Riparia - Piotr Siuda, ul. Piłsudskiego 40/14, Police

Transkrypt

1 Police, 09 kwietnia 2015 r. Riparia - Piotr Siuda, ul. Piłsudskiego 40/14, Police Opinia ornitologiczna prace termomodernizacyjne budynek II Liceum Ogólnokształcącego w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Mieszka I nr geod. działki 300 obr. 11

2 1. Wstęp, skrócony opis budynków przewidzianych do termomodernizacji Przedmiotem opracowania jest opinia ornitologiczna w zakresie potencjalnego występowania ptaków chronionych na terenie budynku II Liceum Ogólnokształcącego w Stargardzie Szczecińskim. Budynek przeznaczony do termomodernizacji składa się z czterech połączonych obiektów: Obiekt A sala gimnastyczna, obiekt niski, dach prosty, bez stropodachu, w dobrym stanie technicznym. Obiekt B budynek szkolny 2- piętrowy, niski parter, dach prosty, bez stropodachu. Obiekt C łącznik 2 piętrowy pomiędzy budynkami, niski, dach prosty, bez poddasza, stropodachu. Obiekt D budynek szkolny 4 piętrowy, dach prosty, bez stropodachu. Obiekty połączone są ze sobą funkcjonalnie. Od strony ul. Mieszka I przy budynkach znajdują się nasadzenia świerków srebrzystych i jodeł jednobarwnych. W sąsiedztwie budynku D od strony południowo wschodniej i wschodniej rosną wysokie klony. Pojedyncze nasadzenia znajdują się również w otoczeniu budynków C, B. Szkic obiektów i poszczególnych elewacji zawiera załączona rycina nr 1. Zdjęcia poszczególnych elewacji i obiektów zawiera część opinii związana z wynikami kontroli. 2

3 Ryc. 1. Szkic obiektów i numeracja elewacji budynku szkoły 3

4 2. Metodyka Z uwagi na termin planowanych prac przewidzianych przez inwestora w okresie wakacyjnym (lipiec, sierpień) i konieczność złożenia dokumentacji o pozwolenie na budowę przed majem 2015 przedmiotowa opinia nie mogła zostać zrealizowana z zachowaniem pełnego cyklu obserwacji budynków przewidzianych do termomodernizacji (okresu lęgowego). W związku z powyższym jej podstawowym celem jest wskazanie potencjalnych miejsc, które mogłyby zostać zajęte przez ptaki lub nietoperze i dokładne ich zlokalizowanie. Niniejsza opinia zawiera również zalecenia jakie należy podjąć aby zrównoważyć stratę siedlisk w wyniku zrealizowanego remontu oraz skompensować ewentualnie poniesione straty w miejscach lęgowych ptaków i schronień nietoperzy. Lustracji budynków (obiektów) dokonano 3 krotnie w dniach: , , W dniu 20 lutego 2015 dokonano również przeglądu dachu budynku z pracownikiem szkoły. Lustracji dokonano z użyciem lornetki Opticron 8x42 z poziomu gruntu oraz z dachu obiektu D w godzinach porannych. Lustrowano wszystkie elewacje budynków szkoły pod kątem występowania potencjalnych miejsc zajmowanych przez ptaki i nietoperze oraz rzeczywistych siedlisk ptaków (na czas wykonywania kontroli). Notowano stwierdzone gatunki ptaków wykorzystujących budynek i otoczenie jako miejsce lęgowe. W dniu 20 lutego 2015 skontrolowano również wnętrza piwnicy szkolnej jako potencjalnego miejsca zimowania nietoperzy. 3. Wyniki W trakcie kontroli obiektów w okresie wskazanym powyżej nie stwierdzono wykorzystania budynków jako miejsc lęgowych ptaków czy schronień nietoperzy. Odnotowano jedynie lęgi sierpówki Streptopelia decaocto w otaczających budynek od strony ul. Mieszka I świerkach srebrzystych oraz gniazdo grzywacza Columba palumbus na drzewie (klonie) rosnącym od strony południowej budynku obiektu D. W otoczeniu budynku szkoły stwierdzono szereg gatunków przesiadujących na budynku i przelatujących w otoczeniu obiektu tj. kos Turdus merula, zięba Fringilla coelebs, dzwoniec Chloris chloris, bogatka Parus major, śmieszka Chroicocephalus ridibundus czy nawet dzięcioł zielony Picus viridis (co związane jest z pobliżem parku miejskiego) oraz pustułka Falco tinnunculus, lęgowych na wieży Katedry w Stargardzie Szczecińskim. Lustracja elewacji obiektów szkoły wykazała obecność niżej wymienionych i wskazanych na fotografiach potencjalnych miejsc (siedlisk) możliwych do wykorzystania przez ptaki i nietoperze: 4

5 Obiekt D, elewacja 1d (elewacja bez okien) fot. 1. Dwa ubytki przy dachu budynku. Fot. 1. Obiekt D, elewacja 1d Obiekt D, elewacja 2d (fot. 2) Szczelina pod opierzeniem dachu na całym przebiegu elewacji 2d. Możliwe potencjalne siedliska jerzyków. Ubytki i szczeliny w miejscach narożnych budynku przy lokalizacji rynny. Fot. 2. Obiekt D, elewacja 2d 5

6 Obiekt D, elewacja 3d fot. 3 Szczeliny pod opierzeniem dachu na całym przebiegu ściany 3d. Ubytki i szczeliny w miejscach narożnych budynku przy lokalizacji rynien. Obiekt D, elewacja 4d fot. 4. Fot. 3. Obiekt D, elewacja 3d Siedem drobnych ubytków pod opierzeniem dachu Fot. 4. Obiekt D, elewacja 4d 6

7 Obiekt D, elewacja 5d fot. 5. Szczeliny pod opierzeniem dachu na całym przebiegu ściany. Parapet pod rynną dachową. Szczeliny przy łączeniach rynny z dachem. Fot. 5. Obiekt D, elewacja 5d Obiekt D, elewacja 6d fot 6. Szczeliny pod opierzeniem dachu na całym przebiegu ściany. Parapet pod rynną dachową. Fot. 6. Obiekt D, elewacja 6d. 7

8 Dach obiektu D fot. 7. Otwory kominów wentylacyjnych bez ingerencji w trakcie termomodernizacji Fot. 7. Dach obiektu D Obiekt C, elewacja 1c fot. 8. Ubytek pod rynną poddachową. Fot.8. Obiekt C, elewacja 1c 8

9 Obiekt C, elewacja 2c fot. 9. Dwa ubytki pod rynną poddachową Obiekt B, elewacja 3b fot 10. Ubytek pod rynną poddachową. Fot. 9. Obiekt C, elewacja 2c Fot. 10. Obiekt B, elewacja 3b Stwierdzone miejsca w kontrolowanych obiektach stwarzają wysoką potencjalną możliwość wykorzystywania obiektów w okresie lęgowym przez ptaki. Część potencjalnych siedlisk może być 9

10 wykorzystywana przez późno przylatujące jerzyki Apus apus, szczególnie w odsłoniętych ścianach elewacji budynku D tj. 2d, 6d, 1d. pozostałe ściany przedmiotowego budynku w znacznej części osłonięte są przez rosnące w pobliżu budynku drzewa utrudniające zajmowanie siedliska w obiekcie przez jerzyki. Niemniej stwierdzone szczeliny, ubytki mogą być zajmowane przez inne gatunki ptaków związanych z zabudową jednak w ograniczonym zakresie z uwagi na to, że większość stwierdzonych potencjalnych miejsc (szczeliny, ubytki) znajduje się pod dachem najwyższego obiektu D na wysokościach (powyżej 3-4 kondygnacji) czyli wysokościach przeważnie niezasiedlanych przez wróble, mazurki, kopciuszka. Ogólna liczba potencjalnych siedlisk (szczeliny, ubytki) ptaków i nietoperzy mogących zostać zniszczonych w trakcie termomodernizacji wynosi 24 przy traktowaniu szczelin pod opierzeniem obiektu D jako pojedynczego potencjalnego siedliska. Do gatunków mogących wykorzystywać przedmiotowe miejsca należą przede wszystkim: jerzyk Apus apus, wróbel Passer domesticus, gołąb miejski Columba livia f. Urbana, kopciuszek Phoenicurus ochruros, mazurek Passer montanus. Możliwe jest również wykorzystanie szczelin i ubytków jako schronień letnich i godowych przez nietoperze. W związku z zaplanowaną termomodernizacją przypadającą na lipiec i sierpień 2015 r. (przerwa wakacyjna) w przedmiotowym przypadku nie ma możliwości wcześniejszego zabezpieczenia ww. miejsc poza okresem lęgowym, dlatego też możliwe jest poza zniszczeniem siedlisk potencjalnych bezpośrednia ingerencja w zajęte siedliska rzeczywiste niemożliwe do określenia w terminie prowadzonych kontroli. W związku z powyższym niezbędne w przedmiotowym przypadku jest przeprowadzenie przed realizacją prac kontynuacji kontroli ornitologicznych i chiropterologicznych w przedmiotowych obiektach stwierdzających faktyczne (rzeczywiste) wykorzystanie obiektów przez ptaki i nietoperze. Niezbędne jest poza kontrolą w drugiej połowie kwietnia wykonanie kontroli późnowiosennej w celu ewentualnego potwierdzenia lub wykluczenia obecności jerzyków w obiektach (również wczesnorannej i wieczornej). Rekomenduje się również przeprowadzenie kontroli chiropterologicznej w drugiej połowie czerwca. W przypadku stwierdzenia podczas ww. kontroli rzeczywistego zasiedlenia któregoś z potencjalnych siedlisk w obiektach należy przygotować i wdrożyć harmonogram prac dostosowany do biologii gatunku zasiedlającego, umożliwiający dokończenie lęgów. Przykładem może być pozostawienie całej elewacji ze szczeliną zasiedloną przez jerzyki bez prac do czasu opuszczenia przez młode gniazd (możliwe do końca sierpnia a nawet z początkiem września). Bezwarunkowo należy prowadzić nadzór ornitologiczny nad realizacją termomodernizacji obiektów. Nadzór przyrodniczy powinien również poinstruować pracowników prowadzących remont, z jakimi przypadkami mogą mieć do czynienia w danym obiekcie i jak postępować w razie ich wystąpienia oraz przedstawić uwarunkowania prawne związane z ochroną zwierząt w zakresie prowadzonych prac. Niezbędna jest również kontrola bezpośrednio poprzedzająca wykonywane prace zarówno ornitologiczna jak i chiropterologiczna. Czynne usuwanie ptaków czy nietoperzy powinno być traktowane jako ostateczność i wymaga każdorazowej konsultacji i zezwolenia Ministra Środowiska. Na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.) Minister Ochrony Środowiska może wydać zezwolenie na usuwanie z budynków opuszczonych gniazd ptasich także poza okresem, w którym ten zakaz obowiązuje. 10

11 Jednakże, może je wydać tylko w przypadku braku alternatywnych rozwiązań i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla populacji chronionych gatunków, a także potrzeba wykonania tych czynności wynika z 6 grup przyczyn opisanych w art. 56 ust. 4 niniejszej ustawy Zapewnienie schronień zastępczych Prace termomodernizacyjne aby nie przyniosły szkody przyrodniczej, muszą zwierzętom zapewnić istnienie odpowiedniej ilości właściwych schronień, przynajmniej minimalnie rekompensującej ilości zabranych schronień utraconych w wyniku remontu. Dotyczy to przede wszystkim nietoperzy oraz 3 gatunków ptaków, dla których taki ubytek stanowi poważne zagrożenie wpływające na spadek liczebności tj. jerzyków, wróbli i pustułek. Należy pamiętać, że liczba tych alternatywnych schronień powinna w pełni równoważyć stratę w skali lokalnej. Ze względu na to, że z reguły nie wszystkie skrzynki są zajmowane przez ptaki i nietoperze, liczbę tych alternatywnych miejsc należy więc odpowiednio zwiększyć o % w stosunku do liczby par gniazdujących lub miejsc wykorzystywanych przez nietoperze przed remontem. W przedmiotowym przypadku obiektów Liceum nr 2 w Stargardzie Szczecińskim z uwagi na liczbę potencjalnych siedlisk istniej konieczność rekompensaty schronień dla jerzyków, wróbli i dodatkowo dla nietoperzy. W ramach tych działań związanych z likwidacją potencjalnych siedlisk ptaków i ewentualnie nietoperzy proponuje się wprowadzić: 1. Umiejscowienie 16 szt. skrzynek dla jerzyków na ścianie (elewacji obiektu D 1d). Jest to ściana bez okien o wystawie północno wschodniej (fot. 11). Możliwe jest zastosowanie skrzynek podtynkowych. Przykładowe skrzynki dla jerzyków dostępne są na stronach: Fot. 11. Rozmieszczenie skrzynek dla jerzyków (przykładowe) na elewacji obiektu D 1d (zdjęcie budki: 11

12 Opinia ornitologiczna dotycząca pracach termomodernizacyjnych 2. Rozmieszczenie 4 schronów dla nietoperzy, podtynkowych na ścianie 4d obiektu D. Wystawa ściany południowo zachodnia jest zacieniona osłonięta częściowo drzewami (fot. 12). Przykładowy schron znajduje się na stronie: Fot. 12. Rozmieszczenie 4 schronów dla nietoperzy, podtynkowych na ścianie 4d obiektu D (zdjęcie schronu: 3. Rozmieszczenie 15 skrzynek dla wróbli na elewacjach 2c, 1c, 6d, 5d przykładowe budki znaleźć można na stronach wskazanych dla skrzynek dla jerzyków. Lokalizacje i montaż skrzynek i schronów należy prowadzić pod nadzorem ornitologa. Dla sprawdzenia skuteczności podjętych środków naprawczych i kompensacyjnych, należy prowadzić monitoring ich skutków. Monitoring powinien objąć co najmniej 3-krotną kontrolę zajęcia zamontowanych skrzynek w pierwszym, trzecim i piątym sezonie po remoncie. Wyniki tego monitoringu mogą wskazać na konieczność dokonania korekty podjętych działań kompensacyjnych. 12

13 4. Aspekty prawne Przed przystąpieniem do wykonywania termoizolacji obiektów zasiedlonych przez ptaki, należy wystąpić do o wydanie zezwolenia w trybie art. 56 ust 2 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody na odstępstwo od zakazu, o którym mowa w art. 52 ust 1 pkt 4, tj. o zezwolenie na zniszczenie siedlisk i ostoi ptaków. Zgodnie z art. 56 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, regionalny dyrektor ochrony środowiska na obszarze swojego działania może zezwolić w stosunku do gatunków objętych ochroną ścisłą m.in. na niszczenie ich gniazd, siedlisk i ostoi. Zezwolenie na niszczenie siedlisk lęgowych gatunków ptaków zasiedlających budynki, jeżeli jest to niezbędne, może być wydane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji. Jednocześnie jeżeli prace termomodernizacyjne będą prowadzone w okresie lęgowym, co niewątpliwie będzie powodować płoszenie ptaków, inwestor powinien złożyć wniosek do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o zezwolenie na umyślne płoszenie gatunków ptaków występujących na termomodernizowanym budynku art. 56 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy. Pozostałe przepisy prawne związane z ochroną zwierząt w pracach termo modernizacyjnych: Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt. Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. 5. Wykorzystane materiały i publikacje: Dzięgielewska M. Dzięgielewski K Zimowe kryjówki borowców wielkich w aglomeracji miejskiej. Nietoperze III, 2: Wylegała P., Jaros R., Dzięciołowski R., Kepel A., Szkudlarek R., Paszkiewicz R., 2009: Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami przyrody. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej