PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA, CZ. 2 RENESANS. BAROK. OŚWIECENIE(echa współczesne)

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA, CZ. 2 RENESANS. BAROK. OŚWIECENIE(echa współczesne) RENESANS RENESANS TEMAT U źródeł renesansu. Humanizm i humanitaryzm W poszukiwaniu źródeł artyzmu i kultury. Homer Kochanowski ja Żeglarz, żołnierz, mąż... Oblicza Odyseusza Flis, czyli podróż Mitologiczny i literacki profil wieszczki Kasandry ZAKRES PODSTAWOWY. WYMAGANIA NA OCENĘ: DOSTATECZNĄ wie, co to jest humanizm i humanitaryzm rozumie współczesne znaczenie pojęcia humanizm wie, czym była reformacja łączy humanizm i reformację z narodzinami nowego światopoglądu zna ramy czasowe renesansu rozumie, dlaczego J. Kochanowski sięgał po utwory Homera zna fragmenty tłumaczeń utworów Homera zna legendę Homera i ma podstawowe wiadomości na temat jego dzieł rozumie wpływ twórczości Homera na sztukę europejską na podstawie fragmentu Odysei odtwarza historię Odyseusza rozumie, że Odyseusz i jego wędrówka stały się tematem w literaturze dostrzega zmianę między średniowiecznym a antycznym (renesansowym) wzorem męstwa zna fragment Flisu, łączy temat poematu z Odyseją rekonstruuje świat opisany przez S. F. Klonowica wyraża swoje zdanie na temat tego, czy życie ludzkie można porównać do flisu zna mit o wojnie trojańskiej i umie go odnieść do fragmentów Agamemnona Ajschylosa wie, co to jest ekspresywna funkcja języka wykorzystując wiedzę o ekspresji języka, stwarza psychologiczny portret wieszczki Kasandry BARDZO DOBRĄ rozumie znaczenie słów pochodzących od słowa humanizm rozumie i omawia przyczyny przemian światopoglądowych w XVI w. na podstawie fragmentu tekstu Erazma z Rotterdamu omawia zmianę w podejściu do spuścizny literackiej i filozoficznej renesansu na podstawie fragmentów Iliady określa cechy eposu homeryckiego charakteryzuje Achillesa jako wojownika i kucharza dostrzega złożoność konstrukcji bohatera rozumie złożoność pojęcia odyseja jako tematu kultury wypowiada się na temat bohaterstwa Odyseusza omawia podobieństwa między Flisem a Odyseją porównuje obraz Polski zawarty w tekstach S. F. Klonowica i Galla Anonima na podstawie tekstu wypowiada się na temat pożytków wynikających z żeglugi łączy temat flisu z utworem Flis S. Moniuszki wie, czym jest wieszczenie i jaką rangę przypisywano wieszczom w starożytności interpretuje teksty Ajschylosa, wykorzystując wiedzę o ekspresywnej funkcji języka DOSTATECZNĄ na podstawie tablic chronologicznych odczytuje ważne wydarzenia, które wpłynęły na zmiany światopoglądowe zna nazwiska wybitnych humanistów epoki renesansu rozumie, że Odyseusz i jego wędrówka stały się tematem w literaturze i sztuce, wskazuje przykłady realizacji tego tematu ZAKRES ROZSZERZONY. WYMAGANIA NA OCENĘ: BARDZO DOBRĄ na podstawie tekstu P. O. Kristellera omawia zasługi humanistów renesansowych porównuje humanistę renesansowego i współczesnego formułuje hipotezy na temat humanistyki współczesnej oraz cech dzisiejszego humanisty zna tekst J. Abramowskiej i rozumie pojęcia bohater dośrodkowy i bohater odśrodkowy wykorzystuje tekst J. Starobinskiego w charakterystyce Odyseusza wskazuje w charakterze Odyseusza cechy aprobowane przez siebie

2 30 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz me wszytki proroctwo na wiatr tragizm kasandrycznego proroctwa Między chwilą a wiecznością, między życiem a teatrem. Eksplikacja wiersza Wisławy Szymborskiej Monolog dla Kasandry Komunikat i ekspresja Teatr i dramat antyczny Doskonałość człowieka Witruwiusza. Czytanie ze zrozumieniem (i zastosowaniem) W podręcznikowej galerii. Oglądanie ze zrozumieniem Cechy malarstwa Leonarda da Vinci i jego poglądy na sztukę Od biografii do życiorysu i CV zna fragment Odprawy posłów greckich i odczytuje jego główną myśl dostrzega podobieństwa i różnice w konstrukcji bohaterki w ujęciu J. Kochanowskiego i Ajschylosa wie, że Kasandra jest tematem literackim zna wiersz W. Szymborskiej i rozumie jego temat wie, że Kasandra stała się znakiem kultury odnajduje w wierszu cechy proroctwa zna teorię komunikacji i model sytuacji komunikacyjnej R. Jakobsona ma świadomość istnienia różnych funkcji języka ma podstawowe wiadomości o tragedii antycznej oraz budowie teatru greckiego w wybranym dramacie antycznym odnajduje cechy tragedii wymienia imiona wielkich dramaturgów antycznych dostrzega zmiany, jakie zaszły w malarstwie renesansowym w stosunku do malarstwa średniowiecznego omawia tematy malarskie i ich ujęcia w poznanych dziełach średniowiecza i renesansu rozumie, na czym polegają różnice między parenetyczną biografią średniowieczną a biografią renesansową rozumie powody, dla których powstawały biografie renesansowe łączy Autobiografię Perfectu z tematem zajęć pisze własne CV omawia podobieństwa i różnice w konstrukcji bohaterki w ujęciu Ajschylosa i J. Kochanowskiego na podstawie fragmentu Odprawy posłów greckich określa tragizm Kasandry odnajduje w tekście środki artystycznego wyrazu nadające wypowiedzi cechy proroctwa interpretuje wiersz rozumie, na czym polega humanizm wiersza dyskutuje na temat tragizmu bohaterki w ujęciu J. Kochanowskiego i W. Szymborskiej rozumie, czym jest komunikat i komunikacja rozumie, że każda wypowiedź także niewerbalna jest komunikatem redaguje tekst o określonej funkcji językowej zna budowę dramatu antycznego zna sakralne korzenie tragedii greckiej i rozumie funkcję katharsis porównuje teatr antyczny i średniowieczny odszukuje w dziele cechy charakterystyczne dla malarstwa renesansowego zna cechy karykatury, rozumie, czym jest karykatura w sztuce zna powody, dla których powstawały i powstają biografie rozumie różnicę między literackimi a użytkowymi tekstami dotyczącymi biografii człowieka interpretuje wiersz i jego tytuł dostrzega żywotność tematów mitologicznych na przestrzeni różnych epok pisze eksplikację trzech krótkich fragmentów monologów na temat Kasandry zna tekst A. Camusa i rozumie zastosowane przez niego kryteria podziału gatunków dramatycznych wie, kim był Witruwiusz i jaka była jego koncepcja proporcji doskonałych łączy poglądy Witruwiusza z renesansowym poglądem na doskonałość człowieka zna pojęcie fizjonomika zna graficzną realizację człowieka witruwiańskiego w ujęciu Leonarda da Vinci zna i kojarzy nazwisko A. Dürera z grafiką i teorią sztuki traktuje Wyznania św. Augustyna jako biografię duchową człowieka na podstawie literackich obrazów wieszczki Kasandry i fragmentu eseju J. Stempowskiego pisze rozprawkę na temat potrzeby prorokowania i przewidywania ustosunkowuje się do tekstu A. Camusa, przedstawiając własne argumenty potwierdzające lub polemizujące z opinią eseisty wyjaśnia związek między koncepcją Witruwiusza a filozofią renesansową (człowiek miarą wszechrzeczy) rozumie renesansowe przekonanie o wyjątkowości człowieka, potwierdzonej jego szczególną pozycją w świecie natury rozumie, jak w renesansie pojmowano godność redaguje tekst biograficzny lub autobiograficzny zgodnie z myślą J. Burckhardta dostrzega niebezpieczeństwa wynikające z manipulacji biografiami wie, że biografia i autobiografia bywały tematem muzycznym

3 32 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Autoportret liryczny. Elegia Janicjusza O sobie samym... Archeologia biografii. Co i skąd wiemy o życiu i twórczości dawnych artystów Poeta renesansowy spadkobierca Homerów, Owidiuszy i Horacych Poeci współcześni czy są spadkobiercami Homera, Owidiusza, Horacego...? Poezja i wieczna sława. Exegi monumentum... i Niezwykłym i nie leda... Ars longa, vita brevis Kto dziś rozumie doniosłość wynalazku Gutenberga? Władza, polityka, moralność Władza jej odwieczne obowiązki i przywileje zna fragment elegii K. Janickiego za pomocą biogramu poety odnajduje w tekście elegii treści biograficzne interpretuje tytuł i określa powody, dla których poeta napisał elegię zna biografię J. Kochanowskiego i rozumie, że może ona uchodzić za wzorzec biografii renesansowej rozumie, na czym polega trudność w odtwarzaniu dawnych życiorysów rozróżnia pojęcia poeta natchniony i poeta uczony rozumie, czym jest ars poetica i wie, że pojęcie to wywodzi się ze starożytności wie, że ars poetica jest tematem literackim wie, że poeci współcześni podejmowali w swej twórczości temat ars poetica wie, że poeci różnie pojmowali swoją sztukę poetycką i podaje na to przykłady zna teksty Horacego i J. Kochanowskiego i określa ich temat rozumie, co znaczy non omnis moriar i z jaką koncepcją twórcy się łączy rozumie różnicę między średniowieczną anonimowością twórcy a renesansowym pragnieniem sławy poetyckiej zna teksty Cz. Miłosza i rozumie ich temat zna pojęcia dualizm antyczny i dualizm chrześcijański łączy teksty z motywem non omnis moriar zna przyczyny ujednolicenia polskiego języka literackiego rozumie doniosłość wynalezienia druku dla rozwoju cywilizacji i kultury zna teksty N. Machiavellego i A. F. Modrzewskiego i rozumie ich temat dostrzega etyczny problem makiawelizmu objaśnia elegijny charakter utworu odnajduje w twórczości K. Janickiego elementy charakterystyczne dla kultury renesansu rozumie, na podstawie jakich źródeł odtwarza się biografię rozumie, jakie znaczenie dla biografów ma twórczość samego artysty na podstawie fragmentu Listu do Pizonów rekonstruuje poglądy Horacego na temat sztuki pisania rozumie rozterki J. Kochanowskiego dotyczące sztuki przekładu rozumie potrzebę istnienia sztuki poetyckiej omawia różnice w realizacji tematu ars poetica, wykorzystując zaproponowane w podręczniku fragmenty poetyckie interpretuje zaproponowane w podręczniku wiersze i omawia związki między nimi dostrzega pojawienie się w sztuce tematu nieśmiertelności interpretuje wiersz Cz. Miłosza i łączy go z rozważaniami o ciągłości kultury rozumie różnicę między popularnością a sławą polemizuje z tezami Cz. Miłosza dostrzega ironię poetycką w wierszu Cz. Miłosza rozumie teorię M. McLuhana na temat oddziaływania środków masowego przekazu na myślenie i zachowania społeczne porównuje opinie Napoleona i N. Machiavellego na temat władcy dostrzega, że władza staje się tematem rozpraw publicystycznych rozumie rolę publicystyki w oddziaływaniu na świadomość społeczną rozumie, że biografia jest formą istnienia pisarza redaguje wzorcową biografię współczesnego pisarza w kontekście poznanych tekstów i na podstawie własnych obserwacji podejmuje rozważania na temat władzy i odpowiedzialności za państwo przybliża najważniejsze treści tekstu R. Caillois charakteryzuje każdą z form władzy opisaną w tekście rozumie, jaki jest związek między życiem pisarza a jego życiowymi wyborami (biografizm) wypowiada się na temat znanych sobie biografii pisarzy w kontekście tekstu E. Balcerzana pisze rozprawkę na temat Czy władza i moralność są ze sobą sprzeczne? podaje przykłady form władzy opisanych przez R. Caillois, odwołując się do wiedzy historycznej

4 34 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Kazania sejmowe Piotra Skargi retoryka patriotyczna Topos ojczyzny jako okrętu Jak mówić, żeby odnieść sukces lekcja retoryki Między dworem a dworkiem Model renesansowej doskonałości życia według Jana Kochanowskiego Życie wiejskie idylla spełniona Donna angelicata portret Petrarkowskiej Laury Z ziemi włoskiej do Polski, czyli od Petrarki do Jana Kochanowskiego parafrazuje kazania P. Skargi dostrzega retoryczność kazań rozumie retoryczną funkcję kazań zna topos ojczyzny jako okrętu rozumie funkcje, jakie pełni i może pełnić mowa rozumie, że retoryka jest sztuką zna budowę klasycznej przemowy redaguje przemowę na wybrany temat ma świadomość możliwości manipulacji za pomocą słowa zna fragmenty utworów Ł. Górnickiego i M. Reja charakteryzuje dworzanina renesansowego porównuje przedstawienia dworzanina w ujęciu M. Reja i Ł. Górnickiego rozumie, czemu służy etykieta ustosunkowuje się do współczesnych zasad dobrego wychowania zna fragmenty lirycznych utworów J. Kochanowskiego określa model życia ziemiańskiego rozważa, dlaczego J. Kochanowski wyżej cenił życie na wsi niż życie dworskie rozumie, czym jest idealizacja zna fragmenty utworów M. Reja i J. Ponętowskiego oraz wiersz L. Staffa i dostrzega łączący je motyw dworku rozumie, czym jest mit arkadyjski i łączy go z idealizacją dworku szlacheckiego rozumie, czym jest sielanka wie, że idealne życie wiejskie bywało tematem muzycznym wie, jaki wpływ na kulturę renesansu wywarł F. Petrarka na podstawie sonetów rekonstruuje wzorzec donny angelicaty rozumie, na czym polega idealizacja miłości w ujęciu F. Petrarki porównuje wizerunek Petrarkowskiej Laury i Magdaleny J. Kochanowskiego na podstawie tekstów opisuje konwencjonalne zachowania zakochanych porównuje literacką i plastyczną realizację tego samego tematu rozumie, dlaczego nie zawsze można ukonkretnić metaforę rozumie, że miłość bywała przedmiotem żartów omawia konteksty biblijne i historyczne kazań P. Skargi traktuje P. Skargę jako znak kultury dostrzega obecność toposu ojczyzny jako okrętu w dziełach różnych twórców odszukuje we fragmencie Odprawy posłów greckich chwyty retoryczne i określa ich rolę w tekście odnajduje związek między kulturą renesansu i jej antycznym rodowodem wygłasza przemowę na wybrany temat łączy temat etykiety z jego wcześniejszą realizacją w wierszu P. Słoty zna parenetyczny wzorzec renesansowego dworzanina dyskutuje na temat swojskości i obcości jako sposobu istnienia w świecie rozumie topos dworku ziemiańskiego łączy mit arkadyjski z Soplicowem wskazuje przyczyny narodzin idylli staropolskiej, utożsamianej z centrum swojszczyzny porównuje wcześniej poznane literackie portrety ukochanych kobiet z donną angelicatą łączy model idealnej miłości renesansowej z ówczesną potrzebą dążenia do doskonałości duchowej odszukuje w wierszach elementy charakterystyczne dla erotyków rozumie, z czego wynika żartobliwy charakter utworów J. Kochanowskiego charakteryzuje język utworów łączy frywolność utworów J. Kochanowskiego z renesansowym myśleniem o człowieku (Terencjusz) łączy retorykę z językiem reklamy rekonstruuje realizację toposu arkadyjskiego w literaturze i sztuce porównuje średniowieczne i renesansowe ujęcia tematu miłości postrzega literaturę staropolską jako przenikanie się kultury wysokiej i niskiej wskazuje elementy retoryki we współczesnym świecie (przemówienia polityków, kazania) wskazuje środki wyrazu, za pomocą których dokonuje się manipulacji interpretuje wiersze L. Staffa i S. Stabry i odtwarza topos arkadyjski zna nazwisko kompozytora i tytuł jego utworu o tematyce arkadyjskiej pisze pracę na temat Jak mówiono o miłości dawniej i dziś?

5 36 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Na wszystko jest przysłowie albo śmiech renesansowy Bajki stare jak Ezop Drwina, śmiech, żart przeciw zasadom i autorytetom Psalmy starotestamentowy ideał poezji Wołasz do mnie z głębokości Psalmem krematoriów Płaczem nad ruinami walczącej Warszawy (R. Brandstaetter). Psalmiści XX wieku W obliczu śmierci. Czytanie niektórych trenów Jana Kochanowskiego Ojciec i poeta wobec śmierci i cierpienia Dlaczego Treny Jana Kochanowskiego nie są w lamusie szkolnych lektur? Dramaty osieroconych ojców zna fragment Gargantui i Pantagruela F. Rabelais go i rozumie konwencję świata na opak wie, czym jest przysłowie i rozumie jego funkcję w tekście F. Rabelais go zna legendę o starożytnym bajkopisarzu Ezopie wie, że Biernat z Lublina naśladował twórczość Ezopa określa temat proponowanej bajki i jej cechy gatunkowe zna postać Dyla Sowizdrzała i łączy ją z innymi bohaterami literatury plebejskiej na podstawie fragmentów tekstów opowiada, w jaki sposób Sowizdrzał drwi z autorytetów łączy obraz P. Bruegela z konwencją świata na opak wie, że R. Strauss skomponował utwór o Dylu Sowizdrzale zna historię psalmów zna psalm jako gatunek i wie, że istnieją jego muzyczne realizacje zna psalm w tłumaczeniu J. Kochanowskiego określa temat psalmu, nadawcę, adresata oraz funkcję cudzysłowu dostrzega inspiracje psalmami w twórczości M. Białoszewskiego i T. Nowaka porównuje stylistykę Pamiętnika z powstania warszawskiego i cytowanego w nim psalmu zna okoliczności powstania Trenów zna wybór trenów J. Kochanowskiego odszukuje i nazywa środki artystycznego wyrazu, za pomocą których opisano stany emocjonalne zna tren jako gatunek wie, że śmierć dziecka jest również tematem utworów muzycznych rozumie, jaką funkcję może pełnić śmiech wie, że konwencja świata na opak wyrasta z kultury jarmarcznej odnajduje i omawia uniwersalne treści bajki rozumie, dlaczego Sowizdrzał jest uosobieniem mądrości ludowej rozumie, że Sowizdrzał jest bohaterem wielu kultur odczytuje fragmenty obrazu P. Bruegela i łączy je z utworem F. Rabelais go odszukuje, nazywa i określa funkcje zastosowanych środków artystycznych wskazuje związki między tekstem J. Kochanowskiego, Biblią a kulturą renesansu omawia powody odwołań do psalmów w utworach M. Białoszewskiego i T. Nowaka znajduje różnice między klasycznym trenem a trenami J. Kochanowskiego omawia renesansowy charakter Trenów udowadnia, że Treny są testamentem ojca i filozofa wymienia postaci literackie lub filmowe, wzorowane na Ezopie rozumie terapeutyczną i moralizatorską funkcję śmiechu omawia i ocenia artystyczne walory parafrazy Psalmu 91 J. Kochanowskiego odnajduje historyczny kontekst w obu tekstach omawia psalm T. Nowaka w kontekście historii Hioba w kontekście Trenów i innych tekstów J. Kochanowskiego rekonstruuje jego religijność określa swoje stanowisko wobec myśli J. Przybosia i Cz. Miłosza na temat recepcji Trenów rozmawia na temat listy lektur i recepcji dzieł dostrzega związek między myśleniem o śmierci dziecka wyrażonym w Trenach i we fragmencie tekstu K. Irzykowskiego interpretuje wiersz W. Broniewskiego, omawia jego związek formalny i treściowy z Trenami wie, co o śmierci pisał M. de Montaigne pisze tekst na wzór bajek Ezopa dostrzega filozoficzne aspekty śmiechu w konwencji świata na opak na podstawie parafrazy Psalmu 91 J. Kochanowskiego rekonstruuje obraz Boga i człowieka i porównuje go ze średniowieczną realizacją tego tematu pisemnie interpretuje psalm T. Nowaka, rozstrzygając o jego przesłaniu omawia Treny jako świadectwo cierpienia i przemian światopoglądowych poety zna nazwiska kompozytorów i tytuły ich utworów związanych z tematem śmierci dziecka dyskutuje o różnicy między odczuwaniem potrzeby a obowiązkiem czytania trudnych tekstów pisze pracę na temat Kunszt poety czy ból ojca? Co, twoim zdaniem, sprawiło, że Treny uważa się za arcydzieło? porównuje funkcjonujące w kulturze średniowiecznej, renesansowej i współczesnej postawy wobec śmierci

6 38 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Szekspir jako liryk Teatr i dramat w czasach panowania angielskiej królowej Elżbiety I Władza i namiętność, siła i słabość, rozum i obłęd, zdrada i... Próba sproblematyzowania Hamleta Hamlet bohater wszechczasów Teatr w teatrze Ludzie, czasy, obyczaje. Opinie i wrażenia po seansie filmowym O tym, jak Fortynbras rozmawiał z Hamletem, a Herbert z Szekspirem Barok. W obliczu rozpadającej się harmonii Między ziemią a niebem. Czytanie sonetu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Czytanie tekstów krytycznych i literackich Krótki kurs teorii Kartezjusza i Pascala opisuje nadawcę i adresata Sonetu 141 porównuje Czarną Damę z donną angelicatą wie, czym charakteryzuje się sonet angielski wie, jak wyglądało przedstawienie w teatrze elżbietańskim wie, że teatr elżbietański funkcjonował jak przedsiębiorstwo porównuje teatr elżbietański z teatrem antycznym zna tytuły najważniejszych tragedii i komedii W. Szekspira określa temat dramatu pisze charakterystykę głównych postaci dramatu omawia dowolnie wybrany wątek dramatu rozumie, czym jest hamletyzowanie zna konwencję teatru w teatrze dostrzega różnicę między tragedią klasyczną a Hamletem wie, że dramaty W. Szekspira były źródłem inspiracji artystycznych, podaje przykłady tej inspiracji pisze pracę na temat Film jako źródło wiedzy o ludziach i epoce zna wiersz Z. Herberta i rozumie jego temat charakteryzuje Fortynbrasa BAROK zna czasowe granice baroku dostrzega elementy charakterystyczne dla kultury baroku rozumie, że światopogląd ludzi żyjących w XVII wieku różni się od światopoglądu renesansowego zna sonety M. Sępa Szarzyńskiego i rozumie ich temat wskazuje i omawia najważniejsze elementy Sępowej poetyki zna nazwiska Kartezjusza i B. Pascala ogólnie charakteryzuje ich poglądy rozumie, że filozofowie ci wywarli wielki wpływ na swoją epokę i na późniejszych myślicieli łączy Herbertowskiego Pana Cogito z filozofią Kartezjusza interpretuje wybrane sonety W. Szekspira określa intencje nadawcy omawia refleksyjny charakter wybranych sonetów omawia sposób funkcjonowania teatru w czasach elżbietańskich rozumie wpływ W. Szekspira na zmiany, jakie dokonały się w dramacie rozumie, że twórczość W. Szekspira była i jest inspiracją artystyczną omawia motywy działania bohaterów omawia jeden z monologów Hamleta jako tekst o treściach uniwersalnych ocenia działania i postawę Hamleta rozumie skutki zerwania z klasyczną konstrukcją dramatu wyraża swoje zdanie na temat trafności kreacji świata i głównego bohatera w filmie interpretuje wiersz odnajduje związek wiersza z dramatem, omawia podobieństwa i różnice wynikające z Herbertowskiej interpretacji tragedii oraz indywidualnego odbioru omawia zmiany, jakie zaszły w kulturze i sposobie postrzegania świata w XVII wieku omawia i interpretuje dzieło H. Goltziusa rozumie spór na temat genezy pojęcia barok interpretuje sonety M. Sępa Szarzyńskiego z uwzględnieniem ich poetyki dyskutuje z tekstem J. Błońskiego omawia i porównuje poglądy Kartezjusza i B. Pascala rozumie związek między filozofią a techniką i sztuką rozumie, w jaki sposób Z. Herbert czyta B. Pascala (na podstawie fragmentu S. Barańczaka) omawia wybrane sonety W. Szekspira jako przykład liryki miłosnej i erotycznej omawia biografię Hamleta jako biografię tragiczną omawia Hamleta jako dramat o żądzy władzy i naturze ludzkiej omawia inscenizację Hamleta, np. pokazaną w teatrze TV charakteryzuje postawę Fortynbrasa wobec Hamleta odnajduje w utworze cechy trenu porównuje przedstawienie świata w poezji J. Kochanowskiego i M. Sępa Szarzyńskiego omawia poglądy Kartezjusza i B. Pascala rozumie wpływ filozofów na kulturę baroku dostrzega obecność ich poglądów w kulturze współczesnej BAROK omawia sposób wyrażania uczuć i przeżyć w kontekście renesansowego myślenia o człowieku omawia konstrukcję bohaterów Szekspirowskich omawia literackie i dramaturgiczne aspekty tragedii wnioskuje o powodach stałej obecności Hamleta w repertuarze teatrów na całym świecie wie, że dramaty W. Szekspira były źródłem inspiracji artystycznych, podaje liczne przykład tych inspiracji uzasadnia interpretację wiersza, wskazując związki między typem wypowiedzi, gatunkiem a tytułem porównuje światopogląd człowieka renesansu ze światopoglądem M. Sępa Szarzyńskiego jako poety baroku omawia poetykę wierszy M. Sępa Szarzyńskiego i łączy ją z interpretacją sonetów pisze analizę porównawczą sonetu M. Sępa Szarzyńskiego z utworem renesansowym o charakterze refleksyjnym, np. Czego chcesz od nas Panie J. Kochanowskiego systematyzuje wiadomości z zakresu filozofii omawia poglądy poznanych filozofów w kontekście epoki, w której żyli

7 40 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Życie ludzkie jako metafora. Barokowa ekspresja wypowiadania świata W meandrach barokowej poetyki Tropem śmierci. Od średniowiecza do współczesności Sumacje, wariacje oraz inne figury bliskie barokowym literatom Pokrętna forma literacka w wersji współczesnej Metamorfozy Owidiusza oraz ich przekształtowania i przemiany Od antyku po współczesność. Metamorfozy mitu o Apollo i Dafne Język a czas i moda Sarmata jaki jest, każdy widzi zna fragmenty twórczości D. Naborowskiego i Z. Morsztyna rozumie, czym jest barokowa metafora życia ludzkiego wie, czym były emblematy na podstawie poznanych utworów omawia koncepcję życia ludzkiego zna sonet Do trupa na przykładzie sonetu J. A. Morsztyna potrafi wyjaśnić, czym jest koncept wie, czym charakteryzował się marinizm łączy poezję J. A. Morsztyna z marinizmem dostrzega kontynuację tematyki śmierci w wierszach S. Grochowiaka i J. M. Rymkiewicza wie, że śmierć była tematem utworów J. S. Bacha zna nazwisko S. Barańczaka i wie, że jest on autorem zabaw literackich, inspirowanych poezją barokową zna fragmenty utworów Owidiusza i Sz. Zimorowica parafrazuje tekst Owidiusza rozumie powody popularności Metamorfoz Owidiusza w sztuce baroku wie, że temat metamorfoz był podejmowany przez różnych poetów, także współczesnych rozumie, czym jest zapożyczenie językowe, i podaje jego przykłady rozumie, czym był makaronizm w polszczyźnie XVII-wiecznej zna wiersz J. A. Morsztyna Non fecit taliter ulli nationi wymienia cechy XVII-wiecznego Sarmaty wpisuje portret Sarmaty w obyczajowość szlachecką XVII wieku wie, że mit o pochodzeniu sarmackim łączył się z przeświadczeniem szlachty o Polsce jako narodzie wybranym omawia barokową koncepcję życia człowieka i porównuje ją z plastyczną realizacją H. Goltziusa porównuje realizację toposu życia jako żeglugi w wierszu D. Naborowskiego i S. F. Klonowica analizuje sonet Do trupa jako przykład wiersza barokowego wyjaśnia pojęcie hiperbola wskazuje w utworach współczesnych inspirację poetyką baroku podejmuje próby stworzenia własnych literackich osobliwości omawia różnice w literackiej i plastycznej realizacji tego samego tematu omawia metamorfozy jako popularny w baroku temat sztuki wyjaśnia różnice w przedstawieniu metamorfozy Dafne w ujęciach J. M. Rymkiewicza, Owidiusza i poetów barokowych dostrzega zależności między osobą mówiąca a treścią komunikatu lub kątem patrzenia a treścią dzieła (anamorfozy) omawia mechanizm zapożyczeń językowych rozumie specyfikę polszczyzny XVII- -wiecznej i omawia ją na przykładzie fragmentu Pamiętników J. Ch. Paska wyraża własny pogląd na temat zapożyczeń językowych, także w polszczyźnie współczesnej ocenia sarmatyzm z przywołaniem kontekstu historycznego wypowiada własne zdanie na temat dawnej i współczesnej megalomanii narodowej na przykładzie sonetu Do trupa wyjaśnia, czym jest koncept i hiperbolizacja odnajduje elementy inspiracji poezją baroku w wierszach S. Grochowiaka i J. M. Rymkiewicza zna różne formy barokowej poezji kunsztownej dostrzega żywotność historii Apollina i Dafne omawia powody popularności tego tematu w baroku i w okresie późniejszym odczytuje intencje twórców dzieł interpretuje wiersze poetów współczesnych i porównuje stosunek do śmierci poety barokowego i współczesnego porównuje literacki styl baroku i renesansu zna nazwiska kompozytorów barokowych i tytuły ich utworów podejmujących temat śmierci analizuje wiersz D. Naborowskiego jako wiersz sumacyjny rozumie barokowe połączenie formy literackiej i plastycznej interpretuje sonet J. M. Rymkiewicza i wyjaśnia jego związek z utworem S. Twardowskiego

8 42 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Projekcja filmu Jerzego Hoffmana Potop Być jak Kmicic Być jak Zagłoba Barokowa koncepcja świata i człowieka Marnością życie jest człowieka? Żyjąc wszystko tańcujemy Aże obok śmierć nie wiemy Nowożytna komedia Natura ludzka w teatralnym kostiumie. Świętoszek Oświecenie wiek rozumu W ryzach normy klasycznej. Oda Człowiek w stanie natury i człowiek uspołeczniony zna fragmenty twórczości W. Potockiego i J. Ch. Paska dostrzega różnice w portrecie rycerza barokowego i średniowiecznego odnajduje cechy Sarmaty w bohaterach filmu J. Hoffmana zna wiersz E. Brylla i rozumie jego temat pisze pracę na temat Rozważ, czy Kmicicowi bliżej do średniowiecznego rycerza czy watażki i anarchisty? zna fragment Księgi Koheleta rozumie motyw vanitas objaśnia jego plastyczne realizacje dostrzega obecność tematu śmierci w kulturze baroku zna utwory H. Morsztyna i D. Naborowskiego i rozumie ich temat dostrzega różnice w realizacji motywu vanitas w wielu utworach zna XVII-wieczną realizację motywu tańca śmierci rozumie symboliczną wymowę tego motywu dostrzega obecność tematu śmierci w sztuce średniowiecznej, barokowej i współczesnej zna dramat Moliera zna różne gatunki komediowe wskazuje w sztuce Moliera komizm sytuacyjny, słowny i komizm postaci rozumie, czym jest komedia charakterów wie, dlaczego dramaty Moliera budziły gwałtowny sprzeciw niektórych grup społecznych OŚWIECENIE zna granice chronologiczne oświecenia zna oświeceniową koncepcję poznania zna nazwisko I. Kanta i jego sposób rozumienia oświecenia zna powody i skutki powstania Encyklopedii francuskiej wymienia twórców Encyklopedii zna odę A. Naruszewicza i rozumie jej temat rozumie pojęcie klasycyzm oświeceniowy zna fragmenty Rozprawy... J. J. Rousseau rozumie krytykę cywilizacji, głoszoną przez filozofa omawia różne spojrzenia na waleczność rycerstwa polskiego w utworach W. Potockiego i Pamiętnikach J. Ch. Paska na podstawie filmu omawia obyczajowość szlachecką ocenia bohaterów Sienkiewiczowskich porównuje wizerunki XVII-wiecznego szlachcica, rycerza i Sarmaty objaśnia system wartości zapisany w Księdze Koheleta porównuje świat wartości wypowiedziany przez Koheleta ze światopoglądem M. Sępa Szarzyńskiego porównuje przesłanie obu utworów porównuje realizację motywu vanitas w utworach barokowych z ich biblijnym pierwowzorem porównuje realizację motywu śmierci w literaturze średniowiecznej, barokowej i współczesnej wyraża własny pogląd na temat powodów stałej obecności tematu śmierci w sztuce omawia dramat Moliera na tle poznanych gatunków teatralnych dostrzega w dramacie Moliera cechy komedii nowożytnej wyraża własny pogląd na temat wymowy Świętoszka dostrzega oświeceniową wiarę w rozum rozumie metaforykę łączącą światło i rozum wyjaśnia metaforykę grafik F. Goi dostrzega wpływ filozofii Kartezjusza na myślicieli oświecenia wskazuje w wierszu A. Naruszewicza cechy ody i elementy klasyczne rozumie oświeceniową fascynację antykiem i jej wpływ na literaturę i architekturę (neoklasycyzm) porównuje dwa modele człowieka żyjącego w społeczeństwie i żyjącego w stanie dzikim ocenia literackie i filmowe portrety XVII-wiecznych Sarmatów, rycerzy i szlachciców pisze pracę na temat Czy współcześni Polacy to Sarmaci? rozumie barokowe fascynacje tematem śmierci łączy popularność motywu vanitas w XVII w. z różną od renesansowej koncepcją człowieka zna fragment Uwag śmierci niechybnej J. Baki podejmuje rozważania na temat potrzeby mówienia o śmierci pisze pracę na temat Czy Twoim zdaniem Baka jako poeta ma dzisiaj szansę trafić do szerszego kręgu czytelników? Uzasadnij swoją opinię. ocenia bohaterów dramatu i ich postępowanie rozpoznaje wartości uniwersalne wpisane w Świętoszka pisze pracę na temat Potraktuj dramat Moliera jako pretekst do rozważań na temat ludzkiej natury. Zastanów się, dlaczego tak łatwo dajemy się zwieść pozorom. parafrazuje poglądy filozofa zawarte w Rozprawie... OŚWIECENIE analizuje wiersz E. Brylla wskazuje elementy tworzące sarkazm wypowiedzi dostrzega historyczny kontekst wiersza objaśnia motyw vanitas w kontekście filozoficznym porównuje realizację tematu śmierci w średniowieczu, renesansie i baroku z przywołaniem filozoficznego kontekstu analizuje powody skrajnie różnych opinii na temat twórczości J. Baki rozumie, czym jest krytyka literacka ocenia artystyczne walory dramatu Moliera podejmuje rozważania na temat współczesnych Świętoszków i Orgonów rozważa krytykę cywilizacji i życia w świecie pozorów głoszone przez J. J. Rousseau w perspektywie współczesnej

9 44 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Autobiografia wyznana Pośród uczuć W pasterskim kostiumie. Konwencja Dwoistość natury Żyć w zgodzie z naturą Po co literaturze poematy opisowe? Figury teatru życia. Literat i filozof Figury teatru życia. Ateista i bigot Teatr w służbie polityki, czyli jak naprawić Rzeczpospolitą W niezmiennym teatrze życia (?) Głowa źle mi robiła. Czy to jeszcze polszczyzna? Reforma języka próbą naprawy Rzeczpospolitej zna fragment Wyznań J. J. Rousseau rozumie, jakie cechy autobiografii czynią z niej wyznanie pisze fragment autobiografii, np. współczesnego przeciwnika globalizacji, lub fragment wyznań zbuntowanego 17-latka rozumie, czym był sentymentalizm, i łączy ten kierunek z postawą J. J. Rousseau rozumie, na czym polega różnica między sentymentalizmem a zdolnością przeżywania szlachetnych uczuć zna sielankę F. Karpińskiego wymienia cechy sielanki rozumie, czym jest konwencja dostrzega elementy sielanki w utworze K. I. Gałczyńskiego wie, że utwór Laura i Filon ma swoje muzyczne wersje zna fragment Sofiówki S. Trembeckiego zna cechy poematu opisowego zna satyry A. Naruszewicza, T. K. Węgierskiego i I. Krasickiego i rozumie ich treść rozumie, czym jest satyra i jaką rolę pełniła w oświeceniu dostrzega, że pisarz (obok poety) stał się tematem literackim zna fragmenty utworów A. Naruszewicza, I. Krasickiego, F. Bohomolca oraz fragment Monitora charakteryzuje postawę libertyńską, deistyczną i ateistyczną wyjaśnia, czym jest dewocja zna dramat J. U. Niemcewicza i rozumie jego związek z historią Polski rozumie publicystyczne i polityczne zaangażowanie dramatu rozumie związek między reformą kraju a reformą języka wie, czym była Komisja Edukacji Narodowej charakteryzuje galerię typów wyśmianych przez J. U. Niemcewicza pisze pracę o współczesnych figurach teatru życia porównuje fragmenty Wyznań św. Augustyna i J. J. Rousseau porównuje sentymentalizm z racjonalizmem wyraża własny pogląd na temat uczuciowości współczesnych ludzi i współczesnego świata wartości rozumie, czym jest sielanka, i jaką rolę przypisano jej w oświeceniu rozumie, na czym polega parodia sielanki Laura i Filon, napisana przez K. I. Gałczyńskego rozumie powody, dla których A. Mickiewicz ceni S. Trembeckiego dostrzega wpływ Sofiówki na kształt Pana Tadeusza rozumie specyfikę roli literata i filozofa w oświeceniu rozumie rolę salonu literackiego i mecenatu odnosi postawy ukazane w satyrach do innych postaw ludzkich, charakterystycznych dla oświecenia wyraża własny pogląd na temat społecznych skutków libertynizmu omawia dramat w kontekście historii Sejmu Czteroletniego omawia humor dramatu J. U. Niemcewicza i wyjaśnia, na czym polega komizm językowy zna stanowisko D. Diderota w sprawie potrzeby naśladowania natury zna stanowisko Woltera w sprawie natury ludzkiej rozumie dwojakie znaczenie słowa natura rozumie, jaką rolę w oświeceniu przypisywano ogrodom dostrzega rolę Puław w kształtowaniu kultury narodowej porównuje oświeceniowe poglądy na temat natury porównuje sposób ukazania natury w literaturze renesansowej i oświeceniowej dostrzega konteksty filozoficzne kształtujące pogląd na naturę w obu epokach opisuje dwa rodzaje ogrodów zakładanych w XVII wieku rozumie związek między ogrodem a literaturą oświecenia porządkuje wiadomości na temat roli natury w oświeceniu rozumie znaczenie Puław dla kultury polskiej

10 46 Przedmiotowy system oceniania, cz. 2 Przedmiotowy system oceniania, cz Ryknął Gaudenty jak lew rozjuszony opowieść o wojnie mnisiej Utopia to doskonałość Doskonałość to niewola! Zmienianie świata. Dydaktyzm oświecony Zmienianie świata. Bajka Zmienianie świata. Od dydaktyzmu do groźby. Paszkwil Wśród różnych form służby ojczyźnie Narodowa eschatologia zna fragment Monachomachii i rozumie jej treść rozumie związek poematu heroikomicznego z eposem homeryckim rozumie satyryczny sens poematu zna fragmenty satyry Świat zepsuty i powieści Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki I. Krasickiego wyjaśnia, czym jest utopia pisze rozprawkę na temat Komu potrzebna jest utopia? zna fragmenty Utopii T. More a i Miasta Słońca T. Campanelli i rozumie ich treść rozumie, że utopia może prowadzić do ograniczenia wolności człowieka przygotowuje referat na temat zalet i wad społeczeństwa utopijnego określa obszary życia społecznego, będące przedmiotem śmiechu w oświeceniu dostrzega cel, który stawiali sobie twórcy oświecenia, posługujący się satyrą, ironią itp. zna bajki I. Krasickiego i T. K. Węgierskiego i rozumie ich dydaktyczną rolę zna bajkę jako gatunek literacki zna wiersz F. Zabłockiego i rozumie jego związek z sytuacją polityczną kraju wymienia cechy paszkwilu zna fragmenty poezji ulotnej rozumie jej związek z walką polityczną Sejmu Czteroletniego rozumie, czym jest publicystyka i jaką pełni funkcję zna funkcję teatru oświeceniowego rozumie, jaką rolę przypisywali sobie pisarze oświecenia zna fragmenty utworów J. P. Woronicza i F. Karpińskiego rozumie alegorie śmierci ojczyzny (plastyczne i literackie) i ich związek z sytuacją polityczną Polski dostrzega impresywną funkcję języka w utworach mówiących o śmierci ojczyzny określa cechy poematu heroikomicznego porównuje fragmenty Monachomachii z fragmentem eposu Homera wyjaśnia, jaką rolę odgrywał śmiech w kulturze oświecenia analizuje środki stylistyczne wzmacniające tezy poety, zastosowane w satyrze I. Krasickiego dyskutuje na temat potrzeby istnienia utopii w oświeceniu lub innych epokach rozumie istnienie związku między utopią a systemami totalitarnymi wyraża własny pogląd na temat ceny wolności człowieka wjaśnia związek między dydaktyzmem oświecenia a śmiechem oświeceniowym objaśnia rolę, jaką odgrywała bajka w oświeceniowym dydaktyzmie rozumie uniwersalny sens bajek objaśnia związek między literaturą zaangażowaną a polityką określa rolę paszkwilu ocenia wpływ paszkwilu na życie polityczne i wyraża własny pogląd na moralny aspekt tej formy walki objaśnia rolę publicystyki i poezji Sejmu Czteroletniego w kontekście historii Polski omawia retoryczny aspekt publicystyki rozumie różnicę między publicystyką a propagandą rozumie związek między demokracją a wolnością słowa omawia alegorie śmierci ojczyzny i porównuje ich plastyczne i literackie realizacje omawia funkcję impresywną w literaturze i publicystyce na podstawie Krytyki Utopii J. Szackiego rozważa zagrożenia, jakie niesie utopia dla wolności człowieka analizuje język paszkwilu i ocenia paszkwil jako utwór odwołujący się do emocji omawia impresywny charakter wierszy J. P. Woronicza i F. Karpińskiego charakteryzuje środki językowe, wykorzystane w opisie ojczyzny na podstawie wierszy rozważa, jakie konsekwencje dla Polaków miał upadek ojczyzny charakteryzuje publicystykę jako formę wypowiedzi odnosi tekst J. Szackiego do swojej wiedzy na temat historii Polski i Europy omawia temat utopii w kontekście filozoficznym i socjologicznym dostrzega niedydaktyczny charakter paszkwilu odnajduje cechy paszkwilu we współczesnej retoryce omawia nowy (alegoryczny) styl wypowiedzi literackiej, który pojawił się po utracie niepodległości przez Polskę wykorzystując zaproponowane w podręczniku literackie i plastyczne teksty kultury, charakteryzuje nowy paradygmat ojczyzny i Polaka