Raport Roczny Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami

Transkrypt

1 Raport Roczny 218 Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami

2 3 List prezesa Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami Spis treści Szanowni Państwo, Prof. UW, dr hab. Marcin Dyl, prezes IZFiA oddajemy w Państwa ręce Raport Roczny Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami. Prezentujemy w nim nie tylko najważniejsze statystyki dotyczące rynku funduszy inwestycyjnych, ale również ich interpretację w kontekście szerszych zmian gospodarczych. List prezesa IZFiA Uwarunkowania makroekonomiczne Struktura aktywów funduszy i napływy netto Rozwój rynku pod względem podmiotowym Polski rynek funduszy na tle rynku europejskiego Udział funduszy w aktywach finansowych Polaków Wyniki inwestycyjne funduszy Aktywność IZFiA w 218 r Miniony rok nie był łatwy dla funduszy inwestycyjnych i towarzystw nimi zarządzających. Wprawdzie koniunktura gospodarcza była doskonała, ale wyniki firm nie były już tak dobre, a co za tym idzie zwroty z inwestycji w papiery wartościowe były niskie. Co więcej, rynkiem wstrząsnęły turbulencje niezwiązane z fundamentalnymi procesami gospodarczymi. Aktywa zarządzane przez fundusze obniżyły się w 218 r. o 8 proc., co wynika głównie ze zmian w segmencie funduszy dedykowanych. Produkty detaliczne, skierowane do szerokiego grona odbiorców, utrzymały aktywa na podobnym poziomie co rok wcześniej. Są trzy zjawiska, na które warto zwrócić szczególną uwagę. Po pierwsze, dochód krajowy, który rośnie w bardzo szybkim tempie, jest dzielony coraz bardziej z korzyścią dla pracowników i coraz mniej z korzyścią dla firm. To stwarza wyzwania dla instytucji zajmujących się inwestowaniem w papiery wartościowe emitowane przez firmy. Mimo dobrej koniunktury środowisko gospodarcze wcale nie sprzyja osiąganiu wysokich zwrotów z aktywów. Tym bardziej że stopy procentowe są niskie, co dodatkowo utrudnia osiąganie wysokich zwrotów funduszom koncentrującym się na papierach skarbowych i obligacjach krótkookresowych. Po drugie, dominującą pozycję w napływach środków do funduszy inwestycyjnych zajęły fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego. Widać ogromny popyt na bezpieczne aktywa wśród inwestorów detalicznych. Polacy kochają gotówkę, a nawet jeśli są gotowi inwestować w inne instrumenty niż krótkookresowe depozyty bankowe, to są to aktywa zbliżone pod względem bezpieczeństwa do gotówki. Widać to też w porównaniach Polski i innych krajów pod względem struktury aktywów gospodarstw domowych. Po trzecie, rok 218 przyniósł wyjątkowo niekorzystną kombinację zmian cen aktywów na świecie ceny akcji spadały ze względu na rosnące obawy o kondycję światowej gospodarki, a ceny obligacji na rynkach rozwiniętych spadały ze względu na podwyżki stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych. Na przełomie 218 i 219 r. te tendencje uległy jednak złagodzeniu i można mieć nadzieję, że rok 219 nie przyniesie już tak niekorzystnego splotu okoliczności. Życzę Państwu inspirującej lektury!

3 5 Wzrost gospodarczy znacznie przekracza prognozy Minione dwa lata były dla polskiej gospodarki wyjątkowo dobre. Wzrost gospodarczy był znacznie wyższy od prognoz, co widać po zestawieniu faktycznej ścieżki PKB i projekcji Narodowego Banku Polskiego (patrz Wykres 1.) Zadziałały mechanizmy makroekonomiczne, których siła była niedoceniana. Po pierwsze, dobre nastroje konsumentów przełożyły się na wyjątkowo mocną dynamikę popytu konsumpcyjnego, która przetrwała znacznie dłużej niż dynamiczne efekty zwiększonych transferów rządowych (w postaci m.in. programu 5+). Po drugie, napływ imigrantów podniósł potencjał polskiej gospodarki mocniej od oczekiwań. Po trzecie, przemysł okazał się zaskakująco odporny na spowolnienie w niemieckiej produkcji. To ostatnie zjawisko było szczególnie zaskakujące, a wśród ekonomistów różne są jego interpretacje. Jedne wskazują na przejściowy charakter odporności polskiego przemysłu, inne na strukturalne przyczyny w postaci m.in. bardzo wysokiej konkurencyjności polskiego sektora eksportowego. Oprócz wysokiego wzrostu gospodarka utrzymała wszystkie wskaźniki stabilnościowe na bezpiecznych poziomach Oprócz wysokiego wzrostu gospodarka utrzymała wszystkie wskaźniki stabilnościowe na bezpiecznych poziomach. Saldo rachunku obrotów bieżących, które wskazuje na uzależnienie (w przypadku deficytu) kraju od finansowania zagranicznego, było bliskie zera i wyniosło -,7 proc. PKB. Saldo sektora finansów publicznych wyniosło zaledwie -,4 proc. PKB. Inflacja wyniosła tylko 1,6 proc., czyli była w granicach celu NBP. Wszystko to oznacza, że równowaga zewnętrzna i wewnętrzna gospodarki była bardzo wysoka. Zostało to zresztą potwierdzone przez podniesienie ratingu przez agencję Standard&Poor s z BBB+ do A-. 1 WYKRES 1: Wzrost PKB na tle projekcji NBP 6 faktyczny wzrost PKB 5 4 UWARUNKOWANIA MAKROEKONOMICZNE Najważniejsze trendy proc zasi g prognoz w projekcji NBP z pocz tku danego roku (tzw. 5-proc. przedzia ufno i) źródło: GUS, NBP, obliczenia SpotData

4 6 Podział dochodu jest inny niż w przeszłości Jedną z kluczowych zmian, które nastąpiły w polskiej gospodarce w minionych kwartałach, była zmiana trendu w podziale dochodu krajowego między pracowników a firmy. Udział płac w PKB zaczął wyraźnie rosnąć po raz pierwszy od transformacji systemowej (patrz Wykres 2). Skutek jest taki, że fala wzrostu gospodarczego jest bardziej odczuwana przez pracowników niż pracodawców. Wiele jest firm, które nie radzą sobie z rosnącą presją płacową, co jest jedną z przyczyn rosnącej liczby niewypłacalności (patrz Wykres 3). Zjawisko to ma bezpośrednie przełożenie na rynek kapitałowy. Jako że kapitał korzysta na wzroście gospodarczym mniej niż praca, to właściciele kapitału osiągają niższe zwroty z posiadanych aktywów, niż sugerowałaby dynamika PKB. To był jeden z powodów, dla których rok 218 dla rynku kapitałowego nie był, wbrew pozorom, bardzo dobry. Główną przyczyną gorszych nastrojów na rynku był wprawdzie spektakularny upadek firmy GetBack i jego szerokie reperkusje, ale zmiany strukturalne w gospodarce również dołożyły trzy grosze do pogorszenia sentymentu. Dobrym przykładem odzwierciedlającym opisywane zmiany i ich wpływ na zyskowność firm jest sytuacja sektora budowlanego. Choć wzrost produkcji budowlanej sięgał w 218 r. 2-3 proc. rok do roku, a rynek mieszkaniowy i rynek inwestycji infrastrukturalnych były rozgrzane, to spółki budowlane przynosiły inwestorom raczej więcej strat niż zysków. Indeks WIG-Budownictwo obniżył się w 218 r. o ponad 3 proc. Powodem było m.in. to, że wiele spółek realizowało kontrakty z poprzednich lat w warunkach szybko rosnących kosztów, czyli na ujemnej rentowności. Wiele jest firm, które nie radzą sobie z rosnącą presją płacową, co jest jedną z przyczyn rosnącej liczby niewypłacalności Era niskiej inflacji i niskich stóp procentowych trwa w najlepsze Jednym z najbardziej zaskakujących zjawisk w polskiej gospodarce w 218 r. była niska inflacja. Rynek powszechnie oczekiwał, że w warunkach szybko rosnących płac dynamika cen musi się podnieść. W końcu jednym z głównych czynników wpływających na inflację są (teoretycznie) jednostkowe koszty pracy. Jednak inflacja utrzymała się na niskim poziomie wyniosła średnio 1,7 proc wobec 2 proc. rok wcześniej. Dlaczego? Wyjaśnień jest wiele. Wyższy od oczekiwań potencjał gospodarki mógł przełożyć się na niższą lukę popytową (różnica między faktycznym a potencjalnym PKB) i tym samym niższą presję inflacyjną. A w warunkach niskiej inflacji w strefie euro polskie firmy obecne na rynkach międzynarodowych nie miały możliwości podnosić cen szybciej niż konkurencja. Niska inflacja sprawiła, że całkowicie zredukowane zostało prawdopodobieństwo rychłego rozpoczęcia cyklu podwyżek stóp procentowych. Jeszcze na początku 218 r. rynek oczekiwał w miarę szybkiego rozpoczęcia cyklu, a już pod koniec roku jasne było, że podwyżek stóp procentowych nie będzie przez wiele kolejnych kwartałów. Rynek kapitałowy w Polsce na niższych stopach procentowych na razie korzysta w stopniu bardzo umiarkowanym. Można wprawdzie zaobserwować duże napływy do funduszy rynku pieniężnego oraz niezłe wyniki funduszy obligacji, jednak z drugiej strony przy relatywnie wysokiej atrakcyjności stóp czynszów mieszkaniowych, wielu mniejszych inwestorów wybiera obecność na rynku mieszkaniowym zamiast na rynku kapitałowym. Ponadto niska moc cenowa firm przekłada się na ich gorsze wyniki finansowe, co szkodzi właścicielom jednostek funduszy akcyjnych, mieszanych itp. 7 Niska inflacja sprawiła, że całkowicie zredukowana została możliwość rychłego rozpoczęcia cyklu podwyżek stóp procentowych WYKRES 2: Udział wynagrodzeń w PKB, dane roczne 7 65 WYKRES 3: Liczba niewypłacalnych firm, dane miesięczne WYKRES 4: Faktyczna vs oczekiwana stopa WIBOR, dane na koniec kwartału 2,3 2,2 2,1 2 poziom WIBOR 3M oczekiwany na czerwiec 219 r. w poszczególnych miesiącach (na podstawie stawek FRA) WYKRES 5: Nominalna stopa procentowa vs inflacja, dane miesięczne stopa referencyjna NBP proc. PKB proc. 1,9 1,8 proc. 2 1 inflacja CPI 55 źródło: GUS, Eurostat źródło: GUS, Eurostat 5 sty 13 sty 15 sty 17 sty 19 1,7 faktyczny poziom WIBOR 3M 1,6 źródło: Bloomberg 1,5 gru 17 maj 18 paź 18 mar 19-1 źródło: GUS, NBP -2 kwi 1 mar 13 lut 16 sty 19

5 9 Aktywa funduszy inwestycyjnych Zmniejszyła się dominacja funduszy aktywów niepublicznych, a po raz pierwszy na pozycję wicelidera pod względem udziału w aktywach awansowały fundusze rynku pieniężnego Aktywa funduszy inwestycyjnych na koniec 218 r. wyniosły 256,7 mld zł i były o 8 proc. niższe niż rok wcześniej. Jak widać na Wykresie 7 spadek był wywołany zarówno odpływami środków z funduszy, jak i spadkiem wartości rynkowej aktywów. Był to pierwszy roczny spadek wartości aktywów od czasów wielkiego kryzysu finansowego, wywołany głównie reperkusjami po upadłości spółki GetBack. Największe spadki dotknęły funduszy dedykowanych (niedetalicznych) i aktywów niepublicznych, a zatem nieskierowanych do szerokiego grona inwestorów, wa wąskiej grupy wyspecjalizowanych odbiorców. Fundusze detaliczne dostały rykoszetem, ale spadek w tej grupie był ograniczony. W strukturze aktywów nastąpiły przez to istotne zmiany. Zmniejszyła się dominacja funduszy aktywów niepublicznych, a pęd klientów do bezpieczeństwa sprawił, że po raz pierwszy na pozycję wicelidera pod względem udziału w aktywach awansowały fundusze rynku pieniężnego. Generalnie rok 218 można nazwać rokiem odwrotu od ryzyka. Aktywa funduszy detalicznych wyniosły na koniec 218 r. 155,5 mld zł i były o 2,5 proc. niższe niż rok wcześniej. Z kolei aktywa funduszy niedetalicznych spadły do 11,2 mld zł, czyli o 15,3 proc. Z tego powodu udział funduszy detalicznych w rynku przekroczył 6 proc. 2 STRUKTURA AKTYWÓW FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH I NAPŁYWY NETTO Zgodnie z ruchem w kierunku bezpiecznych aktywów klienci zmniejszyli też zaangażowanie w funduszach zagranicznych aż o 3 proc., do 41,8 mld zł. Tym samym udział tego segmentu w rynku spadł poniżej 2 proc. Aktywa funduszy krajowych obniżyły się tylko o 2,2 proc., do 214,9 mld zł. Wśród rodzajów funduszy wciąż największy udział mają fundusze aktywów niepublicznych, z aktywami na poziomie 82,3 mld zł. Wartość aktywów spadła jednak w ciągu roku do końca grudnia 218 r. o 17,8 proc. A udział tego rodzaju funduszy w rynku spadł z 36 do 32 proc. WYKRES 6: Aktywa funduszy inwestycyjnych i ich zmiana roczna, dane miesięczne mld zł roczna procentowa zmiana wartości aktywów (prawa oś) aktywa wszystkich funduszy ogółem (lewa oś) 35% 3% 25% 2% 15% 1% 5% % -5% Najważniejsze zjawiska lut 12 cze 13 paź 14 lut 16 cze 17 paź 18-1 % źródło: IZFiA

6 1 11 Na drugie miejsce wśród rodzajów funduszy awansowały fundusze rynku pieniężnego, których aktywa zwiększyły się aż o 31,5 proc., do 58,2 mld zł. W czasach niskich stóp procentowych coraz więcej klientów traktuje tego rodzaju fundusze jako alternatywę dla depozytu bankowego. Co więcej, część klientów wycofująca się z bardziej ryzykownych funduszy przenosiła swoje aktywa finansowe do funduszy rynku pieniężnego. Udział tego rodzaju funduszy w rynku zwiększył się z 16 do 23 proc. Jak pokazane jest w Rozdziale 4, Polska wyróżnia się na tle Europy pod względem tak wysokiej popularności funduszy rynku pieniężnego. Kolejne miejsce na liście zajmują fundusze obligacyjne, których aktywa obniżyły się w ciągu roku o 1,8 proc., do 44,5 mld zł. Przy czym w tej grupie wystąpiło duże zróżnicowanie pod względem zmian aktywów. Mocno rosły aktywa funduszy uniwersalnych obligacji (o 16 proc.) oraz funduszy złotowych papierów skarbowych (22 proc.), natomiast spadały aktywa funduszy obligacji korporacyjnych (o 15 proc.). Jest to pokłosie turbulencji na rynku obligacji korporacyjnych i przesunięcia uwagi klientów w kierunku aktywów bezpiecznych. Udział funduszy obligacyjnych w rynku ogółem wzrósł o 1 pkt proc., do 17,3 proc. Aktywa funduszy mieszanych spadły o 15 proc., do 3,8 mld zł. W tej grupie również wystąpiły duże zróżnicowania. Aktywa w funduszach aktywnej alokacji obniżyły się o 28 proc., a aktywa w funduszach stabilnego wzrostu spadły tylko o 5 proc. Ogółem udział tego rodzaju funduszy w rynku obniżył się z 12,4 do 12 proc. Wyraźnie spadły aktywa funduszy akcyjnych, które straciły zarówno na odpływach środków netto, jak i na spadku cen akcji. Spadek wartości aktywów wyniósł 22 proc., a udział w rynku zmniejszył się z 12,2 do zaledwie 1,2 proc. Dużego spadku udziału doświadczyły też fundusze absolutnej stopy zwrotu, których aktywa zmniejszyły się o 43 proc., a udział w rynku spadł z 4,3 do 2,7 proc. Część klientów wycofująca się z bardziej ryzykownych funduszy przenosiła swoje aktywa finansowe do funduszy rynku pieniężnego WYKRES 7: Roczna zmiana aktywów w grupach funduszy, w mld zł, dane miesięczne FUNDUSZE AKCYJNE FUNDUSZE OBLIGACYJNE roczna rewaluacja aktywów 9 roczne napływy netto roczna zmiana aktywów sty 14 mar 15 maj 16 lip 17 wrz 18-8 roczna rewaluacja aktywów -12 roczne napływy netto -16 roczna zmiana aktywów sty 14 mar 15 maj 16 lip 17 wrz 18 FUNDUSZE MIESZANE FUNDUSZE PIENIĘŻNE 12 roczna rewaluacja aktywów roczne napływy netto 9 roczna zmiana aktywów 6 mld zł mld zł mld zł roczna rewaluacja aktywów roczne napływy netto 15 roczna zmiana aktywów TABLICA 1: Struktura aktywów funduszy inwestycyjnych w podziale na grupy, dane roczne -9 sty 14 sie 15 mar 17 paź 18-6 sty 14 mar 15 maj 16 lip 17 wrz 18 FUNDUSZE ABSOLUTNEJ STOPY ZWROTU mld zł -2 roczna rewaluacja aktywów -4 roczne napływy netto roczna zmiana aktywów -6 sty 14 mar 15 maj 16 lip 17 wrz 18 FUNDUSZE RYNKU NIEPUBLICZNEGO mld zł roczna rewaluacja aktywów roczne napływy netto roczna zmiana aktywów -2 sty 14 mar 15 maj 16 lip 17 wrz 18 źródło: IZFiA źródło: IZFiA,SpotData

7 12 Napływ netto środków do funduszy inwestycyjnych W 218 r. z funduszy inwestycyjnych odpłynęły netto środki o wartości 12,4 mld zł. Za odpływ odpowiedzialne są fundusze dedykowane, z których klienci wycofali 13 mld zł netto. Największy odpływ nastąpił w kwietniu, kiedy klienci wycofali z nich 1,1 mld zł netto, co wynikało z wycofania środków z funduszu dedykowanych towarzystwa Skarbiec. Do funduszy detalicznych alokowano zaś,6 mld zł netto. To pokazuje, że wizerunek funduszy w oczach klientów detalicznych ucierpiał znacznie mniej, niż sugerują ogólne dane o napływach środków netto na rynek. Jak widać na Wykresie 8, istnieje znacząca i ujemna korelacja między napływami netto do funduszy a zmianami depozytów bankowych, co pokazuje, jak klienci przesuwają środki między różnymi aktywami o innym profilu bezpieczeństwa, w zależności od wyższej lub niższej awersji do ryzyka. Zdecydowanie największe odpływy dotknęły w 218 r. funduszy rynku niepublicznego, wśród których dominują fundusze aktywów niepublicznych. Jest to związane ze wspomnianymi zmianami w jednym z towarzystw. Wśród funduszy rynku kapitałowego największe odpływy dotknęły fundusze absolutnej stopy zwrotu. Odpływ wynika częściowo z tego faktu, że straty generowane przez niektóre fundusze były zbyt duże w stosunku do profilu ryzyka oczekiwanego przez klientów. Co jednak ciekawe, odpływy zaczęły się jeszcze w okresie, gdy średni wynik generowany przez fundusze nie był zły (widać to na Wykresie 7). Za ponad połowę napływów netto do funduszy odpo- wiadały napływy do funduszy pieniężnych. Powód tego zjawiska jest oczywisty: fundusze pieniężne to najbliższa konkurencja lokat bankowych WYKRES 8: Napływy netto do funduszy inwestycyjnych na tle zmiany depozytów bankowych, dane miesięczne Ogromny napływ środków netto zarejestrowały natomiast fundusze rynku pieniężnego TABLICA 2: Napływ netto środków do poszczególnych grup funduszy, w mld zł, dane roczne Napływy netto do poszczególnych funduszy, w mld zł detaliczne vs niedetaliczne rynek kapitałowy vs rynek niepubliczny 13 Naturalną ofiarą afery GetBack były fundusze obligacyjne, co dotyczy oczywiście funduszy obligacji korporacyjnych. Rynek ten na pewien czas utracił płynność. Odpływ z funduszy obligacyjnych ogółem sięgnął 2,6 mld zł, co dawno się temu rodzajowi funduszy nie przytrafiło. Trzy największe fale odpływu wystąpiły w czerwcu, listopadzie i grudniu, co jasno wskazuje na wpływ sytuacji związanej z poszczególnymi instytucjami finansowymi na aktywność klientów. Trzeci rok z rzędu wystąpił odpływ środków z funduszy akcyjnych. W 218 r. można było wyróżnić dwie kluczowe przyczyny tego odpływu. Z jednej strony słabe były wyniki finansowe mniejszych spółek, co wywołało przecenę ich akcji i zmniejszenie wartości aktywów funduszy. Z drugiej strony opisane na początku rozdziału turbulencje rynkowe wywołały wycofywanie środków z kilku towarzystw, które inwestowały w mniej płynne spółki i przez to wyraźną przecenę na giełdzie. Ogromny napływ środków netto zarejestrowały natomiast fundusze rynku pieniężnego. Było to ponad 13 mld zł. Segment ten przejął z nawiązką wszystkie odpływy z innych rodzajów funduszy detalicznych. Jak pokazane zostało w Tablicy 5, największy fundusz gotówkowy powiększył swoje aktywa niemal o 1/3. W ostatnich latach tego typu fundusze generowały dla klientów zwroty przekraczające oprocentowanie lokat bankowych i stąd popularność tego typu instrumentów finansowych. ogółem 43,4 11,5 9,4-4,5 14,1-12,4 detaliczne 31,9 1,9 7,9 3,7 16,5,6 niedetaliczne 1,9,7 1,5-8,2-2,4-13, rynku kapitałowego 35,7 9,9 7,9-5,5 14,7,5 rynku niepublicznego 7,7 1,6 2,3 1,4 -,6-12,9 mld zł miesięczne napływy netto do funduszy miesięczna zmiana depozytów terminowych fundusze wg dominujących aktywów (kolory oznaczają intensywność napływu lub odpływu środków netto) akcyjne 8,6 -,9 3,9-4,2 -,5-3,6 obligacyjne 6,8 5,7-2,3 2,6 3,8-2,6 mieszane 5,5-1,4 1,6-7,5 3,4-2,1 rynku pieniężnego 12,6 6,3 2,6 1, 7,6 13,1 absolutnej stopy zwrotu 2,2,1 1,4 2,7,6-4,3 surowcowe,,1,2,4 -,1 -, sty 12 gru 12 lis 13 paź 14 wrz 15 sie 16 lip 17 cze 18 źródło: IZFiA źródło: IZFiA,SpotData

8 14 15 TABLICA 3: Struktura podmiotowa rynku TFI pod względem zarządzanych aktywów detalicznych, dane roczne TABLICA 4: Struktura podmiotowa rynku TFI pod względem zarządzanych aktywów ogółem, dane roczne Nazwa TFI aktywa, w mld zł udział w rynku, w proc. aktywa, w mld zł udział w rynku, w proc. zmiana wartości aktywów 218/217 w proc. zmiana udziałów w rynku 218/217 w pkt proc. PKO TFI 33,45 21,5 25,12 15,7 33,2 5,8 Pekao TFI 19,4 12,5 18,41 11,5 5,4 1, Santander TFI 15,6 9,7 15,99 1, -5,8 -,3 NN Investment Partners TFI 14, 9, 14,52 9,1-3,6 -,1 Union Investment TFI 11,68 7,5 1,85 6,8 7,7,7 TFI PZU 7,91 5,1 7,53 4,7 5,1,4 Investors TFI 7,3 4,7 6,8 3,8 2,2,9 Noble Funds TFI 6,12 3,9 7,25 4,5-15,6 -,6 Aviva Investors Poland TFI 4,71 3, 5,37 3,4-12,3 -,3 Millennium TFI 4,22 2,7 4,96 3,1-14,9 -,4 Skarbiec TFI 3,95 2,5 4,3 2,5-1,9, Esaliens TFI 2,85 1,8 2,96 1,9-3,6, Rockbridge TFI 2,84 1,8 2,1 1,3 35,4,5 TFI Allianz Polska 2,64 1,7 3,19 2, -17,2 -,3 Quercus TFI 2,39 1,5 3,72 2,3-35,7 -,8 AXA TFI 1,89 1,2 1,79 1,1 5,6,1 MCI Capital TFI 1,84 1,2 2, 1,3-7,8 -,1 TFI BGŻ BNP Paribas 1,81 1,2 1,85 1,2-2,2, Ipopema TFI 1,66 1,1 1,43,9 16,4,2 Trigon TFI 1,47,9 3,77 2,4-61, -1,4 Amundi TFI 1,39,9 1,2,8 16,2,1 MetLife TFI 1,26,8 1,16,7 9,,1 AgioFunds TFI 1,13,7 1,32,8-14,9 -,1 Eques Investment TFI 1,8,7,9,6 2,3,1 Opera TFI 1,1,6 1,41,9-28,4 -,2 Altus TFI,62,4,22,1 177,5,3 Insignis TFI,35,2,36,2 -,9, Superfund TFI,31,2,21,1 47,1,1 Baltic Capital TFI,29,2,17,1 76,,1 Raiffeisen TFI,23,1,84,5-72,9 -,4 Opoka TFI,22,1,37,2-42,4 -,1 BPS TFI,2,1,23,1-11,2, TFI Capital Partners,1,,22,1-52,6, Caspar TFI,7,,9,1-23,6, Corum TFI,2,,4, -35,4, Copernicus Capital TFI,1,,1, -28,5, Nazwa TFI aktywa, w mld zł udział w rynku, w proc. aktywa, w mld zł udział w rynku, w proc. zmiana wartości aktywów 218/217 w proc. zmiana udziałów w rynku 218/217 w pkt proc. Ipopema TFI 53,44 2,8 48,68 17,4 9,8 3,4 PKO TFI 35,59 13,9 25,42 9,1 4, 4,8 TFI PZU 19,79 7,7 19,8 7,1,,6 Pekao TFI 19,4 7,6 18,4 6,6 5,5 1, Santander TFI 15,6 5,9 15,99 5,7-5,8,2 NN Investment Partners TFI 14, 5,5 14,52 5,2-3,6,3 Aviva Investors Poland TFI 12,9 5, 14,23 5,1-9,4 -,1 Union Investment TFI 11,98 4,7 11,1 4, 7,9,7 Investors TFI 9,1 3,5 8,2 2,9 9,8,6 Copernicus Capital TFI 7, 2,7 8,46 3, -17,3 -,3 Noble Funds TFI 6,87 2,7 8,94 3,2-23,2 -,5 AgioFunds TFI 6,75 2,6 7,43 2,7-9,2, Forum TFI 6,5 2,4 1,79 3,9-43,9-1,5 Skarbiec TFI 4,39 1,7 16,15 5,8-72,8-4,1 Millennium TFI 4,22 1,6 4,96 1,8-14,9 -,1 TFI Allianz Polska 3,4 1,2 3,58 1,3-15,1 -,1 Rockbridge TFI 2,96 1,2 2,11,8 4,7,4 Esaliens TFI 2,85 1,1 2,96 1,1-3,6,1 Quercus TFI 2,54 1, 4,65 1,7-45,4 -,7 MCI Capital TFI 2,15,8 2,33,8-7,5, Altus TFI 2,12,8 8,85 3,2-76, -2,3 AXA TFI 1,89,7 1,79,6 5,6,1 TFI BGŻ BNP Paribas 1,81,7 1,85,7-2,2, Trigon TFI 1,55,6 3,99 1,4-61,3 -,8 Amundi Polska TFI 1,39,5 1,2,4 16,2,1 Best TFI 1,29,5 1,76,6-26,9 -,1 MetLife TFI 1,26,5 1,16,4 9,,1 Eques Investment TFI 1,21,5 1,21,4 -,7, Opera TFI 1,1,4 1,41,5-28,4 -,1 Caspar TFI,51,2,44,2 16,, Insignis TFI,35,1,36,1-1,2, Superfund TFI,31,1,21,1 47,1, Baltic Capital TFI,29,1,17,1 75,9,1 Intrum Justitia TFI,27,1,2,1 35,4, Provide TFI,24,1,6, 275,6,1 Raiffeisen TFI,23,1,84,3-72,9 -,2 Opoka TFI,22,1,37,1-42,4 -,1 BPS TFI,2,1,23,1-11,2, TFI Capital Partners,1,,22,1-52,6, Corum TFI,2,,4, -35,4, źródło: IZFiA,SpotData źródło: IZFiA,SpotData

9 16 17 TABLICA 5: 1 największych i 1 najbardziej dynamicznych funduszy wg rodzaju w 218 r., dane roczne FUNDUSZE AKCYJNE aktywa 218, w wzrost 218/217, w aktywa 218, w aktywów wzrost 218/217, w Aviva Investors Akcyjny 4,1 subfundusz Allianz Selektywny,23 PKO Technologii i Innowacji Globalny 2,8 Investor Bezpiecznego Wzrostu,11 NN SFIO Akcji 2 1,61 Subfundusz PKO DIAMENTOWY,5 NN (PL) Akcji,9,5 PKO Akcji Plus,89,5 Santander Akcji Polskich,81 HETOKA FIZ,4 Esaliens Parasol FIO Subfundusz Akcji,77 Investor Nowych Technologii,4 Aviva Investors Polskich Akcji,7 AXA SFIO Subfundusz Globalny Akcji,2 PZU Akcji KRAKOWIAK,64 Subfundusz IPOPEMA Short Equity,2 PZU FIZ DYNAMICZNY,53,2 FUNDUSZE OBLIGACYJNE aktywa 218, w Santander BZ WBK Obligacji Korporacyjnych 2,4 wzrost 218/217, w 3,7 Subfundusz PKO BURSZTYNOWY,88 2,43 NN (PL) Obligacji,57 2,42,44 Wschodniej FIZAN NN SFIO Obligacji 2 2,1 Investor Obligacji,21,38 1,92,2 Pekao Obligacji Plus 1,83,16 ALFA SFIO 1,64 OBLIGACJA Millennium FIO S Obligacji Korporacyjnych 1,54 Santander Obligacji Skarbowych,14 Open Finance Obligacji Korporacyjnych Europy,15 1,53,9 14,5 4,45 5,51 Pekao Gotówkowy 1,7 Pekao Gotówkowy 4,84,98 3,72,74 3,54,71 2,63,54 Millennium FIO S Depozytowy 1,83,46 NN (L) Lokacyjny Plus 1,61 UniLokata,45 GAMMA 1,61 NN (L) Lokacyjny Plus,39 UniLokata 1,52,39 FUNDUSZE ABSOLUTNEJ STOPY ZWROTU aktywa 218, w aktywów wzrost 218/217, w,38 Pekao Alternatywny - Absolutnej Stopy Zwrotu,26 Insignis FIZ,35,24,33,3 PZU FIZ FORTE,32 Subfundusz SKARBIEC-MARKET NEUTRAL,3 Alter Absolutnej Stopy Zwrotu Subfundusz ASZ Rynków Zagranicznych,25 Skarbiec Absolute Return Akcji FIZ,3 PZU FIZ AKORD,23 Subfundusz Allianz Structured Return,3 QUERCUS Multistrategy FIZ,22 Pekao Elastycznego Inwestowania,2 NN (L) Stabilny Globalnej Alokacji,21 IPOPEMA GLOBAL PROFIT ABSOLUTE RETURN PLUS FIZ,1 Baltic Global Bond FIZ,19,14 TOTAL FIZ,19 PZU FIZ COMBO,6 FUNDUSZE MIESZANE aktywa 218, w wzrost 218/217, w PZU SFIO UNIVERSUM 3,61 Subfundusz PKO SZAFIROWY,53 PZU Stabilnego Wzrostu MAZUREK 2,59 PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 22,5 1,42 Subfundusz PKO RUBINOWY,22 1,28 Fundusze dedykowane,2 Investor Zabezpieczenia Emerytalnego 1,22 Investor Zabezpieczenia Emerytalnego,19 NN (PL) Stabilnego Wzrostu 1,21 PZU SEJF+,15 PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 22 1,6 Subfundusz PKO SZMARAGDOWY,12 Esaliens Senior FIO 1,6 PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 23,6,87 Allianz Income and Growth FIZ,3 Santander Stabilnego Wzrostu,86 PKO Zabezpieczenia Emerytalnego 24,2 źródło: IZFiA,SpotData

10 19 Nowe (stare) towarzystwa na rynku Rok 218 przyniósł stabilizację liczby towarzystw funduszy inwesycyjnych na rynku. Na koniec roku funkcjonowały 62 aktywne TFI, czyli tyle, ile rok wcześniej. Wprawdzie ogólna liczba towarzystw zarejestrowanych w Komisji Nadzoru Finansowego jest większa, ale część z nich nie ma już zgody KNF na zarządzanie funduszami. Stabilizacja liczby towarzystw odzwierciedla trudniejszą sytuację na rynku, ale też pokazuje, że towarzystwa są w stanie przetrwać trudniejszy czas i kontynuować działalność. Na rynku nastąpiło kilka przekształceń własnościowych i rebrandingów. Z rynku zniknęło TFI GAMMA, które było spadkobiercą KBC TFI. To efekt przejęcia towarzystwa przez największy na rynku funduszy detalicznych podmiot, czyli PKO TFI, dla którego było to pierwsze tego typu przejęcie. Dzięki niemu udział lidera w rynku funduszy detalicznych wzrósł z 16 do 22 proc. Inne istotne przejęcie to objęcie udziałów w Raiffeisen TFI przez BGŻ BNP Paribas. Jeszcze w 218 r. marka funduszy Raiffeisena została utrzymana, ale w pierwszych miesiącach 219 r. uległo to zmianie i marka ta zniknęła z rynku. Wprawdzie ten raport dotyczy jedynie wydarzeń roku 218, ale sygnalizujemy rozpoczęcie procesu. Ważnym wydarzeniem na rynku było też przejęcie całości udziałów w Money Makers TFI przez Alior Bank w wyniku przymusowego wykupu. Towarzystwo zmieniło nazwę na Alior TFI, chociaż fundusze utrzymały wcześniejsze nazwy. Zmiana marki nastąpiła również w przypadku BZ WBK TFI, które w wyniku rebrandingu całej grupy zmieniło nazwę na Santander TFI. PGE TFI zmieniło z kolei kolei nazwę na Energia TFI. Na rynku nastąpiło kilka przekształceń własnościowych i rebrandingów WYKRES 9: Liczba TFI w Polsce, dane Komisji Nadzoru Finansowego roczna zmiana liczby TFI liczba TFI 35 ROZWÓJ RYNKU POD WZGLĘDEM PODMIOTOWYM Nowe TFI, fundusze i subfundusze źródło: KNF

11 Nowe fundusze i subfundusze Inaczej niż w przypadku liczby TFI, liczba funduszy i subfunduszy obniżyła się w 218 r. Wpłynęły na to zarówno zmiany rynkowe jak np. spadek zainteresowania klientów funduszami absolutnej stopy zwrotu, jak też zmiany regulacyjne (przyjęte jeszcze w 217 r. regulacje podatkowe dotyczące rozliczania podatków w ramach funduszy zamkniętych) oraz reperkusje postępowań administracyjnych wobec niektórych towarzystw. Na koniec 218 r. działały łącznie 1433 fundusze i subfundusze oferowane przez 62 towarzystwa funduszy inwestycyjnych. W 218 r. zarejestrowano zaledwie 6 funduszy inwestycyjnych, z czego aż 59 to były fundusze inwestycyjne zamknięte, w większości fundusze aktywów niepublicznych. Zarejestrowany został tylko jeden fundusz otwarty PZU Impuls. Nie było jednego towarzystwa, które by się szczególnie wyróżniało pod względem liczby stworzonych funduszy. W 218 r. utworzonych też zostało 27 subfunduszy, z czego 4 to były subfundusze w ramach funduszy zamkniętych, a 23 w ramach funduszy otwartych. Aż jedną trzecią wszystkich nowych subfunduszy, czyli 9, stworzyło towarzystwo Santander TFI. Niewiele mniej nowych subfunduszy, bo 6, powołało PZU TFI. Znacznie więcej funduszy i subfunduszy zostało zlikwidowanych. W 218 r. otwarto likwidację aż 132 funduszy, z czego tylko jeden to był fundusz otwarty. Forum TFI zlikwidowało 11 funduszy, TFI Ipopema 1, Altus TFI 8, Trigon TFI 5. To wybrane towarzystwa z większą liczbą likwidowanych funduszy. Jednocześnie zamkniętych zostało 13 subfunduszy, z czego 3 zamknął Skarbiec TFI, a po 2 Eques TFI i Union Investment TFI. WYKRES 1: Liczba rejestracji funduszy i subfunduszy oraz otwartych likwidacji funduszy i subfunduszy, dane w podziale na kolejne miesiące, pochodzące z Komisji Nadzoru Finansowego likwidacje rejestracje sty 11 kwi 12 lip 13 sty1 6k wi 17 lip 18 W 218 r. rozpoczęto likwidację aż 132 funduszy, z czego tylko jeden to był fundusz otwarty źródło: KNF 21 WYKRES 11: Liczba funduszy i subfunduszy w bazie IZFiA, dane miesięczne FUNDUSZE AKCYJNE FUNDUSZE DEDYKOWANE sty 14 sie 15 mar 17 paź 18 sty 14 sie 15 mar 17 paź 18 FUNDUSZE RYNKU KAPITAŁOWEGO FUNDUSZE RYNKU NIEPUBLICZNEGO sty 14 sie 15 mar 17 paź 18 sty 14 sie 15 mar 17 paź 18 FUNDUSZE AKCYJNE I MIESZANE FUNDUSZE OBLIGACYJNE, GOTÓWKOWE I PIENIĘŻNE obl igacyjne akcyjne 8 1 mieszane 6 gotówkowe i pieniężne sty 14 sie 15 mar 17 paź 18 źródło: IZFiA,SpotData sty 14 sie 15 mar 17 paź 18

12 22 23 TABLICA 7: Fundusze zlikwidowane w 218 roku, dane Komisji Nadzoru Finansowego TABLICA 7: Fundusze zlikwidowane w 218 roku, dane Komisji Nadzoru Finansowego Data Otwarta likwidacja funduszu Pretium Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Data Otwarta likwidacja funduszu źródło: KNF źródło: KNF

13 24 25 TABLICA 8: Subfundusze zlikwidowane w 218 roku, dane Komisji Nadzoru Finansowego Data Subfundusz Subfundusz Skarbiec - Global Macro Opportunities Subfundusz Skarbiec - Global Healthcare Subfundusz Skarbiec - Europe Strategic Dividend GAMMA Subfundusz Obligacji Korporacyjnych Plus Subfundusz EQUES Aktywnej Alokacji Subfundusz EQUES Akcji Subfundusz IPOPEMA Subfundusz Subfundusz Caspar Akcji Tureckich Subfundusz UniStrategie Dynamiczny Subfundusz UniAbsolute Return Uniwersalny TABLICA 9: Subfundusze zarejestrowane w 218 roku, dane Komisji Nadzoru Finansowego Data Fundusz EQUES MICHAEL STR PZU Impuls Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty (decyzja KNF ) źródło: KNF źródło: KNF TABLICA 1: Fundusze zarejestrowane w 218 roku, dane Komisji Nadzoru Finansowego Data Subfundusz ALTUS Subfundusz SuperLokator w ramach funduszu ALTUS Fundusz Inwestycyjny Otwarty Parasolowy mbank Subfundusz Akcji Polskich w ramach funduszu Rockbridge Superior Fundusz Inwestycyjny Otwarty Subfundusz PZU ipuls Akcje Polskie w ramach funduszu inpzu Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Subfundusz PZU ipuls Obligacje Polskie w ramach funduszu inpzu Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Subfundusz PZU ipuls Gotówka w ramach funduszu inpzu Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny Otwarty Subfundusz Pekao Alternatywny Dynamiczny Absolutnej Stopy Zwrotu w ramach funduszu Pekao Funduszy Globalnych Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny O MetLife Subfundusz Multistrategia w ramach funduszu MetLife Fundusz Inwestycyjny Otwarty Parasol Krajowy MetLife Subfundusz Globalnych Innowacji w ramach funduszu MetLife Fundusz Inwestycyjny Otwarty Parasol Krajowy źródło: KNF

14 27 Słabszy rok dla funduszy inwestycyjnych w całej Europie Rok 218 przyniósł spadek aktywów funduszy inwestycyjnych w większości krajów Europy skupionych w EFAMA (European Fund and Asset Management Association). Na 27 krajów zrzeszonych w organizacji spadek aktywów wystąpił w 2. Największe spadki odnotowano w Danii, Wielkiej Brytanii i Polsce, a największe wzrosty w Bułgarii i Chorwacji (nie licząc rajów podatkowych, jak Cypr). Był to pierwszy taki spadek od sześciu lat, czyli okresu kryzysu zadłużeniowego w strefie euro. Ujemną dynamikę aktywów można wiązać ze spowolnieniem gospodarczym, które wywołało przecenę wielu klas aktywów akcje taniały w wyniku gorszych perspektyw zysków spółek, a obligacje w wyniku m.in. podwyżek stóp procentowych lub oczekiwań na podwyżki. W niektórych przypadkach spadek aktywów był też wywołany istotnymi zmianami kursów walutowych. Ponieważ aktywa w porównaniach EFAMA są liczone w euro, więc spadek kursu waluty krajowej przekłada się na spadek wyceny aktywów w euro. Na 27 krajów zrzeszonych w organizacji spadek aktywów wystąpił w 2. Największe spadki odnotowano w Danii, Wielkiej Brytanii i Polsce Jest to m.in. przypadek Polski, gdzie złoty osłabił się wobec euro o ponad 2,5 proc. w ciągu roku. Jak opisano w poprzednich rozdziałach, spadek aktywów w Polsce był też wywołany jednorazowymi zmianami w niektórych towarzystwach i funduszach. Udział Polski w aktywach europejskich wyniósł w 218 r.,41 proc wobec,44 proc. w 217 r. i był najniższy od pięciu lat. To m.in. efekt deprecjacji waluty, choć warto też zauważyć, że w Polsce relatywnie niski jest udział akcji w portfelach funduszy, więc długotrwały wzrost cen akcji trwający do 217 r. nie przełożył się tak istotnie na aktywa funduszy jak w innych krajach. 4 POLSKI RYNEK FUNDUSZY NA TLE RYNKU EUROPEJSKIEGO Najważniejsze statystyki WYKRES 12: Aktywa funduszy inwestycyjnych w Europie oraz udział Polski, dane roczne EFAMA 16 udział Polski (prawa oś) aktywa funduszy w Europie ogółem (lewa oś) bln euro ,6%,5%,4%,3%,2%,1%,% źródło: European Fund and Asset Management Association

15 28 Polski rynek jest duży na tle regionu W Polsce aktywa funduszy inwestycyjnych per capita wynoszą 1,6 tys. euro i są drugie najwyższe wśród kra- W Polsce aktywa funduszy inwestycyjnych per capita wynoszą 1,6 jów tzw. Nowej Europy tys. euro i są drugie najwyższe wśród krajów tzw. Nowej Europy. Wyższe aktywa per capita mają Węgry 2 tys. euro, a niższe m.in. Słowenia czy Czechy, czyli kraje o znacznie wyższym poziomie PKB per capita. Jest to w dużej mierze zasługa rozwiniętego segmentu funduszy dedykowanych. W obszarze funduszy wyłącznie otwartych aktywa per capita wynoszą w Polsce niecałe 8 euro, czyli mniej niż w Czechach (1 tys. euro) czy Słowenii (1,2 tys. euro). Wniosek z tego porównania jest taki, że Polska ma stosunkowo dobrze rozwinięty rynek kapitałowy, ale wciąż jest jeszcze duże pole do otwierania tego rynku na przeciętnego obywatela. Stopa oszczędności gospodarstw domowych jest w Polsce niska, co w połączeniu z niższym od większości innych krajów UE i regionu PKB per capita daje niski poziom aktywów na mieszkańca w funduszach dedykowanych klientowi detalicznemu. Pod względem dynamiki aktywów per capita w długim okresie Polska jest zbliżona do średniej europejskiej. W ciągu pięciu lat aktywa per capita wzrosły w Polsce o 32 proc. wobec średniej na poziomie 35 proc. dla całej Europy. Oznacza to, że aktywa rosną w Polsce w średnim tempie 5,7 proc., czyli podobnym do nominalnego wzrostu PKB. Można oczekiwać, że w przyszłości utrzymane zostanie podobne tempo wzrostu, a spadek w roku 218 był przejściowy. Jeżeli wprowadzany program Pracowniczych Planów Kapitałowych powiedzie się, to aktywa w funduszach inwestycyjnych mogą rosnąć nawet wyraźnie szybciej niż PKB. Polacy kochają gotówkę Porównanie Polski z innymi rynkami pod względem struktury funduszy wskazuje na bardzo istotną cechę lokalnego rynku funduszy detalicznych mocną koncentrację napływów w funduszach pieniężnych i gotówkowych. Napływy netto w ostatnich pięciu latach zostały skoncentrowane prawie wyłącznie w tym rodzaju instrumentów inwestycyjnych. Jest to zresztą zbieżne z bardzo wysokim udziałem samej gotówki w strukturze aktywów finansowych gospodarstw domowych (patrz kolejny Rozdział). Polacy po prostu kochają gotówkę i bezpieczeństwo. W innych krajach dominującym rodzajem funduszy pod względem alokacji aktywów były fundusze mieszane lub obligacyjne. Napływy netto w ostatnich pięciu latach zostały skoncentrowane prawie wyłącznie w funduszach gotówkowych i rynku pieniężnego. W innych krajach dominują zwykle fundusze mieszane 29 Inną wyróżniającą cechą polskiego rynku są relatywnie wysokie odpływy netto z funduszy akcyjnych, co może zaskakiwać biorąc pod uwagę bardzo wysoki na tle Europy wzrost gospodarczy i wzrost zysków przedsiębiorstw w Polsce. Jak wyjaśnić te różnice? Pierwszym powodem może być to, że w 28 r. polski rynek akcyjny doznał bardzo bolesnego pęknięcia bańki cenowej na giełdzie, co wywołało u klientów detalicznych długotrwałą awersję do ryzyka i przesunięcie preferencji w kierunku bardzo bezpiecznych form oszczędzania. Można przy tej okazji przypomnieć, że węgierski indeks giełdowy BUX pod koniec 218 r. znajdował się ponad jedną trzecią powyżej przedkryzysowego szczytu, a indeks WIG poniżej przedkryzysowego szczytu. To pokazuje, jak bolesne dla polskich inwestorów giełdowych były lata po 28 r. Drugim powodem wysokiej awersji do rynku akcji mogą być częste przypadki naruszania interesów akcjonariuszy mniejszościowych na polskiej giełdzie dzieje się to zarówno w przypadku dużych spółek skarbu państwa, jak też mniejszych spółek prywatnych. WYKRES 13: Aktywa funduszy inwestycyjnych w poszczególnych krajach na koniec 218 r. w przeliczeniu per capita oraz dynamika roczna, dane EFAMA źródło: (European Fund and Asset Management Association). Wykres nie zawiera Luksemburga i Irlandii, gdzie aktywa per capita mają inny rząd wielkości ze względu na rejestracje wielu funduszy zagranicznych w tych krajach WYKRES 14: Struktura napływów netto do detalicznych funduszy inwestycyjnych w latach , dane EFAMA 6 16 tys. euro ,2 47,3 32,9 27,1 24,6 24,5 22,5 Wielka Brytania 21,4 2 19,6 12,9 6,1 5 4,7 2,1 2, 1,6 1,3 1,2 1,1,7,7,4, proc. jako procent bezwzględnej wartości napływów netto ogółem 9% 7% 5% 3% 1% -1 % -3 % Polska Czechy Węgry Niemcy Francja Włochy Hiszpania Wielka Brytania fundusze pieniężne fundusze mieszane fundusze obligacyjne fundusze akcyjne źródło: European Fund and Asset Management Association

16 31 Aktywa finansowe Polaków Płynne aktywa finansowe Polaków traktujemy jako sumę najważniejszych aktywów finansowych gotówki i podstawowych produktów oferowanych przez sektor finansowy: rachunków i depozytów, funduszy inwestycyjnych, akcji, obligacji. Podobnie jak w poprzednich latach w raporcie rocznym pokazujemy takie zestawienie. Przedstawiamy strukturę tych aktywów na podstawie danych z tzw. rachunków narodowych. Płynne aktywa finansowe Polaków zwiększyły się w 218 roku o 6,2 proc., do 1178 mld zł, czyli rosły nieco wolniej niż w poprzednich latach. Struktura aktywów przesunęła się w kierunku instrumentów bezpiecznych, zgodnie z trendami opisywanymi w drugim rozdziale raportu. Wzrósł udział gotówki i rachunków bieżących, a spadł udział depozytów terminowych, akcji i jednostek detalicznych funduszy inwestycyjnych. Gotówka i rachunki bieżące odpowiadają za ponad połowę płynnych aktywów gospodarstw domowych. Wzrósł udział gotówki i rachunków bieżących, a spadł udział depozytów terminowych, akcji i jednostek detalicznych funduszy inwestycyjnych Udział jednostek detalicznych funduszy inwestycyjnych wyniósł 1,6 proc., czyli o 1 pkt proc. mniej niż przed rokiem i najmniej od 213 r. Jest to efekt niskiej dynamiki cen aktywów i niskich napływów netto do funduszy. Warto też zwrócić uwagę na długookresowy i wyraźny spadek udziału depozytów terminowych w strukturze płynnych aktywów. W 218 r. odpowiadały one zaledwie za jedną czwartą aktywów gospodarstw domowych, podczas gdy jeszcze na początku dekady była to niemal jedna trzecia. Spadek to efekt obniżenia realnych stóp procentowych, ale też bardzo rozbudowanej oferty funduszy gotówkowych i pieniężnych, które są traktowane jako alternatywa dla lokat. 5 TABLICA 11: Struktura najważniejszych aktywów finansowych Polaków Płynne aktywa finansowe - struktura Gotówka w obiegu 13,9% 14,3% 13,8% 13,9% 14,2% 14,9% 15,7% 15,9% 16,4% Rachunki bieżące 33,5% 34,% 32,1% 35,1% 33,5% 34,8% 36,9% 38,9% 42,% Depozyty 32,7% 35,4% 38,9% 34,7% 35,5% 33,9% 31,8% 27,6% 25,5% UDZIAŁ FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W AKTYWACH POLAKÓW Obligacje 1,2% 1,1% 1,4%,6%,6%,6%,7%,9% 1,% Akcje notowane na giełdzie 8,% 6,1% 5,% 5,5% 5,2% 4,5% 4,2% 5,1% 4,5% Jednostki funduszy inwestycyjnych 1,8% 9,1% 8,8% 1,1% 11,1% 11,3% 1,7% 11,6% 1,6% RAZEM 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% RAZEM NOMINALNIE, W MLD ZŁ 623,5 666,1 716,8 782,1 85, 934, 1 24,6 1 19, ,1 ROCZNA ZMIANA W PROC. 6,8 7,6 9,1 8,7 9,9 9,7 8,3 6,2 Najważniejsze statystyki źródło: SpotData, Eurostat

17 32 Znaczenie instrumentów rynku kapitałowego Aktywa finansowe gospodarstw domowych można podzielić na instrumenty bankowe (rachunki, depozyty, gotówka) i instrumenty rynku kapitałowego (akcje, obligacje, fundusze). Nie ma teorii wskazującej, jaki jest optymalny podział między te dwie klasy aktywów, ale wiele badań wskazuje, że odpowiednio wysoki rozwój rynków kapitałowych, i tym samym udział aktywów rynku kapitałowego w aktywach gospodarstw domowych, może wspierać rozwój gospodarczy poprzez zapewnienie przedsiębiorstwom dywersyfikacji źródeł finansowania. Polska pod względem udziału instrumentów rynku kapitałowego w aktywach gospodarstw domowych jest wyraźnie poniżej średniej dla Unii Europejskiej, choć nie jest w ogonie Europy. Jak na rynek wschodzący, udział ten jest nawet relatywnie wysoki, choć jest niższy niż w krajach, z którymi Polskę najczęściej się porównuje czyli w Czechach, na Słowacji i na Węgrzech. To pokazuje, że jest jeszcze w Polsce duże pole do popularyzacji rynku kapitałowego wśród inwestorów detalicznych. W Europie liderami pod względem udziału rynku kapitałowego w płynnych aktywach gospodarstw domowych są kraje skandynawskie Szwecja i Dania. Niewiele niżej znajduje się Finlandia. Warto dostrzec, że są to kraje, które w życiu społecznym wysoko stawiają na bezpieczeństwo socjalne i zrównoważony rozwój. Wbrew pozorom rozwój rynku kapitałowego, który premiuje podejmowanie większego ryzyka, nie zagraża tym wartościom. Polska pod względem udziału instrumentów rynku kapitałowego w aktywach gospodarstw domowych jest wyraźnie poniżej średniej dla Unii Europejskiej, choć nie jest w ogonie Europy 18 TABLICA 12: Udział poszczególnych instrumentów finansowych w najpłynniejszych aktywach, w proc., dane kwartalne, do III kw. 218 r. poszczególnych instrumentów w aktywach, w proc. Gotówka Czechy 12,4% 11,7% 11,6% 11,3% 11,% 11,% 11,3% 11,9% 11,8% Niemcy 4,2% 4,1% 3,9% 4,% 4,3% 5,% 5,5% 5,7% 6,4% Hiszpania 8,2% 7,8% 8,% 6,8% 6,% 5,8% 5,4% 4,8% 4,2% 5,9% 6,4% 6,3% 6,2% 6,1% 6,8% 7,% 7,1% 7,6% 15,% 15,1% 14,4% 14,9% 16,2% 18,1% 17,9% 17,7% 18,7% Polska 13,9% 14,3% 13,8% 13,9% 14,2% 14,9% 15,7% 15,9% 16,4% Wielka Brytania 2,5% 2,7% 2,7% 2,7% 2,6% 2,7% 2,7% 2,7% 2,5% Rachunki bie ce i depozyty Czechy 76,9% 76,2% 74,% 72,5% 7,6% 69,5% 69,9% 69,6% 7,3% Niemcy 64,1% 66,7% 66,7% 66,6% 66,% 65,9% 65,% 63,6% 63,3% Hiszpania 66,1% 66,3% 64,6% 63,3% 6,3% 61,3% 61,9% 6,1% 61,1% 43,2% 45,% 45,2% 47,4% 47,7% 49,5% 5,9% 51,5% 53,7% 53,8% 54,6% 54,2% 46,9% 41,7% 39,5% 38,7% 37,7% 37,8% Polska 66,1% 69,4% 71,% 69,8% 69,% 68,7% 68,7% 66,5% 67,5% Wielka Brytania 74,6% 75,8% 75,2% 73,7% 72,5% 72,6% 72,5% 71,3% 71,2% D u ne papiery warto ciowe Czechy 1,6% 2,9% 5,8% 6,7% 7,9% 7,8% 6,2% 4,8% 3,8% Niemcy 9,1% 8,6% 8,% 6,8% 6,1% 5,% 4,3% 3,8% 3,5% Hiszpania 4,3% 6,5% 7,4% 3,5% 3,3% 2,4% 1,9% 1,5% 1,3% 33,9% 33,1% 32,1% 28,4% 24,7% 19,3% 17,3% 14,9% 13,% 1,8% 11,5% 13,2% 16,5% 17,1% 18,6% 21,1% 23,% 23,2% Polska 1,2% 1,1% 1,4%,6%,6%,6%,7%,9% 1,% Wielka Brytania,7%,6%,9%,8%,7%,8%,7%,7%,7% WYKRES 15: Udział instrumentów rynku kapitałowego w płynnych aktywach gospodarstw domowych, w proc. 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 54% 48% 44% 44% 4% 39% 35% 31% 31% 3% 3% 29% Szwecja Dani a Węgry Belgi a Finlandia Włochy Hiszpania Malta Luksemburg Niemcy Austria Francj a Wielka Brytania 26% 24% 18% 18% 16% 16% 15% 14% Holandia Czechy Słowacj a Portugalia Polska Rumunia Słowenia Litwa Eston ia 1% 1% 1% 1% 9% 8% 7% 7% Grecja Irlandia Chorwacja Bułgaria Łotwa Cypr źródło: Eurostat Akcje notowane Czechy 2,1% 2,2% 2,2% 2,2% 1,9% 1,8% 1,8% 2,% 1,9% Niemcy 6,9% 6,3% 7,1% 7,9% 8,1% 8,1% 8,8% 9,8% 9,5% Hiszpania 8,7% 8,2% 9,3% 12,2% 13,3% 9,9% 9,2% 1,% 8,3% 4,4% 3,5% 3,5% 3,2% 3,8% 4,2% 3,4% 3,8% 3,5% 3,7% 3,3% 3,2% 2,8% 2,6% 2,5% 2,5% 3,% 3,3% Polska 8,% 6,1% 5,% 5,5% 5,2% 4,5% 4,2% 5,1% 4,5% Wielka Brytania 1,9% 9,6% 1,1% 11,6% 11,9% 11,1% 11,% 11,3% 1,6% Jednostki funduszy inwestycyjnych Czechy 7,% 6,9% 6,3% 7,3% 8,6% 1,% 1,8% 11,7% 12,2% Niemcy 15,7% 14,2% 14,3% 14,6% 15,5% 16,% 16,5% 17,1% 17,3% Hiszpania 12,6% 11,2% 1,6% 14,1% 17,1% 2,5% 21,5% 23,6% 25,1% 12,6% 12,% 12,8% 14,7% 17,6% 2,2% 21,4% 22,7% 22,2% 16,6% 15,5% 15,1% 18,9% 22,5% 21,3% 19,8% 18,7% 17,% Polska 1,8% 9,1% 8,8% 1,1% 11,1% 11,3% 1,7% 11,6% 1,6% Wielka Brytania 11,2% 11,3% 11,2% 11,2% 12,3% 12,9% 13,1% 14,% 15,% źródło: Eurostat

18 Niekorzystny dla inwestorów splot trendów finansowych na świecie Światowe negatywne trendy z łatwością przedostały się na polski rynek kapitałowy 35 Ubiegły rok przyniósł znaczne pogorszenie wyników funduszy inwestycyjnych spowodowane osłabieniem koniunktury w globalnej gospodarce. Nałożyły się na siebie dwa negatywne trendy, które łącznie dla inwestorów stanowią najgorszą z możliwych mieszankę spowolnienie wzrostu gospodarczego i wzrost stóp procentowych w dolarach, najważniejszej walucie świata. Wzrost PKB na świecie obniżył się do 3,6 proc., wobec 3,8 proc. w 217 r. Co istotne, największe spowolnienie nastąpiło w drugiej połowie roku, więc dane roczne nie w pełni je odzwierciedlają. Rynki finansowe już od lata wyceniały znaczne pogorszenie perspektyw dla światowej gospodarki. Wpłynęła na to wojna handlowa na linii USA-Chiny, niepewność związana z procesem tzw. brexitu (wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej) oraz mocne zaburzenia w łańcuchu dostaw branży motoryzacyjnej wywołane zmianami regulacji dotyczących kontroli emisji spalin. W tym samym czasie Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych kontynuowała podwyżki stóp procentowych. Łącznie, Fed dokonał w 218 r. czterech podwyżek stopy funduszy federalnych, każda po 25 punktów bazowych. To sprawiło, że dolar się umacniał, a aktywa rynków wschodzących traciły na wartości. Dopiero na początku 219 r., po wyraźnych sygnałach globalnego spowolnienia gospodarczego, Fed zapowiedział, że wstrzymuje cykl podwyżek stóp. W Polsce negatywne trendy światowe nie były mocno odczuwalne w realnej gospodarce. Wzrost gospodarczy utrzymał się na bardzo wysokim poziomie, a inflacja była na tyle niska, że bank centralny otwarcie zapowiadał, że nie zmieni stóp procentowych jeszcze przez długi czas. Ale światowe negatywne trendy z łatwością przedostały się na polski rynek kapitałowy, rynek jest bowiem bardziej zależny od trendów światowych niż realne procesy produkcyjne. 6 WYKRES 16: Roczna zmiana rentowności polskich obligacji skarbowych dziesięcioletnich, dane na koniec roku 1,5 WYKRES 17: Roczna zmiana indeksu WIG, dane na koniec roku 24 WYNIKI FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH Porównanie klas funduszy pktproc. -,5-1 -1, źródło: SpotData na podstawie BondSpot proc źródło: podw. sp. SpotData na podstawie GPW

19 36 37 Najlepszy rynek dłużny TABLICA 13: Wyniki funduszy inwestycyjnych w 218 roku na tle lat poprzednich (średnia w grupach) W odróżnieniu od 217 r niemal wszystkie najważniejsze grupy funduszy wygenerowały ujemne stopy zwrotu. To jeden z najgorszych wyników TFI od wielu lat, dodatnią stopę zwrotu zanotowało tylko 5 z 23 badanych grup funduszy. Najlepszy wynik wypracowały fundusze inwestujące w polskie obligacje skarbowe. Fundusze z tej grupy wygenerowały w 218 r. dodatnią stopę zwrotu, a najlepszy wynik uzyskały fundusze dłużne polskich papierów skarbowych długoterminowych średnia stopa zwrotu w tej grupie wyniosła 2,6 proc. Ten wysoki wynik to przede wszystkim efekt niskiej inflacji, która sprawiła, że perspektywy podwyżek stóp procentowych mocno się oddaliły to obniżyło rentowności obligacji i podniosło ich ceny, trochę wbrew trendom światowym. To jeden z niewielu pozytywnych trendów na rynku kapitałowym w zeszłym roku. Warto zwrócić uwagę na całkiem niezły wynik funduszy obligacji korporacyjnych. Ten rodzaj funduszy wzbudził wśród klientów obawy, które opisane zostały we wcześniejszych rozdziałach, ale zarządzający poradzili sobie z odpływem środków i wygenerowali dodatni (średnio) zwrot z aktywów. Zwrot ten był znacznie niższy niż w poprzednich latach, ale jak na turbulencje, które dotknęły ten segment rynku, można uznać ten wynik za pewien sukces. Najniższe stopy zwrotu wygenerowały fundusze akcyjne straciły one średnio 17 proc. To efekt przecen na światowych rynkach finansowych spowodowanych pogorszeniem koniunktury gospodarczej oraz podnoszeniem stóp procentowych w USA. Negatywne szoki przełożyły się na spadek cen aktywów na globalnych giełdach wszystkie najważniejsze rynki zakończyły rok na minusie. Podobnie było w Polsce, gdzie WIG i WIG2, dwa główne indeksy na GPW, straciły na wartości odpowiednio 9,5 i 7,5 proc. Jeszcze mocniej spadły kursy indeksów małych i średnich spółek swig8 stracił 27,6 proc. wartości, a mwig4 niemal jedną piątą wartości. W przypadku małych spółek ujawniły się dwa negatywne zjawiska. Z jednej strony bardzo słabe były wyniki finansowe mniejszych firm, co jest pokłosiem m.in. niezdolności radzenia sobie przez mniejsze podmioty z presją płacową. Z drugiej strony niska płynność akcji mniejszych firm sprawiła, że wyprzedaż akcji przez fundusze dotknięte postępowaniami administracyjnymi wygenerowała bardzo silną przecenę tych akcji. Bardzo słabe wyniki wypracowały fundusze rynków wschodzących. I to może być jedna z przyczyn zjawiska opisywanego na początku raportu gwałtownego spadku udziału funduszy zagranicznych w strukturze aktywów. Polski klient dostrzegł, że ekspozycja na ryzyko innych krajów nie daje mu żadnej premii w wynikach. Słabe wyniki zanotowały też fundusze mieszane, co wynika ze spadków cen akcji. Relatywnie najlepiej poradziły sobie fundusze mieszane polskie stabilnego wzrostu, który wygenerowały średnią roczną stopę zwrotu na poziomie -4,5 proc. Inne rodzaje funduszy mieszanych wypadły znacznie gorzej. Rodzaj funduszu dłużne polskie papiery skarbowe długoterminowe 2,6% 3,9%,3%,8% 7,7% dłużne polskie uniwersalne długoterminowe 2,3% 4,%,8% 1,% 6,6% dłużne polskie papiery skarbowe 1,3% 2,1%,6% 1,1% 3,8% dłużne polskie uniwersalne,9% 2,7% 1,2% 1,1% 3,9% dłużne polskie korporacyjne,8% 2,7% 2,6% 1,9% 4,% dłużne globalne uniwersalne -3,3% 1,1% 6,5% -,1% 8,% dłużne globalne korporacyjne -3,5% 3,2% 4,2%,% 3,2% mieszane polskie stablinego wzrostu -4,5% 5,8% 2,4% -2,2% 2,7% mieszane zagraniczne stabilnego wzrostu -4,9% 3,6% 2,% 1,2% 7,7% mieszane zagraniczne zrównoważone -6,4% 3,2% 7,7%,1% 11,9% mieszane polskie zrównoważone -7,5% 1,9% 4,9% -5,2% -,9% mieszane zagraniczne aktywnej alokacji -8,6% 5,1% 2,2% -2,1% 3,1% akcji amerykańskich -1,8% 9,7% 8,1% -1,8% 18,8% rynku surowców - metale szlachetne -11,6% 1,4% 14,9% -14,1% -,2% mieszane polskie aktywnej alokacji -11,6% 8,1% 3,9% -4,8% -5,1% akcji globalnych rynków rozwiniętych -12,6% 13,4% 6,3% 4,5% 11,6% akcji globalnych rynków wschodzących -12,9% 14,7% 9,8% -1,8%,4% akcji azjatyckich bez Japonii -13,6% 23,3% 2,8% -2,5% 12,7% akcji europejskich rynków rozwiniętych -14,8% 1,2%,9% 7,3% 4,8% akcji polskich uniwersalne -15,3% 13,8% 8,7% -6,2% -3,9% akcji europejskich rynków wschodzących -17,2% 11,% 9,8% -4,3% 1,1% akcji polskich małych i średnich spółek -19,7% 8,1% 13,1% 5,3% -7,% akcji tureckich -36,6% 12,2% -2,2% -18,5% 32,8% źródło: obliczenia własne na podstawie danych Analiz Online Najlepszy wynik wypracowały fundusze inwestujące w polskie obligacje skarbowe

20 39 Koncentracja na zmianach regulacyjnych Główne cele Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami to reprezentowanie swoich członków, wspieranie ich rozwoju oraz upowszechnianie wiedzy o funduszach inwestycyjnych. Koncentrując się na najważniejszych celach Izba angażowała się w wiele działań i projektów, by otoczenie prawne funduszy sprzyjało wzrostowi sektora. Nie mniejsze znaczenie przykładano również do szerzenia wiedzy finansowej i edukacji ekonomicznej. Realizując przyjęte cele, Izba prowadziła aktywną komunikację ze swoimi członkami. Skierowała do nich 73 komunikaty i 57 informacji dotyczących opinii w istotnych kwestiach, przekazania informacji z rynku oraz pracy 8 zespołów i 4 podzespołów funkcjonujących obecnie w ramach Izby. Podobnie jak w ubiegłych latach głównym partnerem Izby było Ministerstwo Finansów, w szczególności Departament Rozwoju Rynku Finansowego Podobnie jak w ubiegłych latach głównym partnerem Izby było Ministerstwo Finansów, w szczególności Departament Rozwoju Rynku Finansowego. Obszar współpracy dotyczył przede wszystkim uzgodnień w zakresie krajowych zmian legislacyjnych. Izba uczestniczyła w pracach nad nowelizacją ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (MiFID II), ustawą o pracowniczych planach kapitałowych, ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy (AML IV) oraz ustawy o firmach inwestujących w najem nieruchomości (REIT). Ponadto IZFiA brała czynny udział przy nowelizacji ustaw podatkowych, nowelizacji ustawy o ofercie publicznej oraz nowelizacji ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami. Ponadto IZFiA wraz z Ministerstwem Finansów uczestniczyła w posiedzeniach Rady Rozwoju Rynku Finansowego dotyczących prac nad Strategią Rozwoju Rynku Kapitałowego. 7 DZIAŁANIA IZFIA W 218 ROKU Najważniejsze obszary aktywności Kluczowe dla Izby pozostają kontakty z Giełdą Papierów Wartościowych, która jest najbliższym i naturalnym partnerem do współpracy dla IZFiA. Platformą współpracy jest m.in. misja edukacyjna, którą obie instytucje realizują. Wspólne cele są czynnikiem wpływającym na integrację działań: rozwój rynku kapitałowego, wzrost świadomości finansowej społeczeństwa, zwiększenie udziału oszczędności długoterminowych, zachęcanie do kreowania nowych produktów inwestycyjnych. Izba współpracowała w zakresie zmian legislacyjnych również z innymi instytucjami państwowymi, m.in. z Komisją Nadzoru Finansowego, Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych, komisjami sejmowymi i senackimi, Ministerstwem Cyfryzacji oraz Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Utrzymywała ona również kontakty z instytucjami europejskimi, na czele z Komisją Europejską. Nie mniejsze znaczenie przykładano również do szerzenia wiedzy finansowej i promocji rynku kapitałowego.

21 4 41 Raporty, dane statystyczne, szkolenia i konferencje Izba systematycznie zbiera, gromadzi i przetwarza dane dotyczące rynku funduszy inwestycyjnych. Najważniejsze z nich to zestawienia aktywów netto funduszy inwestycyjnych znajdujących się pod zarządzaniem TFI na koniec każdego miesiąca oraz comiesięczne dane o zagregowanej wartości nabyć i umorzeń w funduszach inwestycyjnych opatrzone raportem opracowanym przez zespół Izby. Te oraz inne raporty są przekazywane w ramach współpracy międzynarodowej IIFA International Investment Fund Association, organizacji, której IZFiA jest członkiem. Spośród wielu aktywności Izby zaakcentować należy uczestnictwo w pracach, które mają na celu szybszy rozwój polskiego rynku finansowego oraz wzrost oszczędności długoterminowych, co zapewniłoby dopływ strumienia pieniędzy do polskiego rynku kapitałowego oraz podniosło stabilność finansową państwa. W ciągu roku przedstawiciele IZFiA prowadzili również aktywny dialog z podmiotami rynkowymi, aby zdiagnozować bariery natury legislacyjnej, które blokują rozwój innowacji na polskim rynku finansowym. W 218 r. Izba rozwijała również kwestie związane z danymi. W tym celu stworzyła wewnętrzną aplikację wspomagającą proces zbierania, przetwarzania i optymalizacji danych. Zautomatyzowane zostało przygotowywanie raportów przeznaczonych na rynek zarówno polski, jak i do instytucji zagranicznych współpracujących z IZFiA. W ubiegłym roku Izba była aktywna również w obszarze promocji polskiego rynku kapitałowego pod kątem różnorodności. Wspólnie z Giełdą Papierów Wartościowych i CFA Society Poland stworzyła Klub Kobiet Rynku Finansowego, dedykowany kobietom zatrudnionym w sektorze finansów oraz usługach okołosektorowych. W ramach Klubu w 218 roku zorganizowano 4 konferencje, w których wzięli udział eksperci z wielu dziedzin, wartościowi merytorycznie prelegenci z kraju i zagranicy. Poza organizowaną corocznie konferencją Forum Funduszy IZFiA była zaangażowana w przygotowanie dwóch ważnych wydarzeń GPW dotyczących PPK marcowej konferencji Pracownicze Plany Kapitałowe jako mechanizm upowszechnienia długoterminowego oszczędzania i dodatkowego dochodu obywateli w okresie emerytalnym oraz grudniowej konferencji Pracownicze Plany Kapitałowe - Długoterminowe oszczędzanie Polaków, rola partnerów społecznych i rynku kapitałowego w procesie zmiany. IZFiA była również aktywna w obszarze szkoleń i edukacji, stanowiącym ważną część jej działalności. Izba zorganizowała 11 szkoleń dotyczących bieżących tematów kluczowych dla sektora, jak np. Mi- FID II, PPK i AML. Wzięli w nich udział pracownicy TFI, agentów transferowych, dystrybutorów, banków, biur maklerskich, kancelarii prawnych, PTE oraz innych podmiotów związanych z rynkiem. Ponadto Izba wyprodukowała dwa edukacyjne filmy animowane, jeden o PPK, a drugi o funduszach inwestycyjnych. Przedstawiciele IZFiA prowadzą dialog z podmiotami Szeroka i aktywna działalność Izby przekłada się na jej rosnący wpływ rynkowymi, aby zidentyfikować blokady dla rozwoju na polski rynek. Świadczy o tym wzrost liczby członków w ciągu roku do IZFiA dołączyły trzy nowe podmioty, dzięki czemu na koniec 218 r. technologii finansowych Izba zrzeszała już 34 TFI i 5 agentów transferowych. w Polsce PODSUMOWANIE Rok 218 był trudny dla rynku funduszy inwestycyjnych. Aktywa obniżyły się, napływ netto środków do funduszy był wyraźnie ujemny, wiele funduszy zniknęło z rynku, zwrot z aktywów był niski. Jednak wiele zjawisk powodujących słabość rynku miało charakter przejściowy i w najbliższych latach powinno zniknąć. Aktywa funduszy inwestycyjnych na koniec 218 r. wyniosły 256,7 mld zł i były o 8 proc. niższe niż rok wcześniej. Największe spadki dotknęły funduszy dedykowanych (niedetalicznych) i aktywów niepublicznych, a zatem nieskierowanych do szerokiego grona inwestorów, a wąskiej grupy wyspecjalizowanych odbiorców. Fundusze detaliczne dostały rykoszetem, ale spadek w tej grupie był ograniczony. W 218 r. z funduszy inwestycyjnych odpłynęły środki netto o wartości 12,4 mld zł. Za odpływ odpowiedzialne są fundusze dedykowane, z których klienci wycofali 13 mld zł netto. Do funduszy detalicznych alokowano zaś,6 mld zł netto. Rok 218 przyniósł stabilizację liczby towarzystw funduszy inwestycyjnych na rynku. Na koniec roku funkcjonowały 62 aktywne TFI, czyli tyle, ile rok wcześniej. Rok 218 przyniósł spadek aktywów funduszy inwestycyjnych w większości krajów Europy skupionych w EFAMA (European Fund and Asset Management Association). Na 27 krajów zrzeszonych w organizacji spadek aktywów wystąpił w 2. Największe spadki wystąpiły w Danii, Wielkiej Brytanii i Polsce, a największe wzrosty w Bułgarii i Chorwacji. Nałożyły się na siebie dwa negatywne trendy, które łącznie dla inwestorów stanowią najgorszą z możliwych mieszankę spowolnienie wzrostu gospodarczego i wzrost stóp procentowych w dolarach, najważniejszej walucie świata. To przyczyniło się do słabych stóp zwrotu generowanych przez fundusze. Dodatnią stopę zwrotu zanotowało tylko 5 z 23 badanych grup funduszy. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami wypełniała swoje cele statutowe poprzez bieżące analizowanie zmian w otoczeniu prawnym i zgłaszanie uwag w imieniu swoich członków w celu tworzenia przyjaznego środowiska prawnego dla funduszy inwestycyjnych.

22