Robię zakupy. Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości

Transkrypt

1 Autor: Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości

2 Treści nauczania Racjonalne wybory podczas dokonywania zakupów, prawa konsumenta, ocenianie i selekcjonowanie informacji dostępnych konsumentowi, wpływ reklamy na podejmowane decyzje. Po zakończonych zajęciach uczeń powinien Sporządzić listę zasad rozsądnego robienia zakupów, oceniać i selekcjonować informacje dostępne konsumentom, wskazać źródła informacji o prawach konsumenta, wymienić podstawowe prawa konsumenta, analizować i oceniać wpływ reklamy na zachowania konsumentów. Konsultant i informacje dodatkowe przedstawiciel Federacji Konsumentów, sprzedawca, agent reklamowy. Cel: kształtowanie umiejętności racjonalnych wyborów podczas dokonywania zakupów. Pojęcia: prawa konsumenta, kredyt, zaliczka, zadatek, gwarancja, rękojmia, reklamacja, reklama. Adresat: uczniowie szkół gimnazjalnych. 2

3 Oczekiwane rezultaty Po zajęciach uczeń: potrafi sporządzić listę zasad rozsądnego robienia zakupów, ocenia i selekcjonuje informacje dostępne konsumentom, zna podstawowe prawa konsumenta, ocenia i analizuje wpływ reklamy. Materiały: materiał pomocniczy nr 1 Kilka słów o reklamie, materiał pomocniczy nr 2 Zaproponuj dobrą radę!, materiał pomocniczy nr 3 Jak dokonywać udanych zakupów?, foliogram 1. Zakupy. Proponowany przebieg zajęć 1. Przedstaw temat tych zajęć. Podziel uczniów na grupy 3-4-osobowe. Każdej z grup daj inny rodzaj produktów: I grupa kilka kredek różnych producentów, II grupa rozmaite rodzaje kleju, III grupa różne temperówki czy cienkopisy, plecaki bądź zeszyty itd. Poinstruuj, żeby przetestowali produkty i wybrali ich zdaniem najlepszy, uzasadniając swój wybór. Po prezentacji pracy w zespołach zapytaj: Co braliście pod uwagę? Które z tych elementów są ważne i zdecydowały o wyborze najlepszego produktu? Skąd czerpaliście informacje o jakości produktu? 3

4 Czy przy codziennych zakupach bierzecie pod uwagę te informacje? Na podstawie tych wiadomości sformułujcie krótkie wnioski, np.: Jakość produktu decyduje o jego zakupie. 2. Poinformuj uczniów, że planujesz zakup roweru, poproś ich o radę. Kiedy będą podawać swoje propozycje, komentuj je krótko: za duży, za mały, zbyt skomplikowany, zbyt ciężki itd. Wytłumacz uczniom, że biorąc pod uwagę swoje preferencje, starasz się zawęzić pole wyboru tylko do kilku marek lub modeli. Zapytaj uczniów, co jeszcze oprócz swoich preferencji powinni wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji: bezpieczeństwo, koszty i warunki zakupu oraz eksploatacji, serwis i warunki gwarancji, wyposażenie, części wymienne itd. Nawiązując do tych dwóch ćwiczeń, spróbujcie ułożyć listę dobrych rad, które mogą okazać się pomocne przy dokonywaniu rozsądnych zakupów. Zapisuj rady podawane przez uczniów na dużym arkuszu papieru (możesz wykorzystać foliogram). Sporządzoną listę zawieście w widocznym miejscu, można ją uzupełniać w trakcie lekcji lub pod ich koniec jako podsumowanie zajęć. 3. Zaproponuj, aby każdy na karteczce zapisał jakiś przedmiot, który ostatnio kupił. Może to być koszulka, płyta, czekoladka, książka itd. Zapytaj, w jaki sposób dowiedzieli się o tym produkcie, skąd mieli informacje na jego temat, co spowodowało, że go zakupili. Odpowiedzi mogą być rozmaite: już wcześniej kupowałam i byłam zadowolona, przekaz słowny koledzy, znajomi, rodzina powiedzieli mi o tym produkcie, zakup pod wpływem impulsu zobaczyłam ten produkt przypadkiem, kiedy kupowałam coś innego, media obejrzałam reklamę w telewizji, przeczytałam w gazecie, usłyszałam reklamę lub ogłoszenie w radio, zobaczyłam reklamę na autobusie, plakacie. 4

5 Wymienione czynniki wpływające na dokonywanie przez nas zakupów przyjmują różne formy reklamy produktów (opinia bliskich osób, zachęta ze strony sprzedawcy, reklama na plakatach itd.) Poproś uczniów, żeby wypełnili tabelkę (możesz narysować ją na tablicy, a uczniowie przerysują na kartki). Tabela 1. Produkty które kupiłem i z których nie korzystam Produkt Przybliżona cena Jaką inną rzecz, której potrzebuję, mogę w to miejsce kupić? Po odczytaniu przez uczniów zaznacz, że pewnie każdy z nas czasami dokonuje nieprzemyślanych zakupów, a później z nich nie korzysta i zalegają one w szafie. Odwołaj się do listy dobrych rad, którą sporządziliście wcześniej. Bez wątpienia wiele z tych produktów kupujemy pod wpływem reklamy. 4. Przeprowadź z uczniami krótką rozmowę na temat oglądanych przez nich reklam. Zwróćcie uwagę, jak bardzo agresywnie wdzierają się w nasze życie. Możesz też podzielić uczniów na kilkuosobowe zespoły informując, że ich zadaniem jest przygotowanie prezentacji dowolnego wybranego przez siebie produktu, bez użycia słów, odegranie scenki, bez wymieniania nazwy tego produktu. Czas prezentacji około 30 sekund. 5

6 Podczas prezentacji poszczególnych grup pozostali uczniowie odgadują, jaki produkt jest reklamowany. W omówieniu prezentacji zwróćcie uwagę, że każda scenka była swoistą reklamą wybranego produktu. Porozmawiajcie o cechach dobrej reklamy, co sprawia, że ją zapamiętujemy, że nas przyciąga. Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 1 i poproś o zapoznanie się z nim. Powiedz, aby uczniowie dobrali się w pary, każda para powinna wybrać sobie jedną z reklam, jakie ukazują się w mediach. (Możesz też wcześniej poprosić uczniów, aby przynieśli przykładowe reklamy na zajęciach lub nagraj kilka reklam na kasecie wideo). Zadaniem każdej pary będzie przeanalizowanie reklamy, kierując się pytaniami: Jaki produkt jest reklamowany, czy łatwo to określić? Czy reklama oparta jest na znajomości marki, czy też na konkretnych walorach użytkowych? Czy reklama mówi coś o jakości produktu? Czy informuje o istotnych cechach użytkowych? Czy zawarte informacje dotyczą ceny i miejsca zakupu, serwisu technicznego? Jakie dodatkowe informacje będą ci potrzebne przed dokonaniem zakupu? Czy podoba ci się ta reklama? Dlaczego tak, dlaczego nie? Poproś kilka par o odczytanie swojej analizy. Możesz też odwołać się do poprzednich ćwiczeń, prosząc o chwilę refleksji nad tym, jak ma się reklama do produktów, które pod jej wpływem kupowali. Czy miała charakter informujący, nakłaniający czy przypominający? takie właśnie są cechy reklamy. Podziel uczniów na zespoły, każdemu z nich tytułem przykładu podaj kilka sytuacji, w których podejmuje się decyzje o zakupie. Odwołując się do wcześniej sporządzonej listy Dobrych rad, poproś, by zastanowili się, która rada może być przydatna w każdej z tych sytuacji. Jako podsumowanie zajęć zaproponuj, aby każdy uczeń wypełnił materiał pomocniczy nr 3. Podczas pracy uczniowie mogą wymieniać między sobą informacje, dzielić się uwagami. Życzymy udanych zakupów! 6

7 WAŻNE Poinformuj też uczniów o tym, że płacąc kartą kredytową, nie należy pozwolić sprzedawcy, aby wyszedł z nią do innego pomieszczenia, ze względu na bezpieczeństwo naszego konta. Dokonując zakupu na raty, zawsze należy dokładnie przeczytać, co podpisujemy, dopytać o sprawy, które wydają nam się niejasne. Upewnić się, czy nasze rozumienie umowy zgadza się z warunkami stawianymi przez sprzedającego. Mimo że sprzedawca jest bardzo miły, uprzejmy, nie podpisujmy niczego w ciemno, abyśmy później nie ponosili przykrych konsekwencji. Nie kupujmy u anonimowych sprzedawców, gdyż trudno jest wtedy dochodzić swoich praw. Uwaga! Na zajęcia te możesz zaprosić przedstawiciela z Federacji Konsumenta lub Klubu Konsumenta, który mógłby omówić podstawowe prawa konsumenta oraz możliwości korzystania z nich na co dzień. Przeznacz czas na zadawanie pytań przez uczniów. Możesz też w pracowni komputerowej zachęcić uczniów, aby w Internecie znaleźli informacje dotyczące praw konsumenta. 7

8 Materiał pomocniczy nr 1 Kilka słów o reklamie Reklama to płatna forma nieosobistej prezentacji oraz promowania w mediach, na ulicach pomysłów, wyrobów, usług, idei przez producentów lub sprzedawców. Reklama zasadniczo spełnia trzy cele: informuje, perswaduje, przypomina. 1. Informowanie o nowym produkcie, jego zastosowaniach, cenie (szczególnie gdy została obniżona), zasadach działania. Ponadto informowanie służy korygowaniu fałszywych opinii o produkcie np.: że jest drogi czy nietrwały. 2. Perswadowanie czyli zachęcanie do zakupu za pomocą utrwalonej marki danego produktu w świadomości konsumentów, zachęcanie ich do rezygnacji z preferowania innych marek itp. 3. Przypominanie o tym, że produkt może być konsumentowi wkrótce potrzebny, a także gdzie i na jakich zasadach można go nabyć. Typowe techniki reklamowe: slogany, oddziaływanie emocjonalne, oddziaływanie racjonalne. Slogany powiedzenia lub hasła łatwo wpadające w ucho, które mają pomóc w zapamiętaniu produktu lub usługi. Oddziaływanie emocjonalne obrazy lub zdania wykorzystywane po to, by czytelnik lub słuchacz identyfikował się z daną usługą lub produktem. Rozbudzanie potrzeby posiadania danego produktu. Oddziaływania racjonalne informacje, których celem jest przekonanie odbiorcy, że dany produkt lub usługa są najlepsze w swojej klasie, a posiadanie ich przyniesie od-biorcy różne korzyści. Reklama jest formą konkurencji pomiędzy producentami bądź sprzedawcami na rynku. Jeśli coś nie jest ci potrzebne albo nie możesz z tego korzystać, to kupno tego nie jest żadnym interesem! 8

9 Materiał pomocniczy nr 2 Zaproponuj dobrą radę! Oto kilka przykładów sytuacji, kiedy podejmujesz decyzje dotyczące zakupów. Zapoznaj się z nimi, przy każdej zapisz, która dobra rada z listy, jaką stworzyliście, ma zastosowanie w każdej z tych sytuacji, aby w przyszłości nie miały one miejsca. Przykład: Kupujesz odtwarzacz CD, po czym dowiadujesz się, że w innym sklepie kosztował on 20% taniej. Rady: Sprawdź ceny w różnych sklepach, szukaj przecen, promocji, targuj się tam, gdzie to możliwe. 1. Kupujesz w supermarkecie różne, niezbędne twoim zdaniem rzeczy, a przy kasie okazuje się, że brakuje ci pieniędzy, żeby zapłacić cały rachunek. Rady: Twój sąsiad obserwuje, jak jeździsz nowym rowerem za 800 zł. Pewnego dnia mówi: Trzeba było powiedzieć, że chcesz kupić rower. Taki sam, mało używany sprzedałbym ci za 400 zł, gdyż od czasu zakupu rolek nie interesuje mnie jazda na rowerze. Rady: Znajdujesz na bazarze kolorową bluzkę za jedyne 18 zł. Niestety, po pierwszym praniu, mimo że prałaś zgodnie z instrukcją, kolory zblakły, a bluzka rozciągnęła się. Rady: Musisz napisać pracę dyplomową na komputerze. Zlecenie komuś przepisywania drogo kosztuje. Wiesz też, że w dalszej swojej pracy często będziesz potrzebował komputera. Nie masz gotówki, aby od razu zapłacić za komputer. Rady:

10 Materiał pomocniczy nr 3 Jak dokonywać udanych zakupów? Pomyśl, co w najbliższej przyszłości planujesz kupić. Zanim wybierzesz się do sklepu, odpowiedz sobie na kilka pytań. Nazwa produktu... Czy szukasz konkretnej marki tego produktu?... Na jakie cechy zwracasz szczególną uwagę? Wymień kilka z nich: Gdzie można kupić ten produkt? Zrób listę sklepów z cenami.... Jaka jest jakość produktu? Jaka jest jego trwałość?... Porównaj ceny produktów innych firm o podobnych cechach i jakości?... Czy można kupić używany produkt? Gdzie? Ile kosztuje? Zrób listę możliwości i cen.... Z jakich źródeł informacji dotyczących produktu możesz skorzystać przed zakupem? Czy źródła te są wiarygodne?... Twoja konkluzja (nazwa sklepu, marka, cena i inne argumenty uzasadniające końcową decyzję)... 10

11 Foliogram 1. Zakupy planuj zakupy, zwróć uwagę na jakość, sprawdź ceny w różnych sklepach, szukaj przecen i promocji, targuj się tam, gdzie to możliwe, uważnie czytaj reklamy, zastanów się nad kupnem towaru używanego zamiast nowego, weź pod uwagę warunki gwarancji oraz serwis, wstrzymaj się z kupnem czegoś nowego, jeśli stare dobrze ci służy, zwracaj uwagę na produkt nie na jego opakowanie, proś o dodatkowe informacje u sprzedawcy, policz, czy zakupy na kredyt lub ratalne będą dla ciebie korzystne. 11

12