CZY MIESZKAŃCY MOGĄ BYĆ KOPRODUCENTAMI USŁUG PUBLICZNYCH?

Transkrypt

1 CZY MIESZKAŃCY MOGĄ BYĆ KOPRODUCENTAMI USŁUG PUBLICZNYCH? Ewa Stokłuska Kraków, r. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

2 Specyfika sektora usług publicznych Często zajmuje się kwestiami, co do których: ludzie mają silne i często sprzeczne poglądy dotyczące tego, jak powinno się tymi kwestiami zająć wkład własny obywateli jest decydującym czynnikiem w sukcesie bądź porażce usługi mają tak wiele powiązanych przyczyn, że trudno by jeden rodzaj usługi był w stanie je rozwiązać Usługi publiczne są kontrowersyjne ponieważ postrzegane symbolizują wzajemne zaangażowanie w sprawy najważniejsze dla obywateli. Wyłączanie ludzi z wpływu na sposób organizacji usługi, może podważyć prawomocność stosowanych rozwiązań.

3 Specyfika sektora usług publicznych (2) Przejście od lokalnej kontroli sektora usług w stronę scentralizowanych systemów Instytucjonalny dystans pomiędzy dostarczycielami i odbiorcami usług Niewykorzystanie zasobów tkwiących w samych obywatelach, np. jeśli chodzi o dodatkowe formy wsparcia, motywację do samorealizacji pewnych działań Tendencja do uzależniania się od zewnętrznych źródeł świadczeń, brak zachęty do kreatywności i samowystarczalności

4 Specyfika sektora usług publicznych (3) Usługi publiczne stały się tak sprawne w dostarczaniu usług do ludzi, że nie radzą sobie w dostarczaniu ich wraz z ludźmi. Wyzwaniem jest stworzenie usług publicznych, w ramach których urzędnicy i obywatele mogą współpracować.

5 Wyzwania globalne Kryzys gospodarczy i cięcia w obszarze usług publicznych Wzrost oczekiwań wobec usług publicznych Niedostatki rozwiązań wniesionych z sektora prywatnego są dobra, których nie dostarczy nam w satysfakcjonującej ilości i jakości rynek Starzenie się społeczeństw i inne nowe wyzwania społeczne -> m.in. wzrost zapotrzebowania na usługi opiekuńcze

6 Wyzwania dla sektora usług publicznych Coraz większe skomplikowanie sektora UP ryzyko wzrostu kosztów oceny potrzeb i planowania dostarczania usług bez gwarancji, że usługi będą spełniać potrzeby odbiorców Angażowanie ludzi w proces ustalania, jaki rodzaj wsparcia może być dla nich najlepszy i skąd miałoby ono pochodzić, staje się coraz ważniejszym elementem zapewniającym to, że owoce pracy instytucji publicznych będą trafiać do tych, którym te instytucje służą. Partycypacja w obszarze usług publicznych

7 KOPRODUKCJA

8 Założenia Potrzeby ludzi są skuteczniej spełniane, gdy oni sami są zaangażowani, we współpracy z profesjonalistami w dziedzinie świadczenia usług, w dążenie do zaspokojenia owych potrzeb. Odbiorcy często odgrywają kluczową role w procesie rozwiązywania problemów. Aktorami w tym podejściu są sami beneficjenci usług, ich rodziny, grupy społeczne, do których należą, lokalni przedsiębiorcy współpracujący z profesjonalnymi dostawcami usług, w tym instytucjami zarządzającymi poszczególnymi działami usług publicznych.

9 Koprodukcja to Próba odpowiedzi na wyzwanie budowania społeczeństwa bardziej samowystarczalnego, a mniej zależnego od instytucji państwowych w zakresie budowania jakości życia Praca na rzecz połączenia potencjału i zasobów samych osób, które są użytkownikami końcowymi usług Współudział w projektowaniu i decydowaniu o ostatecznym kształcie usług, w tym bezpośrednie zaangażowanie w ich świadczenie Pole do innowacji i racjonalnego wykorzystania zasobów lokalnych Odwołanie do mechanizmów tzw. core economy, opartej na relacjach wzajemności i poczuciu zobowiązania, odnoszącej się m.in. do relacji wymiany świadczonych w ramach rozmaitych struktur społecznych, np. w rodzinie, pomiędzy sąsiadami

10 Definicja koprodukcji Dostarczanie usług publicznych w partnerskiej i wzajemnościowej relacji w gronie profesjonalistów, odbiorców usług, ich rodzin i sąsiadów(new economics foundation) Współdziałanie sektora publicznego i obywateli w lepszym wykorzystywaniu wzajemnych zasobów na rzecz lepszych rezultatów i wzrostu skuteczności usług (Governance International) Dostarczanie usług publicznych w partnerskiej i wzajemnościowej relacji pomiędzy profesjonalistami, użytkownikami usług i ich bliskimi, co sprawia że same usługi i zaangażowani w nie aktorzy stają się skuteczniejszymi motorami zmiany społecznej(nesta)

11 This is not about consultation or participation except in the broadest sense. The point is not to consult more, or involve people more in decisions; it is to encourage them to use the human skills and experience they have to help deliver public or voluntary services. It is, according to Elizabeth Hoodless at Community Service Volunteers, about broadening and deepening public services so that they are no longer the preserve of professionals or commissioners, but a shared responsibility, both building and using a multi-faceted network of mutual suport. new economics foundation (2008) Co-production: A manifesto for growing the core economy

12 Zasady Zakorzenienie we wspólnocie - geograficznej, grupowej, rodzinnej, interesu i wpływ wspólnoty na egzekwowanie odpowiedzialności od członków. Samoorganizacja nieformalna lub strukturyzowana, np. przez organizację społeczną zakorzenioną w danej społeczności. Wybór usług z potencjałem do angażowania usługobiorców Możliwe formy: - spółdzielnie (np. Taff Housing w Cardiff) - stowarzyszenia (np. szkoły społecznościowe) - środowiskowe sieci wsparcia, np. dla skazanych, wychodzących z uzależnień (np. Shared Lives, Expert Patients) * banki czasu * długofalowy wolontariat

13 Jak to może wyglądać Dodatkowe formy usług: - coaching i doradztwo - wsparcie innych w podobnej sytuacji (peer support) - nauka zarządzania sobą i dbania o siebie Interwencja w kulturę świadczenia usług publicznych: wpisanie w sposób zarządzania usługami możliwości bycia wysłuchanym, zarówno dla usługobiorców i usługodawców -> wzajemny wpływ na zmianę perspektywy

14 Przykłady Wielka Brytania: kooperatywy świadczące opiekę nad dziećmi, społecznościowe usługi zdrowotne, social housing i mieszkalnictwo spółdzielcze Dania: spółdzielcze przedsiębiorstwa wytwórstwa energii Szwecja: kooperatywy przedszkolne (np. zakładane w gronie współpracowników) Japonia: kooperatywy medyczne US: youth jury system sądowniczo-wychowawczy dla młodzieży

15 There are 124 medical cooperatives in Japan. Saitami medical cooperative with 46,000 members, a hospital, 3 health clinics and a dental clinic with a turnover of $3,000,000. They place great emphasis on healthy living and preventive health measures within a very participative user oriented environment, for example, selfassessment equipment in hospital waiting area where members can check weight and blood pressure as well as Han groups (study circles) for health promotion.

16 Wyzwania koprodukcji Dodatkowe wymagania wobec świadczeniobiorców, którzy polegają na usługach, ALE: stawia ich w pozycji aktywnych aktorów a nie biernych odbiorców Konieczność umiejętnego zarządzania obciążeniami poszczególnych osób zaangażowanych w taki proces Ryzyko wykorzystania modelu do faktycznego wycofywania się państwa z istotnych obszarów usług i rozmycia odpowiedzialności za jakość usług (koprodukcja vs. samoświadczenie) Zróżnicowanie tych samych usług dla odbiorców w różnych społecznościach odejście od pełnego uniwersalizmu

17 Wyzwania Przekracza standardowe granice instytucjonalnych rozwiązań w zakresie dostarczania usług m.in. wymaga większej elastyczności Wymaga przeorientowania zlecania usług w kierunku nastawienia na rezultaty, a nie jedynie wskaźniki liczbowe Wypracowanie skutecznych sposobów pomiaru rezultatów działań Problem skalowalności rozwiązań -> raczej powtarzalność podejścia do mobilizacji zaangażowania niż odwzorowywania modelu realizowania usługi Rezygnacja z części władzy i kontroli po stronie profesjonalnych dostawców usług/instytucji

18 Efekty Skuteczniejsze wykorzystanie ograniczonych zasobów Rozbudowa sieci wsparcia i kapitału społecznego Zakorzenienie instytucji w społeczności Zachęta do działań samopomocowych Większe zaangażowanie pracowników Uzmysłowienie sobie potencjalnych zysków z osobistego zaangażowania, może zachęcać do poświęcania swojego czasu na rzecz rozwoju usług Związki pomiędzy etosem wspólnotowym a produktywnością Podniesienie zadowolenia z jakości usług

19 Co może zrobić samorząd Wytypować usługi, które mogłyby najbardziej zyskać na szerszym zaangażowaniu obywateli Opracować narzędzia dające mieszkańcom i pracownikom sektora usług wpływ na kształt tych usług, m.in. poprzez współdecydowanie o wydatkowaniu środków, szczegółowych formach realizacji usługi, wyznaczenie obszarów realizacji części usługi w formie osobistego zaangażowania na rzecz innych członków społeczności Zachęcać do budowy partnerstw międzysektorowych, np. w ramach konkursów ofert na realizację zadań publicznych Zmieniać kulturę organizacyjną podległych sobie instytucji w stronę większego otwarcia na głos i zaangażowanie usługobiorców

20 Dziękuję za uwagę. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ