TEMATY NA CZASIE. Mammografia s. 3 Grypa bez tajemnic. s. 4. Z Damianem przez całe życie

Transkrypt

1 TEMATY NA CZASIE Mammografia s. 3 Grypa bez tajemnic Z Damianem przez całe życie s. 4

2 Drodzy Czytelnicy, przez ostatni rok tworzyliśmy razem z Wami biuletyn Centrum Medycznego Damiana Poradnik. Sztuka leczenia. Przez ten czas wspólnie z personelem medycznym naszej kliniki dokładaliśmy wszelkich starań, aby przekazana przez nas wiedza medyczna była Państwu pomocna. W tym roku wiele się wydarzyło. W celu poprawy jakości wykonywanych przez nas usług, po gruntownych remontach, uruchomiliśmy dwie pracownie diagnostyczne: pracownię tomografii komputerowej wyposażoną w najnowszej generacji aparat Somatom Definition AS w konfiguracji 40-rzędowej. Nowy tomograf to najnowocześniejsze tego typu urządzenie, jakim dysponują obecnie prywatne placówki w Warszawie. pracownię mammograficzną wyposażoną w najnowszej generacji sprzęt Mammomat Inspiration. Aparat jest pierwszym w pełni cyfrowym urządzeniem, jakim dysponują prywatne placówki medyczne w Warszawie. Nowy mammograf pozwala na jeszcze skuteczniejszą diagnozę najczęściej występujących nowotworów wśród kobiet. Poszerzyliśmy ofertę CMD o kolejną ważną dziedzinę medycyny, jaką jest rehabilitacja: otwarcie przychodni rehabilitacyjnej wyposażonej w 10 stanowisk rehabilitacyjnych, z szatniami i pełnym zapleczem sanitarnym, zapewniających komfort zabiegów. Rehabilitacja CMD świadczy kompleksowe usługi z zakresu fizykoterapii (w tym zabiegi w okulistyce i laryngologii), kinezyterapii, masażu i terapii manualnej. Realizuje także wizyty domowe. Placówka została wyposażona w wysokiej klasy, nowoczesny sprzęt rehabilitacyjny, w tym m.in. aparat do krioterapii miejscowej ciekłym azotem, laser rehabilitacyjny z biostymulacją, nowoczesny Uniwersalny Gabinet Usprawniania Leczniczego (UGUL) i najnowszej generacji aparat do terapii akustycznymi falami uderzeniowymi. Przychodnia jest w pełni przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przyjmuje wszystkich pacjentów od 7. roku życia. Specjalnie dla Was zainicjowaliśmy szereg działań profilaktycznych. Opracowaliśmy dwa nowe programy ZDROWA MAMA oraz PO PIERWSZE PROFILAKTYKA. Pierwszy skierowany jest do przyszłych mam, drugi do osób świadomie dbających o stan swojego zdrowia W NUMERZE MAMMOGRAFIA Troszcząc się o innych, nie zapomnij o sobie GRYPA BEZ TAJEMNIC Sprawdź, co o niej wiesz INDYWIDUALNA DIETA Sposób na zdrowe i szczęśliwe życie DAMIAN DZIECIOM S JAK SKOLIOZA U DZIECI DAMIAN DZIECIOM BADANIE OKULISTYCZNE U DZIECI Specyfika oraz najczęstsze wskazania DOBROCZYNNE SKUTKI PSYCHOTERAPII I TY MOŻESZ URATOWAĆ KOMUŚ ŻYCIE Vademecum pierwszej pomocy przedmedycznej Roczna praca nad biuletynem pokazała, jak wiele istotnych zagadnień z dziedziny profilaktyki zdrowotnej chcielibyśmy przekazać naszym pacjentom. Dlatego też postanowiliśmy kontynuować wydawanie biuletynu w przyszłym roku, poruszając tematy zdrowotne z różnych dziedzin medycyny. W przyszłym roku również będziemy zachęcać Państwa do regularnej profilaktyki zdrowotnej poprzez wiele nowych produktów, jakie zamierzamy wprowadzić. Korzystając z okazji, chciałabym złożyć serdeczne podziękowania kadrze medycznej, bez pomocy której żaden z biuletynów by nie powstał. Wykonywana praca była dzięki Wam prawdziwą przyjemnością. Z pozdrowieniami Anna Święcka-Głowacka dyrektor Działu Sprzedaży i Marketingu REDAKCJA Wydawca: Centrum Medyczne Damiana sp. z o.o. ul. Wałbrzyska Warszawa Redaktor prowadzący: Dominika Korczak dominika.korczak@damian.pl Skład:

3 dr med. Ewa Wesołowska specjalista radiolog w CMD Mammografia Co 13 minut umiera na świecie kobieta na raka piersi. Ponad 12 proc. Amerykanek i 4 proc. Polek zachoruje na tę chorobę. 77 proc. przypadków to kobiety w wieku ponad 50 lat. Wczesne wykrycie raka poprzez systematyczne badania mammograficzne może ocalić życie tysiącom kobiet. Mammogram jest rentgenowskim zdjęciem piersi, które może pomóc w wykryciu raka w jego wczesnym stadium rok do dwóch lat wcześniej niż zauważy to lekarz lub wyczuje kobieta podczas periodycznego samobadania. Wykonanie zdjęcia polega na prześwietleniu piersi promieniami Roentgena minimalną dawką jonizującego promieniowania. Mammogramy są następnie analizowane przez lekarzy radiologów specjalizujących się w diagnostyce raka piersi. Zdjęcia są opisywane i interpretowane na podstawie kilkudziesięciu cech, które mogą świadczyć o ewentualnym charakterze zmian. W przypadku podejrzenia o zmiany złośliwe pacjentka jest kierowana na dalsze badania (dodatkowe zdjęcia, ultrasonografię, rezonans magnetyczny lub biopsję), które mogą potwierdzić lub wykluczyć wstępną diagnozę. Na całym świecie, w tym również w Polsce, powstały programy przesiewowe (skryningowe) oparte na wysokiej jakości mammografii, mające na celu systematyczne badanie kobiet niewykazujących żadnych objawów chorobowych. Istnieje więc możliwość wykrycia zmiany, zanim stanie się ona wyczuwalna. Rak piersi jest chorobą postępującą, której wczesne wykrycie oznacza lepsze rokowanie, większą szansę na pełne wyleczenie oraz większy odsetek operacji oszczędzających pierś. Efektywność takich programów jest silnie uwarunkowana przestrzeganiem wysokich standardów, a więc jakością sprzętu, na którym przeprowadza się badania, oraz kompetencją personelu, poczynając od techników wykonujących mammogramy, poprzez fizyków testujących sprzęt, a skończywszy na doświadczonych radiologach, którzy interpretują wykonane zdjęcia. Badania kliniczne przeprowadzane w wielu renomowanych placówkach naukowych wykazały znaczny spadek liczby zgonów z powodu raka piersi w krajach, w których wdrożono programy skryningowe. Obejmowały one populację kobiet w wieku lat, badania zaś wykonywane były w odstępach od 12 do 24 miesięcy. W związku z tym większość organizacji formułujących zalecenia rekomenduje regularne wykonywanie badania mammograficznego, a zalecany odstęp między badaniami wynosi od 12 do 24 miesięcy. Częstsze, coroczne wykonywanie badań przynosi większą korzyść kobietom w wieku premenopauzalnym oraz kobietom należącym do grup ryzyka. Do czynników ryzyka zachorowania na raka piersi zaliczamy: starszy wiek rodzinne występowanie raka w młodszym wieku wczesne rozpoczęcie miesiączkowania późne wystąpienie menopauzy pierwszy poród powyżej 35. roku życia lub bezdzietność ekspozycję na działanie promieniowania jonizującego obecność łagodnych chorób rozrostowych piersi nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2 Grupa wysokiego ryzyka obejmuje również kobiety z gęstą gruczołową budową piersi oraz te długotrwale stosujące hormonalną terapię zastępczą. Kobietom z tej ostatniej grupy oraz tym w wieku premenopauzalnym większą korzyść może przynieść wykonywanie mammografii cyfrowej. Jest to technika pozwalająca na uzyskanie obrazów o znacznie wyższej wartości diagnostycznej niż w przypadku mammografii konwencjonalnej. W naszym kraju, zgodnie z zaleceniami Unii Europejskiej, badaniami mammograficznymi są objęte wszystkie panie od 50. do 69. roku życia. Pomimo szeroko prowadzonej kampanii edukacyjno-informacyjnej ciągle zbyt mało kobiet decyduje się na korzystanie z bezpłatnych usług oferowanych zarówno przez publiczne, jak i prywatne ośrodki. Nadal wiele z nas nie wie lub nie chce wiedzieć, czy też pamiętać, że wczesna diagnostyka jest kluczowa w profilaktyce raka piersi. Dzięki niej możemy uratować swoje życie. Od 30 marca w Centrum Medycznym Damiana można wykonać badania mammograficzne aparatem Mammomat Inspiration najnowszej generacji. To pierwsze w pełni cyfrowe urządzenie, jakim dysponują prywatne placówki medyczne w Warszawie. Nowy mammograf pozwoli nam jeszcze skuteczniej diagnozować najczęściej występujący nowotwór u kobiet. Mammomat Inspiration umożliwia wykonanie bardzo dokładnych zdjęć w wysokiej rozdzielczości, pozwalających na rozpoznanie nawet najmniejszych zmian w piersi. Jednocześnie dzięki redukcji dawki promieniowania do niezbędnego minimum zwiększa bezpieczeństwo pacjentek. 3

4 lek. med. Mariola Malicka specjalista chorób wewnętrznych w CMD Grypa bez tajemnic sprawdź, co o niej wiesz Grypa jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego wywołaną wirusem grypy. Choroba ta trapiła ludzkość od stuleci. Opisana została już przez Hipokratesa w roku 412 p.n.e. Pierwszy raz pandemię grypy zanotowano w wieku XVI. Kolejne fale zachorowań pojawiały się co kilkadziesiąt lat. W wieku XX wystąpiło wiele epidemii grypy oraz jedna pandemia. Najbardziej zjadliwa grypa pojawiła się po I wojnie światowej i pochodziła od ptaków. Był to szczep H1N1, który wywołał pandemię choroby nazwanej hiszpanką, trwającą dwa lata. Grypa wywołała wówczas 500 mln zachorowań oraz w zależności od źródeł mln zgonów. Liczba osób, jaka wówczas zachorowała i umarła, obrazuje, jak wielkie spustoszenie poczyniła grypa. Na świecie występują 3 rodzaje wirusa grypy należące do rodziny ortomyksowirusów: A, B i C. Poszczególne typy mają zwykle zdolność zakażania tylko jednego gatunku (gospodarza). Jest to bardzo ważna cecha wirusa grypy. Rzadkie jest spotkanie się w tej samej komórce wirusa mogącego zarażać ludzi oraz innego, przenoszonego przez zwierzęta. Zdarza się, że powstaje wówczas mutacja i wirus może być zakaźny zarówno dla człowieka, jak i zwierzęcia. Mówimy wtedy o przełamaniu bariery międzygatunkowej. Wywołuje to panikę w środowisku medycznym. Świadczy bowiem o możliwości pojawienia się w środowisku podtypu mogącego być przyczyną pandemii. Tak było wtedy, gdy pojawił się wirus ptasiej, a następnie świńskiej grypy. Wirus grypy A występuje u ludzi i zwierząt (świnie, konie, foki, norki, wieloryby oraz ptaki). Uważa się, że rezerwuarem wirusa grypy A jest ptactwo wodne. Wirus grypy typu A można poddać dalszej klasyfikacji na podtypy w oparciu o rodzaj białek tworzących otoczkę białkową hemaglutynina (H) oraz neuraminidazy (N). Wyróżniono 16 podtypów H (H1 H16) oraz 9 podtypów N (N1 N9), co daje łącznie 144 możliwe kombinacje segmentów genowych i powoduje istnienie ogromnej różnorodności wirusów typu A. Rodzaj A najczęściej powoduje epidemie i pandemie. Jest to możliwe dzięki zdolności tego wirusa do podlegania skokom antygenowym (nagłym i znacznym zmianom materiału genetycznego). Wirus może relatywnie szybko zmieniać strukturę białkową swojej otoczki, wskutek czego przeciwciała osób, które już raz chorowały na grypę, nie są w stanie rozpoznać nowego szczepu wirusa jako zagrożenia. Obecnie najpowszechniejsze są szczepy wirusa należące do podtypów H1N1 oraz H3N2. Wirus grypy B występuje wyłącznie u ludzi. Rodzaj B ma tylko po jednym podtypie H i N. Może być przyczyną ciężkich zachorowań. Wirus grypy C występuje u ludzi i świń. Powoduje tylko lekkie infekcje, np. zapalenie spojówek, i nie wywołuje występowania epidemii. Wirusy z rodzajów B i C są zdolne wyłącznie do przesunięcia antygenowego (łagodna zmiana materiału genetycznego), co nie pozwala im na tak łatwe zmylenie mechanizmów odpornościowych zwierząt i ludzi. Grypa przenosi się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową, np. podczas kichania. Zakażenie może także nastąpić przez kontakt bezpośredni, jeśli człowiek chory dotyka swych ust lub nosa, a następnie np. wita się z inną oso- bą. W ten sposób wirus zostaje przeniesiony. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej, np. zasłanianie ust w trakcie kaszlu, częste mycie rąk itp. Zakażony człowiek powoduje rozprzestrzenianie się wirusa już od 1 do 6 dni przed wystąpieniem objawów choroby, a także do tygodnia po ustąpieniu symptomów choroby. Objawy grypy Najczęściej rozpoczyna się gwałtownie i od początku towarzyszą jej ostre objawy. Nie należy jej mylić z przeziębieniem, które ma wiele podobnych objawów. Dla przeziębienia charakterystyczne jest stopniowe pojawianie się dolegliwości i nieżyt nosa, który nie jest typowym objawem i nie występuje u każdego pacjenta chorego na grypę. Wysoka gorączka Na początku choroby obserwuje się nagły wzrost temperatury ciała. Może ona wynosić nawet C. Jeśli choroba przebiega łagodnie, temperatura stopniowo spada, zwykle od 3 do 5 dnia choroby, czemu towarzyszy obfite pocenie się. Jeżeli jednak gorączka na krótko się obniży, a potem szybko wzrośnie, może to wskazywać na pojawienie się nadkażenia bakteryjnego. Dreszcze Najczęściej towarzyszą wzrostowi temperatury ciała podczas rozwoju infekcji i czasem utrzymują się podczas jej przebiegu. Bóle mięśniowe, kostno-stawowe Zwykle towarzyszą grypie i mogą być bardzo silne. Najczęściej pojawia się charakterystyczne łamanie w kościach. Ból głowy Pojawia się na początku choroby z dużą intensywnością. Może towarzyszyć mu ból oczu, światłowstręt, bolesność uciskowa gałek ocznych. Stopniowo przechodzi w obniżenie sprawności psychoruchowej i senność. Ból gardła i suchy kaszel W pierwszym stadium choroby kaszel jest suchy, męczący, czasem napadowy i trudny do opanowania. W przebiegu typowego zachorowania na grypę przechodzi w kaszel wilgot- 4

5 ny, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny śluzowej. Uczucie wyczerpania i ogólnego rozbicia Zazwyczaj występuje od początku choroby i może trwać jeszcze przez 2 3 tygodnie od ustąpienia infekcji. Brak apetytu Jest to naturalna i pożyteczna reakcja organizmu, który odciąża się kosztem procesów trawienia i przemiany materii, by w pełni zmobilizować układ odpornościowy. U niemowląt i małych dzieci, u których gorączka narasta bardzo gwałtownie, mogą wystąpić majaczenia, drgawki czy też biegunka i wymioty. Wystąpienie takich objawów jest wskazaniem do natychmiastowej konsultacji lekarskiej. U ludzi starszych może dojść do przyśpieszenia akcji serca i tętna w związku z podwyższoną temperaturą ciała. Szczególnej opieki oraz konsultacji lekarskiej w przebiegu grypy wymagają także osoby starsze z chorobami układu krążenia, w tym pacjenci z niewydolnością krążenia. Łagodzenie przebiegu choroby oraz skracanie czasu trwania grypy odbywa się głównie poprzez przyjmowanie leków zwalczających objawy. Większość pacjentów, którzy zachorują na grypę, wraca do zdrowia w ciągu od jednego do dwóch tygodni. Na rynku farmaceutycznym pojawiły się leki antywirusowe, których podawanie w trakcie banalnego zachorowania na grypę wzbudza jeszcze wiele kontrowersji. Tamiflu i Relenza zatrzymują namnażanie wirusa. Są skuteczne przeciwko typom wirusa A i B. Amantadyna i Rimantadyna blokują kanał jonowy, zapobiegając zainfekowaniu komórek przez wirusy. Są czasami skuteczne przeciwko grypie typu A, jeśli zostaną podane wcześnie, ale nie wykazują skuteczności względem wirusa typu B. Główną przyczyną śmierci nie jest sama grypa, ale występujące po niej powikłania. Każdego roku na całym świecie na ich skutek życie tracą 2 mln ludzi. Większość zgonów dotyczy pacjentów w wieku powyżej 65 lat lub młodszych, ale osłabionych przez inne niż grypa choroby. Grypa może być też niebezpieczna dla niemowląt oraz małych dzieci. W przypadku niewłaściwego leczenia albo jego braku nawet pacjenci w sile wieku mogą nabawić się poważnych komplikacji. Powikłania grypy Ze strony układu oddechowego: zapalenie zatok obocznych nosa zapalenie krtani zapalenie oskrzeli zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego, takich jak astma oskrzelowa czy POChP zainicjowanie astmy oskrzelowej niewydolność oddechowa w przebiegu tych chorób Ze strony układu krążenia: zapalenie mięśnia sercowego zapalenie osierdzia nagły zgon sercowy dekompensacja przewlekłej niewydolności krążenia Ze strony ośrodkowego układu nerwowego: splątanie, nasilenie zmian otępiennych u osób starszych napady drgawkowe (zwłaszcza u dzieci pod postacią drgawek gorączkowych) zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych Ze strony innych narządów: ostre zapalenie ucha środkowego zapalenie mięśni ostra niewydolność nerek zapalenie spojówek zaostrzenie lub dekompensacja różnych chorób przewlekłych (np. cukrzycy) zespół Reye a (w przypadku podawania kwasu salicylowego) zespół Guillaina-Bárrego (porażenie wstępujące) Najlepszą metodą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne. Skuteczność szczepień wg różnych źródeł określa się na procent (oznacza to, że taki odsetek osób zaszczepionych odpowiednio wcześniej przed sezonem grypowym nie zachoruje na grypę). Ponadto w grupie ludzi szczepionych bardzo rzadko pojawiają się powikłania. Wirusy grypy są bardzo różnorodne i łatwo ulegają mutacji, tworząc nowe odmiany. Z tego względu należy szczepić się co roku przed każdym sezonem grypowym aktualną szczepionką. Szczepienie przeciwko grypie sezonowej może złagodzić przebieg grypy wywołanej wirusem A(H1N1), a także uchronić przed powikłaniami. Przebieg grypy wywołanej wirusem A(H1N1) nie różni się w sposób istotny od grypy sezonowej. Krąży wiele mitów dotyczących szczepienia przeciwko grypie. Mam nadzieję, że uda mi się je obalić. Kto powinien szczepić się przeciwko grypie? Przede wszystkim osoby szczególnie narażone na zachorowanie z racji wykonywanego zawodu (pracownicy ochrony zdrowia, żołnierze, nauczyciele, urzędnicy, pracownicy banków itp.). Praca tych ludzi polega na stałym kontakcie z dużą grupą osób. O kontakt z człowiekiem zarażonym nietrudno. Następną grupą są dzieci i osoby po 60. roku życia ze względu na podatność na powikłania. A zwłaszcza osoby z tej grupy, które zapadają na przewlekłe choroby układu oddechowego (astma, POCHP) i krążenia, oraz osoby z przewlekłymi chorobami ogólnoustrojowymi (cukrzyca, niewydolność nerek). Dla bezpieczeństwa rozwijającego się dziecka powinny zaszczepić się wszystkie kobiety, które planują ciążę na sezon grypy. Jeżeli ciężarna zmaga się z chorobą przewlekłą zwiększającą ryzyko powikłań grypy, należy ją zaszczepić przed nadchodzącym sezonem epidemicznym, bez względu na zaawansowanie ciąży. Kiedy powinno się szczepić? W Polsce szczyt zachorowań na grypę przypada między styczniem a marcem. Najlepiej oczywiście zdążyć przed początkiem sezonu grypowego. Od szczepienia do nabrania odporności mijają zwykle dwa tygodnie. Ale warto zaszczepić się nawet wówczas, gdy wokół nas rośnie liczba zachorowań na grypę. Otwieramy wtedy szybką ścieżkę tworzenia przeciwciał odpornościowych. Nasz układ immunologiczny staje się sprawniejszy. Szybciej zwalczymy wirusa, krócej i lżej będziemy chorować. A to sprawia, że ryzyko pojawienia się powikłań maleje. W Polsce ciągle zbyt mało osób się szczepi. Tendencja jest zwyżkowa i to dobrze wróży na przyszłość. Gdyby udało się podnieść wskaźnik osób systematycznie szczepiących się, jest duża szansa na ograniczenie zapadalności na grypę i wyeliminowanie ciężkich zachorowań, tak jak się stało z wieloma innymi chorobami wywoływanymi przez wirusy. Jedyną skuteczną metodą zapobiegania grypie są szczepienia. Zaszczep się już dziś. Więcej informacji pod numerem telefonu:

6 Czynniki genetyczne Otyłość wykazuje charakter rodzinny, gdzie dużą rolę odgrywają wspólne dla rodzin nawyki żywieniowe i życiowe. Genetycznie uwarunkowana skłonność do tycia może polegać na zwiększonej podatności na bodźce środowiskowe sprzyjające zwiększeniu masy ciała. Czynniki fizjologiczne Apetyt jest regulowany wielkością posiłków, ich częstością, składem i smakiem. Ważne jest spożywanie 5 posiłków dziennie, które to powinny być oddzielone od siebie od 3 do 3,5 godziny. Styl życia Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu, wysoce przetworzonej, zmodyfikowanej żywności oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Jak wynika z badań, kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej narażone na przybieranie na wadze, natomiast mężczyźni czterokrotnie. Duży wpływ na rozwój otyłości ma również stosowanie używek: alkohol spożywany w nadmiernych ilościach dostarcza tzw. puste kalorie, prowadzi dodatkowo do chorób wątroby i trzustki palenie papierosów chociaż obniża apetyt, nie jest metodą pozwalającą utrzymać prawidłową masę ciała i zachować zdrowie; palenie jest jednym z głównych czynników chorób sercowo-naczyniowych Czynniki psychologiczne Otyłość traktowana jako uzależnienie, wewnętrzny przymus jedzenia negatywnie wpływa na życie i sprawia, że osoby otyłe unimgr inż. Dominik Konecki dietetyk specjalista żywienia człowieka Indywidualna dieta sposobem na zdrowe i szczęśliwe życie! Nadwaga i otyłość to problemy coraz większej części naszego społeczeństwa. W ich rozwoju kluczową rolę odgrywają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe, tzw. otyłość pierwotna. Wzrost masy ciała powyżej normy może być także efektem obecności jednostki chorobowej to tzw. otyłość wtórna będącej objawem chorób metabolicznych, chorób ośrodkowego układu nerwowego, wad chromosomalnych oraz w wyniku działania leków. Przyczyny otyłości wtórnej Wśród czynników, które powodują rozwój otyłości, do najczęściej występujących należą: zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego: urazy czaszki, guzy mózgu, dystrofia tłuszczowo-płciowa Froehlicha endokrynopatie: niedoczynność tarczycy, hiperinsulinizm pierwotny, choroba lub zespół Cushinga (schorzenie hormonalne niedoczynność kory nadnerczy), zespół Stein-Leventhala (zespół policystycznych jajników), stan po usunięciu jajników, niedobór hormonu wzrostu, zespół przekwitania, hipogonadyzm hipogonadotropowy i inne cukrzyca typu II stosowanie leków: glikokortykoidów, estrogenów, progesteronu, środków uspokajających, pochodnych fenotiazyny wady chromosomalne: zespół Turnera, zespół Downa Przyczyny otyłości pierwotnej W powstawaniu nadwagi i rozwoju otyłości pierwotnej bierze udział wiele czynników, wśród których najważniejsze to: kają kontaktu z ludźmi, boją się odrzucenia oraz często czują się gorsze od innych. Otyłość u takich ludzi może stać się sposobem na życie, wytłumaczeniem wszelkich osobistych niepowodzeń. Natomiast jedzenie może być rozwiązaniem na odreagowanie złości, smutku i sposobem na nudę. Typowa dla ludzi otyłych jest złudna nadzieja, że wszystko w życiu się uda, jeśli tylko dana osoba schudnie. Nadmierne spożycie tłuszczu Istnieje dodatnia korelacja między spożyciem tłuszczu a jego ilością w organizmie. Ilość spożywanego tłuszczu w diecie świadczy o jej jakości zdrowotnej, tzn. im więcej tłuszczu, tym jest ona mniejsza. Osoby otyłe szczególnie powinny zwracać uwagę na ilość przyjmowanego tłuszczu, gdyż mechanizmy kontrolujące łaknienie są u nich zaburzone. Otyli mężczyźni częściej spożywają smażone mięsa, kiełbasy, hamburgery, pizzę, podczas gdy kobiety lody, czekoladę, ciasta i kremy. Produkty te są źródłem zbędnych kalorii, nasyconych kwasów tłuszczowych, kwasów tłuszczowych trans, a także cholesterolu. Spożywane w nadmiarze podnoszą poziom cholesterolu całkowitego w surowicy, złego cholesterolu (LDL) i triglicerydów. U osób tych w przeciwieństwie do ludzi szczupłych, u których po spożyciu posiłku obfitującego w tłuszcz następuje ograniczenie ilości przyjmowanych kalorii w kolejnych posiłkach, nie obserwuje się tego zjawiska, co sprzyja niekontrolowanemu przyjmowaniu energii i postępującemu tyciu. Wraz ze wzrostem procentowej zawartości tłuszczu w diecie zwiększa się Body Mass Index (ang. wskaźnik masy ciała, w skrócie BMI, inaczej wskaźnik Queteleta II) współczynnik powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje na: 18,5 24,9 wartość prawidłową 25,0 29,9 nadwagę 30,0 34,9 I stopień otyłości 35,0 39,9 II stopień otyłości >= 40,0 III stopień otyłości (otyłość skrajna) Nadwaga i otyłość są związane z częstszym występowaniem następujących schorzeń: Cukrzyca typu II stanowi 90 proc. przypadków cukrzycy proc. pacjentów stanowią osoby otyłe. Spadek wagi nawet o 5 10 proc. prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny. Nadciśnienie tętnicze wzrost masy ciała o 20 proc. powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia. Hiperlipidemia czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Poza poziomem całkowitego cholesterolu ważny dla ryzyka chorób serca jest też stosunek pomiędzy dobrym (cholesterol HDL) 6

7 i złym cholesterolem (cholesterol LDL). Stosunek ten jest niekorzystny u osób otyłych. Udar mózgowy ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest dwukrotnie większe. Niewydolność serca ryzyko tej choroby u otyłych jest większe o 1,9 raza. Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) 40 proc. przypadków tej choroby jest związanych z BMI powyżej 25. Prawdopodobieństwo, że osoba otyła będzie miała chorobę wieńcową, jest 1,5 raza większe niż u osoby z prawidłową wagą. Otyłość pogarsza także przebieg rehabilitacji pozawałowej. Kamica pęcherzyka żółciowego schorzenia pęcherzyka u osób otyłych występują sześciokrotnie częściej niż u szczupłych. Zmiany zwyrodnieniowe stawów stawy podlegające nadmiernym obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu. Prowadzi to do zespołów bólowych, np. kręgosłupa, stawów kolanowych. Nowotwory u osób otyłych częściej niż u szczupłych występują nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego lub prostaty. Zaburzenia oddychania w czasie snu objawiają się m.in. zespołem hipowentylacji bądź bezdechu sennego. Żylaki kończyn dolnych u osoby otyłej gorsze są warunki odpływu krwi z kończyn dolnych. Prowadzi to do nadmiernego wypełnienia krwią żył, a w konsekwencji do powstawania żylaków. Zaburzenia hormonalne i powikłania ciąży częściej występują u otyłych kobiet. Zespół X (obecnie nazywany zespołem polimetabolicznym) zespół ogólnoustrojowych zaburzeń, na które składają się: otyłość wisceralna (otyłość tzw. brzuszna tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest głównie wewnątrz jamy brzusznej), upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie insuliny, odporność na insulinę, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca. Obecnie do klasycznego zespołu X, opisanego przez Reavena, dołączono wiele dodatkowych elementów, takich jak: dna moczanowa, podwyższenie poziomu kortyzolu, podwyższenie poziomu fibrynogenu oraz wzmożone wydalanie albumin z moczem. Ryzyko wystąpienia poszczególnych chorób u ludzi otyłych w porównaniu z ludźmi szczupłymi: 3-krotny wzrost ryzyka cukrzyca typu II nadciśnienie tętnicze dyslipidemia (nieprawidłowe stężenie jednego lub więcej lipidów we krwi) insulinoodporność kamica pęcherzyka żółciowego zadyszka zespół bezdechu sennego Indywidualnie zbilansowana dieta wpływa na kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych. Nauczenie pacjenta odpowiedniego wzorca żywienia czyli dokładnie rozpisanej diety uzmysłowi mu, jak komponować posiłki w taki sposób, aby dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i uzyskać zamierzone rezultaty. Indywidualne podejście oraz dogłębne zbadanie dotychczasowych nawyków żywieniowych poparte analizą wyników laboratoryjnych gwarantuje moim pacjentom dietę, która zapewni organizmowi odpowiednią kaloryczność oraz dostarczy wszystkich niezbędnych składników pokarmowych (białek, tłuszczy, węglowodanów oraz witamin i składników mineralnych) w odpowiednich ilościach. Poniżej przedstawiam przykładową dietę zawierającą pewną grupę produktów, która jest polecana moim pacjentom. Proszę pamiętać, że jest to tylko przykładowa dieta. Bardzo ważne jest, aby każda dieta była indy- 2 3-krotny wzrost ryzyka choroba niedokrwienna serca choroba zwyrodnieniowa stawów hiperurikemia (podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy krwi) dna moczanowa 1 2-krotny wzrost ryzyka nowotwory piersi, okrężnicy zaburzenia hormonów płciowych upośledzenie płodności bóle krzyża nieprawidłowości płodu Wzrost masy ciała powyżej normy może być sygnałem ze strony naszego organizmu, że dzieje się z nim coś niepokojącego. Dlatego tak ważne jest, aby dietetyk zdiagnozował właściwą przyczynę wzrostu masy ciała. Prawidłowa diagnoza jest kluczowa w leczeniu nadwagi i otyłości. Tym bardziej że zwykle ma miejsce korelacja kilku jednostek chorobowych i często nie wiadomo, czy wzrost masy ciała spowodował wystąpienie danej jednostki chorobowej, czy dana jednostka chorobowa spowodowała wystąpienie wzrostu masy ciała powyżej normy. Tym bardziej konieczna jest konsultacja u dietetyka. Uważam, że poza wymienionymi czynnikami przyczyniającymi się do wystąpienia wzrostu masy ciała ponad normę należy wspomnieć także o jednym ważnym aspekcie diety, a mianowicie o niedoborach pokarmowych składników odżywczych. Myślę, że niedobory składników pokarmowych występujące w diecie są tym czynnikiem, który w znacznym stopniu wpływa na stan zdrowia i tym samym na kształtowanie masy ciała. Dlatego bardzo ważne jest, aby pacjent nie tylko otrzymał dietę ukierunkowaną na dany problem dietetyczny, ale również taką, która jest dietą pełnowartościową. Dzięki właściwie dobranemu modelowi żywienia moi pacjenci osiągają pożądaną równowagę biologiczną i na stałe zmieniają swoją masę ciała, ciesząc się na trwałe wypracowaną, szczupłą sylwetką. W mojej pracy stosuję innowacyjne i indywidualne metody działania, zawsze traktując swoich pacjentów wyjątkowo. Dietetyka jest dziedziną dynamiczną, rozwojową staram się stale poszerzać posiadaną wiedzę i stosować najnowocześniejsze jej osiągnięcia w leczeniu i ku satysfakcji moich pacjentów. Zależnie od problemu dietetycznego mojego pacjenta otrzymuje on zawsze indywidualnie zbilansowaną dietę. widualnie zbilansowana dla danego pacjenta. Każdy problem dietetyczny jest inny, mniej lub bardziej złożony. Każdy mój pacjent co 2 tyg. otrzymuje nową zbilansowaną dietę, tak aby wyrównać niedobory pokarmowe. Plan porady dietetycznej Pierwsza wizyta konsultacja dietetyczna, zebranie wywiadu żywieniowego, ocena sposobu odżywiania, zalecenia dietetyczne. Analiza badań analitycznych z oceną nawyków żywieniowych, wskazanie błędów żywieniowych oraz sposobów ich wyeliminowania, pomoc w zrozumieniu procesów i reakcji zachodzących w organizmie, informacja o tym, jakie produkty i potrawy jeść, a jakich unikać, wskazówki, jak samodzielnie komponować zdrową dietę. Kolejna wizyta konsultacja dietetyczna, przekazanie zbilansowanej diety w oparciu o pierwszą wizytę. Opracowania diety indywidualnej na podstawie szczegółowego wywiadu żywieniowego przeprowadzonego podczas pierwszej konsultacji. Zostanie przekazane dokładnie rozpisane menu (śniadanie I, śniadanie II, obiad, podwieczorek, kolacja), dieta wraz z przepisami na ciekawe, smaczne i proste w przygotowaniu potrawy, zostanie ustalona właściwa kaloryczność, częstotliwość i wielkość posiłków, uwzględniając tryb życia i godziny pracy. Dieta jest indywidualnie opracowana, dokładnie według potrzeb organizmu, stylu życia i preferencji kulinarnych pacjenta, tak by jej stosowanie przede wszystkim przynosiło zamierzone rezultaty i nie było uciążliwe. Indywidualna dieta to dokładnie rozpisane, smaczne, atrakcyjnie wyglądające posiłki z produktów powszechnie dostępnych w sklepach spożywczych. Trudność ich przygotowania zależy od czasu, jakim pacjent dysponuje. Kaloryczność diety, dobór produktów spożywczych, odpowiednia ilość i proporcje składników odżywczych dopasowane są w zależności od wieku, płci, masy ciała i stanu zdrowia pacjenta. Zostaną wzięte pod uwagę także preferencje kulinarne w diecie nie będzie więc produktów i posiłków, których pacjent nie toleruje lub nie może jeść. Zbilansowana dieta w sposób naturalny reguluje przemianę materii oraz likwiduje napady głodu. 7