rozpoznano szeœæ zachorowañ (1). W Czechach, po powodzi w 1997 r. opisano 5 przypadków zachorowañ potwierdzonych serologicznie (8). Na Bia³orusi wyizolowano szczepy WNV od ptaków i komarów Aedes spp. i wykazano obecnoœæ przeciwcia³ przeciwko WNV u dzikich ptaków, drobnych ssaków, byd³a i koni. W ostatnim okresie na podstawie badañ serologicznych zidentyfikowano tam WNV jako przyczynê gor¹czki i zapalenia mózgu u 16 pacjentów. Badania serologiczne osób zdrowych wykaza³y obecnoœæ przeciwcia³ przeciwko WNV u 1,7% populacji, a w regionie Brzeœcia nawet u 15,4% (9). W sprzyjaj¹cych warunkach (obecnoœæ odpowiednich wektorów i dostatecznie ciep³y klimat) WNV przenoszony przez wêdruj¹ce ptaki mo e siê dalej szybko rozprzestrzeniaæ, jak to obserwowano w latach w Ameryce Pó³nocnej (5). Cykl yciowy WNV wymaga jednak namna ania przez 12 dni w œliniankach komara, w temperaturze co najmniej 22 C, co ogranicza jego ekspansjê w ch³odnym klimacie. W Polsce transmisja WNV jest mo liwa latem, w czasie upa³ów, zw³aszcza na terenach po³udniowo-wschodnich kraju (1). Utrzymywanie siê zawleczonego zaka enia WNV w populacjach miejscowych dziko yj¹cych ptaków jest w tych warunkach prawdopodobne, a tak powsta³e ogniska s¹ praktycznie niemo liwe do eradykacji i stwarzaj¹ trwa³e zagro enie dla ludzi i wra liwych gatunków zwierz¹t (1). Ogniska enzootyczne tworz¹ siê te ³atwiej na obszarach podmok³ych, co wi¹ e siê z masowym wystêpowaniem komarów. Do zachorowañ wœród ludzi w krajach europejskich dochodzi³o g³ównie pod koniec lata i wczesn¹ jesieni¹, epidemie trwa³y najczêœciej jeden sezon, a w kolejnych latach zachorowañ nie obserwowano lub by³y one nieliczne (3,6,11). Przyczyn¹ wybuchu epidemii na obszarach enzootycznego wystêpowania WNV mo e byæ wzrost populacji komarów np. zwi¹zany z okresem ciep³ej i suchej pogody nastêpuj¹cym po obfitych opadach lub powodzi (6,8). W Polsce ju w latach Juricova i wsp. wykazali obecnoœæ przeciwcia³ przeciwko WNV u 2,8% badanych wróbli domowych (Passer domesticus) i 12,1% wróbli mazurków (Passer montanus) w omiankach na skraju Puszczy Kampinoskiej (12). Obecnoœæ zaka enia u miejscowych ptaków osiad³ych wskazuje na transmisjê wirusa w tym rejonie. W roku 2003 zespó³ ekspertów pod kierunkiem prof. Józefa Piotra Knapa wskaza³ na ryzyko zawleczenia WNV do Polski i w efekcie powstania ogniska endemicznego. W zwi¹zku z tym zalecono m.in. zakupienie testów diagnostycznych i w³¹czenie ich do rutynowej diagnostyki w wypadku zapaleñ mózgu i rdzenia oraz innych podejrzanych za-
5 Zaka enie WZN Nr 1 97 chorowañ o nieznanej etiologii u ludzi oraz niewyjaœnionych padniêæ zwierz¹t (zw³aszcza ptaków i koni), a tak e rozpoczêcie regularnych badañ i monitorowania wystêpuj¹cych w Polsce komarów, ³¹cznie z ocen¹ obecnoœci u nich arbowirusów (1). Brak doniesieñ wskazuj¹cych na zaka enia WNV u ludzi mo e wynikaæ z faktu, e swoista diagnostyka w tym kierunku nie by³a jak dot¹d w Polsce stosowana, a obraz kliniczny zaka enia jest doœæ niecharakterystyczny i mo e byæ mylony z innymi wirusowymi zapaleniami opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zw³aszcza z kzm. W wypadku wyst¹pienia zachorowañ u ludzi mo na siê ich jednak spodziewaæ tak e poza ogniskami endemicznymi kzm, ze wzglêdu na odmienny rezerwuar i drogê szerzenia WNV. Natomiast sezonowoœæ zachorowañ ze szczytem w miesi¹cach letnich mo e byæ doœæ podobna jak w kzm i nie stwarzaæ podstaw do ró nicowania tych dwóch infekcji. W Klinice Chorób ZakaŸnych i Neuroinfekcji Akademii Medycznej w Bia³ymstoku w okresie od czerwca do sierpnia 2005 r. prowadzono ocenê wystêpowania przeciwcia³ klasy IgM przeciwko WNV wœród chorych zg³aszaj¹cych siê do izby przyjêæ z powodu ostrych stanów gor¹czkowych. Badania na obecnoœæ w surowicy przeciwcia³ przeciwko WNV przeprowadzono metod¹ ELISA, zestawem firmy DRG Diagnostics (USA), równoczeœnie oceniaj¹c obecnoœæ przeciwcia³ przeciwko wirusowi kleszczowego zapalenia mózgu oraz HCV, celem oceny wystêpowania zaka eñ innymi wirusami grupy Flavi i wykluczenia ewentualnych reakcji krzy owych. Spoœród poddanych badaniom 39 chorych (22 kobiety i 17 mê czyzn), wykazano obecnoœæ przeciwcia³ u 1 chorej (2,6%). Pacjentka, 55- letnia mieszkanka okolic Bia³egostoku (nie wyje d a³a za granicê), zosta³a przyjêta do Kliniki z powodu gor¹czki nawracaj¹cej od 2 tygodni, z towarzysz¹cymi bólami g³owy i miêœni oraz luÿnymi stolcami. Nie obserwowano objawów oponowych ani nieprawid³owoœci w badaniu neurologicznym. W wykonanych badaniach laboratoryjnych stwierdzono parametry ostrego stanu zapalnego, poza tym bez nieprawid³owoœci. W badaniach obrazowych (rtg klatki piersiowej, rtg zatok obocznych nosa, usg jamy brzusznej) nie stwierdzono potencjalnych ognisk ostrego stanu zapalnego. W posiewach ka³u nie wykazano wzrostu pa³eczek Salmonella i Shigella. W wykonanych badaniach serologicznych stwierdzono obecnoœæ w surowicy przeciwcia³ w klasie IgM przeciwko Wirusowi Zachodniego Nilu, a tak e przeciwko Borrelia burgdorferi, jednak obraz kliniczny choroby nie wskazywa³ na boreliozê z Lyme. Równoczeœnie wykonane badanie na obecnoœæ przeciwcia³ przeciwko wirusowi kzm i HCV da³o wynik ujemny. Pacjentka by³a leczona objawowo, w trakcie hospitalizacji dolegliwoœci ca³kowicie ust¹pi³y. Objawy i przebieg kliniczny choroby u opisywanej chorej by³y zgodne z obrazem WNF bez zajêcia oun, czemu towarzyszy³o wysokie miano przeciwcia³ przeciwko WNV w surowicy. Przypadek ten mo e sugerowaæ obecnoœæ WNV na terenie Polski i wystêpowanie zaka eñ u ludzi. T Hermanowska-Szpakowicz, S Grygorczuk, M Kondrusik, J Zajkowska, S Pancewicz INFECTIONS CAUSED BY WEST NILE VIRUS SUMMARY West Nile virus (WNV) is a flavivirus related to tick-borne encephalitis virus endemic in northeast of Poland. WNV circulates among wild birds, transmitted by wide range of haematophagous arthropods. Several mosquito species, especially Culex spp., can transmit WNV to humans. WNV is
6 T Hermanowska-Szpakowicz, S Grygorczuk i inni 98 Nr 1 responsible for a broad range of clinical symptoms, from asymptomatic infection to severe encephalitis and polio-like myelitis. Elderly persons are at especially high risk of death and severe neurological complications, with mortality among patients over 65 years old with WNV-related encephalitis being as high as 35%. Warm and humid climate favors the spread of WNV, however, it can also be effectively transmitted in moderate climate zones. During the last decade a worldwide spread of WNV was observed, with establishment of new enzootic foci and growing number of human cases. WNV seems to be already present in several European countries, including Poland. We describe detection of anti-wnv IgM antibodies in serum of patient with acute febrile infection, which may constitute the first case of confirmed WNV infection in Poland. PIŒMIENNICTWO 1. Knap JP, Kubica-Biernat B. Czy gor¹czka Zachodniego Nilu (WNF) dotar³a do Polski? Stanowisko zespo³u ekspertów powo³anych przez G³ównego Inspektora Sanitarnego. Przegl Epidemiol 2003;57: Petersen LR, Roehrig JT, Hughes JM. West Nile virus: a primer for the clinician. Ann Intern Med 2002;137: Zeller HG, Schuffenecker I. West Nile virus: an overview of its spread in Europe and the Mediterranean basin in contrast to its spread in Americas. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2004;23: Granwehr BP, Lillibridge KM, Higgs S, i in. West Nile virus: where are we now? Lancet Infect Dis 2004;4: Tyler KL. West Nile Virus infection In the United States. Arch Neurol 2004;61: Hubalek Z. European experience with the West Nile virus ecology and epidemiology: could it be relevant for the New World? Viral Immunol 2000;13: Lvov DK, Butenko AM, Gromashevsky VL, i in. West Nile virus and other zoonotic viruses in Russia: examples of emerging reemerging situations. Arch Virol Suppl. 2004;18: Hubalek Z, Savage HM, Halouzka J, i in. West Nile virus investigations in South Moravia, Czechland. Viral Immunol 2000;13: Samoilova TI, Votiakov VI, Titov LP. Virologic and serologic investigations of West Nile virus circulation in Belarus. Centr Eur J Public Health 2003;11: Macedo de Oliveira A, Beecham BD, Montgomery SP, i in. West Nile virus blood transfusionrelated infection despite nucleic acid testing. Transfusion 2004;44: Durand JP, Simon F, Tolou H. [West Nile virus: in France again, in humans and in horses] Rev Prat 2004;54: Juricova Z, Pinowski J, Literak I, i in. Antibodies to alphavirus, flavivirus, and bunyavirus arboviruses in house sparrows (Passer domesticus) and tree sparrows (P. montanus) in Poland. Avian Dis 1998;42: Otrzymano: r. Adres autora: prof. zw. dr hab. Teresa Hermanowska-Szpakowicz, Klinika Chorób ZakaŸnych i Neuroinfekcji Akademii Medycznej w Bia³ymstoku, ul. urawia 14, Bia³ystok tel. (0-85) , fax (0-85) neuroin@amb.edu.pl
POLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoEwolucja programu eradykacji odry na świecie i w Polsce. Danuta Naruszewicz-Lesiuk Zakład Epidemiologii, PZH
Ewolucja programu eradykacji odry na świecie i w Polsce Danuta Naruszewicz-Lesiuk Zakład Epidemiologii, PZH Eradykacja choroby oznacza sytuację, kiedy nie występują zachorowania na określoną chorobę, nie
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowoROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych.
Dziennik Ustaw Nr 241 15978 Poz. 2097 2097 ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie niepo àdanych odczynów poszczepiennych. Na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 6 wrzeênia
Bardziej szczegółowoWIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie Hcv HCV to wirus zapalenia wątroby typu C EPIDEMIOLOGIA Wg danych Państwowego Zakładu Higieny i Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, uznawanych
Bardziej szczegółowoKwestionariusz - wizyta wstępna
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - PZH 00-791 Warszawa, ul. Chocimska 24 Tel: (22) 542-13-72, E-mail: beki@pzh.gov.pl Badanie Epidemiologii Krztuśca Kwestionariusz - wizyta wstępna 1.1. Data wizyty
Bardziej szczegółowoSTĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z NEUROBORELIOZĄ OBSERWACJE WŁASNE
PRZEGL EPIDEMIOL 2015; 69: 851-855 Problemy zakażeń Lucjan Kępa, Barbara Oczko-Grzesik, Barbara Sobala-Szczygieł, Anna Boroń- Kaczmarska STĘŻENIE CHEMOKINY CXCL13 W PŁYNIE MÓZGOWO-RDZENIOWYM CHORYCH Z
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DLA OSÓB POWRACAJĄCYCH Z REGIONU AFRYKI ZACHODNIEJ. Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Nigeria
INFORMACJA DLA OSÓB POWRACAJĄCYCH Z REGIONU AFRYKI ZACHODNIEJ Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Nigeria Od lutego 1014r. wystepują zachorowania na gorączkę krwotoczną Ebola w państawach Afryki Zachodniej.
Bardziej szczegółowoJózef Piotr Knap, Beata Kubica-Biernat (opracowanie tekstu)
PRZEGL EPIDEMIOL 2003;57:399 404 Józef Piotr Knap, Beata Kubica-Biernat (opracowanie tekstu) CZY GORĄCZKA ZACHODNIEGO NILU (WNF) DOTARŁA DO POLSKI? STANOWISKO ZESPOŁU EKSPERTÓW POWOŁANYCH PRZEZ GŁÓWNEGO
Bardziej szczegółowoEpidemiologia weterynaryjna
Jarosław Kaba Epidemiologia weterynaryjna Testy diagnostyczne I i II i III Zadania 04, 05, 06 Warszawa 2009 Testy diagnostyczne Wzory Parametry testów diagnostycznych Rzeczywisty stan zdrowia chore zdrowe
Bardziej szczegółowoWIRUS ZACHODNIEGO NILU
POST. MIKROBIOL., 2014, 53, 4, 335 344 http://www.pm.microbiology.pl WIRUS ZACHODNIEGO NILU Marta Popiel 1, 3 *, Grażyna Sygitowicz 2, Tomasz Laskus 1 1 Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych,
Bardziej szczegółowoRozdzia³ 1 ROZPOZNANIE
Rozdzia³ 1 ROZPOZNANIE Dolegliwoœci i objawy Co siê ze mn¹ dzieje? Co mo e wskazywaæ na problem z tarczyc¹? Prawdê mówi¹c, trudno to jednoznacznie stwierdziæ. Niektórzy pacjenci czuj¹ siê zmêczeni i przygnêbieni,
Bardziej szczegółowoNA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Bardziej szczegółowoinstrukcja obs³ugi EPI NO Libra Zestaw do æwiczeñ przepony miednicy skutecznoœæ potwierdzona klinicznie Dziêkujemy za wybór naszego produktu
P O L S K A instrukcja obs³ugi EPI NO Libra Zestaw do æwiczeñ przepony miednicy skutecznoœæ potwierdzona klinicznie Dziêkujemy za wybór naszego produktu created & made in Germany Opis produktu Zestaw do
Bardziej szczegółowoGRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Bardziej szczegółowoGRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Bardziej szczegółowoP I E R W S Z A P O M O C
P I E R W S Z A P O M O C AWIENIE k k 5 k na 1/3 k k ka k na k 5 k k Wykonuj naprzemiennie do obcego utraty Wezwij W k k k k 5 z Wykonuj naprzemiennie do obcego utraty Wezwij KRWOTOK Z NOSA (widoczny krwi
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,
Bardziej szczegółowoIreneusz Matuszczyk 1, Halina Tarnowska1, Jadwiga Żabicka2, Włodzimierz G ut3
PRZEG. EPID., 1997, 51, 4, 381-388 Ireneusz Matuszczyk 1, Halina Tarnowska1, Jadwiga Żabicka2, Włodzimierz G ut3 OGNISKO EPIDEMII MLECZNEJ KLESZCZOWEGO ZAPALENIA MÓZGU W WOJEWÓDZTWIE KIELECKIM 1 Wojewódzka
Bardziej szczegółowoKrętki: Borrelia spp
Krętki: Borrelia spp Borrelia burgdorferi Borrelia burgdorferi - mikroaerofilne bakterie Gram-ujemne o średnicy 0,3-0,5 µm i długości 20-30 µm powodująca najczęściej spośród krętków Borrelia chorobę zakaźną
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoPilotazowy Program Profilaktyki Zakazen HCV. Zakazenia i zachorowania etiologii HCV - klinika, diagnostyka, leczenie
Pilotazowy Program Profilaktyki Zakazen HCV Zakazenia i zachorowania etiologii HCV - klinika, diagnostyka, leczenie HCV zidentyfikowany w 1989 roku nalezy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ ODKLESZCZOWYCH Występowanie Występują na terenie całego kraju. Żyją w miejscach lekko wilgotnych i obfitujących w roślinność, można je spotkać: w lasach i na ich obrzeżach (w zagajnikach,
Bardziej szczegółowoKwestionariusz wiedzy dla pracowników programów i placówek narkotykowych
Inicjatywa EMCDDA na rzecz redukcji szkód Zwiększanie testowania na obecność wirusa zapalenia wątroby (WZW) typu C oraz skierowań do leczenia wśród iniekcyjnych użytkowników narkotyków w programach i placówkach
Bardziej szczegółowoPilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
Bardziej szczegółowoCzy warto diagnozować u dzieci grypę
Czy warto diagnozować u dzieci grypę Prof. nadzw dr hab. n. med. Teresa Jackowska Klinika Pediatrii, CMKP Kliniczny Oddział Pediatryczny, Szpital Bielański Pediatria przez przypadki 18-19 listopada; Warszawa
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoPOSTÊPY W CHIRURGII G OWY I SZYI 1/2008 19
Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie rynologii Klasyfikacja zapaleñ zatok przynosowych i zalecenia Europejskiego Towarzystwa Rynologicznego Na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoW Polsce najczęściej spotykane są kleszcze pospolite (Ixodes ricinus). Występują na terenie całego kraju, szczególnie w środowiskach wilgotnych.
W ostatnich latach w Polsce problemem stały się choroby przenoszone przez kleszcze, m.in.: borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Choroby te mogą być przyczyną niebezpiecznych dla zdrowia i życia powikłań,
Bardziej szczegółowoPROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH
PROBLEMY TERAPEUTYCZNE WTÓRNYCH ZAKAŻEŃ KRWI POWODOWANE PRZEZ PAŁECZKI Enterobacterales W PRAKTYCE ODDZIAŁÓW ZABIEGOWYCH I ZACHOWAWCZYCH DOROTA ROMANISZYN KATEDRA MIKROBIOLOGII UJCM KRAKÓW Zakażenie krwi
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoSzanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS /14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty
Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na pismo z dnia 25 czerwca br., znak: SPS-023-26988/14, przy którym przekazano interpelację poseł Beaty Małeckiej-Libery w sprawie boreliozy i chorób odkleszczowych,
Bardziej szczegółowoWojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu GORĄCZKA KRWOTOCZNA E B O L A. Dr n. med. Jacek Klakočar
GORĄCZKA KRWOTOCZNA E B O L A Dr n. med. Jacek Klakočar Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu Gorączka krwotoczna Ebola (inaczej: choroba wywołana przez wirusa Ebola [Ebola
Bardziej szczegółowoPoradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO MENINGOKOKOM NA LATA 2013-2017
Załącznik do Uchwały Nr 67/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PROGRAM SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO MENINGOKOKOM NA LATA 2013-2017 Autor programu:
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 171 SECTIO D 2005
AALES UIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLI - POLOIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department of
Bardziej szczegółowoZespó³ Dandy-Walkera bez tajemnic
Zespó³ Dandy-Walkera bez tajemnic www.fundacja.dandy-walker.org.pl Fundacja chorych na zespó³ Dandy-Walkera 64-100 Leszno ul. Bu³garska 5/10 tel./fax +48 65 520 02 33 mob. +48 662 015 362 fundacja@dandy-walker.org.pl
Bardziej szczegółowoBogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw
Bogdan Nogalski*, Anna Wójcik-Karpacz** Sposoby motywowania pracowników ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw Artyku³ zawiera rozwa ania zwi¹zane ze sposobami motywowania pracowników w sektorze MŒP. Autorzy
Bardziej szczegółowoOdległe następstwa różnych scenariuszy polityki zdrowotnej w zakresie kontroli zakażeń HCV Robert Flisiak
Odległe następstwa różnych scenariuszy polityki zdrowotnej w zakresie kontroli zakażeń HCV Robert Flisiak Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Polskie Towarzystwo
Bardziej szczegółowoPowikłania zapaleń płuc
Powikłania zapaleń płuc Katarzyna Krenke Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Miejscowe powikłania zapaleń płuc Powikłany wysięk parapneumoniczny/ropniak
Bardziej szczegółowoRealne zagrożenie czy medialny szum? Dotarł do Dani
, ul. Kochanowskiego 21, Realne zagrożenie czy medialny szum? Rozprzestrzenia się coraz szybciej Atakuje dzieci Dotarł do Dani Fakt podstawowy Pierwotnie głównym gospodarzem wirusa Zika były małpy. Na
Bardziej szczegółowoROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO
PRZEGL EPIDEMIOL 2007; 61: 67-71 Dorota Dybowska, Dorota Kozielewicz, Abdulhakeem Abdulgater ROZPOWSZECHNIENIE BORELIOZY WŚRÓD PRACOWNIKÓW LASÓW WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO- POMORSKIEGO Katedra i Klinika Chorób
Bardziej szczegółowoPrzeszczepienie nerek Najczêœciej zadawane pytania
Przeszczepienie nerek Najczêœciej zadawane pytania Witamy w naszej Stacji Dializ Dlaczego potrzebujê przeszczepienia nerki? Kiedy nerki przestaj¹ funkcjonowaæ istniej¹ trzy dostêpne metody leczenia: Hemodializa
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ MENINGOKOKOWYCH. 07.06.2010r
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ MENINGOKOKOWYCH 07.06.2010r MENINGOKOKI INFORMACJE OGÓLNE Meningokoki to bakterie z gatunku Neisseria meningitidis zwane również dwoinkami zapalenia opon mózgowych. Wyodrębniono kilka
Bardziej szczegółowor r.
Analizy i oceny epidemiologiczne PSSE w Pile za okres od 01.01.2007r. do 10.12.2017r. w odniesieniu do następujących chorób : Gruźlica, WZW typ B, Błonica, Tężec, Krztusiec, Poliomyelitis, HaemophilusInfluenzae,
Bardziej szczegółowoZAPRASZAMY Rodziców uczniów. klas VII na spotkanie
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów klas VII na spotkanie PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) ósma edycja 2017-2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu Dolnośląskie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 12 lutego 2014 r. Poz. 198
Warszawa, dnia 12 lutego 2014 r. Poz. 198 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 3 lutego 2014 r. w sprawie programu szczepień ochronnych dla żołnierzy zawodowych oraz sposobu rejestracji przeprowadzanych
Bardziej szczegółowoDane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi:
Dane zastane: Dane z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych prowadzonego w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi: Metody i techniki badawcze Badania zakażenia kleszczy B. burgdorferi zbadanych metodą PCR w
Bardziej szczegółowoTemat: Zasady pierwszej pomocy
LEKCJA 1 Temat: Zasady pierwszej pomocy Formy realizacji: œcie ka edukacyjna. Cele szczegółowe lekcji: rozwijanie umiejêtnoœci dostrzegania niebezpiecznych sytuacji i zachowañ w otoczeniu i yciu codziennym
Bardziej szczegółowoProponowany zapis nie zawiera wymogu sfinansowania zwiększonych kosztów udzielania świadczeń nakładanych przez ogłaszane obwieszczenie
L.P Podmiot zgłaszający uwagę Przepis którego uwaga dotyczy Uwaga/opinia Uzasadnienie uwagi Propozycje rozwiązań 1 Federacja 1.1 - w 3 po ust. 2 dodający ust. 3 Proponowany zapis nie zawiera wymogu sfinansowania
Bardziej szczegółowoPozaszpitalne zapalenia płuc u dzieci
Pozaszpitalne zapalenia płuc u dzieci Katarzyna Krenke Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Thorax 2011;66: suppl. 2 Zapalenia płuc - etiologia Nowe czynniki
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna w powiecie wschowskim w I półroczu 2014 r.
Sytuacja epidemiologiczna w powiecie wschowskim w I półroczu 14 r. W I półroczu 14 roku na terenie powiatu wschowskiego nie odnotowano chorób zakaźnych określanych jako importowane, wiążące się z wyjazdami
Bardziej szczegółowoPROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH
PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej
Bardziej szczegółowoWSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI
Parlament Europejski 2014-2019 Komisja Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności 25.5.2018 2018/0000(RSP) WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI złożony w następstwie pytania wymagającego
Bardziej szczegółowoZARAżAM LUDZI KLESZCZOWYM ZAPALENIEM MÓZGU
Leczenie i profilaktyka Szczepionka przeciw KZM Najskuteczniejszą prewencją KZM jest szczepienie! Efektywność szczepionki przeciwko KZM jest jedną z najlepszych osiąganych przeciwko zakażeniu wirusowemu.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku
UCHWAŁA Nr II/25/2018 RADY GMINY KOBYLNICA z dnia 29 listopada 2018 roku w sprawie przyjęcia gminnego programu zdrowotnego pn.: Program Profilaktyki Zakażeń HPV w Gminie Kobylnica na lata 2019-2022 Na
Bardziej szczegółowo01.10 Międzynarodowy Dzień Walki z WZW typu C
01.10 Międzynarodowy Dzień Walki z WZW typu C Problem HCV - epidemiologia Wirusowe zapalenie wątroby typu C zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia za jedno z największych światowych zagrożeń
Bardziej szczegółowoInne choroby zakaźne w środowisku
Inne choroby zakaźne w środowisku dzieci i młodzieży - zapobieganie Dr n. med. Ewa Duszczyk 05.12.2017 r. O czym będziemy mówić o Wirusowym zapaleniu wątroby typu A Płonicy Chorobie bostońskiej Kleszczowym
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoPoniżej, została pokrótce opisana sytuacja epidemiologiczna w zakresie poliomyelitis w krajach, o których mowa w komunikacie WHO.
W związku z aktualną niepokojącą sytuacją epidemiologiczną dotyczącą poliomyelitis w Azji oraz Afryce, pragnę uprzejmie poinformować, że opierając się na zaleceniach zwołanego na tę okoliczność Komitetu
Bardziej szczegółowoNie daj się grypie! Grypa przenosi się z osoby na osobę drogą kropelkową podczas
Nie daj się grypie! Jesień i zima to okres wzmożonych zachorowań na choroby górnych dróg oddechowych. Zachorowania mogą być wywoływane przez ponad 200 różnych gatunków wirusów. Najczęstszą przyczyną zachorowań
Bardziej szczegółowoLeki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Bardziej szczegółowoSpis treœci. 1. Wstêp... 1
Spis treœci 1. Wstêp........................................................... 1 Czêœæ 1: MIKROBIOLOGIA OGÓLNA..................................... 3 2. Budowa i taksonomia bakterii.....................................
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2
Sytuacja epidemiologiczna boreliozy oraz kleszczowego zapalenia mózgu w województwie śląskim w latach 2005-2016* Renata Cieślik Tarkota 1, 2 1 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 170 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 170 SECTIO D 2004 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik: dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz
Bardziej szczegółowoEpidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce
Epidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce Magdalena Rosińska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Jak powstają statystyki dotyczące HIV? Osoby,
Bardziej szczegółowoDokumentowanie zdarzenia:
Obowiązek zgłoszenia osoby potencjalnie narażonej na wściekliznę do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku powstaje jeżeli spełnione są oba kryteria: 1. Osoba potencjalnie narażona
Bardziej szczegółowoWYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU
WYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU Wysoce zjadliwa grypa ptaków (Highly pathogenic avian influenza, HPAI) jest wirusową chorobą układu oddechowego i pokarmowego ptaków. Objawy mogą także dotyczyć
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoWZW C rok po przełomie. Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi
WZW C rok po przełomie Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi Transmisja HCV w Polsce Zakażenia krwiopochodne drogą płciową
Bardziej szczegółowoWaldemar Halota HCV. RAPORT W BUDOWIE Instytut Ochrony Zdrowia
Waldemar Halota HCV RAPORT W BUDOWIE Instytut Ochrony Zdrowia Instytut Ochrony Zdrowia Członkowie Rady Konsultacyjnej Waldemar Halota, Robert Flisiak, Małgorzata Pawłowska, Krzysztof Tomasiewicz, Mirosław
Bardziej szczegółowoStandardy leczenia wirusowych zapaleń wątroby typu C Rekomendacje Polskiej Grupy Ekspertów HCV - maj 2010
Standardy leczenia wirusowych zapaleń wątroby typu C Rekomendacje Polskiej Grupy Ekspertów HCV - maj 2010 1. Leczeniem powinni być objęci chorzy z ostrym, przewlekłym zapaleniem wątroby oraz wyrównaną
Bardziej szczegółowoSZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +
Bardziej szczegółowoDrogi szerzenia Powikłania po odrze Źródła zakażenia
Odra Odra jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus odry, który przenoszony jest drogą kropelkową, powietrzną lub przez bezpośredni kontakt z chorą osobą. Wirus odry jest najbardziej zakaźnym ze wszystkich
Bardziej szczegółowoOrdynator. lek. Ewa Sahaj. Z-ca ordynatora. lek. Irena Rybczak. Pielęgniarka oddziałowa. Wojtyna Joanna. ordynator
Oddział Dziecięcy Ordynator lek. Ewa Sahaj Z-ca ordynatora lek. Irena Rybczak Pielęgniarka oddziałowa Wojtyna Joanna Telefony : ordynator 77 408 79 20 dyżurka lekarska 77 408 79 21 dyżurka pielęgniarska
Bardziej szczegółowoBorrelial lymphocytoma (BL)
BORELIOZA z Lyme ROZPOZNANIE Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie przynajmniej jednego z następujących objawów: Rumień wędrujący (rumień pełzający, erythema migrans EM) Rozpoznanie opiera się na obrazie
Bardziej szczegółowoGorączka krwotoczna Ebola informacja dla podróżnych 21 października 2014 r. Wersja 3
KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA ds. ZDROWIA IKONSUMENTÓW Dyrekcja ds. zdrowia publicznego Wydział zagrożeń dla zdrowia Sekretariat Komitetu Bezpieczeństwa Zdrowia Gorączka krwotoczna Ebola informacja
Bardziej szczegółowow sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej;
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoAfrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r. Inspekcja Weterynaryjna
Afrykański pomór świń aktualna sytuacja oraz zapobieganie chorobie - styczeń 2018r Inspekcja Weterynaryjna Afrykański pomór świń (ASF) jest wirusową chorobą zakaźną i zaraźliwą dotyczącą wyłącznie świń
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH
CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH KATEDRA I KLINIKA CHIRURGII NACZYŃ I ANGIOLOGII AKADEMII MEDYCZNEJ W LUBLINIE Kierownik: Dr hab.n. med. Jacek Wroński UDROŻNIENIE T. SZYJNEJ WEWNĘTRZNEJ WSKAZANIA
Bardziej szczegółowoNeisseria meningitidis
Neisseria meningitidis Wyłączny rezerwuar: : człowiek Źródło zakażenia: : nosiciel lub chory Kolonizacja: : jama nosowo-gardłowa Przenoszenie: : droga kropelkowa, bezpośredni kontakt Okres wylęgania: :
Bardziej szczegółowoInformacja dla chorego na temat operacji. przeszczepienie nerki. oraz Formularz œwiadomej zgody chorego na operacjê przeszczepienia nerki
biomedycznych, które to umo liwi¹. Wszystko wskazuje na to, e w perspektywie tego stulecia mo liwoœci technologii genetycznej zmieni¹ ca³kowicie nasze odczuwanie i rozumienie w³asnej cielesnoœci, a oferowane
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw
Bardziej szczegółowoDarmowe badania w kierunku HCV dla Pań w ciąży
Darmowe badania w kierunku HCV dla Pań w ciąży Szanowna Pani, Do listopada 2014r. kobiety ciężarne mają możliwość bezpłatnego przebadania się w kierunku zakażenia wirusem zapalenia wątroby C (HCV). Stanowią
Bardziej szczegółowoErysipelothrix rhusiopathiae. Włoskowiec różycy
Erysipelothrix rhusiopathiae Włoskowiec różycy Erysipelothrix rhusiopathiae Erysipelothrix rhusiopathiae po raz pierwszy wyizolowany przez Kocha w 1876. Do rodzaju Erysipelothrix należy tylko E. rhusiopathiae
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Bardziej szczegółowoKleszczowe zapalenie mózgu aktualne dane epidemiologiczne
:199 praca poglądowa Joanna Zajkowska Kleszczowe zapalenie mózgu aktualne dane epidemiologiczne Tick born encephalitis current epidemiological data Streszczenie: Wirus kleszczowego zapalenia mózgu (KZM)
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoZapalenia płuc u dzieci
Zapalenia płuc u dzieci Katarzyna Krenke Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Zapalenie płuc - definicja 1. Objawy wskazujące na ostre zakażenie (gorączka,
Bardziej szczegółowoWirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych
Wirusy 2018 aktualne dane dotyczące zagrożeń epidemicznych Dr med. Iwona Paradowska-Stankiewicz Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru Konsultant Krajowy w dziedzinie Epidemiologii Warszawa, 6
Bardziej szczegółowoANTYBIOTYKOTERAPIA W WYBRANYCH ZAKAŻENIACH
ANTYBIOTYKOTERAPIA W WYBRANYCH ZAKAŻENIACH Opracowały: dr n. med. Małgorzata Berezińska i dr n. med. Agnieszka Wolska PACIORKOWCOWE ZAPALENIE GARDŁA I MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH (angina paciorkowcowa) S.
Bardziej szczegółowoSugerowany profil testów
ZWIERZĘTA FUTERKOWE Alergologia Molekularna Rozwiąż niejasne przypadki alergii na zwierzęta futerkowe Użyj komponentów alergenowych w celu wyjaśnienia problemu wielopozytywności wyników testów na ekstrakty
Bardziej szczegółowoChoroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad?
.pl https://www..pl Choroba guzowatej skóry bydła: jakie jest zagrożenie dla polskich stad? Autor: mgr inż. Dorota Kolasińska Data: 1 lutego 2017 Choroba guzowatej skóry bydła (inaczej określana jako guzowata
Bardziej szczegółowoWewnątrzmaciczne zakażenie wirusem cytomegalii epidemiologia, diagnostyka, leczenie i zapobieganie
Powszechnoœæ patogenów odpowiedzialnych za wywo³anie zaka- eñ wewn¹trzmacicznych i ich wp³yw teratogenny stanowi¹ powa ny problem kliniczny i spo- ³eczny. Celem pracy by³o wielokierunkowe ukazanie problemu
Bardziej szczegółowo