Dyslipidemie Dr hab. med. prof. nadzw. Małgorzata Lelonek

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dyslipidemie Dr hab. med. prof. nadzw. Małgorzata Lelonek"

Maja Wilczyńska
8 lat temu
Przeglądów:

1 Dyslipidemie Dr hab. med. prof. nadzw. Małgorzata Lelonek 1

2 Klasyfikacja dyslipidemii 2 1. Hipercholesterolemia a) pierwotna (najczęściej uwarunkowana genetycznie) hipercholesterolemia rodzinna rodzinny defekt apolipoproteiny B100 hipercholesterolemia wielogenowa b) wtórna 2. Aterogenna dyslipidemia 3. Zespół chylomikronemii

genetycznie) hipercholesterolemia rodzinna rodzinny defekt

3 Hipercholesterolemia 3 Zwiększone stężenie cholesterolu LDL w osoczu >115mg/dl (3 mmol/l). Stężenie LDL-C >3 mmol/l występuje u blisko 60% dorosłych Polaków.

4 Hipercholesterolemia wtórna 4 Główne przyczyny zwiększenia stężenia LDL: niedoczynność tarczycy zespół nerczycowy przewlekła niewydolność nerek choroby wątroby przebiegające z cholestazą leki (progestageny, GKS, inhibitory proteazy)

nerczycowy przewlekła niewydolność nerek choroby wątroby

6 Pacjenci bardzo wysokiego ryzyka z chorobą wieńcową, z chorobą tętnic obwodowych, z cukrzycą, z przewlekłą niewydolnością nerek, z wynikiem SCORE 10 Pacjenci wysokiego ryzyka z istotnym czynnikiem ryzyka takim jak rodzinne zaburzenia lipidowe lub ciężkie nadciśnienie tętnicze, z wynikiem SCORE 5 a < 10 Pacjenci pośredniego ryzyka SCORE 1 a < 5 Pacjenci niskiego ryzyka SCORE < 1

czynnikiem ryzyka takim jak rodzinne zaburzenia lipidowe lub ciężkie nadciśnienie tętnicze, z

7 LDL cel terapeutyczny

9 Leczenie hipercholesterolemii 9 Postępowanie niefarmakologiczne -Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych <7% -Spożycie cholesterolu całkowitego <200mg/dl Postępowanie farmakologiczne (mono- lub politerapia) - statyny -żywice jonowymienne -ezetymib

-Spożycie cholesterolu całkowitego <200mg/dl Postępowanie

10 Statyny (1) 10 Inhibitory reduktazy HMG-CoA-kluczowego enzymu w rodukcji cholesterolu. Dodatkowo korzystne działania: poprawa czynności śródbłonka, stabilizacja blaszki miażdżycowej, ograniczenie odczynu zapalnego w ścianie naczynia, efekty przeciwzakrzepowe i profibrynolityczne, zmniejszenie stresu oksydacyjnego, Zmniejszają ryzyko incydentów wieńcowych, udaru mózgu i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u osób z rozwiniętą ChNS i bez ChNS, u chorych na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze.

zapalnego w ścianie naczynia, efekty przeciwzakrzepowe i profibrynolityczne, zmniejszenie stresu oksydacyjnego, Zmniejszają

11 Statyny-dawkowanie 11 Atorwastatyna 10-80mg/dobę Fluwastatyna 20-80mg/dobę Lowastatyna 20-80mg/dobę Prawastatyna 10-40mg/dobę Simwastatyna 5-80mg/dobę Rosuwastatyna 5-40mg/dobę

12 Przeciwskazania i działania niepożądane statyn (1) 12 Przeciwwskazania: 1. czynna lub przewlekła choroba wątroby-aktywność aminotransferaz przekraczająca górną granicę normy>3-krotnie 2. ciąża Działania niepożądane 1. wzrost aktywności aktywności aminotransferaz: a) 0,5-2% leczonych, b) zależy od dawki leku, c) zwykle wraca do wartości wyjściowej po redukcji dawki, d) może nie wzrosnąć ponownie po zwiększeniu dawki lub zastosowaniu innej statyny.

13 Przeciwwskazania i działania niepożądane statyn (2) 13 miopatia: a) <0,2% leczonych b) bolesność lub tkliwość mięsni oraz zwiększenie aktywności CK c) rzadko: ciężkie zapalenie mięśni, mogące doprowadzić do rabdomioloizy, mioglobinuriii, ostrej martwicy nerek d) czynniki zwiększające ryzyko miopatii: wiek, upośledzona czynność nerek, niedoczynność tarczycy, zapalenie mięśni, okres okołooperacyjny, nadużywanie alkoholu, leki (fibraty, azole, makrolidy, cyklosporyna, takrolismus, amiodaron, werapamil, digoksyna, doustne antygoagulanty, inhibitory proteazy HIV, leki przeciwdepresyjne, leki przciwhistaminowe, benzodiazepiny, kwas nikotynowy)

czynność nerek, niedoczynność tarczycy, zapalenie mięśni, okres okołooperacyjny, nadużywanie alkoholu, leki (fibraty, azole, makrolidy, cyklosporyna,

14 Dyslipidemia aterogenna 14 Współistnienie zwiększonego stężenia TG, małego stężenia HDL i nieprawidłowych cząsteczek LDL ( małych gęstych LDL ). 1. stężenie TG>150mg/dl (>1,7mmol/l) 2. stężenie HDL<40mg/dl (<1,0mmol/l) u mężczyzn i <46mg/dl (<1,2mmol/l) u kobiet.

gęstych LDL ). 1. stężenie TG>150mg/dl (>1,7mmol/l) 2.

15 Dyslipidemia aterogenna 15 Postępowanie: 1. niefarmakologiczne - u osób z nadwagą i otyłością- redukcja masy ciała - ograniczenie spożycia alkoholu - zmniejszenie spożycia: nasyconych kwasów tłuszczowych (<7% zapotrzebowania kalorycznego), cholesterolu(<300mg/d), węglowodanów głównie prostych 2. farmakologiczne: - statyny - fibraty - kwas nikotynowy i jego pochodne - wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3 (oleje rybne) 3-4g/d.

zmniejszenie spożycia: nasyconych kwasów tłuszczowych (<7% zapotrzebowania kalorycznego),

16 Fibraty 16 Aktywatory receptory PPAR-α, biorące udział w syntezie enzymów i białek kluczowych dla metabolizmu lipoprotein, co skutkuje: 1. hamowaniem syntezy VLDL w wątrobie i zwiększeniem ich katabolizmu (zmniejszenie stężenia TG) 2. zwiększeniem syntezy HDL 3. normalizacją wielkości i składu LDL Wykazują działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe oraz zwiększają insulinowrażliwość. Zmniejszają częstość incydentów sercowo-naczyniowych, nie wpływają na ryzyko zgonu.

hamowaniem syntezy VLDL w wątrobie i zwiększeniem ich katabolizmu (zmniejszenie stężenia TG) 2.

17 Fibraty- ciąg dalszy 17 Preparaty: 1. bezafibrat 200mg 2-3x dziennie 2. ciprofibrat 100mg 1x dziennie 3. fenofibrat 100mg 2-3x dziennie, nowe formy leku 4. gemfibrozyl mg 2x dziennie (lub 900mg 1x dziennie). Przeciwwskazania: 1. niewydolność nerek 2. niewydolność wątroby 3. kamica żółciowa 4. ciąża

fenofibrat 100mg 2-3x dziennie, nowe formy leku 4.

18 Fibraty- ciąg dalszy 18 Działania niepożądane: 1. wzrost aktywności aminotransferaz 2. miopatia 3. dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (dyspepsja, bóle brzucha, biegunka, wzdęcia) 4. zwiększenie stężenia kreatyniny 5. kamica żółciowa. W przypadku leczenia zarówno statynami jak i fibratami >3- krotny wzrost aktywności aminotransferaz lub >5-krotny wzrost aktywności CK powyżej górnej granicy jest wskazaniem do natychmiastowego odstawienia leku.

zwiększenie stężenia kreatyniny 5. kamica żółciowa.

19 Ezetymib 19 Wybiórczo hamuje wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego i zawartego w żółci, co prowadzi do zmniejszenia ilości cholesterolu napływającego do wątroby, która do syntezy kwasów żółciowych wykorzystuje cholesterol z krwi. Stosowany w przypadku przeciwskazań do terapii statynami lub w politerapii. Dawkowanie: 10mg/dobę.

wątroby, która do syntezy kwasów żółciowych wykorzystuje cholesterol z krwi.

20 Dyslipidemie Dr hab. med. prof. nadzw. Małgorzata Lelonek 20

21 Kwas nikotynowy 21 Hamuje wytwarzanie VLDL w wątrobie, zmniejszając stężenie TG w osoczu oraz nasila syntezę apolipoproteiny AI, co skutkuje zwiększeniem stężenia HDL. Zmniejsza stężenie aterogennej lipoproteiny (a) i LDL. Zmniejsza ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Dawkowanie: początkowo 250mg/d, zwiększając stopniowo do 1-2g 1-3 x dziennie. Objawy uboczne: uderzenia gorąca, osutka, zwiększenie stężenia glukozy i kwasu moczowego, dolegliwości żoładkowo-jelitowe. Przeciwwskazany w cukrzycy i dnie moczanowej.

22 Zespół chylomikronemii 22 Stała obecność chylomikronów w osoczu. Chylomikrony powstają w nabłonku jelita cienkiego i transportują TG i cholesterol pokarmowy. w osoczu po 12 godzinach postu nie powinny występować. Częstość 1/1000. Wyróżniamy: 1. pierwotny zespół chylomikronemii (genetycznie uwrunkowany niedobór LDL i apolipoproteiny CII). 2. wtórny zespół chylomikronemii (w źle kontrolowanej cukrzycy typu 1, otyłości oraz przy nadmiernym spożyciu alkoholu). Chylomikronemia nie zwiększa zagrożenia miażdżycą.

23 Zespół chylomikronemii- ciąg dalszy 23 Klinicznie: napadowy ból brzucha, ostre zapalenie trzustki. Laboratoryjnie: TG>500mg/dl (>5,6mmol/l), często >1000mg/dl (>11,3mmol/dl), stężenie LDL-prawidłowe, stężenie cholesterolu całkowitego może być duże (chylomikrony i VLDL zawierają cholesterol). W diagnostyce zastosowanie znajduje test zimnej flotacji (pozostawienie surowicy w lodówce (+4 stopnie) na nocna powierzchni mleczna warstwa różnej grubości. Leczenie: dieta o małej zawartości tłuszczu (<10%), fibraty (hamują syntezę VLDL i nasilają aktywność LPL), wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3.

24 Hipercholesterolemia 24 Zwiększone stężenie cholesterolu LDL w osoczu. Zgodnie z wytycznymi ESC za nieprawidłowe uznaje się: stężenie LDL>115mg/dl (3mmol/l) i cholesterolu całkowitego >190mmol/l (5mmol/l).

25 Postacie hipercholesterolemii pierwotnej 25 Hipercholesterolemia rodzinna 1. postać homozygotyczna-występuje z częstością 1/mln, wiąże się z bardzo dużym stężeniem cholesterolu całkowitego ( mg/dl, 18-31mmol/l) i rozwojem miażdżycy w dzieciństwie. 2. postać heterozygotyczna- występuje z częstością 1/500, wiąże się z dużym stężeniem cholesterolu całkowitego ( mg/dl, 9-13mmol/l), miażdżyca występuje u mężczyzn w 4-5 dekadzie życia, u kobiet w 5-6 dekadzie życia, Klinika Kardiologii, I Katedra Kardiologii i Kardiochirurgii

26 Postacie hipercholesterolemii pierwotnej 26 Rodzinny defekt apolipoproteiny B100 (ligand na cząsteczce LDL) 1.Cecha dziedziczona autosomalnie recesywnie. 2. Związana ze zmniejszeniem powinowactwa cząsteczek LDL do prawidłowego receptora LDL. 3. Występuje z częstością 1/700-1/ Poziom cholesterolu całkowitego : mg/dl (9-13mmol/l).

27 Hipercholesterolemia wielogenowa 27 Uwarunkowana wieloma polimorfizmami genowymi i jednocześnie nieprawidłową dietą. Występuje z częstością 1/10-1/20. Wiąże się z 3-4-krotnym większym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego.

28 Hipercholesterolemia wtórna 28 Główne przyczyny zwiększenia stężenia LDL: niedoczynność tarczycy zespół nerczycowy przewlekła niewydolność nerek choroby wątroby przebiegające z cholestazą leki (progestageny, GKS, inhibitory proteazy)

29 Obraz kliniczny 29 Żółtaki: płaskie powiek, ścięgna Achillesa, guzowate lub wyniosłe skórne zlokalizowane na wyprostnych powierzchniach stawów kolanowych i łokciowych. Rąbek starczy rogówki. Pośrednim objawem mogą być objawy miażdżycy.

30 Żywice jonowymienne (1) 30 Wiążą kwasy żółciowe w jelicie zmniejszając ich transport zwrotny do wątroby, co prowadzi do zmniejszenia zawartości cholesterolerolu w hepatocytach z następczym zwiększeniem ekspresji receptora LDL na ich powierzchni, wzmożonym usuwaniem LDL i zmniejszeniem stężenia LDL. Stosowane w przypadku przeciwwskazań do terapii statynami, nietolerancji statyn lub ich niewystarczającego efektu ich działania. Przeciwskazanie: duże stężenie TG w osoczu

31 Żywice jonowymienne (2) 31 Działania niepożądane: a) ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, zaparcia, odbijanie, bóle brzucha) b) upośledzanie wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i niektórych leków (np. b-blokery, tiazydy, tyroksyna, digoksyna, doustne antykoagulanty) Preparaty: a) kolestypol: 5g 1-2x dziennie (maks. 30g/dobę) b) cholestyramina: 4g 1-2x dziennie (maks. 32mg/dobę) c) kolesewalan: 1,875mg 2x dziennie lub 3,75g/dobę 1x dziennie (maks 4,375/dobę)

Podobne dokumenty

Klinika Kardiologii, Katedra Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Dyslipidemie

Klinika Kardiologii, Katedra Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Dyslipidemie Dyslipidemie Dr hab. med. prof. nadzw. Małgorzata Lelonek FESC 1 Klasyfikacja kliniczna dyslipidemii 2 1. Hipercholesterolemia a) pierwotna (uwarunkowana genetycznie) hipercholesterolemia rodzinna rodzinny