Centrum Kształcenia Ustawicznego Nr 1

Transkrypt

1 Centrum Kształcenia Ustawicznego Nr 1 Zakres materiału z języka polskiego dostosowany do realizacji wymagań programowych przez uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Warszawa 2010

2 Nauczyciel musi zdiagnozować istotę trudności słuchacza ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi a/ w odbiorze wypowiedzi i właściwej interpretacji zawartych w nim informacji i zastosować odpowiednie metody i środki pracy w celu zminimalizowania trudności słuchacza. Realizując wymagania podstawy programowej należy skoncentrować się na doskonaleniu umiejętności w zakresie rozumienia sensów przekazów ustnych i pisemnych, rozpoznawania i wyszukiwania w wydawnictwach słownikowych potrzebnych pojęć i sformułowań, samodzielnego korzystania z dostępnych wskazanych przez nauczyciela źródeł w celu uzupełnienia i poszerzenia wiedzy. b/ w analizie i interpretacji tekstów kultury uwzględnić doświadczenia własne słuchacza często ograniczone. Realizacja wymagań podstawy programowej będzie wymagała od nauczyciela przemyślnego rozszerzenia zakresu materiału o wiadomości/ informacje, które pozwolą stworzyć kontekst kulturowy, umożliwiając w ten sposób właściwą interpretację tekstu i ułatwiając słuchaczowi rozumienie rzeczywistości kulturowej. Materiał graficzny i jego prezentację należy dostosować do możliwości wzrokowych słuchacza, np. zapewnić karty pracy z powiększoną czcionką, wydłużony czas pracy, korzystanie z audio- booków czy wykładów do odsłuchania na zarejestrowanych na stronach internetowych. Słuchaczom niewidomym należy przekazać informację, gdzie może korzystać z brajlowskich książek. c/ w tworzeniu tekstu własnego zwrócić uwagę na nabywanie kompetencji językowej, na którą składa się umiejętność budowania zdań z wykorzystaniem reguł gramatycznych oraz posługiwania się systemem językowym w różnych sytuacjach komunikacyjnych. Nauczyciel musi umiejętnie kierować i czuwać nad rozwojem kompetencji językowej i komunikacyjnej słuchacza o specjalnych potrzebach poprzez stosowanie metod i środków, umożliwiających tworzenie coraz doskonalszych wypowiedzi ustnych i pisemnych. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na umiejętność: stosowania trójdzielnej kompozycji, stosowania wskaźników zespolenia tekstu w celu uzyskania jego spójności, tworzenia planu wypowiedzi, który ułatwi zachowanie logiczności i przekazania intencji wypowiadającego. W przypadku słuchacza z uszkodzonym słuchem za dopuszczalne należy uznać błędy gramatyczne, stylistyczne i semantyczne, które nie wpływają w sposób istotny na wartość merytoryczną wypowiedzi. Ważne jest, aby każda wypowiedź była opatrzona przez nauczyciela wskazówkami do dalszej pracy. Dla osób z problemami manualnymi należy wprowadzić komputer jako narzędzie do pisania. Stanowisko komputerowe dla ucznia niewidomego lub słabo widzącego należy wyposażyć w specjalny program powiększający znaki na ekranie i syntetyzator mowy.

3 Zakres materiału dostosowany do realizacji wymagań programowych przez słuchaczy ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. STAROŻYTNOŚĆ 1. Wybrane mity greckie, np.: o Prometeuszu, Syzyfie, Orfeuszu i Eurydyce, mit o wojnie trojańskiej, mit o Edypie; streszczenie mitów; postacie mitologiczne archetypami zachowań i postaw ludzkich; 2. Homer fr. Iliady charakterystyka Hektora i Achilesa na podstawie sceny pojedynku mit o wojnie trojańskiej w eposie greckim 3. Dramat i teatr antyczny Sofokles - KRÓL EDYP budowa i cechy dramatu greckiego; losy i tragizm tytułowego bohatera. 4. Liryka rzymska Horacy uniwersalne motywy w pieśniach poety 5. Biblia antyczne i biblijne opowieści o początku świata i końcu świata; uniwersalne treści przypowieści i opowieści biblijnych; związki frazeologiczne utrwalone w Biblii; znajomość pojęć: Dekalog, przypowieść, apokalipsa, katharsis, mit, archetyp, topos, tragizm, konflikt tragiczny, stoicyzm, epikureizm, klasycyzm ŚREDNIOWIECZE 1. Bogurodzica najstarsza pieśń średniowieczna obraz Maryi w Bogurodzicy porównanie ujęcie motywu maryjnego w Lamencie świętokrzyskim 2. Człowiek średniowiecza wobec śmierci Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią motyw tańca śmierci; Pieśń o Rolandzie - heroizm w chwili śmierci; 3. Średniowieczne wzorce osobowe: Święty w Legendzie o świętym Aleksym (schemat żywotów świętych) ; Rycerz w Pieśni o Rolandzie, Władca w Kronice polskiej Galla Anonima. znajomość pojęć: uniwersalizm, teocentryzm, moralitet, taniec śmierci, alegoria. RENESANS 1. Jan Kochanowski - Pieśni (wybór) renesansowa koncepcja godności człowieka; spojrzenie człowieka renesansu na świat i życie.

4 2. Jan Kochanowski różnorodna tematyka fraszek (np. Do gór i lasów, O żywocie ludzkim, Na dom w Czarnolesie ) 3. Piotr Skarga Kazania sejmowe ( fragm.) metafory: ojczyzna matka i ojczyzna okręt tonący; obraz społeczeństwa polskiego humanizm, antropocentryzm, reformacja, klasycyzm renesansowy BAROK 1. Poezja baroku (wybór) Mikołaj Sęp - Szarzyński ( wybrane sonety np.: Sonet I, Sonet IV) - pytania o śmierć i przemijanie; - stosunek do Boga i świata Jan Andrzej Morsztyn (wybór wierszy,np.: Do trupa, Niestatek, ) - Morsztyn reprezentantem konceptyzmu barokowego Daniel Naborowski (wybór wierszy, np.: Krótkość żywota, Marność, Na oczy królewny angielskiej ) - nurt metafizyczny; - motyw czasu i przemijania.. 2. Wiliam Szekspir - Makbet tragizm losów bohaterów dramatu; wiodące motywy dramatu: władza, losy władców, problem odpowiedzialności nowatorstwo dramatu Szekspira; 3. W. Potocki ( Pospolite ruszenie ) i J.Ch. Pasek (fragm. Pamiętniki ) dwa oblicza sarmatyzmu; nurt sarmacki jako odbicie kultury szlacheckiej; konceptyzm, sarmatyzm, oksymoron, anafora, hiperbola, sarmatyzm. OŚWIECENIE 1. Ignacy Krasicki - wybór satyr np.: Pijaństwo dydaktyczny charakter utworów; krytyczny obraz Polaków w XVIII wieku. 2. Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny kształtowanie obywatelskiej postawy patriotycznej. 3.Ignacy Krasicki bajki (wybór) (np.: Dewotka, Wół minister, Ptaszki w klatce, Wstęp do bajek ) dydaktyczny charakter bajek; krytyczny portret społeczeństwa. 4. Sentymentalizm w liryce Franciszka Karpińskiego ( np. Do Justyny. Tęskność na wiosnę ). 5. J. Molier Świętoszek rodzaje komizmu w ujęciu Moliera; prezentacja uniwersalnych cech bohaterów komedii klasycystycznej.

5 racjonalizm, empiryzm, deizm, ateizm, krytycyzm, utylitaryzm, klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, dydaktyzm. ROMANTYZM 1. Johan Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera postawa werteryczna i jej cechy 2.Adam Mickiewicz wybór poezji a. Oda do młodości idee romantyczne i klasyczne manifest młodych b. Romantyczność ballada jako utwór programowy romantyzmu 3.Adam Mickiewicz Dziady cz. III geneza utworu; przemiana bohatera Mickiewiczowskiego; prometeizm w Wielkiej Improwizacji; mesjanizm w Widzeniu księdza Piotra; cierpienie i prześladowanie młodzieży polskiej- sceny realistyczne charakterystyka społeczeństwa polskiego 4.Adam Mickiewicz Pan Tadeusz Pan Tadeusz okoliczności powstania utworu; historia w Panu Tadeuszu Jacek Soplica Ksiądz Robak nowy typ bohatera romantycznego; 5.Juliusz Słowacki Kordian Kordian jako bohater romantyczny ( motyw wędrówki) Motyw walki narodowowyzwołeńczej 6.Zygmunt Krasiński Nie- Boska komedia (cz. I i II sceny w obozie rewolucji; cz.iv scena w obozie arystokracji i scena finałowa) charakterystyka hr. Henryka i Pankracego obraz arystokratów i rewolucjonistów przedstawienie sceny finałowej 7. Juliusz Słowacki wybrane liryki a. Smutno mi, Boże liryczne podsumowanie losów polskich wygnańców, pielgrzymów; b. Testament mój poetycki testament poety- tułacza; c. Rozłączenie romantyczne widzenie natury; topos podróży. 8. Cyprian Kamil Norwid wybór poezji; cechy charakterystyczne poetyki twórcy; a. W Weronie nawiązanie do Szekspira w romantyzmie. b. Moja piosnka [ II ] motyw tęsknoty za ojczyzną; c. Fortepian Szopena, Bema pamięci żałobny rapsod wielcy ludzie i wielkie idee

6 bajronizm, werteryzm, wallenrodyzm, prometeizm, mesjanizm POZYTYWIZM 1. Bolesław Prus Lalka S. Wokulski bohater o cechach pozytywistycznych i romantycznych; powieść o miłości i społeczeństwie w II połowie XIX wieku ; powieść realizmu krytycznego; znaczenie tytułu. 2. Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem (fragmenty) nowe kryteria oceny człowieka (kult wiedzy i pracy); konflikty pokoleniowe w powieści; symbolika mogił. 3. Henryk Sienkiewicz Potop powieść historyczna ku pokrzepieniu serc ; charakterystyka Andrzeja Kmicica zbiorowy portret szlachty. 5.Wybór nowel: Bolesław Prus Kamizelka - cechy charakterystyczne noweli jako gatunku literackiego. Maria Konopnicka Mendel Gdański - ponadczasowy problem tolerancji, nie tylko religijnej; Eliza Orzeszkowa Gloria victis - motyw powstania styczniowego; - narracja w noweli; - interpretacja tytułu. 6. Poezja czasów niepoetyckich: Maria Konopnicka - Rota ; Adam Asnyk Do młodych. 7. Fiodor Dostojewski Zbrodnia i kara charakterystyka Raskolnikowa i Soni; wątek kryminalny w powieści scjentyzm, utylitaryzm, ewolucjonizm, naturalizm, realizm, praca u podstaw, praca organiczna. MŁODA POLSKA 1. Stanisław Wyspiański Wesele obraz społeczeństwa polskiego u schyłku XIX wieku; realizm w Weselu ; symbolizm - rodzaje i znaczenie symboli w dramacie. 2.Stefan Żeromski Ludzie bezdomni droga życiowa głównego bohatera, jego postawa, wybory moralne; interpretacja tytułu w odniesieniu do losów bohaterów powieści; 3. Władysław Stanisław Reymont Chłopi (tom I Jesień )

7 sylwetki wybranych bohaterów, ich miejsce w społeczności wiejskiej; relacja między człowiekiem a przyrodą; realizm i naturalizm w powieści 4. Joseph Conrad Jądro ciemności obraz kolonizacji, charakterystyka Marlowa i Kurtza; motyw podróży wpisany w biografię bohaterów. 6. Wybór poezji młodopolskiej: - Kazimierz Przerwa-Tetmajer ( Koniec wieku XIX, Melodia mgieł nocnych,) - Jan Kasprowicz ( Krzak dzikiej róży, Hymny ), - Leopold Staff ( Deszcz jesienny, Kowal, ); - charakterystyczna postawa życiowa człowieka końca wieku; (dekadentyzm) - symbolizm i impresjonizm w poezji, - katastroficzna wizja świata w hymnach. schopenhaueryzm, nietzscheanizm, dekadentyzm, katastrofizm, modernizm, impresjonizm, symbolizm. DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE 1. Bolesław Leśmian - wybrane wiersze ( Dziewczyna, Dusiołek ) filozoficzna zaduma nad życiem, Bogiem i światem; świat fantazji i marzeń; niezwykłość języka poetyckiego. 2. Julian Tuwim - wybrane wiersze ( Życie codzienne, Chrystus miasta ) cechy poezji okresu skamandryckiego w wybranych utworach; codzienność i sprawy zwyczajne jako tematy poetyckie; nowy bohater: szary człowiek i tłum. 3.Julian Przyboś wybrane wiersze ( Na kołach, Wieczór ) wyobraźnia poety awangardowego 5. Stefan Żeromski Przedwiośnie obraz polskiej rzeczywistości początku lat 20 międzywojnia; obraz rewolucji w Przedwiośniu ; kreacja bohatera poszukującego własnej tożsamości. 6.Zofia Nałkowska Granica charakterystyka głównych bohaterów, psychologiczny charakter powieści, interpretacja tytułu powieści. 7. Witold Gombrowicz Ferdydurke (fragm.) rola parodii w demaskowaniu schematów ( Lekcja języka polskiego ); groteska jako sposób prezentacji świata awangarda, futuryzm, groteska

8 LITERATURA OKRESU WOJNY I OKUPACJI 1. Wybrane utwory Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (np., Pokolenie, Wyroki ) charakterystyka pokolenia Kolumbów katastroficzna wizja świata, pokolenia i jednostki. 2. Tadeusz Borowski Opowiadania ( Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu, Proszę państwa do gazu, Bitwa pod Grunwaldem ) obraz okupacyjnej Warszawy, obozu hitlerowskiego i przejściowego w wybranych opowiadaniach koncepcja człowieka lagrowanego. 3. Gustaw Herling - Grudziński - Inny świat degradacja człowieczeństwa za drutami łagrów sowieckich człowiek złagrowany; przejawy heroizmu w sytuacjach ekstremalnych; próba określenia narratora (autobiografizm); 4. Hanna Krall Zdążyć przed panem Bogiem tragedia warszawskiego getta; różne postawy ludzkie wobec Holocaustu; specyfika utworu, interpretacja tytułu. Katastrofizm generacyjny (pokoleniowy), Apokalipsa spełniona. LITERATURA WSPÓŁCZESNA 1.Współcześni poeci polscy: Tadeusz Różewicz wybór wierszy (np. Ocalony, Lament Spadanie ); - obraz zdruzgotanego świata w ujęciu poety - refleksje nad kondycją współczesnego człowieka Czesław Miłosz wybór wierszy (np. Campo di Fiori, Który skrzywdziłeś ) - przesłanie moralne utworów Zbigniew Herbert wybór wierszy (np. Potęga smaku, Przesłanie pana Cogito ); - motywy mitologiczne i biblijne; - ocena kondycji współczesnego człowieka; - przesłanie moralne poezji Herberta. Miron Białoszewski wybór wierszy ( np.: Kabaret Kici Koci, szare eminencje zachwytu, ) -język Białoszewskiego jako sposób widzenia rzeczywistości np. fascynacja banałem i szczegółem codzienności Wisława Szymborska wybór wierszy (np. Utopia, Obmyślam świat, *** [Nicość ]) - zaduma nad życiem i współczesnym światem; - sytuacja człowieka pozbawionego hierarchii wartości; Jan Twardowski wybór wierszy (np. za szybko, samotność, szukam ) - współczesna poezja wiary; - relacja między nadawcą i adresatem monologu Bogiem Stanisław Barańczak wybór wierszy (np. Spójrzmy prawdzie w oczy ) - poezja przeciwko zniewoleniu umysłów i zakłamaniu języka w PRL- u 2.Sławomir Mrożek Tango charakterystyka głównych bohaterów dramatu,

9 świat przedstawiony, różne interpretacje dramatu 3. Albert Camus Dżuma interpretacja tytułu, charakterystyka bohaterów, świat przedstawiony w Dżumie zróżnicowane postawy bohaterów w sytuacjach ekstremalnych. literatura faktu, autobiografizm, Holocaust, dramat awangardowy, groteskowy, totalitaryzm.