Korporacje transnarodowe

Transkrypt

1 Korporacje transnarodowe

2 KORPORACJA - definicja według P. Dickensa: organizacja, która koordynuje działalność produkcyjno-handlową (różnych jednostek, w różnych krajach) z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje UNCTAD (źródło danych statystycznych): jest spółką posiadającą bądź nie posiadającą osobowości prawnej, która składa się z macierzystych korporacji oraz ich zagranicznych spółek córek (ang. foreign affiliates)

3 BIZ greenfield tworzenie oddziałów (branches) firmy macierzystej tworzenie przedsiębiorstw siostrzanych stowarzyszonych (affiliates) przejmowanie przedsiębiorstwa zagranicznego (już istniejącego) i sprawowanie nad nim pełnej kontroli, a także fuzje przedsiębiorstw

4 Struktura korporacji transnarodowej Przedsiębiorstwo macierzyste: kontroluje aktywa przedsiębiorstw zagranicznych. Filia zagraniczna: podmiot mający swą siedzibę w kraju innym niż przedsiębiorstwo macierzyste, w stosunku do którego inwestor zachowuje prawo uczestniczenia w zarządzaniu.

5 Formy organizacyjne filii zagranicznych Przedsiębiorstwo zależne (subsidiaries) - inwestor zagraniczny posiada pow. 50% udziałów uprawniających do głosowania Przedsiębiorstwo siostrzane (affiliates) - inwestor zagraniczny posiada od 10 do 50% udziałów uprawniających do głosowania Oddział (branches) nie posiada osobowości prawnej w kraju lokaty, jest to podmiot w pełni zależny od inwestora zagranicznego posiadają osobowość prawną w kraju lokaty

6 Korporacja międzynarodowa?

7 Struktura KMN przykład Ericsson'a

8 Formy internacjonalizacji przedsiębiorstwa w układzie fazowym wg H. G. Meissnera 100% Kapitał i management w kraju Eksport Przekazanie licencji Franchising Joint venture Filia zagraniczna Zakład produkcyjny Spółka córka Kapitał i management za granicą 100%

9 Franczyza (ang. franchising) System sprzedaży towarów, usług poprzez udzielenie praw (i przyjęcie obowiązków) poprzez zawarcie umowy franczyzy: franczyzodawca (ang. franchisor) nazwa handlowa znak towarowy metoda prowadzenia działalności gospodarczej, wiedza techniczna, system postępowania inne prawa własności intelektualnej franczyzobiorca (ang. franchisee) obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z jego koncepcją bezpośrednie lub pośrednieświadczenia finansowe na koniec 2006 roku w Polsce 20,6 tys (PROFIT)

10 Joint Venture Przedsiębiorstwo z udziałem kapitału zagranicznego wspólne przedsięwzięcie rodzaj przedsiębiorstwa (spółki z o.o. lub akcyjnej). Wspólny wkład i podział zysków bądź strat Dla konkretnego celu bądź dłuższej współpracy Celem jest często chęć wejścia na rynek zagraniczny Rynek ropy i gazu ziemnego trzyletnie zwolnienie z podatku dochodowego

11 Alianse strategiczne jest umową zakładającą współpracę dwóch lub więcej firm Formalne Nieformalne RODZAJE AS: Umowy o realizacji wspólnego projektu Umowy o wyposażaniu i wytwarzaniu (OEM) Umowy licencyjne Franchising Joint Ventures Udziały kapitałowe Wymiana udziałów 5 spostrzeżeń McKinsley & Co. Inc Alianse są bardziej skuteczne wówczas gdy chodzi o wejście do zbliżonych (powiązanych) biznesów lub na nowe rynki geograficzne. Rzadko sprawdzają się alianse między korporacjami silną i słabą (nieudana próba pomiędzy GM a Fiatem). Skuteczne alianse charakteryzuje zdolność do wychodzenia poza początkowe cele i oczekiwania partnerów. Większe są szanse powodzenia tych aliansów, w których istnieje równy podział własności. Choć w ostateczności liczy się struktura własności, lecz posiadanie możliwości zarządzania. Większość aliansów (ponad trzy czwarte) aliansów kończyła swoje istnienie poprzez nabycie jednego z partnerów przez centralę drugiego.

12 Fuzje i przejęcia Fuzja - Mergers łączenie się niezależnych przedsiębiorstw, które dzielą się swoimi zasobami dla osiągnięcia wspólnych celów. W wyniku połączenia powstaje nowe przedsiębiorstwo. fuzja pozioma łączenie się spółek podobnego rodzaju fuzja pionowa łączenie się spółek będących w relacji klientdostawca fuzja tworząca konglomerat połączenie przedsiębiorstw z różnych branż w celu utworzenia wielobranżowego k. Przejęcie Acqusitions lub Takeover jest to nabycie takiej liczby akcji jednego przedsiębiorstwa przez drugie, która daje możliwość kontrolowania. przejęcie przyjazne przejęcie wrogie W odróżnieniu od fuzji, po przejęciu nadal istnieją obydwa podmioty gospodarcze

13 Przykładowe przejęcia w sektorze IT w 2006 roku: Microsoft 14 firm, w tym Whale Communications za 75 milionów dolarów, Oracle i KPN 13 firm, IBM 12 firm, Alcatel zakupił Lucent za ponad 11 miliardów dolarów, Cisco przejął firmę Scientific-Atlanta za 5,3 miliarda dolarów, HP zakup Mercuty Interactive za 4,5 miliarda USD, Google 7 firm, w tym serwis YouTube. pozyskanie technologii pozyskanie pracowników (support) Publikacje warte polecenia: C. Zając, Społeczne i organizacyjne problemy przejęć i fuzji przedsiębiorstw, W. Frąckowiak, Fuzje i przejęcia przedsiębiorstw.

14 GDP/Revenue $ millions 1 United States 11,667,515 2 Japan 4,623, Indonesia 257,641 3 Germany 2,714, Saudi Arabia 250,557 4 United Kingdom 2,140, Norway 250, France Italy China Spain Canada India Korea, Rep. Mexico Australia Brazil Russian Federation Netherlands Switzerland Belgium Sweden Turkey Austria Wal-Mart Stores BP Exxon Mobil Royal Dutch/Shell Group 2,002,582 1,672,302 1,649, , , , , , , , , , , , , , , , , , , Denmark Poland South Africa Greece General Motors Finland Ireland DaimlerChrysler Toyota Motor Ford Motor Portugal Thailand Hong Kong, China Iran, Islamic Rep. General Electric Total Argentina Chevron ConocoPhillips AXA Allianz Malaysia 243, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,776

15 Miejsce korporacji w roku Nazwa korporacji Kraj/Siedziba Przychód w roku 2002 Kraje o porównywalnym dochodzie PNB w miliardach USD 1 12 WalMart USA Austria ExxonMobil USA Turcja General Motors USA Dania BP Wielka Brytania Norwegia Ford Motor USA Polska /30 Dailmler-Chrysler USA, Niemcy Arabia saudyjska Royal Dutch/Shell Wielka Brytania Finlandia General Electric USA RPA Toyota Japonia Grecja Citigroup USA Tajlandia Mitsubishi Japonia Indonezja Mitsui&Co. Japonia Portugalia ChevronTexaco USA 99.6 Iran TotalFinaElf Francja 94.3 Wenezuela Nippon Telegraph Japonia 93.4 Izrael Itochu Japonia 91.1 Singapur Allianz Niemcy 85.9 Egipt IBM USA 85.8 Kolumbia ING Group Holandia 82.9 Irlandia Volkswagen A.G. Niemcy 79.2 Filipiny 78.7

16 Indeks transnacjonalizacji Wykorzystywany do oceny stopnia umiędzynarodowienia korporacji. Średnia wskaźników: udziału aktywów zaangażowanych za granicą w ogólnej wartości aktywów, udziału zagranicznej sprzedaży w łącznej sprzedaży, udziału zagranicznego zatrudnienia w całkowitym zatrudnieniu korporacji.

17 Firmy z mniejszych krajów są bardziej zinternacjonalizowane!!!

18 Motywy zaangażowania międzynarodowego

19 Struktura podmiotowa firm w Europie w 2006 r. Razem działa ok mln firm 92% to mikroprzedsiębiorstwa (0-9) 7% to firmy małe (10-49) 1% to firmy średnie (5-249) 0.2% to firmy duże (250+) Firma w Europie zatrudnia średnio 7 osób

20 TEORIE

21 Tradycyjne podejście Koncentracja na działalności wielkich korporacji międzynarodowych i ich roli w gospodarce światowej Firma rozwija się najpierw na rynku krajowym i już jako dojrzała podejmuje próby ekspansji międzynarodowej (eksport, produkcja, licencje, itp.)

22 Teoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB) Eklektyczna teoria J.H. Dunninga (paradygmat OLI) ukoronowaniem dorobku teoretycznego (O) Ownership advantages (L) Location advantages (I) Internalization advantages

23 O - Ownership wielkość i pozycję przedsiębiorstwa, możliwość dywersyfikacji produkcji i specjalizacji, wyposażenie przedsiębiorstwa w zasoby materialne (tzw. przewagi statyczne), ewentualnie posiadana pozycja monopolistyczna, patenty w zakresie technologii produkcji i organizacji, innowacje produktowe i procesowe, znaczne wydatki na badania i rozwój, posiadany know-how i marka handlowa, sprawny system organizacji i marketingu, wysoki poziom wyszkolenia pracowników, tzw. przewagi dynamiczne

24 L - Location ceny czynników produkcji, ich jakość i wydajność, wielkość (i chłonność) rynków zbytu i rynków czynników produkcji, koszty transportu i komunikacji, rządowa polityka handlowa, zwłaszcza w odniesieniu do importu, polityka tworzenia odpowiedniego klimatu inwestycyjnego (ulgi fiskalne i inne bodźce finansowe, specjalne strefy ekonomiczne, programy pomocowe) infrastruktura (transportowa, telekomunikacyjna, informacyjna, prawna), bliskość kulturowa i psychiczna (język, uwarunkowania społeczne, zwyczaje handlowe), istnienie wyspecjalizowanych branżowych skupisk działalności badawczej i produkcyjnej (aglomeracje, klastry).

25 I - Internalization uniknięcie kosztów prawnej ochrony patentowej, większa swoboda w polityce cenowej poprzez możliwość wykorzystania cen transferowych, uniknięcie bądź wykorzystanie interwencjonizmu państwowego (cła, kontyngenty, różnice stawek podatkowych, bodźce dla inwestorów), kontrola źródeł podaży oraz warunków sprzedaży zasobów (włącznie z wiedzą techniczną), kontrola rynków zbytu, wzajemne subsydiowanie między filiami jako realizacja strategii konkurencyjnej możliwość, w związku z tym zachowania najwyższej jakości oferowanych produktów.

26

27

28 Istota teorii eklektycznej J.H. Dunninga Kierunki i formy ekspansji międzynarodowej są wypadkową: Źródeł zmonopolizowanej przewagi konkurencyjnej firmy Atrakcyjności lokalizacyjnej poszczególnych krajów i regionów Korzyści internalizacji

29 Motywy podejmowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych Można wyróżnić cztery podstawowe cele podjęcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych: poszukiwanie rynku (market seeking) związane z chęcią zdobycia nowych rynków zbytu, poszukiwanie zasobów (resource seeking) motywowane chęcią wykorzystania tańszych bądź lepszych zasobów naturalnych i surowców. poszukiwanie efektywności (efficiency seeking) podejmowane celem osiągnięcia niższych kosztów produkcji poszukiwanie aktywów strategicznych (strategic asset seeking) nastawione na wzmocnienie posiadanych przewag własnościowych. Według: J. H. Dunning, The eclectic paradigm as an envelope for economic and business theories of MNE activity, International Business Review, April 2000, vol 9, s.164

30

31 Rola wielkich korporacji transnarodowych 500 największych koncernów kontroluje Około połowy handlu światowego Ponad 90 % wartości zagranicznych inwestycji bezpośrednich Około 80% wydatków na B+R Przeogromny wpływ na kształtowanie nowoczesnych systemów zarządzania i organizacji działalności gospodarczej Wpływy polityczne? Zorganizowana, planowa działalność w oparciu o posiadany potencjał

32

33 Klub Rzymski Raporty Klubu, przekładane na wiele języków (także pol.), przygotowywane przez zespoły wybitnych uczonych, wywoływały ogólnoświatową dyskusję. Pierwszy raport pt. Granice wzrostu (1972) zawierał pesymistyczną prognozę losów ludzkości: zakładając dalszy szybki wzrost liczby ludzi, zużywanie zasobów i zanieczyszczenieśrodowiska, przewidywał totalną katastrofę. Aby jej uniknąć, należy zahamować przyrost naturalny i zatrzymać rozwój gospodarczy.

34

35

36

37

38

39