Renesans. Spis treści. Kasandra i tragizm. Ad fontes! Obecność Homera. Odkrycie człowieka. Biografia odkryta na nowo

Transkrypt

1 Spis treści Renesans Ad fontes! 12 Humanizm i reformacja Erwin Panofsky 13 Erazm z Rotterdamu Podręcznik żołnierza Chrystusowego Marcin Luter 14 Portret humanisty przy pracy Piotr Skubiszewski 15 Komentarze 15 Paul Oskar Kristeller Ruch humanistyczny 16 Inny słownik języka polskiego Przypomnienie: Rodzina wyrazów Obecność Homera 17 Polski Homerus 17 Homer Kochanowski Monomachija Parysowa z Menelausem Zbliżenie: Śladem Homera 19 Homer. Krótki przewodnik 20 Zbliżenie: Epos 21 Adam Mickiewicz 22 Bohaterowie Homera Jasper Griffin 23 Achilles na polu bitwy (i w kuchni) 24 Przebiegłość Odyseusza 25 Jean Starobinski 26 Oblicza bohatera Gabriel Marcel 27 Komentarze 27 Janina Abramowska Dwa bieguny 28 Flis jako parabola życia ludzkiego 28 Sebastian Fabian Klonowic Flis to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi 30 Echo Odyseusze i odyseja Jan Parandowski 30 Leopold Staff Odys 31 Stanley Kubrick 32 Elementy poetyki Tekst i komunikacja Zbliżenie: Inne znaczenia słowa tekst Kasandra i tragizm 33 Wieszczka i szydercy Zbliżenie: Wieszczenie w świecie antycznym i dzisiaj 34 Dwa monologi Kasandry Ajschylos Agamemnon Jan Kochanowski Odprawa posłów greckich Zbliżenie: Funkcja ekspresywna 36 Echo 36 Wisława Szymborska Monolog dla Kasandry Jerzy Stempowski 37 Tragedia 38 Teatr antyczny Jacqueline de Romilly 39 Komentarze 39 Albert Camus O przyszłości tragedii Arystoteles 40 Elementy poetyki Między obrzędem a teatrem Odkrycie człowieka 41 Odkrycie? 42 Godność człowieka Gianozzo Manetti O godności i wspaniałości człowieka Jan z Trzciany O naturze i godności człowieka Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego 43 Albrecht Dürer O proporcjach człowieka 44 Kenneth Clark Podstawa filozofii 45 Fizjonomika Arystoteles 46 Korespondencja sztuk 46 Galeria renesansowego portretu 47 Marek Rostworowski Dorota Dec, Marek Rostworowski 48 W stronę karykatury Biografia odkryta na nowo 49 Życie jako temat opowieści 49 Po co biografia? Autobiografia jako piękny obowiązek: Benvenuto Cellini Autobiografia jako świadectwo prawdy:gi-

2 rolamo Cardano Biografia jako ratunek przed zapomnieniem: Giorgio Vasari Jakub Burckhardt 50 Giorgio Vasari O narodzinach Michała Anioła Arnold Hauser 51 Melancholijne wyznanie liryka 51 Klemens Janicjusz O sobie samym do potomności Zbliżenie: Poeta laureatus 52 Kazimiera Żukowska Zbliżenie: Elegia 53 Biografia renesansowego humanisty 56 Zbliżenie: Odtwarzanie biografii 67 Wynalazek druku Zbliżenie: Galaktyka Gutenberga Sztuka rządzenia 68 Natura władzy Stefan Bielański 69 Niccollò Machiavelli Książę 70 Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej Zbliżenie: Traktat 72 Komentarze 72 Roger Caillois Trzy typy władzy 57 Kamienne rękawiczki Wacław Borowy Władza słów 58 Biografia pisarza dzisiaj 58 Edward Balcerzan Biografia jako język Ars poetica i wieczna sława 59 Poezja i natchnienie Adam Mickiewicz Zbliżenie: Ars poetica 60 Horacy List do Pizonów 60 Jan Kochanowski List do Stanisława Fogelwedera 61 Echo 61 Ars poetica współczesnych poetów Leopod Staff Ars poetica Kazimierz Wierzyński Ars poetica Konstanty Ildefons Gałczyński Ars poetica czyli Sztuka rymotwórcza Czesław Miłosz Ars poetica? 62 Non omnis moriar. Poezja i nieśmiertelność 62 Horacy Exegi monumentum aere perennius 63 Jan Kochanowski Pieśń XXIV 64 Echo 64 Czesław Miłosz o wiecznej sławie Étienne Dolet 65 Artysta renesansowy dzisiaj Myśleć jak Leonardo 65 Jan Białostocki O Leonardo, czemu się tak trudzisz? Michael J. Gelb Przygody języka 66 Początki polszczyzny literackiej 73 Przeklęty, kto zasmuca matkę swoję 73 Piotr Skarga Kazania sejmowe Zbliżenie: Kazanie 75 Korespondencja sztuk 75 Co mówi Skarga Matejki 76 Echo 76 Topos ojczyzny jako okrętu Ignacy Krasicki Świat zepsuty Juliusz Słowacki Testament mój Marek Piwowski Rejs Maciej Łuczak 77 Elementy retoryki Między słowem a gestem Między dworem a dworkiem 79 Dwór królewski i magnacki 80 Zbliżenie: Wawel 81 Il Cortegiano 81 Łukasz Górnicki Dworzanin polski Peter Burke 83 Dwór wszelkich obłud składem 83 Mikołaj Rej Szara pycha jako szkodliwa 84 Dworek ziemiański Alina Witkowska 85 Jan Kochanowski Elegia XV 86 Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego 86 Jakub Ponętowski Ziemianin 87 Kochanowski o Czarnolesie Na dom w Czarnolesie Na lipę (z Ksiąg wtórych) Zbliżenie: Fraszka 88 Echo 88 Leopold Staff Dworek 88 Stanisław Stabro Wrócić do źródła

3 Miłość 89 Wzory miłości Jadwiga Kotarska 90 Francesco Petrarka Sonety do Laury Zbliżenie: Sonet 91 Jan Kochanowski Do Magdaleny Zbliżenie: Metafory i wyobrażenia 93 Jan Kochanowski Fraszki Z Anakreonta Raki Do dziewki (z Ksiąg trzecich) Świat na opak 94 Błazen na tronie Zbliżenie: Raki 94 Gargantua i Pantagruel 95 Franciszek Rabelais Młode lata Gargantui 96 Ezop 96 Biernat z Lublina Opisanie krótkie żywota Ezopowego i też inszych spraw jego Zbliżenie: Bajka 97 Biernat z Lublina W czym się kochamy, to nam często szkodzi 98 Sowizdrzał 98 Przygody prześmiewcy Jerzy Ziomek 99 Romain Rolland 100 Korespondencja sztuk 100 Świat odwrócony 102 Gry z tekstem Przysłowia Zbliżenie: Zbiory przysłów polskich Rozmowy z Bogiem 103 Psalmy Dawidowe Zbliżenie: Psalm 104 Jan Kochanowski Psalm Echo 105 Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego 107 Tadeusz Nowak Psalm betlejemski Jan Błoński Moja córka umarła 109 Uważne czytanie 109 Jan Kochanowski Treny Tren I Tren VII Tren X 110 Zbliżenie: Sylabizm 112 Janusz Pelc Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest 114 Jean Delumeau 115 Komentarze 115 Julian Przyboś Trudne Treny 115 Czesław Miłosz Dzieje osobistego bólu 116 Echo 116 Karol Irzykowski Basia 116 Władysław Broniewski W zachwycie i grozie Choćby to była i śmierć 117 Między stoicyzmem a chrześcijaństwem 117 Michel de Montaigne Jako filozofować znaczy uczyć się umierać 118 Mikołaj Rej Człowiek poczciwy i śmierć Ponad epokami: Szekspir 119 Cały świat na scenie Johann Wolfgang Goethe 120 Krótkie wprowadzenie do szekspirologii Zbliżenie: Szekspirowskie folio i quarto 121 Skrzydlate słowa Szekspira 123 Echo 123 Stanisław Barańczak Appendix 124 Sonety do Czarnej Damy 124 William Szekspir Sonet Szekspir w filmie 126 Teatr elżbietański 128 Hamlet i hamletyzowanie Piotr Gruszczyński 129 William Szekspir Hamlet 130 Komentarze 130 Między Hamletem i Fortynbrasem Stanisław Wyspiański o Hamlecie Jan Kott o Fortynbrasie 131 Echo 131 Zbigniew Herbert Tren Fortynbrasa 108 Oswoić nieszczęście Zbliżenie: Tren Tablice chronologiczne 132 Zbliżenie: Periodyzacja epoki renesansu

4 134 Biogramy Rysopis epoki 139 Jean Delumeau Cywilizacja odrodzenia 140 Janusz Pelc Renesans Humanizm Reformacja 141 Michael Levey Piękno i wiedza 143 Obraz renesansu. Próba syntezy Barok Dwie nieskończoności 146 Wątły, ubogi i nigdzie bezpieczny Jadwiga Sokołowska 147 Mikołaj Sęp Szarzyński poeta przełomu epok Erwin Panofsky 148 Uważne czytanie 148 Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem 149 Jakub Wujek 150 Komentarze 150 Jan Błoński Poezja wnętrza 151 Między rozumem i wiarą 151 Kartezjusz Rozprawa o metodzie 152 Blaise Pascal Myśli Stanisław Barańczak 153 Leszek Kołakowski Metafory życia 154 Figury egzystencji 154 Życie żeglugą Daniel Naborowski Impreza 155 Życie labiryntem Zbigniew Morsztyn Emblema 24 Zbliżenie: Emblemat 156 Życie teatrem Zbigniew Morsztyn Treny żałosne Apollina z Muzami 157 Życie cień, dym, punkt, nic Daniel Naborowski Krótkość żywota Wacław Potocki Cóż jest człek Wacław Potocki Na toż drugi raz Stanisław Herakliusz Lubomirski Adverbium pierwsze Symeon z Połocka Czym jest człowiek 158 Życie snem Zbigniew Morsztyn Żywot sen i cień Koncept 159 Zadziwić przede wszystkim Zbliżenie: Marinizm Maciej Kazimierz Sarbiewski o koncepcie 160 Uważne czytanie 160 Jan Andrzej Morsztyn Do trupa. Sonet 160 Edmund Kotarski Lepiej być zmarłym niż zakochanym Zbliżenie: Hiperbola i hiperbolizacja 161 Zbliżenie: Funkcja poetycka 162 Echo 162 Stanisław Grochowiak *** 162 Jarosław Marek Rymkiewicz Na ciało moje gdy umiera Poezja i kunszt 163 Krótki przewodnik po poezji kunsztownej 163 Wiersze sumacyjne Daniel Naborowski Na oczy królewny angielskiej Zbliżenie: Niektóre gatunki poezji kunsztownej 164 Akrostychy Jan Andrzej Morsztyn Na jednego 164 Wiersze wariacyjne Daniel Naborowski Na nagie obrazy w łaźni 165 Gabinet poetyckich osobliwości Serpentyna Prostokąt Klucz do lektury 165 Koło śmierci 166 Poezja i kunszt dzisiaj 166 Pegaz zdębiał Stanisław Barańczak Alfabetony, Palindromadery, Onanagramy Stanisław Barańczak Świat metamorfoz 167 Nowe kształty ciał Władysław Tomkiewicz 168 Owidiusz Metamorfozy Walerian Otwinowski 169 Dafne polskich poetów 169 Szymon Zimorowic Apollo i Dafne 170 Samuel Twardowski Dafnis drzewem bobkowym

5 170 Echo 170 Jarosław Marek Rymkiewicz Daphnis w drzewo bobkowe przemienieła się 171 Korespondencja sztuk 171 Anamorfozy Przygody języka 172 Barokowe zapożyczenia językowe 173 Jan Chryzostom Pasek My, Sarmaci 174 Poczucie misji 174 Jan Andrzej Morsztyn Non fecit taliter ulli nationi Zbliżenie: Naród wybrany 175 Rycerska służba 176 Wacław Potocki Transakcja wojny chocimskiej 176 Jan Chryzostom Pasek Zwiad 177 Wacław Potocki Pospolite ruszenie 178 Wizerunek szlachcica Jan Stanisław Bystroń 180 Władysław Łoziński 181 Zbliżenie: Portret trumienny 182 Echo 182 Ernest Bryll Portret sarmacki Jan Stanisław Bystroń Vanitas 183 Zwątpienie w wartość życia doczesnego Philippe Ariès 184 Marność mądrości. Z Księgi Koheleta Zbliżenie: Vanitas i martwa natura 185 Vanitas vanitatum et omnia vanitas Hieronim Morsztyn Nagrobek potentatowi Daniel Naborowski Marność 186 Taniec śmierci 187 Józef Baka Młodym uwaga 188 Echo 188 Sprawa Baki Ponad epokami: Molier 189 Molier geniusz komedii Aleksander Nawarecki Wolter 190 Molier (krótki przewodnik) Tadeusz Żeleński-Boy Zbliżenie: Farsa 191 Zbliżenie: Komizm sytuacyjny 192 Świętoszek 193 Molier Świętoszek Molier Tablice chronologiczne 194 Zbliżenie: Periodyzacja epoki baroku 196 Biogramy Rysopis epoki 201 Jadwiga Sokołowska Rozważania semantyczne 201 Wiktor Weintraub Literacki styl baroku 202 Claude Backvis Estetyka polskiego baroku 203 Janusz Maciejewski Sarmatyzm jako formacja kulturowa 204 Jan Białostocki Rzeźbiony teatr 205 Obraz baroku. Próba syntezy Oświecenie Wiek rozumu 208 Odważ się być mądrym 209 Immanuel Kant Co to jest oświecenie 209 Paul Hazard Magiczne słowa 210 Encyklopedia 210 Równość, fanatyzm, tolerancja, pończocha 212 Rozum i demony Charles Baudelaire Klasycyzm i klasycyzmy 213 Co to jest klasycyzm? Zbliżenie: Poetyka normatywna

6 214 Uważne czytanie 214 Adam Naruszewicz Balon 215 Zbliżenie: Peryfraza 216 Zbliżenie: Oda 217 Korespondencja sztuk Hugh Honour 218 Klasycyzm dzisiaj 218 Klasycyzm jako postawa Jerzy Kwiatkowski Imiona prostoty Paweł Hertz O klasycyzmie Jarosław Marek Rymkiewicz Czym jest klasycyzm Ryszard Przybylski To jest klasycyzm Rousseau 220 Dobry dzikus i człowiek uspołeczniony 220 Jan Jakub Rousseau Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi 221 Jean Starobinski 222 Jan Jakub Rousseau Wyznania Zbliżenie: Autobiografia Czułe serce 223 Czuję, więc jestem 223 Serce czułe świata i człowieka Laurence Sterne Podróż sentymentalna Franciszek Karpiński O wymowie w prozie albo w wierszu Stanisław Staszic Ród ludzki 224 Vladimir Nabokov 225 Miłość i przyjaźń Zbliżenie: Sielanka 226 Franciszek Karpiński Laura i Filon 227 Echo 227 Konstanty Ildefons Gałczyński Filon i Laura wersja nowa Kochać naturę? za co? 228 Natura: rozumna i niszczycielska 228 Denis Diderot O interpretacji natury Jan Jakub Rousseau 229 Wolter Poemat o zagładzie Lizbony 230 Między tym pozwól mi błądzić Jan Jakub Rousseau 231 Izabela Czartoryska Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów Zbliżenie: Puławy 232 Stanisław Trembecki Sofiówka Zbliżenie: Zofiówka 233 Komentarze 233 Adam Mickiewicz Objaśnienia do poematu opisowego Zofijówka Przygody języka 234 Walka o polszczyznę w XVIII wieku Figury teatru życia 235 W zwierciadle literatury Ignacy Krasicki o języku polskim Chamfort 236 Literat i wierszopis 236 Adam Naruszewicz Chudy literat 237 Tomasz Kajetan Węgierski Do wierszopisów Zdzisław Libera 238 Filozof 238 Ignacy Krasicki Filozof 238 Ignacy Krasicki Filozof i chłop 239 Libertyn 239 Adam Naruszewicz Głupstwo Jerzy Łojek Zbliżenie: Deiści, ateiści i libertyni 240 Bigot i deista 240 Ignacy Krasicki Złość ukryta i jawna 240 Franciszek Bohomolec Paryżanin polski 240 Ignacy Krasicki Do *** 240 Monitor o nowym stosunku do religii 241 Sarmata 241 Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła 242 Stanisław Staszic 243 Fircyk 243 Adam Naruszewicz Fircyk 244 Żona modna 244 Ignacy Krasicki Żona modna Paul Hazard 245 Mnich 245 Ignacy Krasicki Monachomachia czyli Wojna mnichów Obietnice utopii 247 Dzieło rozumu 248 Ignacy Krasicki Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki 248 Ułomny wspaniały świat Jerzy Szacki Dokument pochodzi ze strony

7 249 Tomasz More Utopia 249 Tommaso Campanella Miasto Słońca 250 Komentarze 250 Jerzy Szacki Krytyka Utopii Poprawianie świata 251 Zuchwałe rzemiosło? 251 Ignacy Krasicki Świat zepsuty 252 Śmiech oświeceniowy 252 I śmiech niekiedy być może nauką Ignacy Krasicki Monachomachia Franciszek Ksawery Dmochowski Sztuka rymotwórcza 253 Uważne czytanie 253 Ignacy Krasicki Jagnię i wilcy 254 Ignacy Krasicki Czapla, ryby i rak 254 Ignacy Krasicki Woły krnąbrne Zbliżenie: Bajka narracyjna 255 Bajka i morał Tomasz Kajetan Węgierski Lew i ślimak Ignacy Krasicki Słowik i szczygieł Zbliżenie: Morał Kilka morałów z bajek Ignacego Krasickiego 256 Publiczna chłosta, czyli paszkwil 256 Franciszek Zabłocki Do Jezierskiego kasztelana, odgrażającego palem na rękę piszącego paszkwile Józef Bielawski 258 Być narodowi użytecznym 258 Hugo Kołłątaj Kto bierze pióro do rąk David Hume 259 Poezja ulotna 259 Poezja Sejmu Czteroletniego Na króla Na karuzel Sobieskiego Epitafium Ponińskiego 260 Siła teatru 260 Wojciech Bogusławski Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale 261 Elementy poetyki Publicystyka Walery Pisarek Zbliżenie: Funkcja impresywna Finis Poloniae! 262 Koniec Polski! Emmanuel Swieykowski 263 Jan Paweł Woronicz Świątynia Sybilli 263 Franciszek Karpiński Żale Sarmaty Tablice chronologiczne 264 Zbliżenie: Periodyzacja epoki oświecenia 266 Biogramy Rysopis epoki 272 Jeremy Black Oświecenie 272 Teresa Kostkiewiczowa Co to jest sentymentalizm? 273 Jerzy Snopek Co to jest rokoko? 274 Ulrich Im Hof Ojczyzna i Europa 275 Grzegorz Leopold Seidler Oświecenie i oświata 277 Stanisław Lorentz i Andrzej Rottermund Malarstwo w wieku oświecenia 278 Obraz oświecenia. Próba syntezy Szkoła pisania 279 Lekcja 2: Gromadzenie materiału 280 Lekcja 3: Schemat kompozycyjny 281 Lekcja 4: Redagowanie tekstu 282 Dziesięć przykazań dla piszącego wypracowania (i nie tylko) W świecie informacji 283 Pierwsza pomoc, czyli sięgamy po bibliografię 284 Literatura w Internecie 286 Bibliografia 289 Słownik terminów 293 Indeksy