Analiza możliwości wykorzystania chmur obliczeniowych w zarządzaniu zasobami IT firm transportowych

Transkrypt

1 SIERGIEJCZYK Mirosław 1 Analiza możliwości wykorzystania chmur obliczeniowych w zarządzaniu zasobami IT firm transportowych WSTĘP Coraz większa liczba polskich przedsiębiorstw, w tym transportowych, poszukuje oszczędności w obszarze infrastruktury teleinformatycznej. Usługi utrzymania serwerów czy aplikacji realizowane są przez firmy zewnętrzne w formie kolokacji urządzeń fizycznych wraz z ich serwisowaniem oraz dbałością o poprawne działanie. Często dochodzi do tego wsparcie od strony systemów operacyjnych, zarządzania siecią oraz bezpieczeństwem a nawet przejęcia od klienta aplikacji i ich utrzymanie. Potrzeba konsolidacji usług oraz automatyzacji i ich optymalizacji jest ważną transformacją w obszarze teleinformatyki. Oderwanie się od tradycyjnego modelu posiadania wszystkich zasobów w obrębie przedsiębiorstwa kształtuje trend dążenia do rozwiązań wirtualnych, dostępnych na żądanie, przez Internet, u zewnętrznego dostawcy usług. W ten sposób zrodziła się idea przetwarzania w chmurze, zwanego Cloud Computing, czyli modelu świadczenia usług przetwarzania danych. W Polsce istnieją już dostawcy serwerów wirtualnych, jednak mylnie nazywają swoje usługi przetwarzaniem w chmurze, gdyż faktycznie brakuje im pełnej automatyzacji dostarczanych usług, możliwej optymalizacji, łatwego zarządzania w postaci tworzenia nowych zasobów i usuwania tych niepotrzebnych, a na koniec funkcjonalności monitorowania i raportowania prawidłowego działania oraz wykorzystanych zasobów. Aby założenia Cloud Computing mogły zostać spełnione, dostawca usług musi posiadać infrastrukturę konwergentną z ujednoliconym zarządzaniem i pełną integracją dostępnych zasobów obliczeniowych, rozwiązań sieciowych oraz pamięci masowych, tworząc wirtualne i zautomatyzowane środowisko teleinformatyczne, którego stan monitorowany jest w czasie rzeczywistym, a mierzone faktyczne wykorzystanie puli zasobów pozwala na szacowanie przyszłego zapotrzebowania na rozbudowę i adresowanie dynamicznie zmieniającego się zapotrzebowania. Celem artykułu jest analiza architektury i usług Cloud Computing oraz przestawienie koncepcję przykładowej implementacji usług dostępnych obecnie w tej technologii i ocenę ich przydatności w firmie spedycyjnej. W końcowej będą przestawione istotne aspekty związane z przejściem na przetwarzanie w chmurze. 1. ANALIZA PRZETWARZANIA W CHMURZE - CLOUD COMPUTING Definicja chmury przybiera różne formy. Według amerykańskiej organizacji standaryzacyjnej NIST (National Institute of Standards and Technology) Cloud Computing to: Nowy model dostarczania i korzystania z zasobów informatycznych, takich jak zasoby obliczeniowe (serwerowe), magazynowanie danych, przepustowość sieci, a nawet aplikacje. Model cechuje się takimi funkcjami, jak samoobsługa na żądanie, duża elastyczność, taryfikacja usług (pay-as-you-use), implementacja puli zasobów i szeroki dostęp do sieci. Symbol chmury a później sam wyraz chmura został zapożyczony z telekomunikacji. Oznaczenia symboliczne w telekomunikacji określały głownie relacje połączeń sieciowych punkt-w-punkt. Od momentu pojawienia się usługi VPN (Virtual Private Networks) symbolem chmury oznaczano podział odpowiedzialności pomiędzy dostawcą i użytkownikiem [8]. Ostatecznie uznano, że symbol ten oznacza cały zestaw usług, serwerów, a w nowych rozwiązaniach również programy i całą infrastrukturę sieciową, o złożoności której końcowy użytkownik (odbiorca) nie musi wiedzieć. Odbiorca usług ma otrzymać jedynie wyniki 1 Wydział Transportu Politechnika Warszawska, ul. Koszykowa 75, Warszawa, msi@wt.pw.edu.pl 5694

2 zrealizowanych przez dostawców usług. Schemat połączenia od strony technicznej przedstawiono na rysunku 1. Rys. 1 Schemat połączenia użytkowników z usługami w chmurze [3] Cloud Computing, nazywany inaczej chmurą obliczeniową lub przetwarzaniem w chmurze jest modelem świadczenia usług przetwarzania danych, pozwalający na dostęp na żądanie, przez sieć Internet do puli zasobów (infrastruktury sieciowej, serwerowej, pamięci masowych, oprogramowania czy dodatkowych usług). Główną ideą jest dostarczanie niezbędnej funkcjonalności którą zapewnia oprogramowanie oraz infrastruktura systemowa i serwerowa w postaci usługi z możliwością rozliczania za faktycznie użyte zasoby takie jak moc obliczeniowa (cykle procesora, pamięć operacyjna), przestrzeń dyskowa, infrastruktura telekomunikacyjna (wielkość przesłanych przez Internet danych, parametry łączy) czy usługi dodatkowe jak kopie zapasowe, archiwizacja, zapory sieciowe. Zasoby te mogą być konfigurowane w zależności od potrzeb klienta oraz udostępniane na żądanie przy jego minimalnym zaangażowaniu. Dzięki takiej elastyczności odbiorca usługi pozbywa się dylematu nagłego braku wydajności jego zmieniającej się dynamicznie infrastruktury, wzrostu liczby użytkowników czy gromadzenia nadmiarowych zasobów serwerowych. W zależności od sposobu udostępniania zasobów usługi Cloud Computing można podzielić na trzy obszary [5]: Chmury publiczne (Public Cloud) - dostarczane przez zewnętrzne organizacje na zasadach ogólnej dostępności dla dowolnych klientów, dostępne przez Internet w trybie samoobsługi - Self- Service. Usługi te są najatrakcyjniejsze pod względem kosztów, gdyż infrastruktura potrzebna do ich świadczenia ulokowana jest w krajach najbardziej dogodnych dla dostawcy usług, nie zaś dla klienta. Dostęp do zasobów przez Internet w większości wypadków uniemożliwia określenie w jakim miejscu dane są faktycznie przetwarzane. Możliwa jest sytuacja gdzie maszyny wirtualne uruchomione w serwerowniach na terenie jednego kraju, składują dane na pamięciach masowych w innym. Zdarza się że zasoby wirtualne migrują pomiędzy różnymi ośrodkami przetwarzania danych w różnych krajach, nawet bez wiedzy klienta. Stwarza to duży problem dla przedsiębiorstw, gdzie polityki wewnętrzne oraz przepisy prawne zabraniają przetwarzania danych poza granicami własnego centrum danych, kraju czy regionu gospodarczego. Chmury prywatne (Private Cloud) - utworzone na potrzeby świadczenia usług jedynie w obrębie organizacji, np. przez wewnętrznego dostawcę w obrębie jego sieci wewnętrznej. Znalazły zastosowanie głównie w przedsiębiorstwach podlegających rygorystycznym przepisom prawa lub politykom wewnętrznym ograniczającym miejsce przetwarzanie danych. Świadczenie usług Cloud Computing na potrzeby wewnętrzne wiąże się w tym przypadku z budową własnej infrastruktury, oraz integracją z istniejącymi systemami teleinformatycznymi. Jest to jednocześnie najbardziej kosztowny z pośród trzech przedstawionych obszarów, gdyż oprócz kosztów inwestycyjnych, poniesione zostają koszty utrzymania całości środowiska. Przedsiębiorstwo zyskuje funkcjonalność automatyzacji 5695

3 procesów przygotowania systemów i wdrażania aplikacji, optymalizację wykorzystanych zasobów przy dynamicznie zmieniających się obciążeniach oraz pełną kontrolę nad całością rozwiązania, niemożliwą do uzyskania w chmurach publicznych. Chmury hybrydowe (Hybrid Cloud) - obszar w którym dane wrażliwe organizacji przetwarzane są w obrębie chmury prywatnej, zaś pozostałe usługi mniej wrażliwe na regulacje prawne, umiejscowione są w chmurze publicznej. Jest to połączenie wysokiego poziomu kontroli nad zasobami wewnętrznymi przetwarzanymi w obrębie infrastruktury przedsiębiorstwa, dodatkowej warstwy zabezpieczeń którą stanowią zapory sieciowe ograniczające ruch do Internetu z stosunkowo tanimi usługami chmury publicznej, wykorzystywanymi np. jako środowiska deweloperskie czy testowe, charakteryzujące się dużą zmiennością i krótkim czasem ich wykorzystania. 2. ISTOTA MODELU ŚWIADCZENIA USŁUG CLOUD COMPUTING Istotą usług Cloud Computing jest dostęp z Internetu do wspólnej puli zasobów obliczeniowych (serwery, pamięci masowe, sieci, oprogramowanie), które na żądanie mogą być szybko zrealizowane i dostarczone, redukując interakcję z usługodawcą najczęściej do obsługi prostego portalu klienta [6]. Do najważniejszych cech modelu usług można zaliczyć [2]: Elastyczność - możliwość przydzielania i zwalniania zasobów, które można nabyć lub zrezygnować z nich w dowolnej jednostce czasu. Klient jest rozliczany za faktyczne zużycie zasobów. Realizacja na żądanie - możliwość dostarczenia niezbędnych zasobów w możliwie najkrótszym czasie, zapewniając maksymalny poziom automatyzacji. Dostępność - natychmiastowa dostępność zasobów niezależnie od miejsca przebywania klienta. Zunifikowany sposób zarządzania oraz dostępu do usług. Skalowalność - dostawca usługi dysponuje zasobami fizycznymi i wirtualnymi które przydzielane są dynamicznie, w zależności od potrzeb klientów. Zastosowane mechanizmy monitorowania parametrów środowiska umożliwiają szacowanie zapotrzebowania na rozbudowę środowiska przy pomocy trendów zużycia zasobów przez klientów. Mierzalność - system pozwala na raportowanie wykorzystanych przez klienta zasobów oraz ich automatyczną optymalizację poprzez dokonywane pomiary względem tych elementów, które wpływają bezpośrednio na jakość oraz cenę świadczonej usługi (np. moc obliczeniową, zajętość przestrzeni dyskowych). Bezpieczeństwo - dostawca usługi odpowiada za aktualizacje bezpieczeństwa poszczególnych oferowanych elementów (systemy operacyjne, aplikacje, sygnatury IDS/IPS) a także za zapewnienie sprawnej infrastruktury sprzętowej o odpowiednich parametrach dostępności oraz wydajności. Licencje - koszty licencji usług pokrywa dostawca, zatem klient nie musi obawiać się czy znajdzie zastosowanie dla licencji które musiałby wykupić np. na potrzeby 3-miesięcznych testów. Pomimo wielu zalet, model usług Cloud Computing posiada także wady, które często wpływają na odrzucenie przez klientów tego typu współpracy z dostawcą rozwiązań. Główne z nich: Parametry SLA - dostawcy publicznych usług Cloud Computing nie gwarantują parametrów SLA oferowanych usług[1], tworzone jest złudzenie 100% dostępności, która w rzeczywistości nie jest możliwa do utrzymania przez dostawcę. Podobnie w przypadku niedostępności sieci, awarii serwera czy utraty danych, nie jest gwarantowany czas przywrócenia usługi po awarii. Lokalizacja - przetwarzanie w chmurze niesie za sobą rozmycie rzeczywistego miejsca przetwarzania danych. Nie ma pewności że uruchomiona aplikacja faktycznie znajduje się na serwerach w Polsce, a przetwarzane dane nie są składowane w innym kraju. Dlatego klienci decydują się na budowanie chmur prywatnych, często zlokalizowanych w jednym kraju, mieście czy serwerowni. Niestety nie są to już usługi tak atrakcyjne pod względem kosztów jak w przypadku chmury publicznej. 5696

4 Odpowiedzialność - po stronie dostawcy usług w chmurze publicznej brakuje zupełnie jego odpowiedzialności na wypadek awarii w postaci utraty danych, braku dostępu do sieci czy zasobów do przetwarzania danych [9]. Klient musi brać pod uwagę takie zagrożenia co często może wpływać na korzystanie z usług więcej niż jednego dostawcy w celu zapewnienia ciągłości działania, a także zabezpieczenia przed utratą danych. Gwarancja zasobów - Cloud Computing buduje u klienta złudzenie nieskończoności dostępnych zasobów, które w rzeczywistości współdzielone są przez wielu klientów, a nie jest zagwarantowane przydzielenie określonej mocy obliczeniowej przez dostawcę. W rezultacie może to doprowadzić do sytuacji, gdy więcej niż jeden klient pracujący na współdzielonych zasobach zechce je wykorzystać w 100%. W ten sposób wydajność obu klientów zostanie ograniczona do 50%, zaś dostawca nie poniesie odpowiedzialności za niewystarczające moce obliczeniowe. Bezpieczeństwo danych - W celu ograniczania kosztów dostawca usług nie przeprowadza testów spójności przechowywanych danych, polegając jedynie na sprzętowych rozwiązaniach redundancji danych RAID [9]. Po stronie klienta spoczywa problem czy przechowywane dane są spójne, przez co uruchomienie procesów weryfikacji takich danych generuje dodatkowe obciążenie wykupionej usługi, zwiększając jednocześnie koszt [10]. Podobnie jest z bezpieczeństwem danych, to klient musi zadbać aby były one odpowiednio szyfrowane, gdyż są one składowane na współdzielonych zasobach dyskowych. Opis i klasyfikacja terminologii dotyczącej chmur podlega ciągłej modyfikacji. Podstawowe dotąd terminy rozszerzane są o zbliżone znaczenia lub dzielone na kolejne szczegółowe fragmenty. Podstawą jest tu usługa, która może być świadczona przy użyciu różnego rodzaju warstw służących do różnych zastosowań. Poniże przestawiona jest podstawowa klasyfikacją warstw chmur obliczeniowych: Infrastruktura jako usługa (IaaS) Poziom działania tej usługi określany jest jako najniższy z uwagi na to, że klient otrzymuje od dostawcy minimalną liczbę gotowych funkcjonalności, a o pozostałe poziomy musi zadbać już we własnym zakresie. Ten poziom zapewnia podstawowe zasoby obliczeniowe tj.: procesory, pamięci operacyjne, pamięci masowe, komponenty sieciowe. Pozostałe potrzebne do uruchomienia danego projektu poziomy zarządzane są już przez klienta. Administratorzy decydują o wyborze i implementacji systemu operacyjnego, przydzielają systemom procesory, pamięć RAM oraz przestrzeń dyskową. Następnie tworzą odpowiednią konfiguracją sieciową zabezpieczoną oprogramowaniem antywirusowym oraz narzędziami typu firewall. W końcowym etapie programiści klienta instalują na przygotowanych systemach aplikacje i udostępniają je użytkownikom. Platforma jako usługa (PaaS) Ten model pozwala na udostępnienie klientowi platformy hostującej dla aplikacji, którym jest gotowe środowisko. Programiści klienta są jednak przez to ograniczeni do takiego środowiska programistycznego, jakie oferuje dostawca chmury. Przyszłe potrzeby klientów w zakresie wszelkiego rodzaju rozszerzenia aplikacji o kolejne dodatki platformy muszą być instalowane sukcesywnie, ponieważ nie zawsze usługodawca udostępnia od razu wszystkie funkcjonalności. Oprogramowanie jako usługa (SaaS) Jest to model świadczenia usług zdalnego dostępu do oprogramowania, w którym użytkownik wykorzystuje tylko odpowiednie aplikacje nie mając wpływu na system operacyjny, na którym są uruchomione aplikacje. Użytkownik nie ma też wpływu na infrastrukturę sieciową ani też na fizyczne urządzenia. Opłaty naliczane są jedynie za używanie aplikacji w danym przedziale czasowym. Aplikacje takie można wykorzystywać przez zadeklarowany czas rezygnując z nich w momencie utraty zainteresowania, dzięki czemu następuje natychmiastowe ustanie potrzeby ponoszenia kosztów. 5697

5 3. KONCEPCJA WDROŻENIA USŁUG CLOUD COMPUTING W ZARZĄDZANIU WYBRANĄ FIRMĄ SPEDYCYJNĄ Przedsiębiorstwo działające na rynku musi przede wszystkim skupić się na najważniejszych dla niego produktach. Jeżeli podstawową działalnością firmy jest spedycja, to oznacza, że firma powinna dorównywać wymaganiom klientów, a nawet je wyprzedzać. Musi być blisko nie tylko tych, którzy patrzą na usługi przez pryzmat już istniejących i powszechnie znanych usług, ale również wskazywać nowatorskie podejście dla innych. Aby to osiągnąć czasami trzeba oddać część zarządzania w ręce tych firm, które w swojej dziedzinie są pionierami w tym przypadku cześć zadań informatycznych aby nie dotrzeć w swoim rozwoju i swoich pomysłach do momentu, gdy zamiast rozwijać projekty czy wprowadzać nowe produkty, firma będzie zmuszona inwestować w kolejne serwery, infrastrukturę, oprogramowanie oraz dział IT. Wybrana firma należy do firm spedycyjnych działających w Europie środkowej. Firma posiada jedną główną siedzibę oraz pięć oddziałów, w tym trzy poza granicami kraju. Współpracuje z wieloma firmami z branży transportowej i FMCG, zarówno w kraju, jak i za granicą. Oprócz korzystania z usług prywatnych przewoźników posiada również własną flotę samochodów ciężarowych, których kierowcy wyposażeni są w urządzenia mobilne. Firma zatrudnia, także wielu mobilnych pracowników, którzy niezależnie od miejsca przebywania potrzebują mieć dostęp do zasobów sieciowym organizacji. Po zweryfikowaniu poszczególny procesów zachodzących w przykładowej firmie spedycyjnej można, że spośród podstawowych procesów związanych z zarządzaniem firmą do analizy pod kątem usprawnienia ich dzięki nowym usługom Cloud Computing wybrano: proces sprzedaży; proces zachowania ciągłości działania firmy; Proces sprzedaży Ilość ofert dla aplikacji CRM ciągle rośnie, a wybór konkretnej oferty może stawać się coraz trudniejszy. Aby dokonać jednoznacznego wyboru należałoby dokonać dalszej analizy związanej z kosztami adekwatnymi z posiadanymi zasobami finansowymi danej firmy. W przypadku dużej konkurencyjności jaka się wyłania podczas analizy ofert, ceny usług mogą być do siebie zbliżone, a szczegółowe koszty zależne od specyfiki danej firmy i stopnia późniejszego wykorzystania usług i zasobów. Kolejną analizę może dotyczyć poszukiwania dodatkowych szczegółowych korzyści lub też patrzeć przez pryzmat możliwych realizacji dodatkowych pomysłów wzbogacających ofertę sprzedaży usług spedycyjnych. W trakcie analizy da się jednak wyraźnie zauważyć tendencję wyróżniania ofert na tle innych konkurentów usług chmurowych szczegółami. Tendencja ta polega na powiązaniu z głównymi produktami dostawcy i właśnie to może ostatecznie zdecydować, która z usług po przejściu przez założone kryteria zostanie ostatecznie wybrana przez daną firmę. Przykładem usługi wsparcia procesu sprzedaży może być usługa Sales Cloud Salesforce.com [9], [11]. Na rysunku 2 przedstawiono przykładowy sposób realizacji usługi w modelu chmury dla procesu sprzedaży. Wdrożenie usługi przetwarzania w chmurze dla procesu sprzedaży będzie wymagało dokonania następujących czynności: Transformacja wszystkich potrzebnych danych o klientach, pośrednikach i agentach z obecnej bazy danych do bazy danych nowej usługi; Przystosowanie aplikacji do realiów funkcjonowania firmy spedycyjnej; Szkolenia z obsługi aplikacji dla agentów oraz pracowników obsługujących sprzedaż; Utworzenie raportów dla poszczególnych zespołów; Testy przedwdrożeniowe i pilotażowe. Wdrożenie usługi może przynieść poprawę funkcjonowania danego procesu jak pokazuje tabela

6 Usługa Sales Cloud Internet Centrala firmy spedycyjnej Pracownicy wsparcia sprzedaży Internet Internet Internet Pracownicy sprzedaży korporacyjnej Oddziały firmy spedycyjnej Pośrednicy Agenci sprzedaży pracujący w terenie Rys. 2. Schemat przetwarzania w chmurze dla procesu sprzedaży Tab. 1. Zmiany w realizacji procesu sprzedaży (opracowanie własne na postawie [9]) Funkcja w procesie Realizacja bez chmury Realizacja w chmurze sprzedaży Dostęp do istotnych elementów procesu sprzedaży Dane dostępne tylko w oddziale Dane dostępne w trybie online oraz offline Dostęp to bazy kontaktów i poleceń Informacje o płatnościach klienta Dostęp do aktualnych informacji i oferty usługowej Uzyskiwanie bieżących statystyk sprzedaży własnej Multimedialne prezentowanie produktu i usług Polecenia i kontakty w wersji papierowej na formularzu klienta Możliwość wykonania wydruku przed spotkaniem Informacje dostępne po wizycie w biurze (np. 2 razy na miesiąc) Wyliczenia dostępne u przełożonego danego agenta telefonicznie lub mailowo Prezentacje multimedialne odtwarzane z pamięci urządzeń mobilnych tj. tablet, notebook Bieżący dostęp do kontaktów i rejestracja poleceń w bazie Stały dostęp przez aplikację Informacje dostępne w module informacji i usług Wyliczenia dostępne bezpośrednio po zatwierdzeniu sprzedaży Prezentacje multimedialne pobierane i odtwarzane z aplikacji Korzyści te są bardzo wymierne, ponieważ dotyczą tych aspektów, które dały się wyszczególnić w trakcie analizy funkcjonowania procesu sprzedaży jako wady i problemy jeszcze przed wdrożeniem jako usługa Cloud Computing. 5699

7 Proces zachowania ciągłości działania firmy Usługi wykonywania kopii danych zapewniające szybkie odtworzenie struktury systemów i danych świadczone są na wysokim poziomie. Spośród trzech wybranych usług dwie nie do końca odpowiadały wymaganiom bezpiecznego przetwarzania danych oraz pewności szybkiego przywrócenia systemów do pracy. Konieczność odtworzenia systemów operacyjnych na innego rodzaju maszynie, może być konieczna w przypadku całkowitego zniszczenia sprzętu firmy. Biorąc pod uwagę ciągle zmieniające się modele maszyn potrzeba taka jest jak najbardziej uzasadniona. Przykładem usługi zachowania ciągłości działania firmy może być usługa Backup Exec.cloud firmy Symantec [9],[12]. Realizacja procesu zachowania ciągłości działania firmy poprzez usługę w modelu przetwarzania w chmurze obrazuje rysunek 3. Usługa Backup Internet Centrala firmy spedycyjnej SERWERY ZASOBY SIECIOWE Serwery firmy spedycyjnej Pracownicy działu IT ZASOBY DYSKOWE Rys. 3. Ilustracja przetwarzania w chmurze dla procesu zachowania ciągłości działania Wdrożenie usługi przetwarzania w chmurze dla procesu zachowanie ciągłości działania firmy może przebiegać wg następującego scenariusza: Uporządkowanie i wyselekcjonowanie danych przeznaczonych do przeniesienia; Ustalenie priorytetów i harmonogramów kopii bezpieczeństwa; Utworzenie procedur wykonywania i weryfikowania kopii bezpieczeństwa oraz odtwarzania po awarii; Wykonanie całościowej pierwszej kopii i przeniesienie jej do usługi w chmurze; Nadzorowanie i raportowanie procesu tworzenia kopii zapasowych. Wdrożenie usługi może przynieść poprawę funkcjonowania procesu zachowanie ciągłości działania. Nie wszystkie części mogą być poprawione dzięki chmurze, ponieważ już są wystarczające, jak na przykład szyfrowanie kopii bezpieczeństwa tutaj pożądany poziom powinien być wcześniej zapewniony. Zmiany w realizacji procesu zachowanie ciągłości działania firmy z uwzględnieniem rozwiązania przetwarzania chmurze przedstawiono w tabeli 2. Zabezpieczenie firmy na wypadek katastrofy, realizowane w chmurze wymaga pewnych środków zapobiegawczych przed jego wdrożeniem. Kwestią najważniejszą jest bezpieczny transfer i przechowywanie danych, sposób autentykacji użytkowników (czy jedynie poprzez hasło, czy dostawca usługi oferuje jakiś rodzaj autentykacji dodatkowej) oraz spełnianie przez dostawcę wymogów prawnych. 5700

8 Tab. 2. Zmiany w realizacji procesu zachowanie ciągłości działania firmy(opracowanie własne na postawie [9]) Funkcja procesu Realizacja bez chmury Realizacja w chmurze zachowanie ciągłości działania Wykonywanie kopii bieżących danych oraz ich odzyskiwanie Odtworzenie pojedynczego serwera po jego całkowitej awarii Odtworzenie całej infrastruktury serwerów po awarii Kopie danych z urządzeń mobilnych Szyfrowanie kopii zapasowych Możliwość selektywnego odtwarzania danych Lokalne banki danych szybkie tworzenie i odzyskiwanie kopii danych Możliwe odtworzenie na innym urządzeniu Możliwe tylko w przypadku posiadania nadmiarowego sprzętu (1:1) podstawowy i rezerwowy Możliwe tylko jako lokalne kopie Możliwe lokalnie lub na nośnikach Możliwe Dane synchronizowane z chmurą, odzyskiwanie uzależnione od posiadanego łącza internetowego Możliwe odtworzenie na innym urządzeniu lub maszynie wirtualnej Możliwe na rezerwowym sprzęcie lub na serwerach wirtualnych Synchronizacja szyfrowana do chmury Możliwe zarówno kopii jak i transferu Możliwe 4. ZALETY I WADY PRZEJŚCIA NA PRZETWARZANIE W CHMURZE Poznanie zalet i wad często początkuje powstanie potrzeby nowego spojrzenia na funkcjonowanie przedsiębiorstwa i chęć choćby teoretycznego zastosowania takich rozwiązań w celu poszukiwania dogodnych dla siebie korzyści. Nowe rozwiązania, jak i było w przypadku przetwarzania w chmurze, nastawione były głównie na przyniesienie korzyści a pokazywanie ich szerokiemu gronu odbiorców miało spowodować przyciągnięcie dużej ilości klientów. Prawdopodobnie, dlatego zauważalnych jest więcej zalet niż wad przejścia na przetwarzanie w chmurze. Należy jednak przy tym pamiętać, że niektóre wady mogły się jeszcze nie ujawnić. Do najważniejszych zalet można zaliczyć: Zmniejszenie awaryjności systemów oraz ograniczenie utraty danych; Wyrównuje szansę w tej dziedzinie małych i dużych podmiotów, co prowadzi do poprawy jakości oferowanych usług oraz szybszego wzrostu gospodarczego; Przyczynia się do wzrostu efektywności ekonomicznej działów IT; Oszczędność czasu na ewentualne rozbudowy istniejących środowisk, reorganizację działającej struktury, instalacje, które mogłyby wydłużać cały proces; Oszczędność czasu na organizowaniu lokalizacji zapasowej w przypadku awarii; Oszczędność czasu na zarządzanie infrastrukturą i ciągłe doskonalenie wiedzy we wszystkich płaszczyznach rozpoczynając od płaszczyzny fizycznej. Dzięki czemu pracownicy i menadżerowie mogą skupić się na realizacji kluczowych aspektów działalności operacyjnej, a nie na zmartwieniach czy wydajność sprzętu oraz stabilność działania będzie odpowiednia; Ograniczenie kosztów informatycznych przedsiębiorstwa poprzez opłaty tyko za wykorzystywane zasoby; Oszczędność kosztów na miejsce biurowe i brak konieczności wynajmowania miejsca na serwerownię oraz zabezpieczenia jej funkcjonowania. Z kolei do istotnych wad usług przetwarzania w chmurze można zaliczyć: 5701

9 Przekazanie kontroli nad pewną częścią firmowego systemu informatycznego firmie zewnętrznej; Konieczność ciągłego monitorowania stosunku korzyści ekonomicznych do ponoszonego poziomu ryzyka; Łącza dostępowe umożliwiające korzystanie z tych usług muszą posiadać parametry zgodne z wymaganiami i zaleceniami usługodawcy. Ponadto często dodatkowym wymaganiem dotyczącym połączenia do chmury jest dodatkowe łącze od innego dostawcy na wypadek awarii lub w celu zbalansowania obciążenia sieciowego. Niektóre usługi udostępniane są w ściśle określonym pakiecie, przez co klient nie może zrezygnować z nieużywanych funkcji aplikacji i jest zobligowany do zapłaty za cały pakiet. Z kolei w sytuacji gdy dana funkcjonalność jest ograniczona i przystosowana do większej ilości klientów, może nie zawierać możliwości rozbudowy i przystosowania do specyficznych wymagań danego klienta. WNIOSKI W pracy scharakteryzowano metody przetwarzania w chmurze i dokonano analizy usług przetwarzania w chmurze w celu podjęcia próby zastąpienia dotychczasowych schematów przetwarzania informacji w organizacjach nową technologią. Wybrano i przeanalizowano usługi oparte na chmurach publicznych oraz opracowano koncepcję wdrożenia wybranych usług w wybranej firmie spedycyjnej. W wyniku realizacji pracy można stwierdzić, że nie wszystkie procesy muszą zostać unowocześnione głównie ze względu na ich specyficzny charakter jak zachowanie informacji biznesowych w tajemnicy, czy konieczność indywidualnego podejścia do każdego z przypadków co utrudnia uogólnienie metody zarządzania i jej realizację jako usługi w chmurze. Te zaś procesy, których specyfika na to pozwala mogą być realizowane z wykorzystaniem chmur obliczeniowych. Taki sposób przetwarzania pozwoli na usprawnienia zarządzania poszczególnymi częściami i często może przyczynić się do zmniejszenia kosztów. Sposób udostępniania aplikacji, zwłaszcza w modelu SaaS, wydaje się być w przypadku firmy spedycyjnej najbardziej odpowiednim. Aby poprawnie dokonać wyboru konkretnej usługi nalazłoby przetestować jej funkcje i oferowaną pomoc techniczną. Zaleta nowych usług, jak w przypadku usług Cloud Computing jest to, że dostawcy usług udostępniają wersje próbne lub darmowe okresy testowe, które warto wykorzystać do sprawdzenia ergonomii pracy na aplikacjach w usługach funkcjonujących oraz do przetestowania działania funkcji bezpieczeństwa oraz autoryzacji. Kwestią najważniejszą jest bezpieczny transfer i przechowywanie danych, sposób autentykacji użytkowników (czy jedynie poprzez hasło, czy dostawca usługi oferuje jakiś rodzaj autentykacji dodatkowej) oraz spełnianie przez dostawcę wymogów prawnych. Dzięki przetwarzaniu w chmurze, opcji ochrony danych i procesów na wypadek katastrofy jest dużo więcej i dają one znaczne oszczędności oraz umożliwiają małym i średnim firmom mieć dostęp do metod wcześniej dostępnych jedynie dla dużych organizacji dając wymierne korzyści. Streszczenie Potrzeba konsolidacji usług oraz automatyzacji i ich optymalizacji jest ważną transformacją w obszarze teleinformatyki. Coraz większa liczba przedsiębiorstw, w tym transportowych, poszukuje oszczędności w obszarze infrastruktury teleinformatycznej. Pojawienie się nowego paradygmatu świadczenia usług informatycznych Cloud Computing, zupełnie zmienia dotychczasowy model zarządzania zasobami IT. Firmy nie ponoszą nakładów na własną infrastrukturę informatyczną, lecz korzystają z tej wynajętej za pośrednictwem sieci. W artykule przedstawiono istotę usług przetwarzania w chmurze. Scharakteryzowano sposoby udostępniania zasobów usługi Cloud Computing. Opisano sposoby i możliwości wykorzystania chmur obliczeniowych w zależności od ich rodzajów i przeznaczenia. Opracowano koncepcję przykładowej implementacji usług dostępnych obecnie w tej technologii i ocenę ich przydatności w firmie spedycyjnej. W końcowej części przeanalizowano zalety i wady przejścia na przetwarzanie w chmurze. 5702

10 Analysis of the possibilities of using cloud computing in the management of IT resources of transports companies Abstract The need to consolidate services as well as their automation and optimization is an important transformation in the field of ICT. An increasing number of companies, including forwarding companies, is looking for savings in the area of ICT infrastructure. The appearance of a new paradigm of computing services Cloud Computing, completely changes the existing model of IT management. Companies do not invest in their own infrastructure, but use of the leased through a network. The paper presents the essence of cloud computing services and characterized ways to share the resources of Cloud Computing services. There are described methods and possibilities of the use of cloud computing depending on their type and purpose. There is also presented the elaborated concept of an exemplary implementation of the services available in this technology and assess their suitability for a forwarding company. In the final section are examined the advantages and disadvantages of the transition to cloud computing. BIBLIOGRAFIA 1. Cloud Standards Customer Council. Practical Guide to Cloud Service Level Agreements Łapiński K., Wyżnikiewicz B.: Raport Cloud Computing - wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarkę Polski. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Warszawa Mateos, A., & Rosenberg, J. Chmura obliczeniowa - rozwiązania dla biznesu, s Materiały Konferencji GigaCon. Cloud Computing.Warszawa Praca zbiorowa. Hybrid Clouds. The Best of Both Worlds. NSK Inc. Boston Praca zbiorowa. Security Guidance for Critical Areas of Focus in Cloud Computing. v3.0. Cloud Security Alliance Redakcja Szpor G.: Internet Cloud Computing. Przetwarzanie w chmurach. Wyd. C.H. Beck Siergiejczyk M.: Zagadnienia realizacji wirtualnych sieci prywatnych dla spółek kolejowych. Logistyka nr 3/2009. Poznań Wygas A.: Analiza i ocena przydatności wybranych usług Cloud Computing do potrzeb usprawnienia zarządzania firmą ubezpieczeniową. Praca dyplomowa (kierownik pracy Siergiejczyk M.) Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania. Warszawa,