Nazwa epoki. Światło jako metafora wiedzy. Inne nazwy to: Wiek rozumu (Anglia) Wiek filozoficzny (Francja)

Transkrypt

1 Oświecenie

2 Nazwa epoki Światło jako metafora wiedzy. Inne nazwy to: Wiek rozumu (Anglia) Wiek filozoficzny (Francja) Wszystkie określenia wskazują na nadrzędna rolę rozumu i światłości w życiu człowieka.

3 XVIII wiek Ramy czasowe Europa ok r. Polska ok r. Jest to czas monarchii absolutnych (Francja, Rosja), rewolucji (Wielka Rewolucja Francuska), walk o niepodległość (powstanie USA) oraz reform oświatowych. Coraz częściej pojawiają się odkrycia naukowe w dziedzinie fizyki, biologii, medycyny czy ekonomii.

4 Najważniejsze wydarzenia Europa 1715 śmierć Ludwika XIV (Króla Słońce) 1789 początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej 1793 ścięcie Ludwika XVI 1804 Napoleon Bonaparte cesarzem Francji Polska panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego konfederacja barska 1772 I rozbiór Rzeczypospolitej Sejm Wielki 1791 Konstytucja 3 Maja 1792 konfederacja targowicka 1793 II rozbiór Polski 1794 insurekcja kościuszkowska 1795 III rozbiór Polski 1797 powstanie Legionów we Włoszech

5 Filozofia epoki Racjonalizm wywodzi się z myśli żyjącego w epoce baroku Kartezjusza ( Myślę, więc jestem ). Źródłem poznania jest rozum, dlatego to nim należy kierować się w poznawaniu świata i zdobywaniu wiedzy. Empiryzm koncepcja filozoficzna przeciwstawna racjonalizmowi. Według Johna Locke a i Davida Hume a źródłem poznania jest doświadczenie. Dopiero później do weryfikacji przystępuje rozum. Kartezjusz

6 Myśliciele epoki

7 Immanuel Kant Niebo gwiaździste nade mną, prawo moralne we mnie Imperatyw kategoryczny (Postępuj wedle takich tylko zasad, co do których możesz jednocześnie chcieć, żeby stały się prawem powszechnym.)

8 Wolter Nie zgadzam się z tym, co mówisz, ale oddam życie, abyś miał prawo to powiedzieć. Jeśli Bóg by nie istniał, to trzeba by było go wymyślić. Zwolennik tolerancji, przeciwnik fanatyzmu religijnego, antyklerykał, deista (wierzył w Boga, ale nie uznawał jego władzy nad światem)

9 Jean Jaques Rousseau Czuję, więc jestem. Sentymentalizm: kult natury, człowiek jako szlachetny dzikus, serce jest narzędziem poznania, rozum staje się nieprzydatny, zmysły to pięć zadymionych okienek, wszyscy ludzie są sobie równi.

10 Sztuka Klasycyzm i rokoko

11 Klasycyzm Styl w sztuce odwołujący się do kultury starożytnych Greków i Rzymian. Cechy: nawiązania do wzorców antycznych, harmonia i symetria, ład, równowaga i spokój. Tematy: cnota, patriotyzm, prostota, sceny z mitologii i historii, malarstwo portretowe.

12

13 Rokoko Styl w sztuce obecny głównie w architekturze wnętrz, rzemiośle artystycznym i malarstwie. Cechy: lekkość, dekoracyjność, swoboda kompozycji, asymetria. Przykłady: niewielkie pałace, zdobione saloniki, gustowne, niewielkie meble, porcelanowe figurki, ornamenty.

14

15 Prądy literackie Klasycyzm Rokoko Sentymentalizm

16 Klasycyzm Literatura naśladuje naturę i rzeczywistość (mimezis), ma uczyć czytelnika (dydaktyzm). Jasny i prosty język. Inspiracje starożytnością. Ignacy Krasicki

17 Rokoko Człowiek przeżywa świat, chce być szczęśliwy i żyć w zgodzie z naturą (która jest w opozycji do miasta). Tematyka: przyroda, przyjaźń, miłość, religijne doznania, losy ojczyzny. Rezygnacja z ozdobności i mitologii. Franciszek Karpiński.

18 Sentymentalizm Utwory rozrywkowe, bawiące czytelnika, przyjemne, zmysłowe, wytworne i delikatne. Odrzucenie dydaktyzmu. Tematyka miłosna. Franciszek Dionizy Kniaźnin.

19 Oświecenie w Polsce W Polsce idee oświeceniowe pojawiły się później niż w innych krajach Europy. Powodem był fakt, że mieszczaństwo później zyskało większe znaczenie. Lata 40. XVIII w. do roku Idee: rozwój szkolnictwa, nauk ścisłych, życia politycznego i kulturalnego. Polska jako pierwszy kraj w Europie posiadający nowoczesną konstytucję.

20 Sejm Wielki (Sejm Czteroletni) Sejm mający na celu przywrócenie pełnej suwerenności Polski i przyspieszenie rozwoju gospodarczego kraju.

21 Efekt prac posłów Sejmu Czteroletniego Konstytucja 3 Maja Uchwalona 3 maja 1791 r. Wprowadzała trójpodział władzy, zwiększała uprawnienia mieszczan, zapowiadała poprawę życia chłopów, likwidowała konfederacje i liberum veto w Sejmie. Następcą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego miał być Fryderyk August.

22 Konstytucja 3 Maja Obraz Jana Matejki

23 Obiady czwartkowe Spotkania intelektualistów polskich organizowane przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na wzór paryskich salonów literackich. Odbywały się w latach ok Celem spotkań były rozmowy na tematy związane ze sztuką, nauką, a także omawianie dzieł literackich. Uczestniczyli w nich m. in.: Franciszek Karpiński, Ignacy Krasicki, Ignacy Potocki, Adam Naruszewicz, Hugo Kołłątaj.

24 Osiągnięcia polskiego oświecenia Teatr Narodowy w Warszawie Biblioteka Załuskich Collegium Nobilium Towarzystwo Przyjaciół Nauk Komisja Edukacji Narodowej Nowoczesna prasa

25 Teatr Narodowy w Warszawie Najstarszy obecnie istniejący teatr w Polsce, założony w 1765 roku przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

26 Collegium Nobilium Nowoczesna szkoła założona w 1740 r. w Warszawie przez Stanisława Konarskiego. Wykształciła wielu wybitnych mężów stanu.

27 Biblioteka Załuskich Pierwsza polska biblioteka publiczna założona w 1747 r. w Warszawie przez braci Załuskich. Zniszczona w czasie II wojny światowej.

28 Nowoczesna prasa Dwie najważniejsze polskie gazety oświeceniowe to: Monitor pierwsze polskie regularnie ukazujące się pismo, na wzór angielskiego pisma The Spectator, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne czasopismo literackie prezentujące dzieła artystów uczestniczących w obiadach czwartkowych.

29 Sprawdź się Co trzeba wiedzieć o oświeceniu?

30 Który wiek w Europie przypada na czas oświecenia? Dlaczego w Polsce oświecenie pojawiło się później? Który rok uznajemy za koniec oświecenia w Polsce? Skąd taka nazwa epoki? Jakie inne nazwy tego czasu funkcjonowały w Europie? Kto powiedział: Myślę, więc jestem i w jakiej epoce żył? Na czym polegał racjonalizm? Na czym polegał empiryzm?

31 Przedstawicielem jakiego nurtu był J.J. Rousseau? Wymień trzech filozofów oświeceniowych. Jakie dwa style w sztuce wówczas panowały? Opisz je. Wymień trzy dominujące prądy literackie tego okresu. Scharakteryzuj klasycyzm i podaj nazwisko klasycysty. Scharakteryzuj rokoko i podaj nazwisko twórcy. Scharakteryzuj sentymentalizm. Kto z Polaków pisał wg reguł sentymentalizmu?

32 Czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył? Jakie zadanie miało obradowanie Sejmu Czteroletniego? W jakich okolicznościach uchwalono Konstytucję 3 Maja? Jakie są najważniejsze osiągnięcia polskich ludzi oświecenia? Wymień trzy tytuły ówczesnych polskich gazet.

33 Oświecenie masz opanowane :) Źródło zdjęć: commons.wikimedia.org