Elektoraty partii o przeszlosci - oceny rzadów -

Transkrypt

1 Elektoraty partii o przeszlosci - oceny rzadów - Majac do wyboru powrót do zycia w socjalizmie lub zycie w dzisiejszej Polsce, 74% wyborców - przede wszystkim: UW (90%) i AWS (84%) - wybraloby czasy obecne. Co piaty, wolalby cofnac sie do sytuacji, jaka miala miejsce przez ostatnie dziesiec - dwadziescia lat Polski Ludowej. Chec powrotu do tamtego okresu najczesciej deklarowali wyborcy PSL (niemal co trzeci). Okres PRL jedna trzecia wyborców ocenila pozytywnie, zas negatywnie - przeszlo polowa. Krytyczne opinie wyrazali najczesciej wyborcy UW (73%), AWS (72%) i ROP (68%). Zas przeciwne poglady dominowaly jedynie w elektoracie SLD. Podzielone byly zdania elektoratu PSL. Nieco gorzej - niz ocena PRL - wypadlo podsumowanie rzadów PZPR - tylko 14% pytanych stwierdzilo, ze zrobila ona wiecej dobrego niz zlego (wsród osób zamierzajacych glosowac na PSL odsetek ten byl dwukrotnie wyzszy). Przeciwnego zdania bylo 40% badanych (przede wszystkim wyborców AWS - 60%, UW - 51% i ROP - 47%). W przekonaniu 38% respondentów PZPR zrobila tyle samo zlego co dobrego (poglad ten najczesciej wyrazali wyborcy SLD - 50%). W okresie rzadów solidarnosciowych zmienilo sie na lepsze - uwaza 61% wyborców. Dwa razy mniej osób bylo przeciwnego zdania. Zadowolenie z polityki prowadzonej przez ówczesne wladze wyróznialo przede wszystkim wyborców UW (80%), ale takze AWS (73%) i ROP (69%). O zmianie na gorsze w tamtym okresie w wiekszosci mówi elektorat PSL (52%). Podzielone opinie maja wyborcy SLD. Od czasu objecia wladzy przez koalicje SLD/PSL w Polsce zmienilo sie na lepsze - mówi 54% pytanych. Zmiany na gorsze zauwaza 33% wyborców. Zdecydowanie najlepiej o zmianach w latach wypowiadali sie wyborcy UW. Takze elektorat AWS i ROP czesciej niz inni pozytywnie ocenil ówczesne przemiany. Polityka rzadów solidarnosciowych zostala w wiekszosci negatywnie oceniona przez wyborców PSL. Podzielone opinie panowaly wsród osób deklarujacych poparcie dla SLD. Zdecydowana wiekszosc pytanych (63%) uwaza, ze koalicja SLD/PSL nie wywiazala sie ze swych obietnic przedwyborczych. W opinii 11% wyborców - wywiazaly sie oba ugrupowania, 7% - twierdzi, ze tylko SLD, a 3% - ze tylko PSL. Wsród elektoratu SLD 31% uwaza, ze wywiazaly sie obie partie, zdaniem 20% - tylko SLD, a w opinii 27% - zadna z rzadzacych partii. Wyborcy PSL najczesciej uwazali, ze oba ugrupowania nie zrealizowaly gloszonych postulatów, a o tym, ze zrealizowalo je PSL mówi 15%. Najbardziej krytyczni sa wyborcy AWS i ROP - po 82% z nich twierdzi, ze ani SLD ani PSL nie wywiazaly sie ze swych obietnic. Warszawa, pazdziernik 1997 OBOP Sp. z o.o., ul. Dereniowa 11, Warszawa, tel. (0-22) , , fax , obop@obop.com.pl,

2 Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowan zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania zródla. * * * Niespelna tydzien przed wyborami parlamentarnymi przeprowadzilismy na zlecenie I Programu TVP badanie 1, którego celem byla analiza elektoratów partyjnych pod katem ich stosunku do spraw ustrojowych, przeszlosci oraz wplywu róznych wydarzen, jakie mialy niedawno miejsce w Polsce, na zachowania wyborcze. Wyniki te zostaly przedstawione w czasie programu Wieczór Wyborczy. Przekazujemy Panstwu druga czesc zaprezentowanych wówczas wyników. Przypomnijmy, ze pierwsza dotyczyla stosunku wyborców do róznych modelów panstwa. Obecnie zajmiemy sie opiniami wyborców na temat ich opinii o blizszej i dalszej przeszlosci - czasach PRL, rzadach solidarnosciowych oraz ostatnim okresie wladzy koalicji SLD/PSL. Przypomnijmy, ze zaprezentowane tu wyniki dotycza tych osób, które zadeklarowaly gotowosc wziecia udzialu w wyborach i mialy sprecyzowane preferencje. W szczególowych zestawieniach uwzglednilismy partie, które wprowadzily swoich przedstawicieli do Sejmu (pominieto Mniejszosc Niemiecka). Wyborcy UP, KPEiR, KPEiR RP, UPR, NChD BdP - ze wzgledu na niewielkie liczebnosci w próbie - zostali wlaczeni do kategorii inne partie. Miniona epoka - opinie elektoratów Zdecydowana wiekszosc badanych majac do wyboru powrót do zycia w socjalizmie - takim jaki byl - lub zyc w Polsce dzisiejszej nie chcialaby powrotu do sytuacji, jaka miala miejsce jeszcze dwadziescia lat temu. Zycie w Polsce Ludowej wybralby co piaty. Akceptacja dzisiejszej rzeczywistosci nieco wieksza jest wsród osób, które zdecydowane byly wybierac swoich przedstawicieli do Parlamentu niz wsród ogólu doroslej ludnosci Polski. 1 Sondaz Osrodka Badania Opinii Publicznej z na zlecenie I Programu TVP. Zbadano 1024 Polaków od 18 roku zycia. Dopuszczalny blad dla takiej wielkosci próby nie przekracza +/-3,1% przy wiarygodnosci oszacowania równej 95%. Na potrzeby komunikatu przeanalizowano opinie 682 uprawnionych do glosowania Polaków, którzy 2

3 GDYBY MIAL(A) PAN(I) DO WYBORU POWRÓCIC DO ZYCIA W SOCJALIZMIE TAK, JAK TO WYGLADALO PRZEZ OSTATNIE DZIESIEC - DWADZIESCIA LAT POLSKI LUDOWEJ, CZY ZYC W POLSCE DZISIEJSZEJ, TO CO BY PAN(I) WYBRAL(A)? wyborcy partii ogól Polaków zycie w socjalizmie takim jaki byl 19% 21% zycie w Polsce dzisiejszej 74% 68% trudno powiedziec 7% 11% Terazniejszosc najbardziej odpowiada wyborcom UW (90%) i AWS (84%) - w tych grupach - okres realnego socjalizmu jest najsilniej odrzucany (czasy te wybraloby odpowiednio 8% do 11%). Natomiast najwieksza nostalgia za miniona epoka cechuje elektorat PSL (socjalizm wybraloby 31% z nich). GDYBY MIAL(A) PAN(I) DO WYBORU POWRÓCIC DO ZYCIA W SOCJALIZMIE, TAK JAK TO WYGLADALO PRZEZ OSTATNIE DZIESIEC, DWADZIESCIA LAT POLSKI LUDOWEJ, CZY ZYC W POLSCE DZISIEJSZEJ, TO CO BY PAN(I) WYBRAL(A)? ogólem 7% 19% 74% PSL SLD ROP AWS UW inna 31% 62% 7% 22% 10% 20% 8% 11% 5% 8% 2% 28% 63% 9% zycie w socjalizmie w dzisiejsze Polsce trudno powiedziec 68% 72% 84% 90% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Wsród wyborców partii, które nie weszly do Parlamentu, lata Polski Ludowej szczególnie chetnie wybieraliby wyborcy obu ugrupowan emeryckich - Krajowego Porozumienia Emerytów i Rencistów Rzeczypospolitej oraz Krajowej Partii Emerytów i Rencistów. Natomiast przeszlosc najsilniej odrzucany byl przez elektorat Narodowo Chrzescijansko Demokratycznego Bloku dla Polski. * zadeklarowali gotowosc wziecia udzialu w wyborach i mieli sprecyzowane preferencje wyborcze. Dopuszczalny blad dla takiej liczebnosci nie przekracza +/-3,7%. 3

4 Podsumowujac okres PRL, jedna trzecia badanych ocenila go pozytywnie, a negatywnie - nieco ponad polowa. Nieco bardziej krytyczni pod tym wzgledem sa decydujacy sie na glosowanie niz ogól Polaków - z których czesc nie zamierzala korzystac ze swych praw wyborczych. Jednoczesnie w tej ostatniej grupie czesciej pojawial sie brak jednoznacznych opinii o tym jak oceniac czasy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. JAK OGÓLNIE RZECZ BIORAC OCENIL(A)BY PAN(I) OKRES PRL? wyborcy partii ogól Polaków dobrze 33% 34% zle 56% 51% trudno powiedziec 11% 15% Oceny pozytywne nad negatywnymi zdecydowanie przewazaly jedynie wsród elektoratu SLD (55% do 33%). Podzielone byly zdania wyborców PSL (48% do 47%). Czasy PRL najkrytyczniej ocenione zostaly przez osoby zamierzajace wówczas glosowac na UW (73%), AWS (72%), a takze ROP (68%). JAK OGÓLNIE RZECZ BIORAC OCENIL(A)BY PAN(I) OKRES PRL? ogólem 11% 33% 56% pozytywna negatywna trudno powiedziec SLD PSL ROP UW AWS inna 5% 7% 10% 12% 11% 17% 18% 20% 22% 33% 37% 45% 48% 47% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 55% 68% 73% 72% 4

5 Wsród ugrupowan, które nie weszly do Sejmu - tak jak w poprzednim pytaniu - najlepsze opinie o czasach PRL panuja wsród przede wszystkim wyborców Krajowego Porozumienia Emerytów i Rencistów Rzeczypospolitej, Krajowej Partii Emerytów i Rencistów, a takze Unii Pracy. Elektorat Bloku dla Polski i Unii Prawicy Rzeczypospolitej nie róznil sie zasadniczo od ogólu pytanych - zdecydowana wiekszosc z nich krytycznie ocenila tamten okres historii Polski. * W ogólnej ocenie okresu PRL zawieraja sie wspomnienia ludzi dotyczace zarówno ich zycia osobistego, jak i stosunek do minionego systemu. Aby oddzielic te dwie sprawy, zapytalismy respondentów, jak oceniliby niemal pólwiecze rzadów PZPR. Okazuje sie, ze w tym przypadku pozytywnych ocen bylo przeszlo dwukrotnie mniej niz w przy ocenie okresu PRL - zaledwie jedna siódma badanych uwaza, ze formacja ta zrobila wiecej dobrego niz zlego. Przeciwnego zdania jest niemal trzykrotnie wiecej osób. Podobny odsetek osób uwaza, ze rachunek korzysci i strat wyrównuje sie. CZY PANA(I) ZDANIEM PZPR PRZEZ 50 LAT RZADÓW W PANSTWIE ZROBILA WIECEJ DOBREGO CZY ZLEGO? wyborcy partii ogól Polaków wiecej dobrego 14% 14% wiecej zlego 40% 35% tyle samo zlego co dobrego 38% 39% trudno powiedziec 8% 12% Podobnie jak wczesniej - ta czesc osób, która wybierala sie do glosowania i miala sprecyzowane preferencje, jest pod wzgledem oceny minionego pólwiecza bardziej krytyczna niz ogól spoleczenstwa. 5

6 CZY PANA(I) ZDANIEM PZPR PRZEZ 50 LAT RZADÓW W PANSTWIE ZROBILA WIECEJ DOBREGO CZY ZLEGO? ogólem PSL SLD ROP 8% 9% 8% 7% 8% 14% 22% 20% 22% 27% 40% 38% 42% 38% wiecej dobrego wiecej zlego tyle samo zlego co dobrego trudno powiedziec 50% 47% AWS UW inne 2% 7% 8% 10% 8% 20% 25% 34% 37% 38% 51% 60% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Rzady PZPR byly najlepiej oceniane przez wyborców PSL (27% ocen pozytywnych) oraz SLD (20%). Relatywnie duze zadowolenie z polityki prowadzonej przez ówczesne wladze wyróznialo takze wyborców obu ugrupowan emeryckich oraz UP. Negatywne opinie na temat skutków sprawowania rzadów przez komunistów najsilniej akcentowali wyborcy AWS (60% ocen negatywnych). Podobne nastawienie - lecz juz nieco slabiej - cechowalo osoby deklarujace glosowanie na UW (51%) i ROP (47%). Wsród krytyków poprzedniego systemu znalezli sie takze wyborcy BdP. Rzady solidarnosciowe - ocena zmian Przemiany, jakie nastapily w Polsce w latach , a wiec w czasie trwania rzadów solidarnosciowych, wiekszosc badanych ocenila pozytywnie. O zmianach na gorsze mówi dwukrotnie mniej osób. Respondenci, którzy na tydzien przed wyborami deklarowali zamiar uczestnictwa w nich i wiedzieli na kogo glosowac, nieco czesciej niz ogól spoleczenstwa mówili o poprawie sytuacji w tamtym okresie. W tej drugiej grupie - czesciej niz wsród wyborców - pojawial sie brak zdania o skutkach prowadzonej 6

7 wówczas polityki. CZY W POLSCE W OKRESIE RZADÓW SOLIDARNOSCIOWYCH, MIEDZY 1989 A 1993 R., OGÓLNIE RZECZ BIORAC ZMIENILO SIE W NASZYM KRAJU NA LEPSZE CZY NA GORSZE? wyborcy partii ogól Polaków na lepsze 61% 56% na gorsze 29% 29% trudno powiedziec 10% 15% CZY W POLSCE W OKRESIE RZADÓW SOLIDARNOSCIOWYCH, MIEDZY 1989 A 1993 R., OGÓLNIE RZECZ BIORAC ZMIENILO SIE NA LEPSZE, CZY NA GORSZE? ogólem 10% 29% 61% na lepsze na gorsze trudno powiedziec UW AWS ROP SLD PSL inne 9% 11% 80% 10% 9% 12% 11% 11% 17% 19% 31% 37% 46% 45% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 52% 58% 69% 73% Okres rzadów solidarnosciowych zdecydowanie najlepiej zostal oceniony przez elektorat UW (80% ocen pozytywnych). Korzystniej niz inni mówili o nim takze wyborcy AWS (73%) i ROP (69%). Podobne nastawienie wyróznialo równiez zwolenników UPR. Glosy dezaprobaty przewazaly natomiast wsród osób, które zamierzaly popierac PSL (o zmianach na gorsze mówi 52% sposród nich). Podzielone opinie panowaly w elektoracie SLD (46% mówi o zmianach na lepsze, a 45% - na gorsze), który jednak - w porównaniu z ogólem badanych - cechowal sie relatywnie duzym krytycyzmem wobec skutków reform prowadzonych przez ekipe solidarnosciowa. Ówczesne przemiany nie znalazly takze wielu entuzjastów wsród osób, deklarujacych zamiar glosowania na KPEiR RP. Wyborcy o ustepujacej ekipie rzadzacej 7

8 Polowa pytanych, podsumowujac dzialalnosc koalicji SLD/PSL stwierdzila, ze od czasu objecia przez nia wladzy w Polsce zmienilo sie na lepsze. Zdaniem co trzeciego - sytuacja pogorszyla sie. Mozna zauwazyc, ze efekty dzialan odchodzacej koalicji zostaly ocenione nieco gorzej niz poprzedzajacych ja rzadów formacji solidarnosciowej. Tak jak i w tamtym przypadku korzystniejsze opinie na ten temat panuja wsród wyborców niz ogólu populacji. WE WRZESNIU 1993 R., W WYNIKU WYBORÓW WLADZE ZDOBYLY SLD I PSL. CZY OD TAMTEJ PORY W POLSCE ZMIENILO SIE - OGÓLNIE RZECZ BIORAC - NA LEPSZE CZY NA GORSZE? wyborcy partii ogól Polaków na lepsze 54% 49% na gorsze 32% 31% trudno powiedziec 14% 20% Zmiany, które nastapily w wyniku rzadów koalicji SLD/PSL zdecydowanie najlepiej ocenili wyborcy SLD (87% ocen pozytywnych). Duzo gorzej - ale mimo wszystko nieco lepiej niz przez ogól - wypadlo podsumowanie ich dzialalnosci przez elektorat koalicyjnego PSL (o zmianach na lepsze mówi 61% z nich, a na gorsze - 30%). Natomiast odwrotne do tych opinie deklarowali wyborcy AWS (odpowiednio 34% do 48%). WE WRZESNIU 1993 R. W WYNIKU WYBORÓW WLADZE ZDOBYLY SLD I PSL. CZY OD TAMTEJ PORY W POLSCE ZMIENILO SIE - OGÓLNIE RZECZ BIORAC - NA LEPSZE, CZY NA GORSZE? ogólem 14% 32% 54% na lepsze na gorsze trudno powiedziec SLD PSL ROP UW AWS inne 87% 6% 7% 61% 30% 9% 49% 37% 14% 45% 33% 22% 34% 48% 18% 37% 49% 14% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 8

9 Zadowolenie z polityki prowadzonej przez ostatnie cztery lata wyróznialo wyborców KPEiR. Opinie elektoratu UP nie róznily sie zasadniczo od ogólu pytanych. Z kolei negatywne oceny tego okresu przewazaly wsród wyborców BdP, a takze - UPR i KPEiR RP. * W ramach podsumowania dzialalnosci ustepujacej koalicji, poprosilismy badanych, aby odpowiedzieli, czy w ich przekonaniu, rzadzace SLD i PSL wywiazaly sie ze swych obietnic przedwyborczych, czy tez nie. Zdecydowana wiekszosc badanych stwierdzila, ze zadno z tych ugrupowan nie zrealizowalo zapowiadanych w 1993 r. postulatów. Zaledwie co dziewiaty uznal, ze obie partie wypelnily swoje zobowiazania. Wsród pozostalych, nieco wiecej osób przychylalo sie do opinii, ze wywiazalo sie tylko SLD niz PSL. CZY PANA(I) ZDANIEM - OGÓLNIE BIORAC - RZADZACA OBECNIE KOALICJA SLD/PSL WYWIAZALA SIE, CZY RACZEJ NIE, ZE SWOICH OBIETNIC PRZEDWYBORCZYCH? wyborcy partii ogól Polaków tak, wywiazaly sie oba ugrupowania - SLD i PSL 11% 9% wywiazalo sie tylko SLD 7% 5% wywiazalo si e tylko PSL 3% 3% nie wywiazaly sie ani SLD ani PSL 63% 60% trudno powiedziec 16% 23% Wyborcy niemal wszystkich - poza SLD - ugrupowan, które weszly do Parlamentu (w tym takze elektorat wspólrzadzacego PSL), w zdecydowanej wiekszosci stwierdzili, ze zadna z partii rzadzacych nie wywiazala sie ze swych przedwyborczych obietnic. Opinie takie zadeklarowalo po 82% wyborców AWS i ROP, 70% - UW i 63% - PSL. Natomiast wsród osób, które zamierzaly poprzec SLD odsetek ten wynosil 27%. Nieco czesciej - 31% - elektorat ten twierdzil, ze wywiazaly sie oba ugrupowania, a co piaty twierdzil, ze tylko SLD. Dla porównania, wsród wyborców PSL, o realizacji zapowiadanych postulatów przez oba ugrupowania mówilo 9%, a realizacji obietnic skladanych przez swoja partie - 15%. 9

10 CZY PANA(I) ZDANIEM - OGÓLNIE BIORAC - RZADZACA OBECNIE KOALICJA SLD/PSL WYWIAZALA SIE, CZY RACZEJ NIE, ZE SWOICH OBIETNIC PRZEDWYBORCZYCH? ogólem SLD 3% 3% 7% 11% 16% 20% 19% 27% 31% 63% oba ugrupowania tylko SLD tylko PSL ani SLD ani PSL trudno powiedziec PSL UW ROP AWS inne 9% 0% 15% 13% 6% 4% 1% 19% 4% 0% 2% 12% 3% 1% 2% 12% 7% 7% 1% 18% 63% 70% 67% 82% 82% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Wywiazywanie sie z obietnic wyborczych przez SLD i PSL ostalo krytycznie ocenione przez wyborców BdP i UPR. Czesciej niz inni, o realizacji obietnic przez SLD mówili respondenci zamierzajacy glosowac na UP. Opinie elektoratów obu ugrupowan emeryckich nie róznily sie zasadniczo od przecietnych, mozna tylko dodac, ze wyrazenie opinii w tej sprawie sprawilo im troche wiecej trudnosci niz pozostalym. 10

11

12

13

14

15

16