Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki"

Jerzy Bednarski
9 lat temu
Przeglądów:

1 Awifauna i chiropterofauna zasiedlająca budynki Zespołu Szkół w Urszulinie (ul. Szkolna 23) w okresie lęgowym - wskazania harmonogramu prac i sposoby kompensacji niszczenia siedlisk lęgowych Autorzy: dr Grzegorz Grzywaczewski adres: Katedra Zoologii, Ekologii Zwierząt i Łowiectwa Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka Lublin tel grzegorz.grzywaczewski@up.lublin.pl dr Michał Piskorski adres: Zakład Anatomii Porównawczej i Antropologii, Wydział Biologii i Biotechnologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej ul. Akademicka Lublin mpiskors@umcs.lublin.pl Urszulin, 2014 r.

Katedra Zoologii, Ekologii Zwierząt i Łowiectwa Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie ul. Akademicka 13 20-950 Lublin tel. 698 864 099 e-mail: grzegorz.

2 I. WSTĘP Termomodernizacja budynków ma pozytywne znacznie dla ludzi. Przeprowadzone prace remontowe m.in. zabezpieczają budynki przed utratą ciepła, a przez to pozwalają zmniejszyć zużycie energii i koszty ich eksploatacji. Jednocześnie prace te, mają negatywne znaczenie - powodują utratę siedlisk lęgowych zwierząt współwystępujących na budynkach. Utrata siedlisk lęgowych dotyczy przede wszystkim ptaków i nietoperzy. Najczęściej spotykanymi gatunkami są: pustułka Falco tinnunculus, płomykówka Tyto alba, pójdźka Athene noctua, gołąb skalny forma miejska Columba livia f. urbana, jerzyk Apus apus, mazurek Passer montanus, wróbel Passer domesticus, kawka Corvus monedula, kopciuszek Phoenicurus ochruros, oknówka Delichon urbica, dymówka Hirundo rustica, szpak Sturnus vulgaris, muchołówka szara Muscicapa strata oraz nietoperze Chiroptera. Zwierzęta te, zasiedlają m.in.: strychy, stropodachy, otwory wentylacyjne, kominy, pęknięcia i szczeliny w ścianach. Ponieważ ptaki i nietoperze występujące na budynkach podlegają ochronie ścisłej (Rozporządzenie Ministra Środowiska 2011), dlatego istnieje konieczność kompensacji utraty siedlisk lęgowych (Goławski i inni 2002; Wylegała i inni 2008, 2009; Kus i inni 2010; Luniak 2010; Rzępała 2012; Bocheński i inni 2013; Grzeniewski i Kowalski). II. METODY Dzienną inwentaryzację przeprowadzono 12 czerwca 2013 roku, natomiast nocne kontrole, przeprowadzono w następujących terminach: 1 maja, 17 maja, 14 czerwca 2013 r. W ciągu dnia, kontrolowano poszczególne części budynków, opisując dostępność dla ptaków i nietoperzy. Opisywano i dokumentowano istniejące otwory, szczeliny, pęknięcia, nisze, pułki, na poszczególnych częściach budynku, tj.: dach, stopodach, strych, ściany zewnętrzne. Odnotowywano występujące gatunki, oceniano liczebność potencjalnych gatunków oraz określano wstępna liczbę i rodzaj budek lęgowych dla poszczególnych zwierząt. Poza tym, wstępnie określono wskazania harmonogramu prac i wstępne sposoby kompensacji niszczenia siedlisk lęgowych. W nocy, prowadzono nasłuch nietoperzy z użyciem detektora LunaBat (Ultrasound detektor DFD-1). 2

Jednocześnie prace te, mają negatywne znaczenie - powodują utratę siedlisk lęgowych zwierząt współwystępujących na budynkach. Utrata siedlisk lęgowych dotyczy przede wszystkim ptaków i nietoperzy.

3 III. WYNIKI INWENTARYZACJI Inwentaryzacja awifauny i chiropterofauny, została przeprowadzona na budynkach Zespołu Szkół w Urszulinie (fot. 1, ryc. 1). Fot. 1. Wejście do Zespołu Szkół w Urszulinie w czerwcu 2013 roku Ryc. 1. Położenie Zespołu Szkół w Urszulinie 3

4 Dach. Na dachach pokrytych blachą i gontem bitumicznym, istnieją kominy wentylacyjne, które nie są zabezpieczone kratkami. W części kominów istnieją niezabezpieczone otwory (fot. 2). W otworach tych, potencjalne mogą się rozmnażać w tych otworach: kawka, pójdźka, płomykówka. Fot. 2. Widok kominów wentylacyjnych na dachu z niezabezpieczonymi otworami Strych. Na strychu stwierdzono gniazdo kawki (fot. 3), oraz odchody nietoperzy (fot. 4). Fot. 3. Gniazdo kawki na strychu Zespołu Szkół w Urszulinie 4

W otworach tych, potencjalne mogą się rozmnażać w tych otworach: kawka, pójdźka, płomykówka. Fot. 2.

5 Fot. 3. Odchody nietoperzy na strychu Zespołu Szkół w Urszulinie Ściany zewnętrzne. W ścianach istnieją niezabezpieczone otwory wentylacyjne oraz na granicy ściana/dach, istnieją szczeliny i otwory w których rozmnażają się jerzyki (fot. 4), szpaki (fot. 5) i kapciuszki. Miejsca takie potencjalnie mogą być także zasiedlane przez nietoperze. Przy oknach stwierdzono 4 istniejące gniazda oknówki oraz ślady po gniazdach tych ptaków. Fot. 4. Szczelina pod rynną zasiedlona przez jerzyki 5

których rozmnażają się jerzyki (fot. 4), szpaki (fot. 5) i kapciuszki.

6 Fot. 5. Zasiedlony otwór przez szpaki Fot. 6. Gniazda oknówek 6

7 Wyniki inwentaryzacji Poniżej przedstawiono listę gatunków/rzędu zwierząt, które najczęściej zasiedlają budynki i na które zwracano szczególną uwagę podczas prowadzonej inwentaryzacji: 1. Pustułka Falco tinnunculus nie stwierdzono występowania gatunku. 2. Płomykówka Tyto alba jedną starą wypluwkę, stwierdzono przy południowej ścianie. Ocena liczebności: 0-1 para lęgowa. 3. Pójdźka Athene noctua pojedyncze stare wypluwki, stwierdzono na strychu. Ocena liczebności: 0-1 para lęgowa. 4. Gołąb miejski/gołąb domowy Columba livia f. urbana pojedyncze osobniki stwierdzono na dachu budynku gatunek nielęgowy. 5. Jerzyk Apus apus stwierdzono 7 osobników, które wlatywały w szczeliny na granicy ściana/dach. Ocena liczebności: 4-5 pary lęgowych. 6. Mazurek Passer montanus nie stwierdzono występowania gatunku. 7. Wróbel Passer domesticus - 1 ptak i odchody przy jednym z otworów w ścianach. Ocena liczebności: 1 para lęgowa. 8. Kawka Corvus monedula stwierdzono ptaki w kominie oraz gniazdo na strychu. Ocena liczebności: 2 pary lęgowe. 9. Kopciuszek Phoenicurus ochruros śpiew samca na dachu budynku. Ocena liczebności: 1 para lęgowa. 10. Oknówka Delichon urbica stwierdzono 4 gniazda i ślady po gniazdach. Ocena liczebności: 4-6 par lęgowych. 11. Dymówka Hirundo rustica nie stwierdzono występowania gatunku. 12. Szpak Sturnus vulgaris zasiedlony otwór w ścianie. Ocena liczebności: 1 para lęgowa. 13. Muchołówka szara Muscicapa striata nie stwierdzono występowania gatunku. 14. Nietoperze Chiroptera. Na strychu stwierdzono duże ilości odchodów. Podczas nocnych kontroli stwierdzono występowanie następujących gatunków: mroczek późny Eptesicus serotinus, karlik większy Pipistrellus nathusii, karlik malutki Pipistrellus pipistrellus oraz gacki Plecotus sp. 7

Pójdźka Athene noctua pojedyncze stare wypluwki, stwierdzono na strychu. Ocena liczebności: 0-1 para lęgowa. 4. Gołąb miejski/gołąb domowy Columba livia f.

8 IV. Wstępne sposoby kompensacji niszczenia siedlisk lęgowych Ze względu na planowaną termomodernizację, dojdzie do zabezpieczania otworów wlotowych do miejsc lęgowych gatunków chronionych ptaków i nietoperzy. W ramach kompensacji utraty siedlisk lęgowych zwierząt chronionych, w trakcie prac dociepleniowych, zaleca się wywieszenie budek lęgowych i miejsc schronienia: wróbel 3 budki, jerzyk 10 budek, pójdźka 1 budka, płomykówka 1 budka, kawka 3 budki, kopciuszek 2 budki lęgowe, oknówka 8 półek gniazdowych, nietoperze 12 schronów dla nietoperzy oraz pozostawienie otworów wlotowych na strych gdzie stwierdzono nietoperze o wymiarach: długość 10 cm, wysokość 3 cm na strych po 3 otwory na każdej ze ścian. V. Wskazania harmonogramu prac Większość ptaków i nietoperzy, w środkowo-wschodniej Europie, rozmnaża się od kwietnia do sierpnia. Dlatego też, istnieje konieczność dostosowania prac docieplenia budynków do okresu lęgowego zwierząt występujących na budynkach (tab. 1). W celu zapewnienia jak najmniejszej uciążliwości prowadzonych prac dla stwierdzonej na obiekcie populacji ptaków i nietoperzy należy zapewnić nadzór ornitologiczny i chiropterologiczny nad prowadzonymi pracami. Przed sezonem lęgowym należy zabezpieczyć potencjalne konfliktowe miejsca, a w ich pobliżu rozmieścić budki lęgowe. W toku robót budowlanych zadbać o odpowiednią organizację pracy jak najmniej szkodząc występującym ptakom i nietoperzom. 8

W ramach kompensacji utraty siedlisk lęgowych zwierząt chronionych, w trakcie prac dociepleniowych, zaleca się wywieszenie budek lęgowych i miejsc schronienia: wróbel 3 budki, jerzyk 10 budek,

9 Tab. 1. Harmonogram prac dociepleniowych (zmodyfikowano na podstawie: Wylegała i inni 2009) VI. Schematy budek lęgowych i schronień dla nietoperzy Wymiary budek i schronień muszą charakteryzować się odpowiednimi wymiarami, ustandaryzowanymi średnicami otworów oraz budową zapewniającą czyszczenie (budki muszą być tak skonstruowane żeby było można je otwierać). Przez nieodpowiednie wymiary i nieodpowiednie zainstalowanie, budki i schrony nie będą zasiedlane przez zwierzęta. Poza tym górne części budek (daszki) które umieszczane będą na zewnątrz budynków, muszą być zabezpieczone papą lub blachą, która zabezpieczy budkę przed opadami atmoserycznymi, a przez to zapewni im dłuższą trwałość. Wymiary budek i schonów (ryc. 2, 2a, 3, 4, 5, 6, 7, 8) pochodzą z opublikowanych materiałów dotyczących ochrony ptaków i nietoperzy na budynkach (Szokalski, Wojtatowicz 1989; Goławski i inni 2002; Mikusek 2005; Wylegała i inni 2009; Luniak 2010; Kus i inni 2010; Bocheński i inni 2013, Grzeniewski, Kowalski). 9

czyszczenie (budki muszą być tak skonstruowane żeby było można je otwierać). Przez nieodpowiednie wymiary i nieodpowiednie zainstalowanie, budki i schrony nie będą zasiedlane przez zwierzęta.

10 Ryc. 2. Schemat podtynkowej budki dla jerzyka typu Brick Box (cegiełka) (otwór wejściowy: 55 x 33 mm, wymiary: Wys 18 x Szer 26.5 x gł 22 cm ( lub Ryc. 2a. Schemat budki dla jerzyka (Grzeniewski, Kowalski) 10

wejściowy: 55 x 33 mm, wymiary: Wys 18 x Szer 26.5 x gł 22 cm (http://www.

11 Ryc. 3. Schemat budki dla wróbli i kawki (Grzeniewski, Kowalski) Ryc. 4. Schemat budki dla pójdźki ( 11

12 Ryc. 5. Schemat budki dla pójdźki (Gołwski i inni 2002) Ryc. 6. Schemat półek dla oknówki (Bocheński i inni 2013) 12

13 Ryc. 7. Schemat budki dla kopciuszka (Bocheński i inni 2013) Ryc. 8. Schemat schronienia dla nietoperzy (Wylegała i inni 2009) 13

14 VII. Piśmiennictwo Bocheński M., Ciebiera O., Dolata P.T., Jerzak L., Zbyryt A Ochrona ptaków w mieście. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim. Goławski A., Kasprzykowski Z., Kowalski M., Kaługa I Ochrona płomykówki i nietoperzy w obiektach sakralnych w Polsce. Mazowieckie Towarzystwo ochrony Fauny, Siedlce. Grzeniewski M., Kowalski M. Ochrona ptaków gniazdujących w budynkach. Towarzystwo Przyrodnicze Bocian, Siedlce. Kus K., Staniaszek M., Szczepaniak P Ptaki w budynkach. Remonty i docieplenia w zgodzie z przepisami ochrony przyrody. Stowarzyszenie Ochrony Sów, Bodzentyn. Luniak M Ptaki w budynkach. Wyd. Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków, Warszawa. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Dz. U. nr 237, poz Szokalski M., Wojtatowicz J Ptaki w ogrodzie. PWRiL, Warszawa. Wylegała P., Dzięciołowski R., Jaros R., Kepel A Standardy montowania ukryć dla ptaków i nietoperzy jako element prac dociepleniowych. Polskie Towarzystwo Salamandra, Fundacja EcoFundusz, Poznań. Wylegała P., Jaros R., Dzięciołowski R., Kepel A., Szkudlarek R., Paszkiewicz R Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra, Poznań. Strony internetowe: dostęp r. 14

Towarzystwo Przyrodnicze Bocian, Siedlce. Kus K., Staniaszek M., Szczepaniak P. 2010. Ptaki w budynkach. Remonty i docieplenia w zgodzie z przepisami ochrony przyrody.

Podobne dokumenty

Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik. Złocieniec, lipiec 2018 r.

Opinia ornitologiczna i chiropterologiczna z zaleceniami kompensacji przyrodniczej na potrzeby termomodernizacji budynku przy ul. Wolności 2 w Złocieńcu Wykonane przez Firmę Milvus Szymon Wójcik Złocieniec,