Język polski Wymagania edukacyjne dla klas III a b c W ZSiPO w Skale w roku szk. 2013/14

Transkrypt

1 Język polski Wymagania edukacyjne dla klas III a b c W ZSiPO w Skale w roku szk. 2013/14 DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE UCZEŃ: KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PODSTAWOWYM Wymagania podstawowe dokonuje analizy leksykalnej, frazeologicznej i składniowej wierszy Przybosia wskazuje charakterystyczne cechy jego poezji wyjaśnia artystyczne postulaty awangardy: najmniej słów, rozbijanie tworzydeł rozpoznaje wiersz wolny wśród innych systemów wersyfikacyjnych zna i wyjaśnia pojęcia: elipsa, konstruktywizm rozpoznaje tradycje prozy realistycznej w powieściopisarstwie początków XX wieku zna wybrane utwory M. Pawlikowskiej- Jasnorzewskiej wypowiada się na temat portretu kobiety w poezji Jasnorzewskiej zna wybrane wiersze Leśmiana rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu Leśmiana podaje przykłady neologizmów i neosemantyzmów określa tematykę wierszy Leśmiana zna Granicę Z. Nałkowskiej odtwarza przebieg kariery Zenona Ziembiewicza charakteryzuje głównych bohaterów wskazuje zagadnienia i tematy poruszone w powieści rozpoznaje mowę pozornie zależną i niezależną określa cechy narracji i kompozycji utworu zna Ferdydurke W. Gombrowicza omawia problematykę Formy wyjaśnia, na czym polega odmienność Ferdydurke od utworów prozy realistycznej zna wybrane wiersze Skamandrytów (J. Lechonia i J. Tuwima), poetów II awangardy (J. Czechowicza, Cz. Miłosza), K.I. Gałczyńskiego zna różne ugrupowania artystyczne dwudziestolecia międzywojennego wskazuje funkcje manifestów artystycznych Literatura współczesna podczas omawiania dziejów literatury odwołuje się do wiedzy z historii na temat drugiej wojny światowej zna wybrane wiersze K.K. Baczyńskiego wskazuje tematy, słowa-klucze, obrazy i motywy charakterystyczne dla poezji Baczyńskiego odtwarza legendę największego poety straconego pokolenia wypowiada się na temat wspólnoty pokoleniowej wymienia twórców pokolenia Kolumbów zna pojęcia: apokalipsa spełniona, kultura walcząca, pokolenie Kolumbów, pokolenie literackie i posługuje się nimi zna Zdążyć przed Panem Bogiem H. Krall, Campo di Fiori Cz. Miłosza odczytuje wiersz Miłosza jako utwór o samotności ginących i roli poezji i poety omawia literackie świadectwa Holocaustu ustala najważniejsze problemy i tematy książki H. Krall podaje przykłady utworów należących do literatury faktu wyjaśnia pojęcia: literatura faktu (dokumentu), reportaż zna wybrane opowiadania

2 T. Borowskiego (np. Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu, Grunwaldem) oraz Inny świat G. Herlinga-Grudzińskiego odtwarza portret człowieka zlagrowanego i złagrowanego analizuje sposoby opisu życia w obozie, podaje przykłady opisu behawioralnego wskazuje najważniejsze mechanizmy działania systemu totalitarnego rozumie pojęcia: totalitaryzm, literatura lagrowa, literatura łagrowa, stalinizm, opis behawioralny wie, w jakich okolicznościach rozwijała się literatura polska po wojnie przedstawia sytuację literatury i twórców w kraju i na emigracji umiejscawia poszczególne pokolenia literackie wypowiada się na temat funkcjonowania cenzury wyjaśnia pojęcia: socrealizm, emigracja zewnętrzna i wewnętrzna zna wybrane wiersze T. Różewicza określa tematy jego wierszy czym polegało uproszczenie wiersza) zna wybrane wiersze J. Twardowskiego wypowiada się na temat franciszkanizmu w poezji J. Twardowskiego rozpoznaje wiersze należące do poezji religijnej definiuje pojęcia: klasyk, klasycyzm, klasyczny zna i Tango S. Mrożka streszcza Tango i wskazuje kierunki jego interpretacji charakteryzuje bohaterów dramatu Mrożka zna wybrane wiersze M. Białoszewskiego zna pojęcie: poezja lingwistyczna zna wybrane wiersze S. Barańczakazwiązków frazeologicznych w poezji Barańczaka określa tematykę wierszy zna i stosuje termin Nowa Fala (pokolenie 68, pokolenie 70) zna wybrane wiersze Z. Herberta wskazuje cechy i tematy poezji Herberta rozpoznaje kulturowe i literackie odwołania w utworach Herberta charakteryzuje postać Pana Cogito wyjaśnia pojęcie: liryka roli zna wybrane wiersze W. Szymborskiej wskazuje cechy i tematy liryki Szymborskiej analizuje i opisuje cechy jej języka poetyckiego wskazuje i wyjaśnia konteksty filozoficzne i kulturowe zna wybrane wiersze Cz. Miłosza wypowiada się na temat roli poety i poezji w ujęciu Miłosza wskazuje tematy i zagadnienia szczególnie ważne w poezji Miłosza Kształcenie językowe wyjaśnia, co to jest perswazja, manipulacja językowa podaje przykłady manipulacji językowej wskazuje cechy języka polityki i propagandy dokonuje analizy językowej tekstów reklamowych, wyjaśnia, jak realizowana jest w nich funkcja perswazyjna odwołując się do przykładów, wskazuje funkcje reklamy wie, co to jest slogan reklamowy, wskazuje funkcje sloganu wyjaśnia pojęcia: polisemia i homonimia, podaje przykłady wskazuje przyczyny powstawania homonimów przedstawia odwołując się do przykładów znaczenie kontekstu dla zrozumienia wypowiedzi omawia zjawisko zamierzonej niejednoznaczności wypowiedzi wskazuje najczęstsze błędy (w tym błędy składniowe) powodujące niezamierzoną niejednoznaczność tekstów anagramów rozpoznaje i poprawia błędy frazeologiczne wymienia główne tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny (dążenie do ujednolicania języka, ekonomizacji środków językowych, ścisłości i precyzji, uzupełniania systemu językowego) rozpoznaje i wskazuje przykłady omawianych tendencji omawia sposoby komunikowania się przez Internet wskazuje cechy języka w Internecie zna pojęcia: hipertekst, cyberprzestrzeń sporządza notatki z lektury pisze komentarze wykonuje różne operacje tekstotwórcze: skraca, rozwija, parafrazuje

3 wypowiedź wyjaśnia funkcję motta i cytatów w wypowiedzi poprawnie wprowadza cytaty do swojej wypowiedzi wskazuje komunikacyjne uwarunkowania tekstów zna cechy gatunkowe eseju, rozpoznaje teksty eseistyczne nadaje tytuły tekstom tworzy rozprawki, recenzje, reportaże i felietony zna zasady dyskusji, negocjacji referuje poglądy innych argumentuje odwołując się do doświadczenia, wiedzy i emocji komentuje i ocenia zna zasady przygotowania i wygłaszania wstąpień publicznych (przemówienie, wykład, sprawozdanie) czyta ze zrozumieniem teksty literackie oraz publicystyczne i użytkowe rozpoznaje zasadę kompozycyjną tekstu i jej funkcje rozpoznaje charakterystyczne cechy stylu i języka tekstu, nazywa środki językowe i ich funkcje w tekście odtwarza informacje sformułowane wprost, przetwarza informacje (porządkuje i hierarchizuje, oddziela informacje od opinii, streszcza) zadaje pytania do tekstu Samokształcenie korzysta z tekstów popularnonaukowych i naukowych korzysta z różnych źródeł informacji (np. zbiory biblioteczne, Internet) korzysta z przypisów, spisu treści, indeksów tworzy wypisy, wyciągi zbiera i selekcjonuje materiały korzysta z materiałów źródłowych sporządza bibliografię tworzy konspekt referatu Wymagania ponadpodstawowe Ocena dobra i bardzo dobra interpretuje przywołane wiersze charakteryzuje stosunek młodych pisarzy do dziedzictwa romantyzmu wyjaśnia funkcje aluzji literackich i kulturowych kreśli portret psychologiczny i intelektualny głównego bohatera rekonstruuje i komentuje poglądy polityczne bohaterów wypowiada się na tematy: mity i rzeczywistość w Przedwiośniu, etos inteligenta interpretuje Przedwiośnie jako powieść realistyczną, polityczną, psychologiczną, interwencyjną omawia funkcjonowanie motywu wiosny w utworach twórców różnych epok Staffa i Tuwima, przywołuje dzieła plastyczne podejmujące motyw wiosny charakteryzuje ruch awangardowy omawia charakterystyczne cechy poetyki Apollinaire a i futurystów określa cechy i tematy poezji: kontestacja i funkcja ludyczna charakteryzuje stosunek futurystów do języka wie, co to są ideogramy-kaligramy przedstawia najważniejsze założenia programowe Awangardy Krakowskiej omawia koncepcję poety i poezji w liryce J. Przybosia przedstawia założenia psychoanalizy wypowiada się na temat realizmu jako konwencji literackiej zna pojęcie: bergsonizm określa cechy poezji Jasnorzewskiej charakteryzuje język poezji miłosnej charakteryzuje język i styl Leśmiana omawia motyw ogrodu w wierszach Leśmiana przedstawia związki poezji Leśmiana z symbolizmem zauważa oryginalność wierszy Leśmiana na tle poezji dwudziestolecia międzywojennego omawia problematykę psychologiczną, filozoficzną i społeczną poruszoną w Granicy uzasadnia swoje oceny postaci wskazuje schematy fabularne i sposoby ich wykorzystania interpretuje powieść, odwołując się do jej tytułów: pierwotnego i ostatecznego zna i stosuje pojęcie: imponderabilia interpretuje Ferdydurke jako powieść o Formie, o wędrówce w poszukiwaniu własnej tożsamości analizuje konstrukcję postaci

4 narratora-bohatera omawia poetykę powieści i jej język wyjaśnia, dlaczego Ferdydurke to powieść groteskowa przedstawia zróżnicowanie poezji dwudziestolecia międzywojennego określa rolę Skamandrytów w poezji dwudziestolecia wskazuje cechy i tematy utworów Tuwima omawia zjawisko kolokwializacji języka poezji Literatura współczesna wypowiada się na temat: kultura jako pamięć zbiorowości prowadzi analizę porównawczą wierszy K.K. Baczyńskiego Pokolenie i T. Różewicza Zostawcie nas uzasadnia twierdzenie o tragizmie pokolenia Kolumbów Baczyńskiego wypowiada się na temat związków twórczości Baczyńskiego z romantyzmem interpretuje utwory H. Krall odwołuje się do innych dzieł literackich i filmowych podejmujących temat zagłady Żydów odtwarza mechanizmy życia w obozie (zacieranie się granicy między katem ofiarą) omawia konstrukcję narratora, sposób prowadzenia narracji analizuje budowę utworu Grudzińskiego porównuje prozę Borowskiego i Grudzińskiego wyjaśnia, na czym polega mechanizm ucieczki od wolności omawia i interpretuje określenia: wolność pozytywna i negatywna, banalność zła przedstawia mechanizm powstawania państw totalitarnych omawia odwołując się do przykładów cechy i cele nowomowy, określa zasady jej funkcjonowania definiuje totalitaryzm wypowiada się na temat niezależności sztuki i jej politycznego zaangażowania, odwołując się do przykładów przedstawia cechy i tematy sztuki socrealizmu omawia okoliczności, w jakich rozwijała się literatura polska w latach 40. i 50. charakteryzuje język poetycki Różewicza wypowiada się na tematy: poezja po Oświęcimiu propozycja T. Różewicza; poetycka diagnoza współczesności określa cechy liryki księdza Twardowskiego charakteryzuje różne odmiany dwudziestowiecznego klasycyzmu omawia funkcjonowanie terminu klasycyzm w odniesieniu do literatury współczesnej odczytuje Tango jako dramat rodzinny i polityczny przedstawia cechy teatru absurdu, odwołuje się do przykładów omawia zjawisko groteski w dramacie analizuje i interpretuje wiersze Białoszewskiego określa przyczyny nieufności poety wobec języka omawia charakterystyczne cechy poezji Białoszewskiego wypowiada się na temat: Białoszewski o sobie, o tworzeniu i o świecie wyjaśnia znaczenie i funkcjonowanie pojęcia: poezja lingwistyczna przedstawia argumenty uzasadniające twierdzenie, że poezja Nowej Fali obnażała nadużycia języka wskazuje przykłady wykorzystywania języka publicystyki, polszczyzny urzędowej i potocznej jako źródeł inspiracji poetyckiej analizuje i interpretuje wiersze Barańczaka z różnych okresów jego omawia działalność przekładową Barańczaka charakteryzuje życie literackie w Polsce w latach 70. i 80. wypowiada się na temat wolności słowa wyjaśnia, dlaczego w odniesieniu do Herberta używa się określenia poeta kultury omawia cechy języka Herberta W. Szymborskiej omawia zagadnienia i tematy liryki Szymborskiej, odwołując się do przykładów

5 wyjaśnia, na czym polegają antynomie poezji Miłosza określa miejsce poety w polskiej literaturze XX w. porównuje stanowisko Miłosza i Różewicza dotyczące poezji i poety Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który poza w/w wymaganiami, bierze udział w konkursach na poziomie powiatowym i wojewódzkim i olimpiadzie języka polskiego kształcenie językowe charakteryzuje język jako system znaków określa funkcje wypowiedzi definiuje pojęcia: semiotyka, znak naturalny i znak konwencjonalny określa cechy perswazji opisuje mechanizmy manipulacji językowej, określa jej cechy omawia cechy tekstów politycznych charakteryzuje reklamy jako teksty kultury masowej omawia zagadnienie niejednoznaczności wypowiedzi, wskazuje jego przyczyny i konsekwencje definiuje pojęcie parodii charakteryzuje parodię jako zjawisko intertekstualne omawia innowacje frazeologiczne uzupełniające i modyfikujące, podaje przykłady analizuje i interpretuje zabawy słowem (rozbijanie słów, kontaminacje, neologizmy i neosemantyzmy) w poezji omawia czynniki wpływające na rozwój języka opisuje poszczególne tendencje rozwojowe języka charakteryzuje sytuację komunikacyjną w Internecie omawia odwołując się do przykładów język w Internecie definiuje pojęcia: hipertekst, cyberprzestrzeń tworzy eseje wskazuje rodowód współczesnej eseistyki omawia najważniejsze cechy eseju parafrazuje, cytuje opinie innych tworzy wypowiedzi polemiczne bierze udział w dyskusji wygłasza referat Samokształcenie korzysta z tekstów popularnonaukowych i naukowych