Podstawowe zasady ustroju Rzeczypospolitej

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Podstawowe zasady ustroju Rzeczypospolitej"

Jerzy Janiszewski
6 lat temu
Przeglądów:

1 Podstawowe zasady ustroju Rzeczypospolitej

2 Podstawowe zasady ustroju w systematyce Konstytucji RP Pierwszy rozdział Konstytucji RP, zatytułowany Rzeczpospolita, określa podstawowe zasady ustroju RP. Pozostałe rozdziały Konstytucji stanowią konkretyzację tych ogólnych zasad.

3 Katalog podstawowych zasad ustroju Zasada suwerenności Narodu. Zasada niepodległości i suwerenności Państwa. Zasada demokratycznego państwa prawnego. Zasada społeczeństwa obywatelskiego. Zasada podziału władz. Zasada społecznej gospodarki rynkowej. Zasada przyrodzonej godności człowieka.

4 Zasada suwerenności Narodu Wynika z art. 4 Konstytucji, zgodnie z którym władza zwierzchnia w RP należy do Narodu. Suwerenem jest Naród, a nie np. absolut (w Średniowiecznej Europie mówiono, że władza pochodzi od Boga) czy określona grupa społeczna (w Polsce Ludowej władza należała do ludu pracującego miast i wsi ). Zasada ta podkreśla podmiotowość obywateli (nieokreślone pojęcie Naród w praktyce oznacza obywateli posiadających prawa wyborcze).

5 Naród sprawuje władzę: bezpośrednio (poprzez referendum) oraz poprzez przedstawicieli (wybranych w wyborach). Odpowiadają temu pojęcia: demokracji bezpośredniej oraz demokracji pośredniej.

6 Zasada niepodległości i suwerenności Państwa Wynika z kilku artykułów Konstytucji (przede wszystkim art. 5). Niepodległość oznacza odrębny byt państwowy RP (np. Polska w okresie tzw. Królestwa Kongresowego nie była niepodległa). Suwerenność oznacza zdolność państwa do samodzielnego decydowania o jego polityce wewnętrznej i zagranicznej (np. Polska Ludowa suwerenna nie była).

7 Pojęcie demokratycznego państwa prawnego Państwo prawne to takie państwo, w którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach wyznaczonych przez prawo. Demokratyczne państwo prawne to takie państwo, w którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach wyznaczonych przez prawo, a ponadto prawo to chroni wartości, powszechnie kojarzone z demokracją (prawo nie ma dowolnej treści).

8 Demokratyczne państwo prawne to takie państwo, w którym przede wszystkim: władza sprawowana jest przez demokratycznie wybranych przedstawicieli narodu, organy władzy działają na podstawie i w granicach prawa, na straży praw i wolności stoją niezawisłe sądy, chronione są prawa i wolności człowieka i obywatela.

9 Zasada demokratycznego państwa prawnego w Polsce Przed uchwaleniem Konstytucji RP z 1997 r., Trybunał Konstytucyjny wyciągał z zasady demokratycznego państwa prawnego liczne pod-zasady (np. prawo do sądu, prawo do życia, prawo do prywatności). W Konstytucji RP z 1997 r. owe pod-zasady zostały osobno zapisane. Ciągle jednak zasada demokratycznego państwa prawnego stanowi źródło zasad szczegółowych.

10 Zasady wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego Zasady przyzwoitej legislacji: zakaz działania prawa wstecz, nakaz zachowania vacatio legis, zasada ochrony praw nabytych, zasada określoności i przejrzystości prawa. Zasada proporcjonalności.

11 Podsumowując: Zasada demokratycznego państwa prawnego ma w Polsce podwójne znaczenie: określa charakter naszego państwa oraz jest źródłem zasad szczegółowych, nie zapisanych odrębnie w Konstytucji RP.

12 Zasada społeczeństwa obywatelskiego Społeczeństwo demokratycznego państwa prawnego to społeczeństwo obywatelskie, składające się ze świadomych, aktywnych obywateli, mogących grupowo występować w ochronie ich interesów, z uwzględnieniem pluralizmu (możliwości popierania różnych, nawet nawzajem sprzecznych poglądów i postaw).

13 Płaszczyzny funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego Polityczna (możliwość tworzenia i przystępowania do partii politycznych). Zawodowa (możliwość tworzenia i przystępowania do związków zawodowych i związków pracodawców). Terytorialna (przynależność do samorządu terytorialnego). Informacyjna (istnienie wolnych środków masowego przekazu). Religijna (możliwość istnienie w Polsce różnych kościołów i związków wyznaniowych).

14 Zasada podziału władzy Wynika z art. 10 Konstytucji. Pochodząca od Narodu władza dzieli się na: ustawodawczą (Sejm i Senat), wykonawczą (Rada Ministrów, Prezydent RP) i sądowniczą (sądy i trybunały). Niektóre organy państwowe nie mieszczą się w tym podziale (np. Rzecznik Praw Obywatelskich, Najwyższa Izba Kontroli).

15 Zasada społecznej gospodarki rynkowej (art. 20) Polska gospodarka jest gospodarką rynkową, której filarami są: własność prywatna i swoboda działalności gospodarczej. Polska gospodarka rynkowa jest społeczną gospodarką rynkową, co oznacza m.in. że państwo powinno być mediatorem w sporach wynikających z funkcjonowania rynku (np. między pracodawcami a pracownikami, między konsumentami a przedsiębiorcami).

16 Zasada przyrodzonej godności człowieka Przyrodzona godność człowieka jest źródłem praw i wolności człowieka i obywatela.

Podobne dokumenty

PODSTAWOWE ZASADY USTROJU RZECZYPOSPOLITEJ

PODSTAWOWE ZASADY USTROJU RZECZYPOSPOLITEJ PODSTAWOWE ZASADY USTROJU W SYSTEMATYCE KONSTYTUCJI RP Pierwszy rozdział Konstytucji RP, zatytułowany Rzeczpospolita, określa podstawowe zasady ustroju RP. Pozostałe